Egzamin ustny cz. I

1. Egzamin ustnycz. I Przygotowanie prezentacji

2. Co należy wiedzieć o ustnym egzaminie z języka polskiego? • Trwa około 25 minut. • Składa się z prezentacji tematu (15 minut) wybranego ze szkolnej listy tematów. • możesz korzystać z ramowego planu prezentacji, • a także posługiwać się materiałami pomocniczymi, np. fragmentami filmów, pokazami multimedialnymi, mapami myśli, planszami, reprodukcjami, nagraniami dźwiękowymi, itp. • czas przeznaczony na ich przedstawianie nie może przekroczyć 5 minut. • W drugiej części egzaminu ustnego odbywa się rozmowa z zespołem egzaminacyjnym (10 minut).

3. Grupy tematyczne, jakie i dla kogo • Tematy maturalne przygotowywane przez zespół polonistów w danej szkole zawarte są w trzech blokach tematycznych: • a) literatura (grupa A), • b) związki literatury z innymi dziedzinami sztuki (grupa B), • c) język (grupa C).

4. Literatura • Klasyczne tematy dla osób w miarę oczytanych i świadomych tego, że literatura zawiera motywy, wizerunki, zjawiska. • Prezentacja z literatury wymaga płynnego posługiwania się językiem pisanym, oczytania i umiejętności analizy. • Tematy wykorzystują znane motywy literackie. • Często wymagają nawiązania do filozofii, historii lub wiedzy teoretycznoliterackiej. • Nieodzowna jest bardzo dobra znajomość omawianych dzieł oraz posługiwanie się terminologią z zakresu historii i teorii literatury.

5. Związki literatury z innymi dziedzinami sztuki • Tematy dla erudytów, którym nieobca literatura i sztuka. • Lubisz oglądać filmową klasykę? Fascynuje Cię malarstwo, rzeźba, architektura? Potrafisz odnaleźć i przedstawić wybrane aspekty i punkty wspólne książki - obrazu - filmu? To grupa tematów właśnie dla Ciebie! • Tematy wykorzystują znane motywy literackie, wymagają porównania ich funkcjonowania w różnych tekstach kultury, np. literaturze i filmie, literaturze i malarstwie itp.

6. Język • Tematy związane ze zjawiskami zachodzącymi w języku. Gramatyka, socjolingwistyka, poetyka, antropologia kultury - znajdziesz tu wszystko. • Szeroki wachlarz tematów podejmujących się analizy zjawisk językowych osadzonych w literaturze – dawnej i współczesnej oraz w polszczyźnie funkcjonującej w codziennej komunikacji ustnej i pisemnej. • Od osób wybierających tematy z bloku C oczekuje się swobodnego operowania terminami z zakresu teorii czy historii języka.

7. Wybór tematu • We wrześniu zapoznaj się ze szkolną listą tematów. • Lista ta jest na tyle obszerna, by każdy uczeń mógł wybrać inny temat. • Dopuszcza się, że kilku uczniów wybierze ten sam temat, ale mają oni obowiązek zrealizować go na innym materiale rzeczowym. • Najważniejsze, aby dobrze zrozumieć temat, o którym ma być prezentacja. • Dobrze jest sporządzić notatkę objaśniającą rozumienie tematu. Kilka przykładów takich notatek:

8. Wybór tematu

9. Notatka objaśniająca brzmienie tematu Temat Wybór tematu 3. Różne oblicza rewolucji w literaturze i innych sztukach (malarstwie, filmie). Analiza porównawcza dzieł. • określ miejsca historyczne, w których dokonują się rewolucje, • wpisz do wskazanych wydarzeń historycznych przywołane z pamięci tytuły utworów, • zastanów się, czy znasz przykłady dzieł malarskich i filmowych, traktujących o problemie, • zastanów się, czy wiesz, na czym owa analiza zapisana w temacie ma polegać. • 4. Język dziennikarzy sportowych. Scharakteryzuj na podstawie zgromadzonego materiału językowego. • język dziennikarzy, czyli dokładnie co? • zastanów się, co będzie stanowić materiał twojej analizy, • wyjaśnij sobie, pod jakim kątem trzeba dokonać charakterystyki.

