Struktura haseł przedmiotowych

1. Struktura haseł przedmiotowych

2. Struktura artykułu słownikowego słownika jhp KABA • Hasło wzorcowe [pole 1XX] • Odsyłacz orientacyjny uzupełniający [pole 360, tropy „zob. też”] • Ekwiwalenty hasła [pole 4XX, tropy „zob.” – TO] • Ekwiwalent z RAMEAU, LCSH, RVM [pole 472, tropy „zob.] • Tropy typu „zob. też” [pole 5XX: TN, TK, TP] • Znaczenie terminu przyjętego jako hasło wzorcowe [pole 667, Uwaga ogólna nie przeznaczona do prezentacji publicznej] • Źródło [pole 670] • Uwaga o stosowaniu hasła [pole 680] • Uwagi o cytowaniu hasła [pole 681]

3. System relacji w jhp KABA • Ekwiwalencji (TO) – formy odrzucone, przede wszystkim synonimia i qasi-synonimia • Hierarchiczne: nadrzędności (TN) i podrzędności (TP) • Skojarzeniowe

4. Interpunkcja w KAB-ie • -- podwójny myślnik - separator oddzielający w haśle określnik od tematu lub innego określnika • , przecinek – znak poprzedzający wyrażenie inwersyjne w haśle wzorcowym • () nawias okrągły – znak wyróżniający dopowiedzenie w haśle wzorcowym • (,) przecinek w nawiasie – separator oddzielający dopowiedzenia tego samego typu • (;) średnik w nawiasie – separator oddzielający dopowiedzenia różnych typów

5. Funkcje haseł w khw KABA • Temat – pełni ją hasło wzorcowe posiadające określone samodzielne znaczenie, np. Samochody, Komunikacja w zarządzaniu • Określnik – pełni je hasło nie posiadające samodzielnego znaczenia, np. -- w reklamie, -- aspekt edukacyjny Wyrażenia używane raz w funkcji tematu, a raz określnika mają w jhp KABA oddzielne rekordy, np. Filozofia oraz --filozofia. Jedynie hasła geograficzne pełniące podwójną rolę tematu i określnika mają jeden rekord.

6. Pisownia haseł • Hasła wzorcowe i ich ekwiwalenty pisane od dużej litery • Określniki pisane od małej litery

7. Redakcja językowa haseł wzorcowych • Hasła oraz ich warianty redagowane zgodnie z zasadami języka polskiego • Dla jednostek abstrakcyjnych tworzy się hasła wzorcowe w liczbie pojedynczej, np. Miłość, Nienawiść. • Dla jednostek konkretnych (policzalnych) tworzy się hasła w liczbie mnogiej, np. Rośliny zagrożone, Fabryki. • Nazwa przedmiotu występuje w postaci rzeczownika lub grupy rzeczownikowej. • Dla nazwy kategorii osób rodzaju męskiego tworzy się hasło wzorcowe jako termin szerszy semantycznie w stosunku do hasła dla nazwy kategorii osób rodzaju żeńskiego, np. Bibliotekarze, TP Bibliotekarki.

8. Szyk wyrażeń wieloelementowych : połączenia • Rzeczowników z przymiotnikami (np. Fizyka jądrowa, Dzieci chore • Rzeczowników z rzeczownikami, np. Krążenie krwi, Zaburzenia mowy • Rzeczowników z wyrażeniami przyimkowymi, np. zaburzenia mowy u dzieci, Góry w sztuce • Rzeczowników z liczebnikami, np. Dwudziesty wiek

9. Szyk wyrażeń w KAB-ie • Dążność do zachowania naturalnego szyku wyrażeń (z rzeczownikiem na pierwszym miejscu) • Wyrażenia w szyku przedrzeczownikowym wtedy, gdy zmiana szyku prowadziłaby do zmiany znaczenia wyrażenia, np. Ciekłe kryształy, Sztuczna inteligencja • Forma inwersyjna zarezerwowana dla nazw geograficznych zaczynających się od nazwy pospolitej (np. Stołowe, Góry) oraz nazw bitew, zbrodni, mordów, np. Grunwald, Bitwa (1410)

10. Typy haseł • Nazwy własne: hasła tworzone do kartoteki haseł formalnych i kopiowane potem do KHP (nazwy osób, instytucji, imprez) oraz tworzone tylko do KHP (nazwy geograficzne, tytuły czasopism) • Nazwy pospolite: pozostałe hasła oraz hasła utworzone z nazwy własnej i określnika rzeczowego

11. Nazwy własne - przykłady • 100 0_ \a Marek \c (św. ; \d ?-ok. 74). • 100 1_ \a Sienkiewicz, Henryk \d (1846-1916). • 110 2_ \a Uniwersytet Jagielloński. • 110 1_ \a Polska. \b Sąd Najwyższy. • 111 2_ \a Zjazd Prawników i Ekonomistów Polskich \n (5 ; \d 1913 ; \c Lwów). • 151 __ \a Mielno (Polska, powiat koszaliński).

