5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu

1. 5018 SayılıKamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu

2. 5018 SAYILI KANUN ÖNCESİ MALİ SİSTEMİMİZDEKİ EKSİKLİKLER • Bütçe birliği ilkesinden uzaklaşılmış olması, • Bütçe planlaması ve uygulamalarının mali yılla sınırlı olması, • Kalkınma planları ve bütçeler arasında gereken ölçüde bir bağ kurulamaması, • Bütçe uygulamalarında kamu idarelerine yeterli inisiyatif tanınmaması, • Muhasebe sisteminin yetersiz olması, • Kamu harcamalarında etkin bir denetimin gerçekleştirilememesi, • Sayıştay denetiminin sınırlı olması, • Kamuoyuna istenilen düzeyde bilgi üretilememesi, • Kamu mali yönetimi ve kontrol sistemimizin uluslararası standartlara ve Avrupa Birliği normlarına uygun olmaması, • Çağdaş kamu mali yönetim anlayışında hakim olan; stratejik planlama, çok yıllı bütçeleme, performans esaslı bütçeleme, hesap verebilirlik, mali saydamlık, etkin iç mali kontrol ilkelerinin sistemde yer almadığı • Mali yönetimin otomasyon ve enformasyon sisteminin yetersiz olduğu

3. Merkezi planlama Merkezden yönetim Hiyerarşik yönetim Kuralcı ve bürokratik içe dönüklük Girdi odaklı Mevzuata uygunluk denetimi Stratejik planlama Yerinden yönetim Katılımcı ve paylaşımcı yönetim Saydam ve hesap verebilir Çıktı ve hedef odaklı Performans denetimi GELENEKSEL ANLAYIŞ MODERN ANLAYIŞ

4. Ana Unsurları Nelerdir ? • Performansa dayalı çok yıllı bütçe • Ekonomik ve mali analizlere uygun bütçe kodlama sistemi • Genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun tahakkuk esaslı muhasebe • Nakit planlamasına dayalı nakit yönetim sistemi • Kapsamlı ve şeffaf borç yönetimi • İç kontrol • İç denetim • Dış denetim • Mali yönetim bilgi sistemi

5. AB’YE ÜYE ÜLKELERDE MALİ KONTROL KUZEY MODELİ (İNGİLTERE, HOLLANDA, İSVEÇ, DANİMARKA) -YÖNETİM SORUMLULUĞU ANLAYIŞI HAKİMDİR -KURUMUN MALİ KONTROL SİSTEMİNE KURUM DIŞINDAN MÜDAHALE YOKTUR GÜNEY MODELİ (FRANSA, PORTEKİZ, İSPANYA, YUNANİSTAN) -DENETİM HARCAMACI KURULUŞ DIŞINDA ÖRGÜTLENMİŞTİR -MALİYE BAKANLIĞI VE BENZERİ İDARELERİN MÜDAHALESİ VARDIR

6. MALİ KONTROL SİSTEMİ REFORMLARI İÇİN AB STANDARTLARI 1- MALİ KONTROL SÜRECİNİ TANIMLAYAN BİR YASA 2- AMACA UYGUN İÇ KONTROL SİSTEM VE YÖNTEMLERİ -Muhasebe ve Raporlama Standartları ile Politika Belgesi -Otomasyona Dayalı Muhasebe -Fonların Denetimini Ortaya Koyan Mekanizma -Ödeme Ve Taahhütler Üzerinde Ön Mali Kontrol -İhale Kontrol Sistemi -Kamu Gelirleri Kontrolü 3- FONKSİYONEL OLARAK BAĞIMSIZ BİR İÇ DENETİM 4- USULSÜZLÜK VE YOLSUZLUKLARI ÖNLEYİCİ BİR MEKANİZMA

7. 5018 SAYILI KANUNUN AMACI • kalkınma planları ve programlarda yer alan politika ve hedefler doğrultusunda • kamu kaynaklarının etkili, ekonomikve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını, • hesap verebilirliği • mali saydamlığı sağlamak

