GGZ voor ouderen: een actuele kijk in West-Vlaanderen

1. GGZ voor ouderen: een actuele kijkin West-Vlaanderen Caroline Everaert Expertgroep ouderen GGZ Overlegplatform GGZ West-Vlaanderen 12 november 2013

2. Inhoud • Stellingen • Bevindingen GGZ voor ouderen • Opvallende kenmerken West-Vlaanderen • Contacten met externe partners Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

3. I. STELLINGEN Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

4. De bestaande GGZ capaciteit voor ouderen is voldoende, de invulling ervan niet juist. Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

5. Indien ouderen in de thuissituatie met een psychisch of psychiatrisch probleem zelf geen hulpvraag stellen, wordt GGZ hulp best niet geboden. Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

6. Naast een aanbod van specifieke GGZ hulp voor ouderen, dient een nieuw aanbod van GGZ hulp voor mantelzorgers opgericht te worden. Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

7. GGZ expertise wordt best intern voorzien (WZC, thuiszorg,..) dan dat er beroep moet worden gedaan op externe GGZ expertise. Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

8. Door de ontwikkeling van de projecten art. 107 voor volwassenen, wordt de doelgroep ouderen minder (mobiel/thuis) bereikt. Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

9. II. Bevindingen • expertgroep ouderen GGZ • onderzoek • literatuur • externe bevraging Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

10. 1. Algemene kenmerken doelgroep60+ • Vergrijzing van de bevolking • Nieuwe groepen ouderen: kansarme, allochtone ouderen, complexe problemen... • Lichamelijke en psychische verwevenheid van problemen • Problemen op verschillende levensdomeinen (wonen, ADL, mobiliteit, sociaal, …) Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

11. 2. Zorgnoden • Depressie, dementie en verslavingsproblemen: meest voorkomend • Psychische problemen vaak verborgen achter somatische klachten • Depressie vaak gemaskeerd achter fenomenen van het verouderingsproces zelf: verlieservaringen (verminderde zelfredzaamheid, chronische ziekte, rouwproces bij overlijden, ..) • >Gevolgen voor diagnosestelling Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

12. Hoog psychofarmacagebruik (antidepressiva) • Veel niet gedetecteerde psychische en/of psychiatrische problemen in de thuissituatie • Eenzaamheidsproblematiek • Welbevinden wordt positief beïnvloed door gevoel van sociale cohesie Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

13. 3. Zorgaanbod 3.1. Maatschappelijk • Evolutie: vermaatschappelijking van de zorg • Meeste ouderen wonen thuis • Meeste ouderen wensen ook thuis te wonen Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

14. 3. Zorgaanbod 3.2. Specifieke kenmerken en vereisten • Capaciteitsuitbreiding wenselijk (vergrijzing) • Detectie en (GGZ)zorg in de thuissituatie wint aan belang • Nieuwe zorgvormen (samenwerking bestaande, aanklampende zorg thuis, sociale cohesie) • Nieuwe woonvormen (bv. beschut wonen voor ouderen, PVT, woonzorgzones, kangoeroewonen) • Uitbreiding GGZ aanbod naar ouderen met complexe (gedrags)problemen. Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

15. 3. Zorgaanbod 3.3. Hulpvraag tov GGZ • Door context voor oudere persoon (familie, buren, huisarts, gezinszorg of thuisverpleging, …) • Door oudere persoon voor zichzelf • bemerking: hoogdrempelig in perceptie • Door mantelzorger (55 – 65) voor zichzelf Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

16. 4. Beleidsaanbevelingen • Statuut + ondersteuning voor mantelzorger, vrijwilliger en ervaringsdeskundige • Huisarts als centrale persoon in het multidisciplinaire netwerk • De zorg eenvoudig, nabij en betaalbaar organiseren (bv. outreaching, externe liaison) • Uitbreiding van capaciteit en juiste invulling van bestaande • Uitbreiding van GGZ competentie door samenwerking, sectoroverschrijdend Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

17. Mentale en cognitieve problemen opnemen in de RAI schaal voor subsidiëring WZC • Aantrekkelijk maken van de zorgberoepen en aanbieden van een specifieke opleiding • Sociale cohesie bevorderen: creëren van woonzorgzones en alternatieve woonvormen in gemeenten: zorgnetwerk/buurtnetwerk • Ontwikkeling van een zorgcoachfunctie als verbindingsfunctie tussen eerstelijnsactoren en GGZ Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

18. III. Opvallende kenmerken in West-Vlaanderen Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

19. 1. Ziekenhuizen MPG gegevens 2011-2012 Kliniek Sint-Jozef Pittem, PZ Onze-Lieve-Vrouw Brugge, PC Menen, AZ Sint-Jan Brugge (:acute ouderenpsychiatrie SFX) _________________________________________ Hoofddiagnose: absolute koplopers • Stemmingsstoornisssen: depressie (50-75% van patiëntenpopulatie op de afdeling) • Middelenmisbruik: Alcoholmisbruik: tweede plaats • Schizofrenie voor ziekenhuizen met specifiek aanbod ouderen met psychose Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

20. Leefsituatie (voor en na opname) • Woont alleen (gemiddeld 50%) • Eigen gezin (tweede plaats) • Specifieke netwerken bv. - beschut wonen - Voorziening voor bejaarden voor afdeling ouderen met psychotische problematiek Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

21. Verwijzers • Waar vermeld: op eigen initiatief (1ste plaats, 30- 50%, muv patiënten met psychotische problematiek: ‘ziekenwagen’) • Voor algemeen ziekenhuis: consultatie, andere interne diensten bv. geriatrie) Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

22. 2. CGG Gegevens 2012 CGG Mandel en Leie, CGG Largo, CGG Prisma ____________________________________________ Hoofdproblematiek • Psychische problemen (50%) Koploper: depressie • Verwerkingsproblemen (14%) Belangrijkste hierin: rouw, eigen ziekte Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

23. Verwijzers • Gezondheidszorg • Koploper hierin: huisarts • Eigen initiatief Leefsituatie • Alleenwonend ! (46,3% cfr. ZH) • Samenwonend met partner (29,3% cfr. ZH) Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

24. 3. Thuiszorg Cijfers 2001 – 2004 Opmerking: geen leeftijdspecifieke kenmerken _____________________________________________ Opvallende kenmerken • Tussen 2001 – 2004 stijging van 5,86% cliënten met psychiatrische problemen • Koploper: depressie (40,46%) • 80% van de zorg wordt door mantelzorgers geboden • Huisarts centrale vertrouwenspersoon cliënt Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

25. IV. Contacten met externe partners Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen

26. Denkoefening Welke initiatieven van externe partners nodigen uit tot aansluiting/samenwerking met …? Cfr. vraag Provinciebestuur: wat kan de bijdrage van GGZ zijn aan studiedag/ uitwisselingsdag/ … met verschillende sectoren? Algemene Vergadering OP GGZ West-Vlaanderen