12. Nazwy pospolite - przykłady • 150 __  \a Koty. • 150  __ \a Kot. • 110 2_ \a Uniwersytet Warszawski \x studenci. • 151  \a Francja \y 1792-1804 (Pierwsza Republika).

13. Kategorie haseł Grupa haseł o podobnych cechach formalnych (kat. typologiczne – np. ciała zbiorowe, tytuły ujednolicone) lub merytorycznych (kategorie dziedzinowe – np. choroby, grupy etniczne). Podział na kategorie jest bardzo istotny przy tworzeniu haseł przedmiotowych rozwiniętych – po określonej kategorii stosuje się określniki z listy typologicznej lub dziedzinowej.

14. Zmiana kategorii hasła • Zmiana dziedzinowa, np. 150  \a Ziemniak. – nazwa organizmu żywego 150  \a Ziemniak \x choroby wirusowe. – nazwa choroby • Zmiana typologiczna, np. 110 2_ \a Uniwersytet Warszawski. – ciało zbiorowe 110 2_ \a Uniwersytet Warszawski \x studenci. – nazwa kategorii osób.

15. Typy określników • Związane – pół-związane – swobodne • Rzeczowe – geograficzne – chronologiczne – formy • Proste - złożone

16. Określniki związane • Stosowane wyłącznie z jednym hasłem wzorcowym, nie posiadają własnych rekordów w khw, np. 151  \a Warszawa (Polska) \y 1944 (Powstanie Warszawskie). 100 0_ \a Jezus Chrystus \x boskość.

17. Określniki pół-związane • Stosowane są wyłącznie po określonej niewielkiej kategorii haseł, np. po nazwach rodzajów i gatunków pewnego typu literatury; niektóre z tych określników mają własne hasła wzorcowe. 182  \y 1895-1929. 472  \a 1895-1929 [f] 670  \a RAMEAU 680 9\i Określnik chronologiczny \a -- 1895-1929 \i stosuje się wyłącznie po temacie \a Kino <--OG> \i oraz po nazwach gatunków filmowych 150  \a Kino \y 1895-1929.

18. Określniki swobodne • Stosowane po wszystkich hasłach lub po określonej kategorii haseł; mają własne rekordy wzorcowe w khw, np. 185  \v podręczniki akademickie. 680  \i Określnik formy \a -- podręczniki akademickie \i stosuje się po właściwych nazwach przedmiotów (dziedzin, dyscyplin, przedmiotów ) 182  \y 19 w. 680 9\i Określnik chronologiczny swobodny \a -- 19 w. \i stosuje się bezpośrednio po właściwych tematach i określnikach 680 9\i Określnika \a -- 19 w. \i nie stosuje się po temacie \a Historia \i oraz po określniku \a -- historia

19. Określniki rzeczowe – geogra-ficzne- chronologiczne - formy • Rzeczowe – precyzują temat, np. --sytuacja społeczna • Geograficzne – lokalizują temat w przestrzeni, np. --za granicą, --Polska – Kraków • Chronologiczne – lokalizują temat w czasie, np. -- średniowiecze, --15 w. • Formy – wskazują na formę ujęcia treści, np. -- biografie – słowniki, --konferencje

20. Określniki proste - złożone • Proste, np. -- 1945 – -- aspekt społeczny • Złożone (połączenia określników jednakowego typu), np. -- biografie -- słowniki -- choroby -- aspekt molekularny

21. Rodzaje haseł wzorcowych w jhp KABA • Hasła wzorcowe proste, np. Objawy psychologiczne chorób, Fizyka • Hasła wzorcowe złożone (przeważnie z określnikami związanymi i pół-związanymi), np. Serce -- chirurgia, Jezus Chrystus -- boskość • Hasła wzorcowe rozwinięte (utworzone z tematów i oreślników zgodnie z zasadami składni języka)

22. Dopowiedzenia w hasłach wzorcowych • Dopowiedzenia kwalifikujące, np. Odra (rzeka) Odra (choroba) Odra (komputer) • Dopowiedzenia lokalizujące, np. Warszawa (Polska) Wisła (Polska, rzeka)

23. Składnia JHP KABA • Temat -- określnik rzeczowy -- określnik geograficzny -- określnik chronologiczny -- określnik formy • 6XX \a Temat \x określnik rzeczowy \z określnik geograficzny \y określnik chronologiczny \v określnik formy