Vliegveiligheidsbevordering in de Nederlandse Zweefvliegerij

1. Vliegveiligheidsbevorderingin deNederlandse Zweefvliegerij Jan L de Jong Commissie Instructie en Veiligheid Symposium 7e ZES Lustrum : “Zwevend naar de top” Eindhoven, 8 maart 1998

2. Wat aan deze voordracht vooraf ging . . . . • 1997 : Rampjaar voor de Nederlandse zweefvliegerij • Voorstel ABZ (Will Werschkull) voor Veiligheidscongres • Negatief advies van Commissie Instructie en Veiligheid • Reden: Geen paniekreactie: Vliegveiligheid niet te sturen • Voorstel ZES voor Lustrum Symposium • Positief advies van de Commissie Instructie en Veiligheid • Reden: Op zweefvliegsymposium hoort Vliegveiligheid • Dank aan Will , de ZES en de Symposiumorganisatie

3. Vliegveiligheidsbevordering • Waarom ? • Noodzaak vanuit het verleden • Hoe ? • Uitgangspunten • Speerpunten • Stand van zaken heden • Waar naar toe ? • Gedachten voor de toekomst

4. Waarom Vliegveiligheid ? • Onveiligheid werkt kostenverhogend • Onveiligheid slecht voor het image van de sport • Zweefvliegen moet recreatie zijn, geen destructie • Ieder letsel veroorzaakt (veel) leed • Ieder letsel is er daarom een teveel • Ieder onnodig letsel is absoluut onverteerbaar !!!

5. Waarom Vliegveiligheid ? • Balans van 35 jaar zweefvliegen in Nederland : • Laatste jaar : 4 doden + 2 gewonden • Laatste 5 jaar : 6 doden + 5 gewonden • Laatste 10 jaar : 11 doden + 10 gewonden • Laatste 15 jaar : 18 doden + 18 gewonden • Laatste 20 jaar : 23 doden + 29 gewonden • Laatste 25 jaar : 27 doden + 38 gewonden • Laatste 30 jaar : 28 doden + 44 gewonden • Laatste 35 jaar : 30 doden + 51 gewonden

6. Waarom Vliegveiligheid ?Aantallen ongevallen metletsel 1968 - 1997

7. Waarom Vliegveiligheid ?

8. Waarom Vliegveiligheid ?

9. Waarom Vliegveiligheidsbevordering? • Het gaat hierbij niet om getallen ! • Het gaat om mensen die we goed kenden ! • Het gaat om mensen, die heel nabij waren! • Laat hunaantalniet groterworden !!!

10. Hoe Vliegveiligheidsbevordering? • Uitgangspunten • Speerpunten • Stand van zaken

11. Uitgangspunten Vliegveiligheid • Andersdan bij de professionele luchtvaart : • Niet procedures <> Vlieger centraal • Niet Top Down <> Bottom Up • Geen ‘wetenschap’ maar mentale instelling • Voor en door zweefvliegers zelf : • Van veel belang >> Sociale controle • Idem >> Veiligheid van het grondbedrijf

12. Anders bij het zweefvliegen dan bij de Professionele (grote)Luchtvaart • Vliegen in opdracht<> Vliegen op eigen initiatief • Meestal twee vliegers <> Meestal een vlieger • Vaste vluchtopdrachten <> Zelfgekozen vluchtopdrachten • Bij alle weertypen <> Alleen bij ‘mooi’ weer • Complexe procedures <> Simpele procedures • Complex instrumentarium<> Simpel instrumentarium • Onderhoud werkgever <> Onderhoud in eigen beheer

13. Anders bij het zweefvliegen dan bij de Professionele (grote)Luchtvaart • <><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><> • In de professionele luchtvaart: • Procedures en techniek centraal • Bij het Zweefvliegen • (Zweef-)vlieger centraal • <><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><><> • Vliegveiligheid bij het zweefvliegen gediend door: • goed opgeleide, zelfstandig denkende zweefvliegers, die • Weten hoe te handelen in onvoorziene situaties • Verstandig genoeg zijn niet in zulke situaties te komen

14. Niet Top Down >> Bottom Up • Veiligheid zweefvliegerbepaald door vlieger zelf • het voorkomen van kritieke situaties door : • inzicht , ervaring, zelfkennis en zelfdiscipline • “Juiste actie op het juiste tijdstip” met: • beoordelingsvermogen, kennis en ervaring • Regels en voorschriften belangrijk als kader, mits • doelgericht, begrijpelijk en als zinvol ervaren

15. Geen ‘wetenschap’ maar>>>>>>>>> Mentale Instelling • Vliegveiligheid niet bepaald op congressen • Vliegveiligheid gerealiseerd in de praktijk • Vliegveiligheid betreft de actueel vliegenden • Theoretische kennis alleen niet voldoende • Juiste gebruik van alle kennis doorslaggevend • Vliegveiligheid equivalent aan: • de juiste actie op het juiste tijdstip

16. Geen wetenschap maarMentale Instelling>> De les van topzweefvlieger Gantenbrink << • Drie lijstjes met omgekomen bekenden: • (1)bij het zweefvliegen, (2)in het verkeer, (3)op weg naar het veld • 30 0 0 • In 10 jaar: 3 wereldkampioenen, in 20 jaar: 3 ‘Landesmeister” • Conclusie: Zweefvliegen is geen “veilige” sport • Ophouden met zweefvliegen? • Nee, toch niet , want . . . . . . . . . . • Zweefvliegen veilig met goede instelling en veilige procedures • Iedere zweefvlieger dient eigen veiligheidsstrategie te hebben