8. 5018 SAYILI KANUNUN AMACI KAMU MALİ YÖNETİMİNİN YAPISI VE İŞLEYİŞİ KAMU BÜTÇELERİNİN HAZIRLANMASI VE UYGULANMASI MALİ İŞLEMLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ VE RAPORLANMASI MALİ KONTROL

9. 5018 SAYILI KANUNUN KAPSAMI

10. Hesap verebilirlik sağlanmaktadır. Hesap verebilirlik; hükümetin, kamu idarelerinin ve mali yönetimde görevli olanların kamu kaynaklarının elde edilmesi, yönetimi ve kullanılmasında yürüttükleri faaliyetler ile iş ve işlemleri nedeniyle hiyerarşik üstlerine, denetim ve değerlendirme yapmakla görevli kuruluşa (sayıştay), parlamentoya ve kamuoyuna hesap vermeleridir. • Hesap verme sorumluluğu idari bir sorumluluktur. • Hesap verme sorumluluğunun gereği esas itibariyle raporlamayla yerine getirilmektedir. Bu amaçla kanunda; -Görev, yetki ve sorumlulukların açık olarak tanımlanması -Kaynakların elde edilmesi, kullanılması, muhasebeleştirilmesi ve raporlanması süreçlerinin belirlenmesi -Kamu idarelerinin faaliyet raporu düzenlemeleri Öngörülmüştür.

11. Mali saydamlık • Tüm gelir ve giderlerin bütçelerde yer alması • Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından sağlanan teşvik ve desteklemelerin bir yılı geçmemek üzere belirli dönemler itibarıyla kamuoyuna açıklanması • Stratejik planlar, bütçeler, kamu hesapları ve mali istatistiklerin kamuoyuna açık olması • Kamu idarelerinin kesin hesap ve faaliyet raporları düzenlemek suretiyle yetkili mercileri ve kamuoyunu bilgilendirmeleri Amaçlanmıştır

12. Mali saydamlık • Kasa ve bankada ne kadar paramız var ? • Bir yıllık dönemde ne kadar para harcamışız ? • Bütçe büyüklüğümüz ve dağılımı nedir ? • Vergilerimizi ve sosyal güvenlik kesintilerimizi zamanında ilgili kurumlara gönderiyor muyuz ? • Toplam borçlarımız ve çeşitleri nelerdir? • Toplam alacaklarımız ve çeşitleri nelerdir ? • Taahhütlerimizin (yapacağımız yatırımlar) mali büyüklüğü nedir ? • Toplam ödeneklerimiz nedir ve ne kadarını kullanmışız? • Borcu olan personel ve/veya kişi/kuruluş varmıdır? • Gelir ve giderlerimizin dağılımı nedir ? Ne kadar bağış almışız ?

13. Mali saydamlık

14. Mali saydamlık

15. Bağış ve Yardım • Gerçek veya tüzel kişilere kanuni dayanağı olmadan kamu kaynağı kullandırılamaz, yardımda bulunulamaz veya menfaat sağlanamaz. Ancak, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabilir. KMYKK 29. Md.

16. Klasik gider süreci • Saymanlar • Tahakkuk memurları • İkinci derece ita amirleri (Sorumluluk üstlenmeleri halinde) • Ödemeye esas teşkil eden belgeleri düzenleyen ve onaylayanlar (1050/22-E) Kusursuz Sorumluluk Modeli...

17. Harcama prosedüründe yapılan değişiklikler • Üst yönetici • Harcama yetkilisi • Gerçekleştirme görevlileri • Muhasebe yetkilisi Yönetim Sorumluluğu Modeli...

