Download
1 / 41
E N D
Çağımızın en önemli özelliği değişim hızıdır. İnsanlar değiştikçe çevrelerini değiştirmekte çevrede meydana gelen değişim ise, toplumdaki tüm örgütleri olduğu gibi işletmeleri de etkilemektedir. Değişim 20. yüzyılın ikinci yarısında inanılmaz boyutlara ulaşmıştır. Değişimi etkileyen en önemli güç ise teknolojidir.
Teknoloji denildiğinde, bir çok tanım ve anlatımla karşılaşmaktayız. Genel olarak tek bir tanımdan söz edilemiyeceğinden bir çok farklı teknoloji kavramı tanımlarını şu şekilde yapabiliriz. Teknolojinin literatürdeki tanımı şu şekildedir; ‘Yeni bir mal veya hizmet üretimine ya da imalat süreçlerinin, yönetim metotlarının bulunmasına, geliştirilmesine veya pratik sorunların çözümüne yönelik uygulamalı teknik bilgiler bütünü olarak tanımlanabilir.
Teknoloji ; • İktisatçıya göre, milletlerin refahını ve yaşam standardını yükselten bir araç; • Bir mühendis için, ya bir malın imali için gereken veya cam, çimento, seramik, şeker vs gibi maddelerin üretilmesinde kullanılan yöntemler dizisidir; • Bir ekonomist için, kaynak girdileri ile üretim çıktıları arasında sıkışmış bir ölçme tekniğidir.
1975 ve 1986 arasında ileri teknoloji ürünlerin uluslararası ticareti dokuz kat aratarken, küresel teknoloji üretimi 6 kat artmıştır. Ekonomistler tartışmalarda sıklıkla teknolojik küreselleşme olarak bir araya getirilen üç farklı süreci uluslar arasılaşma düzeyinin bu üçü arasında değiştiğini vurgular. Küreselleşme en çok yeni buluşların imkanlkarının kullanılması süreci ile ilerledi: 1980’lerde OECD Ülkelerinde patentin verildiği ülke dışındaki ülkelerde paten hakkı başvuruları her yıl ortalama %6 arttı. Uluslararası teknolojik işbirliği de 1985-89 yılları arasında 80-84 dönemine kıyasla %6 arttı. Yeni teknolojilerin gerçekten uluslar arası üretimi ise aksine çok daha yavaş bir şekilde arttı. Çok uluslu şirketler sıklıkla iddia edilenden çok fazla bir biçimde AR-GE faaliyetleri için kendi devletlerinin olanakları ve alt yapı sistemlerine bağlı kalmaya devam etmektedirler.
Teknolojik gelişmeler birçok ürünleri hızla demode etmektedir. Örneğin; 1990’lı yıllara gelindiğinde en popüler yemek pişirme aracı konumunda olan çelik tencerenin tarihçesi, teldolaptan derin dondurucuya giden yolda olduğu gibi, toprak, taş, ağaç kaplardan, kalaylı bakır kaplara, emaye, cam ve alüminyuma kadar uzanmaktadır. Pazarlama yenilik ve buluşların yayılmasında önemli rol oynar. Öte yandan teknoloji “yaratıcı yok etme” denilen olguya da yol açar.
PTT’nin iletişim teknolojilerinde aldığı mesafe, Türksat uydusu,elektronik posta, videotext, kablo TV alt yapısı;kablosuz teknoloji(cep telefonları ve çağrı aygıtları, otomatik görüntülü telefon • şebekesi, kartlı telefonlar), sesli mektup hizmetleri, database ve tele marketing’ in hızlanması, perakende alış-veriş kanallarında yenilikler, evden alış-veriş, spot satışlar, yeni kanallarda reklam verme ve reklamlara maruz kalma, evde multimedya TV monitörü, görüntü donduran ekran, ses ve görüntü kayıt eden CD çalar, uzaktan kumandalı • faks ve video önemli teknolojik gelişme örnekleridir.
