SAÇ VE TIRNAK ANALİZLERİ

SAÇ VE TIRNAK ANALİZLERİ

İÇERİK • Giriş • Tarihçe • Saç • Saçın Yapısı • Kıllar ile ilgili adliyece cevaplandırılması istenen sorular • Kılların Muayenesi • Uyuşturucu Tespitinde Saç • Tırnak yapısı • Cezai Muhakeme • Kaynaklar

GİRİŞ • Adli tıp analizinde yapılması gereken işin önemli bir kısmı şüphelenilen ve bilinen bulgular arasında karşılaştırma yapmaktır. Örneğin bulguların kimliklendirme derecesine bağlı olarak, kişi ve fiziksel delil arasındaki bağlantıyla ilgili farklı sonuçlara varabilir. Kimliklendirme, parmak izi, alet izi, kurşunların üzerindeki izler, kırık cam parçaları, insan saç ve tüyleri,tırnak izi ve kalıntıları, tekstil iplikleri ve toprak örnekleri gibi fiziksel deliller için gerçekleştirilir.

Tarihçe • Cezai soruşturmada saçın önemi adli tıp biliminin gelişen ilk dönemlerinde farkedildi ve bu konuyla ilgili ilk bilimsel makale ve Fransa'da 1857 yılında yayınlanmıştır. 1900lerin başında saçın mikroskobik incelenmesi iyi sonuçlar verdi ve 1931’de Profesör John Glaister Hairs of Mammalia from the Medico-legal Aspect adlı standart bir referans olan makalesini yayınladı.

SAÇ • Adli olayların soruşturulması sırasında, çok çeşitli fiziksel kanıta rastlanmaktadır, bunlardan en yaygın olanı saç kanıtıdır. Şüpheli, mağdur ile fiziksel temas gösteren, ve suç mahallinin belirlenmesi ve karşılaştırılmasında insan ve hayvan tüyleri yararlı olabilir. Soruşturmayı yürüten görevliler için bu kanıtlar doğru sonuca ulaşmada en değerli bilgilerdir.

Delil:SAÇ • Cinayet, ırza geçme, çocuk düşürme, kimlik tesbiti ve ölüm zamanı tespitinde kıllar çok önemli bilgiler verir. Olay yerinde yatak, yorgan, çarşaf gibi örtüler ile bıçak, sopa, tabanca gibi aletlerin üzerinde bulunabildiği gibi bir suçta faile ait kıllar mağdurun üzerinde de bulunarak suçlunun tespitinde işe yarar. Olay yerinde saç kıllarının incelenmesi ile mücadelenin varlığı anlaşılabilir.

SAÇIN YAPISI • Saç iki bölümden oluşur: Saç kökü Saç gövdesi

Saçın Yapısı • Saçlar uzun, keratin içerikli yapılardır. • Keratin tespih gibi dizilen aminoasitlerin birleşmesinden oluşmuş büyük dayanıklı bir moleküldür. • Tek bir saç telinin çapı, kişiden kişiye farklılık göstermekle birlikte, 0,05 -0,09 mm arasındadır. • Epidermis derinin en dış tabakasıdır. Her saç teli epidermisteki bir çentikten çıkar.

SAÇ GÖVDESİ Saç gövdesi: • Saçın derinin dışında kalan kısmıdır • Saç gövdesi keratine dönüşmüş ölü hücreler, bunları bir arada tutan bazı maddeler ve bir miktar sudan ibarettir

Saç gövdesi 3 tabakadan oluşur • 1. Medulla(Medula): • En içteki tabakadır. Sadece uzun ve kalın saçlarda bulunur. • 2. Korteks(Cortex): • Saçın orta tabakasıdır. • Keratin liflerinden oluşur. • Saç teline esneklik, sağlamlık ve renk veren katmandır. • 3. Kütikül(Cuticle): • Saç gövdesinin en dış tabakasıdır. • Ölü hücre kalıntıları 6-10 kat halinde birbirlerinin üzerine sarılmıştır. • Renksiz ve ince tabakadır. • Saç korteksini korur