18. Yönetim sorumluluğu modeli nedir? • Siyasi sorumluluk • İdari sorumluluk • Mali sorumluluk • Cezai sorumluluk

19. Mali Yönetim ve Kontrol Yapısı ÜST YÖNETİCİ Mali Hizmetler Birimi İç Denetim Birimi Muhasebe Birimi Harcama Birimi Harcama Birimi Harcama Birimi Harcama sonrası Denetim Ön Mali Kontrol İç Kontrol

20. Üst Yönetici Kimdir ? • Bakanlıklarda Müsteşar, • İl Özel idarelerinde Vali, • Belediyelerde Belediye Başkanı, • Diğer Kamu İdarelerinde en üst yönetici. • Ancak Milli Savunma Bakanlığında Bakan üst Yöneticidir. Diğer kamu idarelerinde en üst yönetici ifadesinden; • Üniversitelerde REKTÖR, • Bağlı İdarelerde (ASKİ, EGO gibi ) -Genel Müdür, • Yerel Yönetim Birliklerinde- Birlik Başkanı, üst yönetici gözükmektedir.

21. Üst yöneticilerin sorumluluğu nedir? ÜST YÖNETİCİLER, • Bütçelerininkalkınma planına, kurumun stratejik plan ve performans programına uygun hazırlanması ve uygulanmasından, • Sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomikve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan,

22. Üst yöneticilerin sorumluluğu nedir? • Kaynakların kayıp ve kötüye kullanılmasının önlenmesinden, • Mali yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi ve bu Kanunda belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden Bakana; Mahalli idarelerde ise meclislerine karşı sorumludurlar.

23. Üst yöneticiler, bu sorumluluğun gereklerini;- Harcama yetkilileri,- Mali hizmetler birimi ile- İç denetçiler aracılığıyla yerine getirirler.

24. Üst Yöneticilerin Yetkileri Nelerdir ? 1-Gelecek yıla veya yıllara sari işlere onay vermek 2-Harcama yetkilisini belirlemek 3-Şartlı bağış ve yardım için gelir ve ödenek kaydına izin vermek 4-İdari faaliyet raporunu hazırlamak 5-Muhasebe yetkilisini atamak 6-İç denetçiyi atamak 7-Kanunda sayılan para cezalarını vermek 8-Kamu alacaklarının silinmesine karar vermek

25. Harcama Yetkilisi Kimdir ? • Bütçe ile ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi • Ödenek gönderme belgesi ile ödenek verilen merkez dışı birimlerin en üst yöneticisi

26. ÖDENEK HARCAMA YETKİSİNİN SINIRINI GÖSTERİR. ÖDENEK ÜSTÜ HARCAMA Kamu zararı oluşturmamakla birlikte bütçelere, ayrıntılı harcama / finansman programlarına, serbest bırakma oranlarına aykırı olarak veya ödenek gönderme belgelerindeki ödenek miktarını aşan harcama talimatı veren harcama yetkililerine, her türlü aylık, ödenek, Zam ve tazminat dahil yapılan bir aylık net ödemeler toplamının iki katı tutarına kadar para cezası verilir.

27. Harcama Yetkilisi Kimdir ? Analitik bütçe sınıflandırmasının üçüncü ve dördüncüdüzeyinde yer alan birimler bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama birimlerini, bu birimlerin en üst yöneticileri ise harcama yetkililerini ifade etmektedir.

28. ABS kurumsal

29. Harcama birimi olarak kabul edilmeyecekler ? • genel sekreter yardımcıları • daire başkan yardımcıları • müdür yardımcıları • ………..

30. Harcama Yetkilisinin Sorumluluğu Nedir ? Bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür.Harcama Yetkilileri; Harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından sorumludurlar.

31. Harcama Yetkilisinin Görevde Olmaması Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliğ (Seri No: 1) - 31.12.2005 Tarihli Mükerrer R.G. Harcama yetkilisinin; • kanuni izin, • hastalık, • geçici görev, • disiplin cezası uygulaması, • görevden uzaklaştırma, ve benzeri nedenlerle geçici olarak görevinden ayrılması halinde ilgili harcama biriminin harcama yetkilisi vekaleten görevlendirilen kişidir.

