Azərbaycanda sosial təminat islahatları: Müvəffəqiyyətlər və gələcək perspektivlər

1. Azərbaycanda sosial təminat islahatları: Müvəffəqiyyətlər və gələcək perspektivlər Babək Hüseynov Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi Sosial təminat siyasəti şöbəsi Bakı 9 aprel2013

2. 90-cı illərin ortaları: müşahidə olunan problemlər • bir iqtisadi formasiyadan digərinə transformasiya zamanı iqtisadi böhranın yaranması; • iqtisadi əlaqələrin itirilməsi; • yeni iqtisadi əlaqələrin qurulmaması • kəskin inflyasiya; • 1.000.000 nəfərdən artıq məcburi köçkün və qaçqınların mövcudluğunu;

3. 90-cı illərin sonları: atılmış addımlar • ölkə iqtisadiyyatının tənəzzüldən çıxarılması; • daxili sabitliyin təmin edilməsi; • dövlətçiliyin möhkəmləndirilməsi

4. 90-cı illərin sonları: qəbul edilmiş Qanunlar • Şəhid adının əbədiləşdirilməsi və şəhid ailələrinə edilən güzəştlər haqqında; • Çernobıl qəzasının ləğvində iştirak etmiş və həmin qəza nəticəsində zərər çəkmiş vətəndaşların statusu və sosial müdafiəsi haqqında; • Veteranlar haqqında; • O cümlədən, şəhid ailələrinin, qaçqınların və məcburi köçkünlərin, Vətən müharibəsi və 20 Yanvar əlillərinin, veteranların sosial təminatının yaxşılaşdırılması istiqamətində çoxsaylı Fərman və Sərəncamlar

5. 2000-2006-cı illər: Sosial siyasətin başlıca istiqamətləri • Pensiya islahatları; • Sığorta-pensiya sisteminin müavinət sistemindən ayrılması; • Əmək pensiyaları haqqında Qanun; • Sosial müavinətlər haqqında Qanun; • Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təqaüdləri • Ünvanlı dövlət sosial yardımı haqqında Qanun.

6. Aylıq sosial müavinətlər • Yaşagörəmüavinət • Əlilliyəgörəmüavinət • SİM 18-yaşınadək uşaqlara müavinət • Ailə başçısını itirməyə görə müavinət • Müharibə veteranlarına müavinət • Şəhid ailələrinə kommunal, nəqliyyat və digər xidmətlərə gorə müavinət • Bəzi kateqoriya şəxslərin uşaqlarına müavinət • Qəyyumluğa görə müavinət • Bir yaşınadək uşağı olan aztəminatlı ailələrə müavinət • Dövlət qulluqçularına ömürlük müavinət • Müddətli hərbi xidmətdə olanların uşaqlarına ödənilən müavinət

7. Birdəfəlik sosial müavinətlər • Radiasiyaqəzasınəticəsindəzərəçəkmişşəxslərəhərilmüalicəüçünmüavinət • Dəfnüçünmüavinət • Uşağınanadanolmasınagörəmüavinət • Əməkzədəsivəpeşəxəstəliyinəticəsindəsağlamlığıpozulmuşişçiyəvəyabusəbəbdənhəlakolmuşşəxslərəbirdəfəlikvəaylıqmüavinət • Penitensiarmüəssisələrdəncəzaçəkmədənazadedilmişşəxslərəsosialadaptasiyaüçünbirdəfəliködənc

8. Azərbaycan Respubliksı Prezidentinin təqüdü • Müharibə, 20 yanvar, ÇAES – dəhərbixidmətkeçmişəlillərəprezidenttəqaüdləri • Şəhidailələrinəödənilənprezidenttəqaüdü • XalqvəƏməkdaradlaragörəödənilənprezidenttəqaüdləri • Milliqəhrəmanlaraödənilənprezidenttəqaüdü • 1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsi iştirakçılarına prezidentinin təqaüdü • fərdi prezident təqaüdü

9. Aylıq və birdəfəlik sosial müavinətlər və təqaüdlər, onların ödənişi üzrə statistik məlumat 01 yanvar 2013-cü il tarixinə Aylıq və birdəfəlik sosial müavinətlərin,təqaüdlərin və kompensasiyaların cəmi – 473.003 nəfər O cümlədən, Sosial müavinətlər və kompensasiyalar – 437.845 nəfər Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təqaüdləri – 35.158 nəfər Xərclənmiş vəsait Sosial müavinətlər və kompensasiyalar – 182,2 mln manat Azərbaycan Respublikası Prezidentinin təqaüdləri – 51,3 mln manat Cəmi – 233,5 mln manat

10. Ünvanlı dövlət sosial yardımı • Ədalətlilik • Bərabərlik • Ünvanlılıq

11. Ünvanlı dövlət sosial yardımı • Ünvanlı sosial yardım aztəminatlı ailələrə dövlət tərəfindən verilən pul yardımıdır; • Sosial yardımın məbləği ailənin orta aylıq gəliri ilə hər bir ailə üzvü üçün ehtiyac meyarının məcmusu arasında yaranan fərq məbləğində hesablanır; • Ehtiyac meyarı ünvanlı dövlət sosial yardımının təyin edilməsi üçün təsdiq olunan bir həddir və hər il dövlət büdcəsi ilə birlikdə Milli Məclisdə təsdiq edilir.