SAÇ KÖKÜ • Saçteli buradan çıkar. • Kafa derisi içinde bulunur. • Her bir saç kökü bir iç ve bir dış kökkılıfıyla çevrelenmiştir. • Dış kök kılıfının sonlandığı yerde epidermis (üstderi) başlar. • Saç kökünün çevresinde ve bitişiğinde salgı bezleri bulunur. • Salgı bezleri saçları kayganlaştıran sebum salgılarlar.

Saç soğanı: • Saç kökünün deri içindeki en uç bölümüdür. • Canlı ve sürekli bölünen hücrelerden oluşur. • Silindirik, uzun, ince saç liflerini üretirler. • Saça rengini veren melanin – melanositler burada bulunur. • Androjen reseptörleri burada bulunur. Dermal papilla: • Saç soğanın en dip kısmıdır. • Damar yumağı içerir. • Saçları besler, büyütür

Kıllar ile ilgili adliyece cevaplandırılması istenen sorular : • 1.Kıl insan kılı mı yoksa hayvan kılı mıdır? Bu ayrım kılın tabakaları incelenerek yapılır. İnsan kılı korteksi kalın bir kılıf şeklindedir. Pigment küçük granüller halindedir, korteksin çevre kısmına yayılmıştır. Hayvan kılında ise korteks ince bir kat halindedir, büyük pigment granülleri mevcuttur, daha çok merkeze doğru yayılmıştır. Kılın hayvan kılı olduğu anlaşıldığında hangi hayvana ait olduğu tesbit edilir, insan kılına benzeyen kıl maymun kılıdır, zor ayırt edilir.

2.Kıl vücudun hangi bölgesine aittir? • Kılın uzunluğuna çapına ve ucun şekline bakarak vücudun hangi bölgesine ait olduğu anlaşılır. İnsan vücut kılları uzunluklarına göre 3’e ayrılır: 1-3cm : kirpik, kaş, burun, göğüs, kol ve bacak kılları. 2-8 cm: pubis ve koltukaltı kıllarıdır. 3-8cm den uzun kıllar: saç ve sakal kıllarıdır.

3. Kıllar kadına mı erkeğe mi aittir ? • Kadın kıllarının boyları uzundur.kadın saçının medulasının bulunmaması önemli bir özelliktir. Erkek saçlarının medulası kesik kesiktir, genellikle uçları kesiktir.

4.kıl hangi yaştaki insana aittir? • Saçların yaşı çapa göre değişir. Bebeklerin 0-18 ay arası saçları 24-53 mikron arasındadır, yetişkin insan saçı ise 70-90 mikron çapındadır. Yaşlılarda kıl kökündeki bulbus kısmen doludur, pigmenti azdır veya hiç yoktur.

5. Kıllar kesilmiş midir? Koparılmış mıdır yoksa kendiliğinden mi düşmüştür? • Kılın tepesine bakılarak kesilip kesilmediği anlaşılır. Kesik kılın ucu muntazamdır. Kılın kopartılıp kopartılmadığını anlamak için köküne bakılır. Kendiliğinden düşen kıllar canlılığını kaybetmiştir. Makasla kesilmiş saç Jiletle kesilmiş saç

Kırılmış saç Yanmış saç

6. Kıl boyalımıdır? Kıl peruk kılı mıdır? • Boyalı kıllarda boya kılın üzerindedir içine girmez. Mikroskop ile muayenede ise içi net görülmez kıl üzerinde parlak şekilde boya görülür, kıl kökü normal renktedir. Saç boyasında kurşun, bizmut ve gümüş nitratlı boyalar kullanılır. Peruk kıllarının üzerleri çok pistir ovalamakla çabuk kırılır. Mikroskobik incelenmesinde kılın birçok yerden çatlamış olduğu görülür.