32. Harcama Yetkisinin Devrinde Sınır Her bir harcama işlemi itibarıyla, • mal ve hizmet alımlarında 250.000.- YTL, • yapım işlerinde ise 1.000.000.- YTL aşan harcamalara ilişkin harcama yetkisi hiçbir şekilde devredilemez.

33. Destek Hizmetleri • Alım, satım, yapım, kiralama, kiraya verme, bakım-onarım ve benzeri malî işlemlerden; idarenin tamamını ilgilendirenler destek hizmetlerini yürüten birim, sadece harcama birimlerini ilgilendirenler ise harcama birimleri tarafından gerçekleştirilir. Ancak, harcama yetkililiği görevi uhdesinde kalmak şartıyla, harcama birimlerinin talebi ve üst yöneticinin onayıyla bu işlemler destek hizmetlerini yürüten birim tarafından yapılabilir. (Md. 60/2)

34. Destek Hizmetleri • Harcama yetkilileri, ilgili mevzuatı uyarınca ihale usulleriyle yapılacak mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin ihale işlemlerine ilişkin olarak, ihale yetkisiyle sınırlı olmak üzere harcama yetkilerini, üst yöneticiden onay almak suretiyle, idarenin destek hizmetlerini yürüten birim yöneticilerine devredebilirler. Bu durumda, ihale onay belgesinin düzenlenmesinden sözleşmenin imzalanmasına kadar geçen süreçteki tüm ihale işlemlerine ilişkin ihale yetkisi destek hizmetleri birim yöneticisi tarafından kullanılacaktır. (GT.2)

35. Gerçekleştirme Görevlileri Kimdir ? Harcama talimatı üzerine; • İşin yaptırılması • Mal veya hizmetin alınması • Teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması • Belgelendirilmesi ve • Ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütenler

36. İÇ KONTROL A – Ön Mali Kontrol, B – İç Denetim (Harcama Sonrası) olmak üzere ikiye ayrılır.

37. A - Ön Mali Kontrol • Ön Mali Kontrol Görevi, idarelerin yönetim sorumluluğu çerçevesinde, harcama birimleri ve mali hizmetler birimi tarafından yerine getirilir. • Mali karar ve işlemler, harcama birimleri ve mali hizmetler birimi tarafından; - İdarenin bütçesi, - Bütçe tertibi, - Kullanılabilir ödenek tutarı, - Ayrıntılı harcama veya finansman programları, - Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu, - Diğer mali mevzuat hükümlerine, Uygunluk yönlerinden kontrol edilir.

38. Harcama Birimlerinde Yapılan Ön Mali Kontrol İç Kontrol ve Ön Malî Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar (31.12.2005 Tarih Mük.R.G.) Harcama birimlerinde süreç kontrolü yapılır. Süreç kontrolünde, her bir işlem daha önceki işlemlerin kontrolünü içerecek şekilde tasarlanır ve uygulanır. Malî işlemlerin yürütülmesinde görev alanlar, yapacakları işlemden önceki işlemleri de kontrol ederler. Süreç kontrolünü sağlamak amacıyla malî işlemlerin süreç akış şeması hazırlanır ve üst yöneticinin onayı ile yürürlüğe konulur. Harcama yetkilileri, Yardımcıları veya hiyerarşik olarak kendisine en yakın üst kademe yöneticileri arasından bir veya daha fazla sayıda gerçekleştirme görevlisini ödeme emri belgesi düzenlemekle görevlendirir. (Madde: 12)

39. Ödeme emri belgesini düzenlemekle görevlendirilen gerçekleştirme görevlileri, ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde ön mali kontrol yaparlar. Bu gerçekleştirme görevlileri tarafından yapılan kontrol sonucunda, ödeme emri belgesi üzerine “Kontrol edilmiş ve uygun görülmüştür” şerhi düşülerek imzalanır. Harcama birimlerinde ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde ön malî kontrol görevi, ödeme emri belgesi düzenlemekle görevlendirilen gerçekleştirme görevlisi tarafından yerine getirilir.

