Życie i twórczość Kornela Makuszyńskiego

1. Życie i twórczość Kornela Makuszyńskiego

2. Kornel Makuszyński urodził się 8 stycznia 1884 roku w Stryju koło Lwowa. Już podczas nauki w gimnazjum przejawiał zamiłowania humanistyczne. W późniejszych latach odebrał staranne wykształcenie. Najpierw studiował literaturę polską i romanistykę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, następnie – literaturę francuską na paryskiej Sorbonie. Swoje pierwsze książki zaczął wydawać we Lwowie, Warszawie i Kijowie. Pisał głównie dla dorosłych, do czasu, aż lwowskie wydawnictwo złożyło mu propozycję napisania książki dla młodzieży. Od tej chwili powstało mnóstwo książek, które zyskały sobie poczytność nie mającą równej w dziejach polskiej literatury dla młodzieży.

3. Zdjęcie Makuszyńskiego z 1903 roku wykonane we Lwowie  Kornel Makuszyński będąc jeszcze w gimnazjum zadebiutował jako poeta. Po wielu latach tak wspomina tamto wydarzenie: Tego roku gdy miałem lat czternaście zostałem po raz pierwszy wydrukowany! Po raz pierwszy w życiu ujrzałem Henryka Sienkiewicza(..) napisałem wiersz na Jego cześć i oto ten wiersz został przyjęty i wydrukowany na pierwszej stronie czasopisma „Polonia” wydawanego dla młodzieży szkolnej. Mam ten wiersz do dziś w oczach, a szczególnie podpis „Kornel Makuszyński , uczeń IV klasy gimnazjalnej”

4. W latach 1914 – 1918 Kornel Makuszyński, jak tysiące innych mieszkańców okupowanego przez Rosjan Lwowa, został ewakuowany w głąb rosyjskiego cesarstwa. Zupełnie przypadkowo zatrzymał się w Kijowie, gdzie mieszkało wielu Polaków. Został tam kierownikiem literackim Teatru Polskiego. W czasie pobytu nad Dnieprem powstaje wiele ciekawych felietonów i humoresek dla dorosłych. W roli pisarza dla najmłodszych Makuszyński zadebiutował w 1916 roku wydając Bardzo dziwne bajki.

5. Po odrodzeniu się państwa polskiego Makuszyński zamieszkał w Warszawie. Prowadził dział krytyki teatralnej, wydawał książki, pisał felietony do Kuriera Warszawskiego W 1924 otrzymał państwową nagrodę literacką za napisanie poematu Pieśń o Ojczyźnie. Można jednak śmiało powiedzieć, że nieśmiertelność literacką zapewniły Makuszyńskiemu napisane w tym okresie książki dla dzieci i młodzieży.

6. W tak zwanym „okresie warszawskim” powstały następujące utwory dla dzieci i młodzieży: • Bezgrzeszne lata • O dwóch takich, co ukradli księżyc • Przyjaciel wesołego diabła • Panna z mokrą głową • Wyprawa pod psem • Wielka brama • Awantura o Basię • Szatan z siódmej klasy • Szaleństwa panny Ewy

7. „Bezgrzeszne lata” to pełna humoru, autobiograficzna opowieść o dzieciństwie i młodości Kornela Makuszyńskiego. W jego wspomnieniach dziecięcych zabaw i psot, pierwszych prób poetyckich i pierwszych miłości, czytelnicy znajdą odbicie własnych problemów i radości.

8. Jacek i Placek z bajki „O dwóch takich co ukradli księżyc” to łobuzy jakich mało. Pewnego dnia postanawiają odejść z rodzinnej wioski i poszukać kraju, w którym ludzie nie muszą pracować Oczywiście takie miejsce nie istnieje, ale zanim się o tym przekonają, przeżyją wiele zabawnych przygód.

9. Czy i Ty miałbyś ochotę, podobnie jak Janek, bohater tej książki, zaprzyjaźnić się z pewnym sympatycznym młodym diabłem? Czy chciałbyś odbyć wraz z nim tajemniczą, ale pełną fascynujących przygód podróż? Jeśli tak, sięgnij po tę niezwykłą opowieść o wielkiej odwadze, poświęceniu i przyjaźni, która pomaga pokonać wszelkie przeciwności losu.