KILLARIN MUAYENESİ • Kıllar olay yerinde büyüteç ile aranır, pens ile alınarak cam kavanoza konur. • Kılların muayenesinde kılların miktarı tespit edilir, boyları ölçülür, rengi tesbit edilir.düz ve ya kıvırcık olup olmadığı araştırlır. • Kılın kökü, gövdesi ve ucu incelenir. Kıl kirli ise su veya alkol ile temizlenir. • Kılların çapları ve medulla kalınlıkları ölçülür. Korteksin görülebilmesi için amonyak ile muamele edilmesi gerekir. Korteksi bağlayan hücreleri görmek için ise ılık sülfürik asit ile muamele edilir.

Kılların Muayenesi • Kılın rengi oksijenli su veya nitrik asit ile yarım saat bekletilerek giderilir. • Kılların kütükülaları sıvı selüloz asetatlı cama kıl yapıştırılarak kuruduktan sonra kılın ayrılması ile incelenecek duruma gelir. • İki ucu kesilen kıl saf su içinde vakumda tutulursa medulla havası yerine su dolar, havası çıkan kıl oksijenli su ile muamele edilir, boyanır. Kütükülası tetkik edilir.

Örneğin, • Ağustos 1951, bir kadının vücudu Nottingham yakınlarındaki kırsal alanda bulundu. Kurban, 48 yaşındaki ev kadını Mable Tattershaw, boğulmuştur. Kurbanın kıyafetlerinde yapılan inceleme sonucu bazı kıllar saptandı ve hemen adli tıp laboratuarına gönderilen bu deliller mikroskobik inceleme sonucu 18 yaşındaki tezgahtar Leonard Mills’e ait olduğu saptandı ve Mills baş şüpheli oldu, Bu kıllar ve diğer aleyhindeki delillere yardım ederek katili darağacına gönderdi.

UYUŞTURUCU TESPİTİNDE SAÇ • Uyuşturucular, dolaşım sisteminde, kanla birlikte sirküle olurken, kıl kökünde tutulur ve köklerden dışarı doğru büyüyen kıl gövdesinin merkezinde hapsedilir.

Başın arka üst bölgesi genelde örnek alma yeri olarak seçilmektedir. Çünkü bu bölgedeki kılların çoğunluğu (%85) aktif büyüme bölgesinde olduğundan uyuşturucuyu tespit etme olasılığı daha fazladır. Kesmek için kıllar sıkıca tutulup yavaşça çekilerek mümkün olduğu kadar dipten kesilir.

Saçlarınız, yaşadığınız yeri söylüyor… • ABD’de Utah Üniversitesinden bir grup araştırmacının ülkedeki kuaför salonlarından topladıkları saç örnekleri ve aynı bölgelerdeki musluk suyu örnekleri üzerinde yaptıkları çalışmalar kriminal laboratuvarlarını ve adli bilimcileri yakından ilgilendiren sonuçlar ortaya çıkardı. Saç numunelerinin oksijen ve hidrojen izotopu içeriğindeki farklılıkların %85′inin içme suyu bileşenlerinin farkından kaynaklandığı bu şekilde bir çalışmayla farklı coğrafi bölgelere ve saç numunelerine ilişkin yapılacak sistematik bir çalışma ile kişilerin yaşadıkları yerin belirlenmesini sağlayacak bilgilere ulaşılabileceği belirtiliyor.

TIRNAĞIN YAPISI • Tırnak insanda ve birçok omurgalı hayvanda parmak uçlarının dış bölümünü örten boynuzsu tabakadır. Sağlıklı bir insan vücudunda yer alan 20 parmağın her birinin ucunda yer alması gerekir. Tırnaklar keratin adı verilen sertleşmiş proteinden oluşur. Tırnağın başlangıç kısmında deri ile birleştiği alanda bulunan yarımay şeklindeki beyaz şekle lunula adı verilir.