10. Wybór tematu • Wybierając temat, odpowiedz sobie na pytania: • Która grupa tematyczna sprawi mi najwięcej radości? • W której dziedzinie czuję się najswobodniej? • Który temat wydaje mi się najciekawszy? Czy mam coś ciekawego do powiedzenia o problemie w nim zawartym? • Jakie teksty kultury będą mi potrzebne do zrealizowania tematu?, czy znam i lubię te utwory?

11. Wybór tematu • Wybierz kilka tematów (2 – 3) i przejrzyj słowniki motywów literackich, poszperaj w bibliotece, aby się zorientować, jakie masz możliwości realizacji zagadnienia. • Przemyśl tematy jeszcze raz, wybierając ten, który wyda Ci się najwdzięczniejszy, najbardziej zrozumiały, do którego będzie można wykorzystać lubiane przez Ciebie teksty. • Decyzję musisz podjąć do 30 września.

12. Szczegółowa analiza tematu • Każdy temat składa się z 3 elementów: • zawiera problem do rozwiązania; • wskazuje czynności do wykonania; • określa zakres materiału rzeczowego, jakim należy się posłużyć przy rozwiązywaniu problemu • Analizując temat, trzeba najpierw wyodrębnić te 3 elementy.

13. Szczegółowa analiza tematu Bunt i pokora jako sposoby zachowań człowieka wobec Boga. Przedstaw je i określ ich konsekwencje dla ludzkiego istnienia, odwołując się do współczesnej literatury. • Problem: Bunt i pokora jako sposoby zachowań człowieka wobec Boga// ich konsekwencje dla ludzkiego istnienia • Czynności: Przedstaw je i określ // odwołując się • Materiał rzeczowy: do współczesnej literatury

14. Szczegółowa analiza tematu Aby zrealizować powyższy temat trzeba: • Postawić tezę wynikającą z problemu, np. bunt i pokora to zachowania wpisane w ludzkie życie, mają one rożne wymiary i powodują rożne konsekwencje dla ludzkiego życia. • Wybrać utwory współczesne ukazujące motyw buntu wobec Boga i motyw pokory wobec Niego. • Dokonać analizy utworów, aby przedstawić różne sposoby zachowań człowieka wobec Boga.

15. Szczegółowa analiza tematu • Omówić przyczyny i skutki buntu wobec Boga • Ukazać przyczyny i skutki pokory w stosunku do Boga • Wyjaśnić konsekwencje obu postaw wobec Najwyższego dla ludzkiego istnienia. • Wyciągnąć wnioski z interpretacji.

16. Precyzowanie celu Rousseau mawiał, że tylko listy miłosne można zaczynać, nie wiedząc, co się właściwie chce powiedzieć. Również kończąc ten rodzaj epistolografii, nie trzeba być świadomym, o czym się napisało. Wystąpienie maturalne nic wspólnego z epistolografią miłosną nie ma, a więc sprecyzowanie celu, to baza do dalszych poczynań. Mówca musi być świadomym tego, co chce osiągnąć w punkcie kulminacyjnym. Główna teza, idee wystąpienia powinny powracać w wykładzie parokrotnie, zarówno w pierwotnym brzmieniu, jak również w zmodyfikowanej stylistycznie formie.

17. Precyzowanie celu Przykład 1. • Język dziennikarzy sportowych. Scharakteryzuj na podstawie zgromadzonego materiału językowego. Cel główny: • dokonać charakterystyki języka dziennikarzy sportowych poprzez analizę słownikową, konstrukcję zdań. Cele pośrednie prowadzące do pełnej charakterystyki języka dziennikarzy sportowych: • wskazać na zasób słów i ich pochodzenie, na przykładach ukazać funkcjonowanie związków frazeologicznych, • wskazać drogę rodzenia się neologizmów stosowanych przez dziennikarzy sportowych, • rozstrzygnąć kwestię poprawności językowej, kultury i zjawisko ekonomii języka.