17. Voor en door zweefvliegers zelf • Sociale controle • Zweefvliegen zowel team als individuele sport • Wederzijdse verantwoordelijkheid voor veiligheid essentieel (inde lucht & opde grond) • Veiligheid op de grond • Begin keten van gebeurtenissen die tot ongeval leidt begint op de grond • Grondbedrijf zelf mogelijke bron voor ongeval

18. Speerpunten van de Nederlandse Zweefvliegveiligheidsbevordering • (Volgens aanbevelingen van de Ad-Hoc Commissies (1984)): • Speerpunt nr. 1: Vliegveiligheidsopvoeding • integraal onderdeel van de opleiding tot zweefvlieger • door publicatiesin “Thermiek” en instructieboeken • Speerpunt nr. 2: Aandacht voor ongevalszwaartepunten : • overtrek in schuivende bocht in landingsfase (25%) • aanvaringen in de vrije vlucht (25%) • overtrek in de start aan de kabel of na kabelbreuk(15%) • Speerpunt nr. 3: Aandacht voor kritische noviteiten

19. Vliegveiligheidsopleiding • EVO >>

20. Vliegveiligheidsopvoeding • VVO-1 >> • VVO-2 >>

21. Aandacht Ongevalszwaartepunten • Reprints van • ‘Veilig Zweefvliegen’ • uit • Thermiek

22. Vliegveiligheidsopleiding & Aandacht ongevalszwaartepunten • Activiteiten Commissie Instructie en Veiligheid • Promoten en standaardiseren van veilige procedures • Verwerken ‘vliegveiligheid ‘in alle instructie(publicaties) • Inlassen vliegveiligheidsvoordrachten bij landelijk overleg • Genereren van vliegveiligheidspublicaties (o.a.Thermiek) • Adviseren van het ABZ inzake veiligheid zweefvliegen • Het overleg op werkvloerniveau over regelgeving met RLD • Het initiëren van onderzoeksactiviteiten t.b.v. veiligheid • Contact houden met/bijdragen aan Training &Safety Panel

23. Aandacht voor kritische ‘noviteiten’ • Overlessen op nieuwe typen • Promotie van Vliegtuigevaluatie programma • Bergvliegen • Bijwonen meeting Le Bourget April 1997 • Voordracht van Jack Noel in Eindhoven • Zweefvliegtuigen met hulpmotoren • Overleg met RLD over regelgeving • Voordracht Christoph Talle in Papendal • Voorbereiding advies voor gebruik

24. Aandacht voor kritische ‘noviteiten’ • Overwegingen m.b.t. • zweefvliegtuigen met ‘hulpmotor’ : • Turbo’s en zelfstarters zijn geen motorzweefvliegtuigen • maar • zweefvliegtuigen met meer en andere mogelijkheden, • ook • voor ongevallen van voor zweefvliegers onbekende soort

25. Aandacht voor kritische ‘noviteiten’ • Advies voor zweefvliegtuigen met ‘hulpmotor’ i.o.: • Ga niet over een nacht ijs, • Ga te rade bij motor(zweef-)vliegers • Laat U goed voorlichten • Leer het vlieghandboek van buiten • Oefen onder gecontroleerde omstandigheden

26. Stand van Zaken m.b.t Zweefvliegveiligheidsbevordering • Positieve Ontwikkelingen • Betere constructies en beter materiaal • Betere (= veiligere) procedures • Grotere kennis van gevaren

27. Stand van Zaken m.b.t Zweefvliegveiligheidsbevordering • Negatieve ontwikkelingen: • Meer mogelijkheden minder ervaren vliegers • Minder beschikbare tijd voor het zweefvliegen • Veranderde mentaliteit: mindere betrokkenheid • Meer individualisme: minder sociale controle • Veel ‘oude rotten’ denken het te weten • Vergrijzing geeft problemen met stoppen

28. Stand van Zaken m.b.t Zweefvliegveiligheidsbevordering • ‘Jeuk’-punten: • Bureaucratie en conservatisme in clubs • Bureaucratie en conservatisme landelijk • Bureaucratie en conservatisme bij overheid

29. Gedachten voor de Toekomst van deZweefvliegveiligheidsbevordering • Meer DOE-HET ZELF-vliegveiligheid • Mondiger zweefvlieger krijgt meer mogelijkheden • Verenigingsleven minder belangrijk • Beschikbare tijd voor opleiding geringer • Regelgeving terugtredende overheid minder leiddraad • Individuele zweefvlieger wordt nog meer • verantwoordelijk voor zijn eigen veiligheid

30. Gedachten voor de Toekomst van deZweefvliegveiligheidsbevordering • C.I.V.ADVIES : • Wordt een ‘topzweefvlieger’: • (d.w.z. volgens Baer Selen op veiligheidsavonden:) • “Een TOPZWEEFVLIEGER is • een vlieger met top zweefvliegkwaliteiten, • die hij gebruikt om • nooit in omstandigheden te komen waarin zijn topkwaliteiten vereist zoudenkunnen zijn”

31. Gedachten voor de Toekomst van deZweefvliegveiligheidsbevordering • C.I.V.WENS: • Vlieg Veel !! • Vlieg Verstandig !! • Vlieg Veilig !!!

32. Dank U voor Uw aandacht