40. Kontrol Edilmiş ve Uygun Görülmüştür Kontrol Edilmiş ve Uygun Görülmüştür

41. Mali Hizmetler Biriminde (Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı) Yapılan Ön Mali Kontrol • 1 – Ön Mali Kontrole tabi bazı mali karar ve işlemler hakkında görüş yazısı düzenlenmesi zorunludur ve ilgili birime gönderilir. Mali Hizmetler Biriminin görüş yazısı işlem dosyasında saklanır ve bir örneği de ödeme emri belgesine eklenir. UYGUN GÖRÜŞ YAZISI DÜZENLENMESİ ZORUNLU İŞLER: İdarelerin ihale kanunlarına tabi olsun veya olmasın harcamayı gerektirecek taahhüt evrakı ve sözleşme tasarılarından tutarı mal ve hizmet alımları için bir milyon Türk Lirasını, yapım işleri için iki milyon Türk Lirasını aşanlar kontrole tabidir. Taahhüt evrakı ve sözleşme tasarıları, en geç on iş günü içinde kontrol edilir. Yapılan kontrol sonucunda düzenlenen görüş yazısı, işlem dosyası ile birlikte ilgili harcama yetkilisine gönderilir.

42. 2- Diğer mali karar ve işlemlerin uygun görülmesi halinde ise dayanak belgenin üzerine “Kontrol edilmiş ve uygun görülmüştür” Şerhi düşülür veya uygun görüş yazısı düzenlenir. ŞERH VERİLECEK VEYA UYGUN GÖRÜŞ YAZISI DÜZENLENECEK İŞ VE İŞLEMLER : • 190 sayılı ve 78 sayılı kanun hükmünde kararnamelere tabi idarelere ait kadro dağılım cetvelleri ise kontrole tabidir. Kadro dağılım cetvelleri en geç beş iş günü içinde kontrol edilir. • Yılı merkezi yönetim bütçe kanununda belirlenen yetki çerçevesinde, çalıştırılacak geçici işçi pozisyon (adam/ay) sayılarının aylar ve birimle itibariyle dağılımı kontrole tabidir. Geçici işçilerin pozisyonları mali hizmetler birimince en geç beş iş günü içinde kontrol edilir. Uygun görülmeyenler gerekçeli yazıyla ilgili birimine geri gönderilir.

43. Yan ödemeye ilişkin kararnameye göre toplam kadro üzerinden hazırlanan ana cetvel ile dağılım listeleri, ana cetvele uygunluğu ile diğer mevzuat hükümlerine uygunluk açısından kontrol edilir. Kontrol ve cetvellerin üst yönetici tarafından onaylanması kararnamede belirtilen usul ve esaslara göre yapılır. • Vize edilen cetvellere ve tip sözleşmeye uygun olarak çalıştırılacak personelle yapılacak sözleşmeler ile ilgili mevzuatı gereğince bakanlık vizesi alınmaksızın çalıştırılabilecek sözleşmeli personelle yapılacak sözleşmeler kontrole tabidir. • Kontrol en geç beş iş günü içinde sonuçlandırılır. Uygun görülmeyen sözleşmeler gerekçeli bir yazıyla ilgili birime gönderilir.

44. Merkezi Yönetim Bütçe kanunu Uyarınca, • Bütçeleri içinde yapacakları aktarmalar, • Diğer idarelerin bütçeleri içinde yapacakları aktarmalar, Harcama birimlerinin talebi üzerine mali hizmetler biriminin bütçe ve performans programı alt birimi tarafından hazırlanır ve üst yöneticinin onayına sunulmadan önce iç kontrol alt birimi tarafından kontrol edilir. Bu şekilde yapılacak aktarma talepleri kontrol edilerek en geç iki iş günü içinde sonuçlandırılır. Mevzuata aykırı bulunan aktarma talepleri, gerekçeli bir yazıyla harcama yetkilisine gönderilir.