18. Precyzowanie celu Przykład 2. • Różne oblicza rewolucji w literaturze i innych sztukach (malarstwie, filmie). Analiza porównawcza dzieł. Cel główny: • porównać obraz rewolucji utrwalony w różnych dziełach. Cele pośrednie: • wskazać miejsca wspólne w obrazowaniu, • przywołać różnice w wyrażaniu tej samej historii, • przyjrzeć się osobom, • dokonać analizy środków wyrazu.

19. Precyzowanie celu Jak więc widać w podanych przykładach, główny cel prowadzi nas automatycznie do postawienia tezy: 1. Język dziennikarzy charakteryzuje się specyficznymi dla siebie cechami, ponieważ odnosi się do określonej rzeczywistości i jest w większości procesem dynamicznym, oddającym emocje sprawozdawcy. 2. Rewolucje (w różnych dziełach) były obrazowane odmiennie, wszystko zależało od autora i środków wyrazu.

20. Precyzowanie celu Cele szczegółowe w przykładzie drugim prowadzą do wniosków: 1. Postacie odmalowane są w sposób ekspresyjny. 4. Dzięki perspektywie obrazu i kamery tworzy się tło wydarzeń. 2. Zawarto w mowie ich ciała cierpienie i determinację. 3. Malarze i reżyserzy przez opowieść o rewolucji opowiadają historię pojedynczego człowieka. 5. Uzupełnieniem dzieła filmowego jest muzyka.

21. Zbieranie materiału Gdzie szukać materiałów? • Przejrzyj podręczniki do języka polskiego, tam znajdziesz większość omawianych wątków, tematów, motywów, tam też znajdziesz wskazówki bibliograficzne. • Przejrzyj serię Przewodników dla maturzystów. Most. • Skorzystaj ze słowników motywów literackich, postaci, scen literackich, ale się do nich nie ograniczaj. • Wykorzystaj wstępy i posłowia do lektur. • Skorzystaj z rad bibliotekarza.

22. Zbieranie materiału Mam materiał i co dalej? Lektury trzeba ponownie przeczytać w całości. Podczas czytania szukaj, zaznaczaj, notuj to, co będzie Ci potrzebne podczas omawiania zagadnienia. Sporządzaj fiszki. Opracowań nie musisz czytać w całości. Szukasz tylko tego, co dotyczy Twojego tematu i czytasz interesujący Cię fragment. Rób notatki.

23. Zbieranie materiału • Co to jest fiszka? • Fiszka to niewielka kartka, mniej więcej wielkości pocztówki, z jedną informacją, jednym jej typem, np. krótka notatką na temat jednego artykułu. • Robiąc fiszkę, pamiętaj o zanotowaniu danych bibliograficznych książki czy artykułu, którego dotyczy. Później to się przyda do tworzenia bibliografii. • Metoda pracy z fiszkami polega na ponumerowaniu informacji, a następnie ich właściwym selekcjonowaniu, segregowaniu, przegrupowywaniu.

24. Jak sporządzić bibliografię Wydawnictwa zwarte (cała książka) Autor. Tytuł.Miejsce wydania: Wydawnictwo, rok wydania. ISBN. Przykłady: Budzyński, Wiesław. Miłość i śmierć Krzysztofa Kamila. Warszawa: Świat Książki, 1996. ISBN 83-7227-255-7. Bułhakow, Michaił. Mistrz i Małgorzata. Warszawa: Czytelnik, 1992. ISBN 83-07-02244-4 Uwagi: Obowiązuje układ alfabetyczny nazwisk autorów.

25. Jak sporządzić bibliografię Wydawnictwa zwarte - prace zbiorowe, antologie itp. Tytuł. Redaktor lub edytor naukowy. Miejsce wydania: Wydawnictwo, rok wydania. ISBN. Przykłady: Kłamstwo w literaturze. Pod red. Zofii Wójcickiej i Piotra Urbańskiego. Kielce: Wydawnictwo Szumacher, 1996. ISBN 83-86168-06-4.

