„Noc kryształowa” czyli początek represji ludności żydowskiej

1. „Noc kryształowa”czylipoczątek represji ludności żydowskiej

2. Hitler uważał, że to Aryjczycy są rasą najdoskonalszą,a szczególna pozycja należała się narodowi Niemieckiemu. Za najniższą rasę Hitler uważał Żydów, którzy po przejęciu przez niego władzy mieli zostać usunięci z Europy.

3. A oto fragment z książki autorstwa Adolfa Hitlera „Main Kampf” i jego poglądy dotyczące Żydów :

4. „Każde skrzyżowanie dwóch istot o niejednakowej wartości daje w rezultacie produkt pośredni między wartością obojga rodziców. [...] Mówiąc zwięźle, każde skrzyżowanie rasy daje zawsze w wyniku upadek poziomu rasy wyższej. [...] To, co widzimy dzisiaj z ludzkiej kultury, osiągnięcia sztuki, nauki, techniki, jest prawie wyłącznie produktem Aryjczyka. Ten właśnie fakt pozwala wyciągnąć wniosek, że Aryjczyk był twórcą w ogóle wyższego społeczeństwa. [...]”

5. 9 listopada 1938r, czyli dwa dni po strzałach do sekretarza ambasady - radcy Ernsta vom Ratha, w Paryżu Hitler i jego podwładni obchodzą w Monachium kolejną rocznicę nieudanego puczu z 1923 roku. W czasie uroczystości głos zabiera dr Goebbels, powiadamiając zebranych o śmierci radcy oraz domaga się reakcji na zamach, „którego życzyło sobie całe żydostwo”.

6. Jego słowa stanowią sygnał do rozpoczęcia zamieszek antysemickich, które w historii zapiszą się jako „Noc kryształowa”. Uczestniczyły w nich jednostki SA i SS, które przygotowały grupy lokalnych bojówek. Największą skalę wydarzenia osiągnęły w Norymberdze, Hamburgu, Monachium i Frankfurcie.

7. Przez całą noc bito wyciąganych z domów Żydów, niszcząc zarazem ich majątek. Stąd też nazwa Kriestallnacht, która była związana z masowym tłuczeniem szyb i kryształów, co miało wskazywać wyłącznie na materialny charakter zniszczeń.

8. Tymczasem w trakcie wydarzeń zginęło kilkadziesiąt osób narodowości żydowskiej, a 20-30tys. Żydów skierowano do obozów koncentracyjnych. Spalono 267 synagog oraz zniszczono bezcenne dzieła sztuki. Konsekwencją tejże listopadowej nocy były kolejne represje – Żydom nakazano zapłacenie odszkodowania za szkody powstałe w czasie Nocy Kryształowej czyli ponad miliard marek.

9. Po wybuchu wojny polityka nazistów wobec Żydów była wprowadzana w kolejnych krajach europejskich w miarę ich zajmowania przez wojska niemieckie. „Noc kryształowa” zapoczątkowała okres wzmożonych represji antyżydowskich na terenie III Rzeszy.

10. „Noc kryształowa” w Gliwicach

11. Gliwice rok 1938 Od roku wśród żydowskiej społeczności Gliwic daje się wyczuć nastrój przygnębienia. 15 lipca 1937 roku wygasła bowiem obowiązująca w regionie od 15 lat genewska konwencja o ochronie mniejszości narodowych. Na traktowany dotychczas odmiennie teren spada rasistowskie ustawodawstwo III Rzeszy. Część gliwickich Żydów wyjeżdża w rezultacie za granicę, zaś mieszkający w tym okresie w mieście 33 polskie rodziny żydowskiego pochodzenia zostają w październiku 1938 roku zmuszeni do opuszczenia państwa niemieckiego.

12. 7 listopada 1938 roku, w gazecie „Volksstime” opublikowano: „W przypadku śmierci vom Ratha, naród niemiecki będzie mógł uderzyć z mocą w Żydów”. Dzień później kierownictwo przedszkola żydowskiego w Gliwicach donosi Arthurowi Kochmannowi o antyżydowskich ekscesach wokół placówki, prowokowanych przez aryjskie dzieci. „Brak jednak szerszych, dokładniejszych wzmianek w dokumentach gminy na temat przebiegu „nocy kryształowej” w Gliwicach. Są tylko eufemizmy w stylu: „listopadowe wypadki” - zauważa Julia Cartarius z University College London. Badaczka rekonstruuje więc przebieg wydarzeń na podstawie innych, zachowanych do naszych czasów, materiałów źródłowych.

13. Wspomnienia świadków „W nocy z 9 na 10 listopada 1938 roku członkowie lokalnej SS zabrali klucze do naszej synagogi, a następnie podpalili jej zabudowania – wspomina początek pogromu Erich Schlesinger. Była godz. 1.40, niedługo później rozpoczęła się demolka żydowskich sklepów w mieście. Ernst Koenigsfeld dodaje: – Około czwartej nad ranem obudził mnie kantor, naprzemiennie płaczący i załamujący ręce z okrzykiem: „Synagoga się pali! Wszystko stracone!”. Wybiegłem na zewnątrz wraz z przyjacielem, dr. Ludnowskym. Bożnica płonęła. Postanowiliśmy się ukryć i jak najszybciej opuścić miasto. Obawialiśmy się aresztowań.

