Download
1 / 22
750 likes | 2.35k Views
PARKİNSON HASTALIĞI. ANTALYA HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ BULAŞICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE PROGRAMLAR ŞUBESİ. BU EĞİTİMDE NELER PAYLAŞACAĞIZ? PARKİNSON H ASTALIĞI. Parkinson Hastalığı Nedir ? Belirtileri Nelerdir ? Kimler Risk Altındadır ? Tanısı ve Tedavisi Nasıldır?.
E N D
PARKİNSON HASTALIĞI ANTALYA HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ BULAŞICI OLMAYAN HASTALIKLAR VE PROGRAMLAR ŞUBESİ
BU EĞİTİMDE NELER PAYLAŞACAĞIZ?PARKİNSON HASTALIĞI Parkinson HastalığıNedir? Belirtileri Nelerdir? KimlerRiskAltındadır? Tanısı ve Tedavisi Nasıldır?
PARKİNSON HASTALIĞI NEDİR? Beynimizde kimyasal maddeler salgılayarak hareketlerimizi kontrol eden hücreler bulunur. Bu hücrelerden salgılanan kimyasal maddelerden birisi de dopamindir. Beyinde dopamini salgılayan hücre gruplarının zamanla işlevlerini kaybetmesi sonucu ortaya çıkan titreme, yavaş hareket etme gibi bulgularla vücudun dengesinin bozulduğu hastalığa PARKİNSON denir.
NASIL BİR HASTALIKTIR? • Beyinde hareket merkezlerini etkileyen hücre kaybı vardır. • İleri yaş hastalığıdır. Genellikle 40-75 yaş arasında sıklıkla da 60 yaş üzerinde görülür. • Genç yaşlarda(20- 40 yaş) ortaya çıkanlarda aileden gelen faktörlerin etken olduğu düşünülmektedir.
NASIL BİR HASTALIKTIR? • Belirtiler başlangıçta tek taraflıyken, sonra bütün vücuda yayılır. • Sinsi ve yavaş seyreden bir hastalıktır. • İlerleme hızı ve belirtilerin ağırlığı değişkendir. • İlaçlarla belirtiler önemli ölçüde ve uzun süre baskılanır. • Bulaşıcı değildir.
İLK BELİRTİLER NELERDİR? Sıklıkla ilk belirti elde titremedir. Nadiren ayak titremesiyle başlayabilir. Yazı yazarken harflerde küçülme, donuk yüz ifadesi, bir ayağın içe doğru dönük halde kasılması ilk belirti olabilir. Belirtiler genellikle tek bir beden yarısında ortaya çıkar, zamanla karşı beden yarısında daha hafif olmak üzere görülür. Öne eğik durma, yürürken kolunu sallamama gibi olağan dışı hareket ve durumlar olabilir.
TİTREME • Hastaların çoğunda vardır. Sıklıkla elde ve ayaktadır. Nadiren çene, dil, dudakta olabilir. • Başparmakla işaretparmağının para sayar gibi hareket ederek titremesi tipiktir. • İstirahatte titreme varken, enerjik hareketler sırasında ve uykuda hafifler veya kaybolur. • Titremenin ritmi saniyede 4-6 kez, salınımları geniştir.
TİTREME • Bazı olgularda titreme ve kas sertliği vücudun yalnız bir tarafında görülür ya da daha belirgin olur. • İnce, duyarlı hareketler titremenin belirmesine ya da artmasına yol açar. Dolayısıyla hasta örneğin el becerisi gerektiren hareketleri yapamaz ya da zor yapar.
HAREKETLERDE YAVAŞLAMA • Hasta sorgulanırsa titremelerden önce belli belirsiz hareket güçlüklerinin ortaya çıktığı öğrenilebilir. • Hastalık, hareketlerin gittikçe daha sınırlı hale gelmesine ve bir hareketten öbürüne geçişin belirgin şekilde zorlaşmasına yol açar. • Tipik olarak hastanın yüzü maske gibi ifadesiz, duyarsızdır. • Göz hareketleri yavaşlamış, konuşma monotonlaşarak düzensizleşmiş, mimikler azalmıştır.
HAREKETLERDE YAVAŞLAMA • Yürürken kollarını sallayamaz, bacaklarını sürür ve kısa adımlar atar. • Başladıktan sonra kısa, yavaşlamayan, tam tersine gittikçe hızlanan adımlarla yürür. • Hastanın harekete geçmesi gibi durması da zordur; bir kez yürümeye başladığında bazen bir engelle karşılaşana kadar duramaz. • Hasta geri geri yürürken de aynı sorunlar ortaya çıkar.