26. Jak sporządzić bibliografię Fragment /rozdział/ tom wydawnictwa zwartego (książki) /artykuł Autor. Tytuł książki. Miejsce wydania: Wydawnictwo, rok wydania, strony. Przykłady: Kulawik, Adam. Poetyka. Kraków: Antykwa, 1994, ss. 99-104. Borkowska, Grażyna. Pozytywiści i inni.Warszawa: PWN, 1996. Wielkie czytadła. Najpopularniejsi pisarze, ss. 136-150. Reymont, Władysław. Chłopi.Wrocław: Siedmioróg, 1996, t. 1. Jesień.

27. Jak sporządzić bibliografię Artykuł w pracy zbiorowej, antologii itp. Autor rozdziału: Tytuł rozdziału. [w:] Tytuł pracy zbiorowej. Nazwa redaktora. Miejsce wydania: Wydawnictwo, rok wydania, strony. Przykłady: Wójcik, Tomasz. Ukraińskie wtajemniczenie Jarosława Iwaszkiewicza.[w:] Kresy w literaturze. Red. E. Czaplejewicz, E. Kasperski. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1996, ss. 151-164.

28. Jak sporządzić bibliografię Encyklopedie i słowniki Tytuł. Miejsce wydania: Wydawnictwo, Rok, strony [s.v.] Hasło. Przykłady: Literatura i nauka o języku. Encyklopedia szkolna. Warszawa: WSiP, 1995, ss. 409-414 [s.v.] Literatura niemiecka. Szkolny słownik motywów literackich. Red. Drabek Barbara, Falkowski Jacek, Rowińska Izabella. Warszawa: Kram, 2001, s. 98-108 [s.v.] dom.

29. Jak sporządzić bibliografię Tytuł encyklopedii. Tom. Miejsce wydania: Wydawnictwo, rok wydania, strony [s.v.] hasło. Przykłady: Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny. Warszawa: PWN, 2000, t. 1, s. 109 [s.v.] Czysta Forma.

30. Jak sporządzić bibliografię Artykuł z czasopisma Autor artykułu: Tytuł artykułu. [w:] Tytuł czasopisma, rok, numer, strony. Przykłady: Oramus Marek: Jaka będzie literatura trzeciego tysiąclecia? Wiedza i Życie, 2003, nr 4, s. 44-47.

31. Jak sporządzić bibliografię Wiersz w tomiku autora Autor wiersza: Tytuł wiersza. [w:] Tenże. Tytuł tomiku. Wydanie. Miejsce wydania: Wydawnictwo, rok wydania., strony. lub: Autor wiersza: Tytuł wiersza. [w:] Id. Tytuł tomiku. Miejsce wydania: Wydawnictwo, rok wydania, strony. Przykłady: Kamieńska Anna: Wrota cudów. [w:] Id. Jasność w środku nocy. Warszawa: PIW, 2001, s. 85.

32. Jak sporządzić bibliografię Wiersz w zbiorze wielu autorówAutor wiersza: Tytuł wiersza. [w:] Tytuł antologii. Wybór. Miejsce wydania: Rok, strony Przykłady: Miłosz Czesław: Kołysanka. W: Poezja polska w szkole średniej od średniowiecza do współczesności. Wybór: Anna Rajcy, Jerzy Polanicki. Wyd. 2 zmien. Warszawa : Kama, 1999, s. 516.

33. Jak sporządzić bibliografię BibliaPrzykłady: Apokalipsa według św. Jana. [w:] Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Biblia Tysiąclecia. Poznań – Warszawa: Pallotinum, 1990. Ap 3, 123-180.