10. Tytułowa „panna z mokrą głową” nie przypomina słodkiej oraz delikatnej panienki z dworku. Ta szalona dziewczyna jeździ konno, ma nogi w sińcach, wspina się na drzewa i płata figle, jak największy urwis. Ale gdy na rodzinę spadają nieszczęścia: śmierć ojca i utrata dachu nad głową, właśnie Irenka potrafi znaleźć „ludzi dobrej woli”, którzy pomogą jej i najbliższym.

11. Wyprawa pod psem - ale jakim psem! Psem, którego łajdactwo było wielkie, ale psie serce jeszcze większe. Jeśli do tego dodać trzech oddanych przyjaciół, wakacje i szereg najrozmaitszych przygód, nie ma już wątpliwości, że była to wyprawa nie byle jaka.

12. Marzysz o wielkich podróżach, tęsknisz za przygodami, chciałbyś rozwiązywać tajemnicze zagadki? Ta książka daje ci możliwość zrealizowania tych marzeń. Możesz z głównym bohaterem wyruszyć w swój pierwszy rejs…

13. Powieść dla młodzieży, o szkole, nieustających wybrykach, awanturach i kłopotach uczniów. Jednocześnie tajemnica rodzinna, którą rozwiązuje sympatyczny „szatan”.

14. Książka opowiada o perypetiach tytułowej bohaterki. Jak w życiu, znajdziemy tu smutek obok radości, rozstania i poszukiwanie osoby bliskiej, odnalezienie własnego miejsca w nie zawsze przyjaznym świecie. Jest to historia o dorastaniu, które zawsze łączy się z odkryciem własnej wartości.

15. Szesnastoletni Ewa Tyszkowska nie może pogodzić się z opiekunką. Cichaczem ucieka przez okno. Sympatyczny młody malarz staje na jej drodze. Czy uda mu się pokrzyżować dziewczynie plany? Czym skończą się jej „szaleństwa”?

16. Kinematografia polska od dawna wykorzystuje powieści Makuszyńskiego. Dotychczas powstały filmy według następujących książek: • Awantura o Basię (1959, 1995) • Szatan z siódmej klasy (1960, 2006) • O dwóch takich co ukradli księżyc (1962) • Panna z mokrą głową (1994) • Szaleństwa panny Ewy ( 1984) • Przyjaciel wesołego diabła (1986)

17. Przyjaciel wesołego diabła Awantura o Basię Szaleństwa panny Ewy Panna z mokrą głową

18. Powieści Kornela Makuszyńskiego od wielu już lat cieszą się niezmienną popularnością. Jednak największym i nieśmiertelnym „hitem” literackim okazała się historyjka słowno - obrazkowa, którą Makuszyński opublikował wraz z rysunkami Mariana Walentynowicza. Jej bohaterem jest gapowaty Koziołek Matołek, który w poszukiwaniu Pacanowa, gdzie „kozy kują”, podejmuje daleką wędrówkę. Matołek, choć na pozór nie posiada zbyt wiele rozumu, okazuje się przesympatycznym spryciarzem. Jest śmieszny, łatwowierny i wzruszający.

19. Z historią powstania tej książki wiąże się taka anegdota. Otóż przed wojną w jednej z krakowskich kawiarń siedział sobie smutny, ubogo odziany mężczyzna. Przy sąsiednich stolikach kilku literatów prowadziło ożywioną rozmowę. Wśród nich był właśnie Kornel Makuszyński. Po pewnym czasie zwrócili oni uwagę na samotnego pana i zapytali skąd pochodzi. Okazało się, że z Pacanowa, małej i bardzo biednej osady na Kielecczyźnie. Wtedy Makuszyński rzekł: - Trzeba jakoś pomóc temu Pacanowowi. Ja coś napiszę. - To ja namaluję – dorzucił Marian Walentynowicz. I tak narodził się pomysł uciesznej historii Koziołka Matołka.

20. Koziołek Matołek liczy sobie już ponad 70 lat ! Sympatyczny Koziołek Matołek należy do naszych bohaterów narodowych. Nosi przecież narodowe barwy (biały kolor sierści i czerwone spodenki), odbywa służbę wojskową, kocha polskie dzieci i mimo ciągłych podróży zawsze wraca do stron ojczystych.