14. Kilka dni później udało nam się przedostać do Berlina i uzyskać w brytyjskiej ambasadzie wizy do Indii. Podczas podróży powrotnej na Górny Śląsk złapało nas jednak gestapo. Byliśmy, jak się później okazało, poszukiwani w całym regionie jako „zbiedzy”. Cudem uniknęliśmy wsadzenia do więzienia – uratowały nas brytyjskie wizy i zapewnienia, że jesteśmy doktorami w służbie rządu Jego Królewskiej Mości, oczekującymi oficjalnego zezwolenia na powrót do Wielkiej Brytanii. Inni nie mieli takiego szczęścia...”

15. Aresztowania, zniszczenia „Tej nocy i następnego dnia wszyscy żydowscy mężczyźni w wieku od 18 do 60 lat zostali aresztowani i po dwóch dniach odsiadki wywieziono ich koleją do obozów w Buchenwaldzie i Dachau” relacjonuje Ernst Schlesinger. Na polecenie dr. Paltena, prezydenta policji okręgu przemysłowego, synagoga w Gliwicach zostaje wysadzona. Podczas transportów do obozów koncentracyjnych ginie co najmniej 6 osób. Śmierć ponoszą też ci, którzy pozostając w mieście, nie mają sił, aby się bronić – jak obłożnie chora kobieta, wywleczona z łóżka i rzucona na podłogę przez nazistów, a następnego dnia znaleziona martwa. Większość, po trudnych przeżyciach obozowych, wróci jednak do rodzinnych Gliwic.

16. Data budowy: 1859/61 • Data zburzenia: 9 na 10 listopada 1938 • Tradycja: reformowana • Architekt: S.Lubowski, L.Troplowitz • Budulec: murowana • Obecnie: nie istnieje

17. Los nie oszczędzi nikogo „Wszystkich Żydów obowiązywał od tego czasu przymus pracy: mężczyzn zatrudniano przy najcięższych pracach niezależnie od ich stanu zdrowia, zawodu i wykształcenia, a kobiety musiały zamiatać ulice. Żydzi nie mogli ponadto mieszkać w kamienicach i domach nieżydowskich, poza tym zmuszono ich do przesiedleń. Odtąd jedna rodzina mogła zajmować tylko jeden pokój, bez względu na ilość osób. Jednocześnie Żydzi nie mogli posiadać aparatów radiowych i zwierząt domowych, zabierano im kosztowności, futra, maszyny do pisania” pisze Bożena Kubit w monografii „Żydzi gliwiccy”. W mieście, tak jak i w całych Niemczech, rozpoczął się proces aryzacji, w wyniku którego gliwicka policja jęła nawet odbierać i przejmować żydowskie majątki.

18. Gliwice po „Nocy kryształowej” 12 listopada 1938 roku Hans Goering przedstawia swój projekt polityki antyżydowskiej. Przewiduje on m.in. • rozbiórkę spalonych synagog, a na ich miejscu zbudowanie domów mieszkalnych, parkingów, • rasistowskie ograniczenia: zakaz wstępu do kin, teatrów, kabaretów, • wydzielenie specjalnych miejsc dla Żydów w parkach, komunikacji i szpitalach, • oddzielne szkoły dla żydowskich dzieci, • zakaz prowadzenia działalności przemysłowej i handlowej, • nakaz umieszczania w dowodach tożsamości imion Israel lub Sara. Ludzie obawiają się zagłady. W tym samym roku gliwicki aptekarz Kunz podejmuje nawet próby ratowania żydowskich dzieci poprzez wysyłanie ich na emigrację do Anglii, Holandii i Belgi. Akcje te kończą się, niestety, fiaskiem.

19. Memento Wedle oficjalnego spisu mieszkańców Gliwic z 17 maja 1939 roku w mieście przebywa 902 Żydów. W maju 1942 roku rozpoczną się ich deportacje do obozu Auschwitz-Birkenau. Ostatnia grupa niemieckich Żydów zniknie z miasta w lutym 1943 roku. Uda się przetrwać tylko osobom z małżeństw mieszanych.

20. W dniu tej rocznicy, Już od roku 1988, w dniu rocznicy „Nocy Kryształowej” obchodzony jest także Międzynarodowy Dzień Walki z Faszyzmem i Antysemityzmem.

21. „To, że […] mówimy wprost o wydarzeniach z 9 listopada 1938 roku jest aktem sprzeciwu wobec nietolerancji i antysemityzmu, która ciągle tkwi w wydawałoby się cywilizowanych ludziach rozwiniętych społeczeństw. Dlatego wielu z nas uznaje, że do historii nie należy wracać. Trzeba wracać, trzeba o tym mówić, trzeba próbować zrozumieć, zrozumieć także samego siebie, aby takie tragedie nigdy więcej się nie powtórzyły.” Krzysztof Karwowski

22. Źródła : • „Dzieje świata” 1976r, • „Encyklopedia Historia” wyd. GREG 2007r, • H. Marcinkowska, http://fzp.jewish.org.pl, • United States Holocaust Memorial Museum, http://www.ushmm.org • Miejski Serwis Informacyjny, http://www.um.gliwice.pl, • http://pl.wikipedia.org/wiki/Nowa_Synagoga_w_Gliwicach, • Fotografie: http://eternity.xhost.ro, http://www.towson.edu,http://pl.wikipedia.org.

23. Autorka prezentacji : Agnieszka Walczak Klasa III LO