BŁĘDY I NIEPEWNOŚCI POMIARU

1. M-T2 BŁĘDY I NIEPEWNOŚCI POMIARU POJĘCIA WYZNACZANIE ZASTOSOWANIE

2. BŁĄD: PODEJŚCIE TEORETYCZNE E = M* - M BŁĄD PRZYPADKOWY losowy, wykrywalny przez powtarzanie obserwacji BŁĄD SYSTEMATYCZNY deterministyczny, wykrywalny przez zmianę warunków pomiaru BŁĘDY ZWIĄZANE Z PROCESEM POMIARU BŁĘDY ZWIĄZANE Z SYSTEMEM POMIAROWYM Błąd modelowy Graniczny błąd dopuszczalny Błąd metody Błąd podstawowy Błąd wzorcowania Błąd instrumentalny Błąd akwizycji danych Błąd powtarzalności Błąd redukcji danych Błąd rozdzielczości Błędy dodatkowe: Błąd kwantowania Błąd temperaturowy Błąd nieliniowości Błąd dynamiczny.... Błąd histerezy...

3. Guide to the Expresion of Uncertaiunty in Measurement ISO, BIPM, IEC, OIML.... (1993) (1995) Wyrażanie Niepewności Pomiaru, Przewodnik GUM (1999) Dokument EA-4/02 Niepewność jest miarą niewiedzy Niepewność typu A, uA Niepewność typu B, uB Niepewność złożona, Niepewność rozszerzona U = k u Przedział niepewności ± U

4. Niepewność jest miarą niewiedzy o wyniku pomiaru Niepewność typu A

5. g(X) X  -a  +a a/3 g(X) 1/2a X a -a Niepewność jest miarą niewiedzy o wyniku pomiaru Niepewność typu B -Dane producenta systemu -nieliniowość -histereza -wpływ temperatury -wpływ innych wielkości... -Dane z poprzednich pomiarów -Niepewność stałych fizycznych -Niepowtarzalność procedur pomiarowych....

6. g(X) g(X) g(X) 1/a 1/2a X X X a -a a -a  -a  +a Niepewność jest miarą niewiedzy o wyniku pomiaru

7. Z V X N M M* METODA POMIARU NARZĘDZIE POMIAROWE ODTWARZANIE MEZURANDU M* = F(M, ΔV, ΔZ) U = ku  U

8. D odchyl kwadraty 20,16 +0,08 0,0064 20,21 +0.13 0,0139 20,07 -0,01 0,0001 19,97 -0,11 0,0121 20.01 -0.07 0,0049 100,42 0.0374 Dśr=20,08 uAD = 0,043 2 P = (314 ± 3) mm Suwmiarka ± 0.03 mm uD =0,046 UD =0,092 0,4% D =20,08 ±0,09 0,9%

9. Z X Y NARZĘDZIE POMIAROWE Y = F(X, ΔV, ΔZ) Eliminacja przyczyn błędów - zmniejszanie Z Kompensacja błędów - zmniejszanie wrażliwości Korekcja błędów - uwzględnianie poprawek

10. maksymalny błąd dopuszczalny, błąd graniczny Błąd nieliniowosci Błąd nieliniowości Niepewność nieliniowości (B) Niepewność histerezy (B) Błąd histerezy Błąd powtarzalności Niepewność powtarzalności (A) Błąd kwantyzacji Niepewność kwantyzacji (A) Niepewność rozdzielczości (A) Błąd rozdzielczości Błąd temperatury Błąd Temperaturowy Niepewność Temperat.(A), (B) Błąd dynamiczny Błąd dynamiczny Niepewność dynamiczna Szumy dynamiczne

11. System pomiarowy i środowisko pomiaru Różnice pomiedzy modelem a zbiorem danych doświadczalnych Źródła niepewności Źródła błędów Propagacja niepewności Propagacja błędów Budżet niepewności Obszar zainteresowań użytkownika Korekcja błędów Wzorcowanie Niepewność Wynik skorygowany Wynik pomiaru

12. Zapis wyniku pomiaru M = M** ± U F = 528 3 kN F = 0,528 0,003 MN F = 528,354 3 kN F = 528 3,286 kN F = 528 kN 0,6 % F = 528000 3000 N

13. Wnioski 1.Nie ma “± Błędów” 2. Projektant systemu dostarcza danych o współczynnikach korekcyjnych i składnikach niepewności 3. Użytkownik systemu decyduje o zastosowanych korekcjach i o budżecie niepewności 4.Przepisy certyfikacyjne i akredytacyjne wymuszają wprowadzenie podanych wyżej zasad do praktyki przemysłowej