34. Jak sporządzić bibliografię Ilustracja w albumie / wydawnictwie albumowym Autor reprodukcji: Tytuł reprodukcji. [w:] Tytuł książki lub albumu. Miejsce wydania: Wydawnictwo, Rok wydania, strony. Przykłady: Vincent van Gogh : Gwiaździsta noc. [w:] Historia Sztuki Świata. Warszawa: Muza, 2000, t. 6, ss. 356-357. Portret Tomasza Zamoyskiego. [w:] Dziecko w malarstwie polskim. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1979, il. 1. ss. 14-15.

35. Jak sporządzić bibliografię Film / spektakl zapisany w formie audiowizualnej Tytuł filmu. [typ nośnika]. Reżyser. Miejsce produkcji, Rok produkcji. Przykłady: Cudzoziemka [VHS]. Reż. Ryszard Ber. Warszawa: AGF, 1986. Pan Tadeusz [VHS]. Reż. Andrzej Wajda. Warszawa: Vision Film, 1999. Pan Tadeusz [DVD]. Reż. Andrzej Wajda. Warszawa: Vision Film, 1999.

36. Jak sporządzić bibliografię Utwór muzyczny na płycie CD Autor: Tytuł utworu [w:] Tytuł płyty. [Typ nośnika]. Wydawnictwo. Rok wydania. Przykłady: Chopin Fryderyk. Etiuda c-moll „Rewolucyjna”. [w:] Chopin. Utwory fortepianowe [CD-ROM]. Point Classics AG, 1997.

37. Jak sporządzić bibliografię Dokumenty elektroniczne Artykuł z czasopisma w Internecie Autor. Tytuł. [w:] Tytuł czasopisma [typ nośnika]. Rok wydania, numer, [data dostępu]. Warunki dostępu: adres. Przykłady: Riss Barbara: Na skrzydłach metafory. [w:] Wiedza i Życie [online]. 1998, nr 11 [dostęp: 23 sierpnia 2006]. Dostępny w Internecie: www.przykladowyadres.pl/podstrona/strona.html (.php)

38. Jak sporządzić bibliografię Dokument online Tytuł [typ nośnika]. Wydanie. Miejsce wydania : Wydawca. Data dostępu. Warunki dostępu Przykłady: Adam Mickiewicz [online]. WIEM. Edycja 2006. Onet.pl S.A. [dostęp: 27 lutego 2006]. Dostępny w Internecie: www.wiem.pl/romantyzm/mickiewicz.pl

39. Jak sporządzić bibliografię Ilustracja / grafika dostępna w Internecie Autor: Tytuł.[typ nośnika].Tytuł strony.[Data dostępu]. Adres. Przykłady: Teodor Axentowicz: Wiosna [on-line] Galeria Malarstwa Polskiego w Internecie. [Dostęp: 2011-02-07] Adres: http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Images/Wiosna.jpg

40. Jak sporządzić bibliografię Publikacja istniejąca samoistnie w Internecie Autor. Tytuł pracy. [typ nośnika]. Data wydania. Data aktualizacji. [data dostępu]. Warunki dostępu. Adres. Przykłady: Leśkiewicz Izabela. Rola sztuki w życiu młodego człowieka. [dostęp: 30 kwietnia 2004]. Dostępny w Internecie: www.sztukamloda.pl/leskiewicz/rola.pdf Papuszyn: J.R.R. Tolkien – pierwsza polska strona domowa. [dostęp: 11 października 2005]. Dostępna w Internecie: www.tolkien.prv.pl

41. Jak sporządzić bibliografię Między autorem a tytułem stawiamy kropkę. Między tytułem a podtytułem kropkę lub dwukropek. Po tytule (podtytule), a przed współpracownikami wolno użyć przecinka lub kropki, tak samo między współpracownikami a adresem wydawniczym. Między miejscem wydania a nazwą wydawcy stoi dwukropek, między nazwą wydawcy a datą wydania przecinek. Po adresie wydawniczym podaje się numer strony lub stron, stawia się przecinek.