Ayrıca bilim adamları kullanılan ürünlerde ve üretim süreçlerinde devrim yaratacak yenilikler üzerine çalışmaktadırlar.Bunların çoğu da gerçekleşmiş veya gerçekleşme aşamasındadır.Örneğin,pratik güneş enerjisi, kanser tedavisi, ruh salığının kimyasal denetimi(şimdiden Prozac ve yaşlılığa karşı Melatonin gibi markalar piyasaya sürülmeye başlamıştır), ticari uzay mekikleri, güçlü küçük bilgisayarlar,efektif süperkondiktörler, ev robotları, şişmanlatmayan besleyici gıdalar, elektrikli otomobiller, tamamen güvenli doğum kontrol hapları, elektronik anestezi.
Yirminci yüzyılda, insanoğlunun yaşamını en fazla etkileyen faktör haline gelen • Teknoloji üretim prosesinin çeşitli aşamalarında yer alan bir girdi (=input) unsurudur. Herhangi mal veya hizmet teknolojinin üç boyutunun bileşkesi olarak ortaya çıkar,
Mamul teknolojisi: Doğrudan mamulün yapısını ve kullanımı ilgilendiren bu boyutta başlıca dört unsur vardır, • Mamul planlama: Tüketicinin isteklerini, mamulün şeklini ve performans özelliklerini belirleme faaliyetleridir. Genellikle pazarlama ve mamul mühendisliğinin ortak çalışması ile yürütülür. • Mamul mühendisliği: Mamulün fikir aşamasından sonra kalite, performans ve fiyat hedeflerine göre tasarlanmasına (=dizayn) faaliyetlerinden oluşur. Simulasyon, ömür testleri bilgisayarlı dizayn ve benzeri çalışmalar bu gurupta yer alır.
Uygulama mühendisliği: mamulün satışını arttırmak için tüketicinin istekleri doğrultusundaki dizayn değişikliklerini ilgilendiren faaliyetlerdir.asil sorumluluk pazarlamaya ait olmakla beraber mamul mühendisliği ile ortak çalışmayı gerektirir. • Servis - Bakım Mühendisliği :mamulün yerinde montajı, çalıştırılması, operatörlerin eğitimi, arıza halinde tamirin yapılması, müşteri şikayetlerinin analizi, bakım ve benzeri faaliyetlerden oluşur. Mamul teknolojisini oluşturan bu dört unsurun bir bütün halinde aynı kumanda altında bir araya getirildiği nadiren görülür. Bu nedenle unsurlar arasında haberleşme eksikliği ve çoğu kez çekişmeler meydana gelmesi sık rastlanan bir olaydır.
İmalat teknolojisi :Teknolojinin bu boyutu aralarında kesin sınırlar bulunmayan beş unsurdan oluşur, • Malzeme: mamulün üretimi için gerekli malzemenin tayini, tedarik kaynaklarının tespiti, kalite spesifikasyonkarının belirlenmesi ve muayenelerinin yapılması faaliyetlerini içerir. • Takım- teçhizat: kullanılacak alet ve araçların seçimi, geliştirilmesi, gerekirse dışardan temini, ekonomik tamir- bakım planlarının hazırlanması üretim esnekliğinin artırılması sorumlukları bu guruba girer.
Malzeme nakli: üretim prosesinde kullanılan malzeme ve yarı mamullerin depolanması, kodlanması, stok kontrolü ve taşınması faaliyetlerinden oluşur. • Üretin planlama: kullanılan parça ve malzemelerin dökümü, tedarik işlemleri, üretim programlarının hazırlanması ve kontrolü için gerekli entegre sistemlerin geliştirilmesini içerir. • Kalite kontrolü: malzeme, parça ve son mamulün istenilen özelliklere sahip olmasını sağlayacak sistemlerin geliştirilmesidir.