21. Koziołek Matołek rozsławił Pacanów w całym kraju. W tym mieście można spotkać takie oto rzeźby tej sympatycznej bajkowej postaci

23. Na podstawie Przygód Koziołka Matołka nakręcono wieloodcinkowy film rysunkowy, powstało wiele bajek muzycznych oraz przedstawień kukiełkowych i teatralnych. Opracowano również wiele programów i gier komputerowych.

24. Makuszyński wspólnie z Marianem Walentynowiczem stworzyli jeszcze inne zabawne historyjki dla dzieci: Awantury i wybryki małej małpki Fiki – Miki Fiki – Miki dalsze dzieje Kto to czyta Ten się śmieje Na nic płacze na nic krzyki Koniec przygód Fiki - Miki

25. Dla najmłodszych czytelników Makuszyński napisał cykl historyjek słowno-obrazkowych osnutych wokół polskich legend: O wawelskim smoku Wanda leży w naszej ziemi Za króla Piasta Polska wyrasta

26. Bardzo interesujący jest w życiu autora „koziołka” jego związek z Zakopanem, w którym od 1918 roku przebywa parokrotnie każdego roku. Owocem tej fascynacji są liczne felietony i książki o sprawach zakopiańskich. Makuszyński patronował wielu komitetom organizacyjnym zawodów narciarskich, konnych, samochodowych. Swoim patronatem objął klub „Wisła” i z jego inicjatywy najbiedniejsza młodzież góralska dostawała narty, aby mogła ćwiczyć się w konkurencjach narciarskich. Mieszkańcy Zakopanego docenili tę przyjaźń i w 1931 roku nadali pisarzowi tytuł Honorowego Obywatela. Zakopane, lata 30-te XX w.

27. W 1944 roku Makuszyński przeniósł się na stałe do Zakopanego. Tu rozpoczął się ostatni rozdział życia pisarza. Nie pisze już powieści, jest schorowany i zmęczony przejściami wojennymi, powoli popada w zapomnienie. Popada też w złą sytuację finansową. Odbywa spotkania autorskie w sanatoriach i zakładach pracy. Cierpliwie odpisuje też na listy chłopców i dziewczynek z całego kraju. Przed śmiercią pisarza, w wilii „Opolanka”, w której mieszkał, pojawia się jakiś chłopiec prosząc o widzenie z panem Makuszyńskim. Powiadomiony, że pisarz jest ciężko chory, wyjął nieśmiało z zanadrza białą różę z prośbą o wręczenie jej ukochanemu autorowi. Kornel Makuszyński z żoną Janiną Głuzińską – Makuszyńską Ostatnie zdjęcie Makuszyńskiego przed chorobą 

28. Kornel Makuszyński zmarł 31 lipca 1953 roku. W pogrzebie uczestniczyły tłumy wiernych czytelników. Jeden z przyjaciół pisarza nad otwartą mogiłą powiedział: „Był dobrym człowiekiem. Był jednym z tych, którzy dobroć utożsamiali z mądrością, a talent z charakterem, którzy wiedzieli, że nie można być wielkim pisarzem będąc złym człowiekiem.” Pochowano go na zakopiańskim cmentarzu z białą różą na sercu. Grób Kornela Makuszyńskiego na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem

29. Muzeum Kornela Makuszyńskiego w Zakopanem. Muzeum w „Opolance” to cztery pokoje dawnego mieszkania państwa Makuszyńskich. Zbiory muzeum obejmują księgozbiór złożony z kolejnych wydań utworów Makuszyńskiego, rękopisów samego autora oraz listów od wybitnych literatów, malarzy, muzyków i polityków. Wiele miejsca zajmuje obfita korespondencja od zawsze wiernych czytelników. Na zbiór dzieł sztuki składają się obrazy i rzeźby znanych polskich artystów, projekty ilustracji do książek Makuszyńskiego, zabytkowe sprzęty, miniatury oraz liczne dzieła dawnej sztuki użytkowej, jak lampy, zegary, szkło polskie, porcelana chińska i miśnieńska.

30. Kornel Makuszyński realizował w swoich książkach hasło „od serca do serca”. Jego twórczość jest pogodna, krzepiąca i radosna. Bohaterowie powieści wzruszają i udowadniają, że dobroć ludzka jest niezmierzona, a porywy szlachetnych serc mogą czynić cuda. Jest w twórczości Makuszyńskiego humor – dobroduszny i pobłażliwy, jest współczucie dla pokrzywdzonych, ale przede wszystkim jest w niej wszechogarniający optymizm.