12. Ünvanlı dövlət sosial yardımı • Ehtiyac meyarının orta illik məbləğinin artım tempi • 2006-cı il 30 manat • 2007-ci il 37,5 manat • 2008-ci il 50 manat • 2009-cu il 60 manat • 2010-cu il 65 manat • 2011-ci il 75 manat • 2012-ci il 84 manat • 2013-cü il 93 manat

13. Ünvanlı dövlət sosial yardımı Ehtiyac meyarının həddinin orta illik məbləğinin yaşayış minimumuna nisbəti 2006-cı ildə - 51,7 % (YM – 58 manat) 2007-ci ildə - 58,6 % (YM – 64 manat) 2008-ci ildə - 71,4 % (YM – 70 manat) 2009-cu ildə - 71,4 % (YM – 84 manat) 2010-cu ildə - 74,7 % (YM – 87 manat) 2011-ci il ildə - 78,9 % (YM – 95 manat) 2012-ci il ildə - 77,8 % (YM – 108 manat) 2013-cü il ildə - 80,1 % (YM – 116 manat)

14. Ünvanlı dövlət sosial yardımı • 01 yanvar 2013-cü il tarixə • ÜSY alan ailələrin sayı 136 023ailə ailə üzvlərinin sayı 548 668 nəfər • Hər ailəyə düşən sosial yardımın orta aylıq məbləği 113.42manat • Hər bir ailə üzvünə düşən sosial yardımın məbləği 5,68manat • 2012-ci ildə dövlət büdcəsindən • ayrılmış vəsait 207.000.000 manat

15. Birdəfəlik sosial yardım – Özünədəstək proqramı İlkinmərhələdə pilot olaraqseçilmiş rayonlar Masallı, İsmayıllı, Xaçmazrayonları, BakışəhəriNizamirayonu Növbətimərhələdə pilot olaraqseçilmişrayonlar SumqayıtşəhərivəDaşkəsən, Ağstafa, Qazax, Tovuz, Ağcəbədi, Beyləqan, Fizuli, Ağdam rayonları Ümumilikdəproqrama 271 ailəcəlbolunmuşdur.

16. Birdəfəlik sosial yardım – Özünədəstək proqramı • İlkin nəticələr • Proqramda iştirak edən ailələrin 96 faizi (261 ailə) «Ailənin fəaliyyət planı»nda qeyd olunan şərtləri və ailəni təmsil edən şəxslə bağlanmış “Sosial müqavilə”də əks olunmuş öhdəlikləri uğurla yerinə yetirmişdir. • Proqramda iştirak edən ailələrin 2,5 faizi (6 ailə) özlərindən asılı olmayan səbəblərdən (fors-major) öhdəlikləri yerinə yetirə bilməmişlər. • Proqramda iştirak edən ailələrin 1,5 faizi (4 ailə) “«Ailənin fəaliyyət planı»nda qeyd olunan şərtləri və ailəni təmsil edən şəxslə bağlanmış “Sosial müqavilə”də əks olunmuş öhdəlikləri pozaraq verilən vəsaiti aidiyyəti üzrə xərcləməmişdir.

17. Sosial Dəstək Fondu • Birdəfəlik sosial yardımların maliyyələşdirilməsi; • Aztəminatlı ailələr güzəştli sosial kreditlərin verilməsi; • Mövcud ünvanlı sosial yardım proqramının icrasına ayrılan maliyyə vəsaiti və ştat vahidləri çərçivəsində formalaşdırılması.

18. Sosial xidmət haqqında AR Qanunu • Sosial xidmətin formaları: • evdə (səyyar); • yarımstasionar (günərzi); • stasionar; • sosial-məsləhət yardımı;

19. Sosial xidmət haqqında AR Qanunu • Sosial xidmətin növləri • sosial-məişət; • tibbi-sosial; • sosial-psixoloji; • sosial-pedaqoji; • sosial-iqtisadi; • sosial-hüquqi; • palliativ.

20. Azərbaycan 2020: atılacaq addımlar • İşləyən vətəndaşların layiqli həyat səviyyəsini təmin etmək məqsədi ilə iqtisadiyyatın inkişafından asılı olaraq minimum əməkhaqqı məbləğinin tədricən minimum yaşayış standartlarına və Avropa ölkələrində müəyyən edilmiş normativə-orta aylıq əməkhaqqının 60 faizi məbləğinə çatdırılması istiqamətində tədbirlər görüləcək; • əhalinin ümumi gəlirlərində əməyin ödənilməsi payının artırılması üçün işlərin davam etdirilməsi və sosial müdafiə sahəsində müvafiq tədbirlərin həyata keçirilməsi əsasında əhalinin gəlirlər üzrə diferensiasiyasının azaldılmasına nail olunacaqdır; • qeyri-formal məşğulluğun qarşısının alınması üzrə ciddi tədbirlər görüləcəkdir.

21. Azərbaycan 2020: atılacaq addımlar • Əhalinin sosial təminat sistemi daha da təkmilləşdiriləcək; • sosial xidmət göstərən dövlət müəssisələrinin maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi, onların növləri və şəbəkəsinin genişləndirilməsi ilə yanaşı, bu sahədə fəaliyyət göstərən qeyri-dövlət və qeyri-kommersiya təşkilatları sektoru inkişaf etdiriləcəkdir; • Sosial müavinətlər unifikasiya ediləcək, onların məbləğlərinin artırılması üzrə həyata keçirilən tədbirlər davam etdiriləcəkdir; • Uşaqlı ailələrə verilən müavinət sistemi təkmilləşdiriləcəkdir; • Ölkədə müasir sosial müdafiə sisteminin qurulması və yoxsulluğun azaldılması məqsədi ilə ailələrin sosial yardımlara olan ehtiyacının müəyyən edilməsi qaydaları təkmilləşdiriləcək.

22. Diqqətinizə görə təşəkkür edirəm.