(3) Haberleşme teknolojisi:Yönetimde karar vermede kullanılan bilgilerin toplanması, analizi ve sonuçların ilgililere iletilmesi önemi hızla artan bir teknoloji boyutu olmaktadır. Haberleşme teknolojsini oluşturan unsurlar:
haberleşme Araçları ve yöntemleri • haberleşme sistemleri yönetimi • bilgi işlemin fiziksel sistemlerde uygulanması • yönetici destek sistemleri • haberleşmeye dayanan işletmeler.
TEKNOLOJİNİN YÖNETİMİ • Teknolojinin geliştirilmesi, seçimi ve uygulaması son derece belirsiz, çelişkili ve gergin durumlarda karar vermeyi gerektiren bir yönetim fonksiyonudur.
Teknoloji yönetiminde çelişkili ve riskli alternatiflerden birini seçmek söz konusudur. Bir taraftan mevcut teknolojiyi en iyi şekilde kullanmak ve geliştirmek için çaba harcarken aynı zamanda onun yerine geçecek teknolojiyi aramak oldukça çelişkili bir durumdur.teknoloji yönetiminin asıl güçlüğü de bu çelişkiyi dengeleyecek kararların alınmasıdır.
Proses Teknolojisi SeçimiÖzel Proses teknolojisi--------- Esnek Proses TeknolojisiÜretici- Tüketici Temasının Yoğunluğu
YENİ ÜRETİM TEKNOLOJİLERİ • Nümerik Kontrollü Tezgahlar: imalat alanında 40-45 yıldır kullanılan bu tezgahlarda işlemler elektronik kumanda ile önceden teyp ve diske kaydedilmiş programlar yardımı ile yapılır. • Grup Teknolojisi: ilk olarak 1940’larda Rusya ve İngiltere’de geliştirilen grup teknolojisi aynı tip işlemleri gören parçaların aynı gruplar içerisinde toplanarak imal edilmesi prensibine dayanır. • Bilgisayarlı İmalat: mamulün dizaynından üretimine kadar çeşitli aşamalarda bilgisayarların hesaplama ve grafik çizme güçlerinden yararlanılır.
Robotlar: Önceleri taşınma, yerleştirme, kaynak ve boyama gibi çok basit işleri yapan bu makineler giderek daha çeşitli ve karmaşık işleri yapar hale gelmişlerdir. En fazla kullanan ülke Japonya’dır. • Esnek İmalat Sistemleri: Nümerik kontrollü bir grup benzer tezgahtan oluşan bu sistemlerin kendilerine ait tam otomatik yükleme-boşaltma üniteleri vardır. Aynı işlemin sistem içerisinde birden fazla makinede yapılabilmesi, arıza halinde üretimin aksamadan devam etmesini sağlar. • Bilgisayarlı Entegre İmalat: üretim sistemine ait satış, dizayn, imalat ve benzeri bir çok faaliyetin merkezi bir bilgisayar ünitesi tarafından yürütülmesi ve kontrol edilmesi anlamına gelir.
Ayrıca hizmet sektöründe de son yıllarda yeni teknolojilerin sayısı artmaktadır. Bankacılık, Nakliyat, Haberleşme, Sağlık Hizmetleri, Eğitim, Perakende Satış ve Eğlence sektörleri bu teknolojilerin en yoğun kullanıldığı hizmet sektörleridir.
Teknoloji Transferi • teknoloji transferi, günümüzde iyice önem kazanan bir kavram olmuştur. Uluslararası piyasalarda işletmelerin tenknolojik bakımdan birbirlerine muhtaç, bağımlı olmalarından dolayı teknoloji transferi yaygınlaşmıştır. Dünyadaki teknolojik gelişmelerin izlenmesi, gereksinim duyulan teknolojilerin seçimi, seçilen teknolojilerin ülkeye ithali, ithal edilen teknolojilerin ulusal koşul ve teknolojilere uyarlanarak üretime geçilmesi, geliştirilmesi, yayılması olmak üzere birbirini izleyen işlemlerden oluşmaktadır.
