M.W. Biotechnologii

1. W. Ekonomii M.W. Biotechnologii W. Zarządzania W. Biologii W. Prawa i Administracji W. Chemii W. Filologiczny W. Mat.,Fizyki i Informatyki W. Oceanografii i Geografii W. Historyczny W. Nauk Społecznych

2. Rzadkie choroby genetyczne i ich leczenie Grzegorz Węgrzyn

3. Rzadkie choroby genetyczne i ich leczenie: problem medyczny

4. Rzadkie choroby genetyczne i ich leczenie:problem biologiczny

5. Rzadkie choroby genetyczne i ich leczenie:problem biotechnologiczny

6. Rzadkie choroby genetyczne i ich leczenie:problem chemiczny

7. Rzadkie choroby genetyczne i ich leczenie:problem fizyczny

8. Rzadkie choroby genetyczne i ich leczenie:problem filologiczny

9. Rzadkie choroby genetyczne i ich leczenie:problem historyczny

10. Rzadkie choroby genetyczne i ich leczenie:problem geograficzny

11. Rzadkie choroby genetyczne i ich leczenie:problem społeczny

12. Rzadkie choroby genetyczne i ich leczenie:problem prawny

13. Rzadkie choroby genetyczne i ich leczenie:problem ekonomiczny

14. Rzadkie choroby genetyczne i ich leczenie:problem zarządzania

15. Haploidalny genom człowieka to około 3 mld par zasad BIOLOGIA

16. Chromosomy człowieka BIOLOGIA

17. Dziedziczenie BIOLOGIA

18. Większość chorób genetycznychzwiązana jest z zaburzeniami metabolizmu BIOLOGIA

19. Liczba i częstość występowania chorób genetycznych Liczba znanych chorób o bezpośrednim podłożu genetycznym – około 11 000 Każda z tych chorób występuje jednak rzadko Najczęstsza choroba genetyczna w Europie to mukowiscydoza, występująca 1 na około 2 000 urodzeń MEDYCYNA

20. Częstość i skutki występowania chorób genetycznych • W krajach wysoko rozwiniętych, do 35% przyjęć dzieci do szpitali wynika z występowania u nich chorób genetycznych • Częstość urodzeń dzieci z różnymi nieprawidłowościami rozwojowymi to około 8 na 100, a z chorobami genetycznymi około 4 na 100 żywych urodzeń (dane z Wielkiej Brytanii) • Znanych jest ponad 6000 chorób jednogenowych, ogólna ich częstość występowania to około 1 na 200 żywych urodzeń • Statystycznie każdy jest nosicielem kilkudziesięciu zmutowanych alleli, które w układzie homozygotycznym powodują poważne choroby genetyczne MEDYCYNA

21. Gdzie występują choroby genetyczne? Większość jest chorobami panetnicznymi, ale w przypadku niektórych chorób są rejony o znacznie częstszym występowaniu niż gdzie indziej (efekt założyciela, małżeństwa krewniacze) GEOGRAFIA

22. Henri de Toulouse-Lautrec (1864-1901), francuski malarz i grafik, którego rodzice byli kuzynami, prawdopodobnie cierpiał na chorobę genetyczną z grupy chorób lizosomalnych - pyknodysostozę HISTORIA

23. Skutki defektów genetycznych Komórki chorych na chorobę Gaucher’a, w wyniku braku lub niedoboru glukocerebrozydazy, nie mogą rozkładać glukocerebrozydów, które gromadzą się w lizosomach komórek. BIOLOGIA

24. MEDYCYNA

25. MEDYCYNA

26. Mukopolisacharydozy (MPS)jako przykładowe chorobygenetyczneNazwa:mucus – śluz (śluzowy)poli – wielesaccharide – cukierPrzykłady innych nazw chorób:CeroidolipofuscynozaGlikosfingolipidozy FILOLOGIA

27. Gromadzenie się mukopolisacharydów (glikozoaminoglikanów, GAG) w komórkach z niedoborem enzymu degradującego te związki BIOLOGIA

28. Mukopolisacharydozy są chorobami rzadkimi Dla każdego z typów średnia częstość występowania to około 1 na 100 000 żywych urodzeń MEDYCYNA

29. HISTORIA 1917 - Hunter (MPS II) 1919 - Hurler (MPS I - obecnie MPS I-H) 1952 - stwierdzenie gromadzenia się GAG w komórkach chorych 1961 - Sanfilippo (MPS III) 1962 - Morquio (MPS IV) 1962 - Scheie (MPS V - obecnie MPS I-S) 1963 - Maroteaux-Lamy (MPS VI) 1964 - MPS są wynikiem defektów pojedynczych genów 1970 - pierwszy biochemiczny test diagnostyczny 1971 - MPS III-A i MPS III-B 1973 - Sly (MPS VII) 1974 - MPS IV-A i MPS IV-B 1978 - MPS III-C 1980 - MPS III-D 1984 - MPS VIII (jednocześnie MPS III-B i MPS IV) 1996 - MPS IX HISTORIA

30. OGÓLNE OBJAWY MPS - organomegalia (wątroba, śledziona, język)- dysostosis multiplex- zwężenie dróg oddechowych (zatory, bezdech, częste infekcje) - choroby zastawek serca - utrata słuchu i wzroku (zmętnienie rogówki) - sztywnienie stawów, przykurcze- przepukliny, częste biegunki- uwięzienie nerwów, syndrom cieśni nadgarstka - wodogłowie- niekiedy opóźnienie rozwoju umysłowego- Zwykle nie dożywają wieku dojrzałego MEDYCYNA