HAREKETLERDE YAVAŞLAMA • Hasta günlük işlerini yaparken zorlanır. Yemek yerken, dönerken yavaşlama söz konusudur ve bunlar güçlükle yapılır. • Sık görülen bir durum bradikineziyle çelişkiliymiş gibi görünen hızlı harekettir (paradoksal kinezi). • Hasta olağan hareketlerin büyük bölümünü yavaş yaparken, koşma gibi bazı hareketleri şaşırtıcı bir hızla gerçekleştirir.
KASLARDA SERTLEŞME • Parkinsonlu hastanın gövdesi katıdır. Parkinson hastalarında kas gergindir. • Yürümeye başlarken, sanki harekete geçmesi engelleniyormuş gibi güçlük hisseder. • Muayenede hareket ettirilen özellikle bilekteki sertleşmiş kaslar aynı anda değil, aşamalar halinde gevşer; buna dişli çark belirtisi denir. • Boyunda da hareketin bütün evrelerinde eşit bir direnç saptanır.
DURUŞ VE DENGE BOZUKLUKLARI • Hasta sürekli öne doğru eğik durur. • Yerleşmiş Parkinson hastalığının işareti olarak dik duruşu koruma ve vücudu dikleştirme sağlanamadığından sık sık düşme görülür. • Yürürken gövdesi, kendi ağırlık merkezinin ardından koşuyormuşçasına daha fazla öne eğilir.
DİĞER BELİRTİLER • Yazı titrek ve genellikle küçüktür. • Hastanın konuşması belirgin biçimde bozulmuştur. • Sabit bakışları ve maske yüzü konuşurken değişmez ya da çok az değişir. • Sesi monotondur, genellikle zor işitilir, iniş çıkışları yoktur. Paradoksal kineziye benzer şekilde cümlenin başlangıcında yavaş olan konuşma gittikçe hızlanır ve son sözcükler anlaşılmaz mırıltı halinde çıkar. • Konuşmada bir sözcük ya da cümlenin çok kez arka arkaya yinelenmesi tipiktir.
DİĞER BELİRTİLER • Sık rastlanan belirtiler arasında yağlanma, tükürük salgısının artması, inatçı kabızlık ve ayak parmaklarında kramplar yer alır. • Ruhsal bozukluklar genellikle hafiftir. Kavramada yavaşlama, dikkatte azalma, bunaltı (anksiyete), hastalık hastalığı (hipokondri) ve ruhsal çöküntü görülebilir. • Hezeyan ve bilinç bulanıklığı ortaya çıkabilir. • Hipotansiyon (tansiyon düşüklüğü), terleme, yutma zorluğu, koku duyusunda azalma veya kayıp, uyku bozuklukları, sık idrara çıkma ve cinsel sorunlar görülebilir.
KİMLER RİSK ALTINDADIR? • Genetik ve çevresel faktörler suçlanmakla birlikte yeterli veri yoktur. • Parkinson nedenleri arasında başlıca üç çevresel etken üzerinde durulur. Bunlar virüsler, travmalar ve zehirlerdir. • Aile öyküsü özellikle genç yaşta Parkinson hastalığına yakalanan kişilerde belirgindir. • Bazı kimyasalların Parkinson hastalığına neden olabileceğine dair kanıtlar vardır.
KİMLER RİSK ALTINDADIR? • Kuyu suyu kullanımı, kırsal yaşam ve tarımda kullanılan bazı ilaçlara maruz kalan kişilerde Parkinson hastalığına yakalanma riskinin arttığını gösteren çalışmalar vardır. • 50 yaşından önce başlaması çok nadirdir. Yaş ilerledikçe sıklık artar. • Erkeklerde kadınlara göre yaklaşık olarak iki kat daha sık olarak izlenmektedir. • Esansiyel tremorlu hastalarda ileri yaşlarda Parkinson hastalığı gelişme sıklığı daha fazladır.
KORUNMAK MÜMKÜN MÜ? • Parkinson hastalığından korunmak pek mümkün değildir. Yine de bazı maddeleri daha fazla kullanan insanlarda Parkinson hastalığının gelişme sıklığının daha az olduğu bilinmektedir. • Sigara içenlerde Parkinson hastalığına yakalanma sıklığı daha azdır. Bu durumun nikotine bağlı olduğu düşünülmektedir. • Kafein tüketen kişilerde de Parkinson hastalığı riski daha düşüktür.