Teknoloji transferi,gelişmiş ülkelere veya işletmelere bağımlı olunan bir konudur. Bu bağımlılığın sebepleri arasında ülkelerin az gelişmişliği, ve bunun sonucunda da teknoloji üretememek, geliştirememek, asıl sebebi oluşturmaktadır. Teknoloji üretemeyen bir firma veya ülke de, rekabet koşullarından geri kalmamak için teknolojiyi transfer ederek elde etmektedir.
Sigaradan otomobile kadar mallar bugün dünyanın her yerinden getirilen parçaların montajıyla üretiliyor. Örneğin spor ayakkabısı üretici Nike’ın merkezleri Beaverton ve Oregon’dadır. 10000’in üzerinde çalışanın büyük çoğunluğu işletmede, yönetimde laboratuarda ve lojistikte çalışıyor. Hiç biri üretimde yer almıyor. Üretim Kore, Tayvan, Tayland, Endonezya ve Çin’deki bağımsız firmalara alt sözleşmelerle devredilmiştir. Bu firmalarda parçaların ve diğer gerekli malzemelerin üretiminde başka yerel işletmelere başvuruyor. NİKE bu şekilde 100000’den fazla insana iş imkanı sağlıyor.
teknoloji transferi; • dünyadaki teknolojik gelişmelerin izlenmesi, • gereksinim duyulan (bilgi, beceri, makine sistemi vb) teknolojilerin seçimi, • 3) seçilen teknolojilerin ülkeye ithali, • ithal edilen teknolojilerin ulusal koşul ve teknolojilere uyarlanarak üretime geçilmesi, • geliştirilmesi, • yayılması • olmak üzere birbirini izleyen işlemlerden oluşmaktadır.
TEKNOLOJİ TRANSFERİ SÜRECİ • Uluslararası teknoloji transfer süreci dört aşamadan oluşur: - EDİNME , BENİMSEME • Gereksinim duyulan teknolojinin seçimi, elde edilmesi, tanımlanması ve öğrenilmesidir. Teknolojinin alıcılar tarafından nasıl kullanılacağı ya da uygulanacağı bilinirse edinilmiş kabul edilir. Bu basamakta ülkeler (firmalar) için en önemli noktalardan biri uygun teknolojinin seçilmesidir.
- ÖZÜMSEME UYARLAMA • Kullanılabilmesi için teknolojinin ulusal gereksinimlere ve koşullara uygun hale dönüştürülmesi, yeni koşulların özelliklerine entegre edilmesi ve teknolojide gerekli mühendislik ve uygulama ayarlamalarının yapılmasıdır. üretimin sağlanabilmesi ve teknolojinin kullanılabilmesi için teknolojinin ulusal gereksinimlere ve koşullara uygun hale dönüştürülmesi, yeni koşulların özelliklerine entegre edilmesi ve teknolojide gerekli mühendislik ve uygulama ayarlamalarının yapılmasını kapsar. Ülke (firma) seçilmiş olan teknolojiyi kendi özel koşullarına uygulayabilmeye çalışır. Örneğin, gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere teknoloji transferi incelendiğinde elde edilen teknolojinin çoğu zaman uyarlanması gerektiği dikkati çekmektedir.
İYİLEŞTİRME GELİŞTİRME • Edinilmiş olan teknolojinin AR-GE olanaklarıyla beraber geliştirilmesidir. Transfer edilen teknolojinin sürekli geliştirilmesi gereklidir. Bu yapılmazsa, ithal edilen teknoloji bir süre sonra eskiyebilir ve yerine yenilerinin ithali gerekli hale gelir. Bu nedenle ithal edilen teknolojileri geliştirmeye yönelik çalışmalar, teknoloji üretimi ile ilgilidir.