Tırnak Yapısı • Tırnak , deri kıvrımının altında 3-6 mm daha uzanır . • Tırnak matriksi , proksimal kıvrımın ventraline yerleşmiş olup distalde Lunula’nın bitimine kadar uzanır . • Tırnak , matriks yolu ile sürekli olarak yeniden oluşur ve matriks tırnağın şeklini belirler .

Tırnak Yapısı • Lunula her zaman görünür değildir , çoğunlukla başparmaklarda ve büyük ayak parmaklarına bağlı tırnaklarda görünür durumdadır . • Kütiküla , matriks açısından koruyucu bir fonksiyon görür . Kütiküla olmadığında ya da zarar gördüğünde tırnak matriksi kolayca inflamasyona uğrayabilir . • Tırnak üç tabakadan meydana gelir : Üstte ince bir DORSAL Tabaka , en kalın olarak ortada yer alan INTERMEDIATE Tb ve VENTRAL Tb .

Delil:TIRNAK • Olay yerinde bulunan delil üzerinde DNA elde edilebilecek biyolojik materyal olarak tırnak, tırnak parçası, yüzeyi ve iç kısmında kan, doku aranabilir. • Deliller temiz bir kağıdın üstüne toplanabilir. Sonra zarf içinde yerleştirilir. • Tırnak dipleri de bir iz olup olmadığının araştırılması için bakılması gereken yerlerden birisidir. • Tırnak aralarında boğuşmaya ait doku artıkları ve ellerden barut artıkları atomik absorbsiyon ve nötron aktivasyon analiziyle saptanabilir.

Örneğin, • Kimi zaman, polisin, savcının, avukatın, ailelerin, hatta sivil toplum örgütlerinin ısrarı üzerine, ikinci kez otopsi yapılır. Çikolata parçası üzerindeki rujla, otomobilin boyasından kopan yeşil parçanın suçlamaya yetmediği bir cinayette polis, genç kıza yeniden otopsi yapılmasını istedi. Nitekim, Amerikalı matbaa işçisi John Vollman'ı, Kanadalı öğrenci Gaetane Bouchard'ı öldürmek suçuyla idama mahkum ettirecek (cezası, daha sonra, ömür boyu hapse çevrildi) delile de, bu sayede ulaşıldı. Bu delil, genç kızın tırnağı altındaki beş santim uzunluğundaki bir tek saç teliydi ve bu telin kime ait olduğunun saptanmasında o güne değin hiç akla gelmemiş bir yöntem kullanıldı.

Tırnağın altında bulunan saç telinin yanı sıra, ölen kızın ve şüphelenilen adamın saçlarında, nötron aktivasyon analizi adı verilen bir yöntemle, arsenik, sodyum, bakır, çinko ve brom düzeyleri ölçüldü ve bunların birbirine oranı hesaplandı. Tırnağın altındaki tel ile adamın saçında, bu oranlar birbirinin aynı, kızın saçında ise farklıydı. "Tırnağın altındaki telin verdiği oranlarla şüphelinin saçındakilerin birbirini tutması bir rastlantı olabilir", diye düşündüler ve sınırın her iki tarafındaki kasabalarda oturan yüzlerce kişiden saç teli toplayarak, hepsini incelediler. Hepsinin saçındaki arsenik, sodyum, bakır, çinko ve brom düzeylerinin oranı birbirinden farklıydı. Böylelikle element oranlarının kişiye özgü olduğu kanıtlandı, yeşil otomobilli adamın genç kızı öldürdüğü kesinleşti. Nötron aktivasyon analizinin, bir cinayeti aydınlatmakta kullanıldığı tarihteki ilk dava, budur.