45. Mali karar ve işlemin uygun görülmemesi halinde ise nedenleri açıkça belirtilen bir görüş yazısı yazılarak kontrole tabi karar ve işlem belgeleri eklenmek suretiyle ilgili birimine gönderilir. Mali hizmetler biriminde ön mali kontrol yetkisi mali hizmetler birimi yöneticisine aittir. Bu yetki devredilebilir. Ön mali kontrol sonucunda uygun görüş verilip verilmemesi, danışma ve önleyici niteliğine haiz olup, mali karar ve işlemlerin harcama yetkilisi tarafından uygulanmasında bağlayıcı değildir. Ön mali kontrol sonucunda uygun görüş verilmesi, harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.

46. Mali Hizmetler Biriminde Ön mali Kontrol Görevini Yürütenler: • Onay belgesi ve ekleri ile şartname ve sözleşme tasarılarının hazırlanması, • Mali karar ve işlemlerin belgelendirilmesi, • Mal ve hizmetlerin teslim alınması gibi, İşlemlerin hazırlanması ve uygulanması aşamalarında görevlendirilemezler ve ihale komisyonu ile muayene ve kabl komisyonunda başkan ve üye olamazlar.

47. Usul ve esaslarda belirlenen mali karar ve işlemlerin dışında kalan mali karar ve işlemlerin de aynı şekilde mali hizmetler birimine kontrole ettirilmesine yönelik düzenleme yapılabilir. Bu konuda yapılacak düzenlemeler üst yöneticinin onayıyla yürürlüğe konulur. İç kontrol ve ön mali kontrole ilişkin olarak yapılan düzenlemeler, üst yöneticinin onayını izleyen on iş günü içinde bakanlığa bildirilir.

48. Kontrol sonucunda düzenlenen yazılı görüş ve kontrol şerhleri mali hizmetler birimi yöneticisi tarafından imzalanır. Mali hizmetler birimi yöneticisi, bu yetkisini sınırlarını açıkça belirtmek şartıyla yazılı olarak yardımcısına veya birimin iç kontrol alt birim yöneticisine devredebilir. Mali hizmetler birimi yöneticisinin harcama yetkilisi olması durumunda ön mali kontrol görevi, iç kontrol alt birim yöneticisi tarafından yürütülür. Ön mali kontrol sonucunda uygun görüş verilmediği halde harcama yetkilileri tarafından gerçekleştirilen işlemlerin mali hizmetler birimince kayıtları tutulur ve aylık dönemler itibariyle üst yöneticiye bildirilir. Söz konusu kayıtlar iç ve dış denetim sırasında denetçilere de sunulur.

49. B - İç Denetim (Harcama Sonrası) • İç denetim, iç denetçiler tarafından yapılır. • İç denetçiler, üst yöneticiler tarafından, sertifikalı adaylar arasından atanır. • İç denetçi, görevinde bağımsızdır ve iç denetçiye asli görevi dışında hiçbir görev verilemez ve yaptırılamaz. • İç denetçiler, raporlarını doğrudan üst yöneticiye sunar. Bu raporlar üst yönetici tarafından değerlendirilmek suretiyle gereği için ilgili birimler ile mali hizmetler birimine verilir. • İç denetim raporları ile bunlar üzerine yapılan işlemler, üst yönetici tarafından en geç iki ay içinde İç Denetim Koordinasyon Kuruluna gönderilir. • Üst yöneticiler, iç kontrol sisteminin kurulması ve gözetilmesinden, harcama yetkilileri ise görev ve yetki alanları çerçevesinde, mali karar ve işlemlere ilişkin olarak iç kontrolün işleyişinden sorumludur.

50. Ön Mali Kontrolde Yeni Yapının Fonksiyonları • Süreç Kontrolü • Harcama Birimleri • Mali Hizmetler Birimi • Taahhüt ve Sistem Kontrolü • Mali Hizmetler Birimi • Standart ve Yöntem/Uyumlaştırma • Merkezi Uyumlaştırma Birimi