31. Przebieg choroby na przykładzie MPS I 2 miesiące MEDYCYNA

32. 5 lat MEDYCYNA

33. 7 lat MEDYCYNA

34. 8 lat MEDYCYNA

35. Zmętnienie i pogrubienie rogówki – problemy z widzeniem oraz z diagnostyką (np. pomiar ciśnienia w gałce ocznej) Fizyczne ograniczenia ruchomości stawów i związane z tym problemy FIZYKA

36. Pomiar ciśnienia FIZYKA

37. Niepełnosprawność i sprzęt dla niepełnosprawnych FIZYKA

38. Enzymatyczna terapia zastępcza Możliwość leczenia dzięki wprowadzeniu do organizmu enzymu, którego aktywnej formy nie produkują komórki chorego BIOTECHNOLOGIA

39. Chromosom Gen do klonowania (dzikiego typu) Wektor (np. plazmid, zmieniony genom wirusa) Transformacja lub transfekcja komórek i ich hodowla BIOTECHNOLOGIA

40. Klonowanie genu Ekspresja genu w hodowlach komórkowych Enzym Receptor ENDOCYTOZA I TRANSPORTDO LIZOSOMÓW BIOTECHNOLOGIA

41. Efekty leczenia choroby Gaucher’a 1983 2001 BIOTECHNOLOGIA

42. Obecnie metodą terapii enzymatycznej można leczyć kilka chorób, ale problemem są duże koszta. Leczenie jednego pacjenta kosztuje od kilkuset tysięcy do kilku milionów złotych rocznie, a pacjenci muszą przyjmować lek przez całe życie. EKONOMIA

43. Wysokie koszty leków wynikają nie tyle z wysokiej ceny ich produkcji co z niewielkiej liczby pacjentów. Producent leku (firma farmaceutyczna) musi zrekompensować sobie wysokie koszta badań i prób klinicznych (sięgające setek milionów dolarów), co przy liczbie kilku tysięcy pacjentów na świecie chorych na daną chorobę skutkuje bardzo wysokimi cenami leku. EKONOMIA

44. Problem płatnika za usługi medyczne: Czy refundować drogie leczenie? Z jednej strony, za fundusze przeznaczone na leczenie jednego pacjenta z rzadką chorobą genetyczną można by leczyć kilka tysięcy innych pacjentów. Z drugiej strony, leczenie enzymatyczne jest leczeniem ratującym życie. Ponadto odmowa refundacji stosunkowo taniego leczenia nie oznacza absolutnego braku dostępności do niego przez pacjentów (będą w stanie za nie zapłacić), natomiast odmowa refundacji drogiego leczenia oznacza w przypadku chorób genetycznych przedwczesną śmierć pacjenta, gdyż pacjent nie będzie w stanie sam zapłacić za leczenie. ZARZĄDZANIE

45. Rozporządzenia prawne • Ustawa (Regulation No 141/2000) Parlamentu Europejskiego – obowiązująca w Polsce od dnia akcesji do Unii Europejskiej - określa konieczność dążenia w obrębie UE do sytuacji, w której pacjenci dotknięci chorobami rzadkimi winni mieć równy dostęp do terapii, niezależnie od rzadkości danego schorzenia oraz niezależnie od warunków ekonomiczno-społecznych występujących w danym kraju członkowskim. • „Żadna osoba nie może być pozbawiona dostępu do efektów postępu medycyny tylko dlatego, że jej choroba dotyczy małej liczby pacjentów.” • „Pacjenci z chorobami rzadkimi mają prawo do takiej samej jakości, stopnia bezpieczeństwa oraz efektywności produktów leczniczych jak ci, którzy cierpią na schorzenia występujące częściej.” PRAWO

46. Problem społeczny • „Kto ratuje jedno życie, ten jakby cały Świat ratował” (Talmud Babiloński) • Skala problemu rzadkich chorób genetycznych w Europie: bezpośrednio lub pośrednio (np. rodziny, pracodawcy) dotkniętych jest około 25 mln mieszkańców UE (wielkość populacji około 215 mln). NAUKI SPOŁECZNE

47. Badania ankietowe przeprowadzone we Francji • 25% populacji miało bezpośredni lub pośredni kontakt z osobami cierpiącymi na rzadkie choroby genetyczne • Badania naukowe nad chorobami rzadkimi zostały ocenione jako ważniejsze niż np. badania nad jakością mięsa i badania nad genetycznie zmodyfikowanymi roślinami oraz równie ważne jak badania nad bezpieczeństwem na drogach oraz nad zdrowotnymi skutkami palenia tytoniu. • 85% pytanych zadeklarowało, że skłonni byli by wspierać badania nad chorobami rzadkimi (np. poprzez przeznaczanie na ten cel części podatku). NAUKI SPOŁECZNE

48. Czy można stworzyć tani lek na rzadkie choroby genetyczne?

49. Genisteina 4’,5,7-trihydroksy-3-fenylochromen-4-on CHEMIA

50. Genisteina hamuje syntezę mukopolisacharydów (glikozoaminoglikanów) BIO-CHEMIA