CEZA MUHAKEMESİNDE BEDEN MUAYENESİ, GENETİK İNCELEMELERVE FİZİK KİMLİĞİN TESPİTİ HAKKINDA YÖNETMELİK • BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Madde 1 - Bu Yönetmelik; bir suça ilişkin iz, eser, emare ve delillerin elde edilmesi; ayrıca, maddî gerçeğin ortaya çıkartılması bakımından şüpheli, sanık, mağdur ve diğer kişilerin beden muayenelerinin yapılması, tıbbî incelemelerde bulunmak üzere vücuttan, kan veya benzeri biyolojik örneklerle, saç, tükürük, tırnak gibi örneklerin alınması, moleküler genetik incelemeler ile şüpheli ve sanığın kimliğinin teşhisi için gerekli fizikî özelliklerin tespitine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

İKİNCİ BÖLÜM Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması Şüpheli veya sanığın vücudundan örnek alınması • Madde 6 - Bir suça ilişkin delil elde etmek için, şüpheli veya sanığın vücudundan kan veya benzeri biyolojik örneklerle saç, tükürük, tırnak, gibi örnekler alınabilmesine, Cumhuriyet savcısı veya mağdurun istemiyle ya da resmen hâkim veya mahkeme, gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde Cumhuriyet savcısı tarafından karar verilebilir. Cumhuriyet savcısının kararı, yirmidört saat içinde hâkim veya mahkeme onayına sunulur. Hâkim veya mahkeme, yirmidört saat içinde kararını verir. Onaylanmayan kararlar hükümsüz kalır ve elde edilen deliller kullanılamaz. Bu örnekler Cumhuriyet savcısının huzurunda ve uygun göreceği usullerle derhâl yok edilerek bu husus tutanağa geçirilir.

Bu müdahaleler ancak tabip tarafından veya tabip gözetiminde sağlık mesleği mensubu diğer bir kişi tarafından yapılabilir. • Vücuttan örnekler alınabilmesi için; müdahalenin, kişinin sağlığına açıkça ve öngörülebilir zarar verme tehlikesinin bulunmaması gerekir. • Tıbbî müdahaleler, hekimlik sanatının ve tıp biliminin kabul ettiği yöntem ve araçlarla yapılır. • Üst sınırı iki yıldan daha az hapis cezasını gerektiren suçlarda; kişiden kan, saç, tükürük, tırnak gibi örnekler alınamaz. • Özel kanunlardaki alkol muayenesine ve kan örneği alınmasına ilişkin hükümler saklıdır.

Diğer kişilerin vücudundan örnek alınması • Madde 8 - Bir suça ilişkin delil elde etmek amacıyla, mağdurun ve diğer kişilerin vücudundan kan, veya benzeri biyolojik örneklerle saç, tükürük, tırnak gibi örnekler alınabilmesine, sağlığını açıkça ve öngörülebilir şekilde tehlikeye düşürmemek ve cerrahî bir müdahalede bulunmamak koşuluyla; Cumhuriyet savcısının istemiyle ya da re�sen hâkim veya mahkeme, gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde Cumhuriyet savcısı tarafından karar verilebilir. Cumhuriyet savcısının kararı yirmidört saat içinde hâkim veya mahkemenin onayına sunulur. Hâkim veya mahkeme yirmidört saat içinde kararını verir. Onaylanmayan kararlar hükümsüz kalır ve elde edilen deliller kullanılamaz. • Bu müdahaleler ancak tabip tarafından veya tabip gözetiminde sağlık mesleği mensubu diğer bir kişi tarafından yapılabilir. • Tıbbî müdahaleler, hekimlik sanatının ve tıp biliminin kabul ettiği yöntem ve araçlarla yapılır.

Kaynaklar • Adli Tıp El Kitabı (S. Özden,1993) • A Question of Evidence (C. Evans,2003) • Criminalistics (R. Saferstein, 2007) • http://www.kriminal.org • http:// www.fbi.gov • http://www.istabip.org.tr • http://www.adana.pol.tr • http://www.adlitip.org • http://hurarsiv.hurriyet.com.tr

SAÇ VE TIRNAK ANALİZLERİ