YARATMA YAYMA • Teknolojinin sektör içinde ve sektörler arasında yaygınlaştırılmasıdır. Bu aşamadan sonra teknoloji alıcılığı, teknoloji yaratıcılığına dönüşür. Bu aşamada, ülkeler yalnızca teknoloji alıcısı olmak yerine, kendisi de teknoloji yaratmaya başlar. Teknolojinin yaratılması ve yayılması aşamalarını birbirinden ayırmak güçtür. Ülkeler yurt dışından edinilen teknolojide köklü değişiklikler yaparak, kendisi teknoloji tasarlar ve geliştirir. Yarattığı teknolojileri yayar.
Az Gelişmiş Ülkelerde Yüksek Teknolojinin Fayda ve Sakıncaları
YÜKSEK TEKNOLOJİ • Teknolojinin tanımı kolay yapılırken ileri teknoloji için aynı şeyleri söylemek mümkün değil, üretilen teknolojinin yüksekliği üretildiği zaman birimini bağlamaktadır. Tekerlek, bisiklet, hesap makinesi icad edildiği dönemlerin yüksek teknolojileriydi. Günümüzün yüksek teknolojileri ise zamana ve yayılamaya bağlı olarak gelecekteki teknolojilerin gerisinde kalacaktır.
İleri teknoloji işletmelerinin ortak özellikleri şunlardır • - ortalamanın üstünde bilimsel araştırma ve mühendislik kadrosu • - Yüksek teknolojik gelişme hızı • Hızla artan satış geliri ve karlılık • Kalifiye iş gücü, yüksek ücret
İleri teknoloji endüstrilerinin bazıları şunlardır; • Uzay araç ve gereçleri • Modern silah endüstrisi • Elektronik bilgisayarlar • Uçak motorları ve parçaları • Haberleşme gereçleri • Ölçme ve otomatik kontrol cihazları
ileri teknoloji Organizasyonlarının Farklı Yönleri • Mamül Kalitesi • İstihdam • İş Gücü Kalitesi • Maliyet-Fiyat İlişkileri • Rekabet
Yönetim • Güçlü Liderlik • Uzmanlaşma • Uyum • Organizasyonel Etkinlik • Girişim Kültürü • Aktif Yönetim
İleri teknolojiye sahip olmak verimlilik artışını sağlamak için yeterli bir etken değildir. Çünkü şirketlerin bu teknolojiye uyumlu örgüt yapılarına ve bu teknolojilerle çalışabilecek çalışanlara sahip olmaları gereklidir. • Bu konuda, danışman ve sosyal girişimci olan, ileri teknoloji işinde ve kültürüne en etkili kişilerden biri olan Esther Dyson’nın İnternet ve diğer enformasyon teknolojisi araçlarının başlıca örgütsel etkileri hakkındaki görüşleri şöyledir:
“ Teknolojinin otomatik olarak kültürümüzü değiştireceğine inanmak bir yanılgıdır. Bazı şirketler çok az işe yarayan teknolojiye korkunç paralar yatırıp boşa zaman harcarken, bazıları da etkili olacak sosyal ve kültürel değişiklikleri gerçekten sağlıyor.enformasyon çağı teknolojisi, ayağında sanayi çağına özgü örgütsel kültürlerin kösteğiyle uçamaz. Teknoloji halihazırda süren değişimi öne çıkarır ve örgütlerin yassılaşmasını kesinlikle sağlar. Ama bunu kendi başına yapmaz.
Örgüt liderlerinde kültürel değişiklikler yapma iradesi olmalıdır; o zaman teknoloji işleri kolaylaştırır. Sözgelimi, ilk iş olarak hiyerajik engelleri azaltmazsanız, daha esnek ve daha duyarlı bir örgüt yapısı yaratma şansınız pek olmaz. Ve de bilgiyi paylaşma kültürü yoksa, daha iyi bir bilgisayar ağı size anında birlikte çalışma ortamını getirmez. İnsanlar güçlerinin ellerindeki bilgileri istiflemeye dayandığına inanıyorsa, bu bilgileri birdenbire elden çıkarmaya yanaşmayacaklardır. Üst düzey yönetim, insanları teknolojinin yaralı kapasitelerini kullanmaya teşvik edecek önlemler almaya özen göstermelidir