42. Jak sporządzić bibliografię Warto zapamiętać: 1. Cudzysłowu używa się tylko jako wyznacznika tytułu czasopisma. 2. Tytuły książek wyróżnia się w tekście poprzez użycie kursywy (pisma pochylonego), 3. Nie należy spisywać danych bibliograficznych z okładki – źródłem danych jest karta tytułowa.

43. Jak sporządzić bibliografię Literatura podmiotu Mianem literatury podmiotu określa się teksty zasadnicze dla omówienia danego problemu, np. Portret świętego w literaturze średniowiecznej i współczesnej. Omów problem, odwołując się do wybranych przykładów. Literaturą podmiotu stają się więc teksty podstawowe – literackie: Legenda o św. Aleksym, Św. Szymon Słupnik itd. Jeśli wybrałeś temat poświęcony związkom literatury z innymi dziedzinami sztuki, zapewne umieścisz tutaj również dzieła plastyczne, muzyczne lub filmowe.

44. Jak sporządzić bibliografię Literatura przedmiotu • Stanowi ważną część w przygotowaniu maturalnym, daje bowiem przegląd myśli skupionej wokół problemu. • Tu jednak ważne zastrzeżenie, wszelkiego rodzaju bryków – streszczeń – nie traktuj jak literatury przedmiotu. • Rzecz idzie o donioślejsze teksty: artykuły, książki, eseje na dany temat.

45. Praca koncepcyjna i pierwsza wersja planu

46. Kompozycjaprezentacji • Przedstawienie kontekstu problemu • Wstęp • Przedstawienie problemu (teza, hipoteza) • Ukryty plan wypowiedzi • Dowód A • Argument 1 • Dowód B • Wniosek • Dowód C • Rozwinięcie • Argument 2 • Dowód A • Wniosek • Dowód B • Dowód A • Argument 3 • Wniosek • Przywołanie kontekstu • Przedstawienie rozwiązania problemu • Zakończenie • Uogólnienie kontekstowe – dostrzeżone prawo • Wyrażenie subiektywnych ocen

47. Ramowy plan prezentacji Zgodnie ze wskazówkami zawartymi w Informatorze maturalnym, plan prezentacji (powinien zmieścić się na 1 stronie formatu A4) ma wyglądać tak: Imię i nazwisko TEMAT: I. Literatura podmiotu. II. Literatura przedmiotu. III. Ramowy plan wypowiedzi: 1. Określenie problemu, teza. 2. Kolejność prezentowanych argumentów (treści). 3. Wnioski. IV. Materiały pomocnicze: 1. .................................................................................. 2. .................................................................................. 3. .................................................................................. Podpis zdającego

48. Ramowy plan prezentacji ANNA NOWAK TEMAT: Język reklam telewizyjnych i ogłoszeń prasowych. Dokonaj analizy na stosownie wybranym materiale. I. Literatura podmiotu: przykłady reklam i ogłoszeń prasowych, nagrany materiał z reklamami. II. Literatura przedmiotu: 1. Bralczyk, Jerzy. Język na sprzedaż. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1999. ISBN 83-905106-1-8.

49. Ramowy plan prezentacji 2. Lewiński, Piotr. Retoryka reklamy. Wrocław: Wydawnictwo Astrum, 1999. ISBN 83-229-1957-3. 3. Doliński, Dariusz. Psychologiczne mechanizmy reklamy. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2003. ISBN 83-89120-66-6 II. Ramowy plan wypowiedzi: Teza: Język reklam i ogłoszeń prasowych jest specyficznym kodem porozumiewania między nadawcą a odbiorcą. 1. Wprowadzenie do zagadnień związanych z reklamą i komunikatami perswazyjnymi.

50. Ramowy plan prezentacji 2. Charakterystyka kategorii reklam i ogłoszeń. 3. Zjawiska językowe w reklamie i ogłoszeniu. 4. Kierunki modyfikacji języka reklamy i ogłoszeń w przekazie medialnym. Wnioski: – język reklam i ogłoszeń prasowych wykorzystuje kod powszechny; – hasła reklamowe zbudowane są krótko i wywołują pozytywne wrażenia;