Izlazak SAD iz izolacije

1. Izlazak SAD iz izolacije

2. Činioci koji su uticali na izlazak SAD iz izolacionizma bili su: ubrzani razvojzemlje i postepeno rušenje evrocentričnog poretka. • Novi pravac američke politike obilježila su dva predsjednika: Teodor Ruzvelt i Vudro Vilson. • Ruzvelt (1901-1909) je bio vješt analitičar ravnoteže snaga. Globalnu ravnotežu bez Amerike smatrao je nezamislivom. • Ratne ciljeve SAD slično evropskim diplomatama, određivao je nacionalnim interesima.

3. Vudro Vilson (1913-1921) je razloge za izlazak iz izolacije pronašao u mesijanskoj ulozi Amerike na međunarodnoj sceni. • Nije bio za očuvanje ravnoteže snaga, već za širenje sopstvenih ideja po cijelom svijetu. • Njegovi principi bili su da: mir zavisi od širenja demokratije;državama treba suditi na osnovu istih etičkih kriterijuma kao ipojedincima; poštovanje međunarodnog prava predstavlja nacionalni interes. • Vilson je autor ideje o svjetskoj organizaciji koja bi održavala mir zasnovan na zajedničkoj bezbjednosti – Ligi naroda. • Vilsonovski idealizam predstavljao je prekretnicu u američkoj spoljnoj politici, na koji se ona i danas oslanja.

4. Iako su svoju zemlju nastojali da predstave kao izuzetnu,utemeljivači SAD se nijesu odrekli nekih principa evropske diplomatije poput ravnoteže snaga. • Takvu vještinu manevrisanja između Francuske i Velike Britanije ispoljili su tokom Napoleonovih ratova. Objavljujući neutralnost nijesu željeli da bilo koja zemlja odnese pobjedu u ratovima što su uslijedili sa Francuskom revolucijom. • Džeferson je Napoleonove ratove definisao kao sukob između tirana na kopnu (Francuske) i tirana na moru (Engleske). • Vrhunac ove politike predstavljala je kupovina Luizijane (1803) od Francuske, što je bio osnov za izrastanje SAD u veliku silu.

5. Zbog udaljenosti od Evrope SAD nijesu imala potrebe za koalicijama. Amerika je bila protiv stalnih savezništava, bez obzira na njihov razlog. • Spoljna politika SAD bila je zasnovana na uvjerenju da stalni ratovi u evropskim zemljama predstavljaju posljedicu načina na koji Evropljani vode državnu politiku. • Amerika se bunila protiv evropskog ustrojstva i evropskih vrijednosti. • Pretpostavka da mir najviše zavisi od podsticanja demokratskih institucija do danas predstavlja okosnicu američke misli.

6. Stavovi Ruzvelta o učešću SAD-a u Prvom svjetskom ratu • Kad je rat počeo Ruzvelt je bio uzdržan u odnosu na njemačku invaziju Belgije i Luksemburga, iako se time kršio sprazuma o neutralnosti. • Par mjeseci potom izmijenio je svoja gledanja zalažući se za naoružavanje velikih razmjera kako bi SAD mogle da pomognu Trojni sporazum. • Ruzveltovo mišljenje da je britanska kontrola Atlantika bezbjednija od njemačke hegemonije zasnivala se na navici SAD na britansku vladavinu morimai ocjeni da Britanija nema ekspanzionističke planove prema Sjevernoj i Južnoj Americi. • Ruzvelt je priznao da bi bilo teško da se Amerika na osnovu njegovih ubjeđenja uvede u evropski rat, zbog toga što narod ne bi bio spreman da do te mjere slijedi politiku sile.

7. Kad je izbio Prvi svjetski rat na čelu SAD se nalazio Vudro Vilson koji je znao kako da odbaci politiku sile i da zemlju uvede u rat. • Izolacionizam Amerikanaca prevazišao je pozivanjem na izuzetnost američkih ideala koji su se zasnivali na principima, a ne na koristi. • Zalaganjem za neutralnost početkom rata, prvo je dokazao opredjeljenje za mir, a potom izolacionistički nastrojenu zemlju postepeno uveo u rat. • Vilson nije proklamovao američko povlačenje iz svijeta, već tražio mogućnost da se na cio svijet primijene američke vrijednosti, čijem širenju bi se vremenom i sama Amerika mogla posvetiti. • Od Vilsona do Obame svi, američki predsjednici su se pozivali na nesebičnost svoje zemlje kao najvažniju karakteristiku vodeće uloge SAD.

8. Vilson je 1915. objavio doktrinu po kojoj je bezbjednost Amerike neodvojiva od bezbjednosti ostalog čovječanstva. • To je značilo obavezu Amerike da se svuda u svijetu suprostavi agresiji. Ideja o Americi kao dobronamjernom policajcu nagovijestila je strategiju zadržavanja koja se kasnije razvila u vid globalnog intervencionizma. • Vilsonova početna neutralnost vremenom je prerasla u niz pretpostavki za globalni rat. Po Vilsonu nije postojala bitna razlika između slobode Amerike i slobode svijeta. Amerika je imala neograničeno pravo da se angažuje i da američke principe pretoči u opšte principe primjenjive na sve. • Amerika je ulazak u Prvi svjetski rat mogla prihvatiti isključivo kao angažovanje u korist svih naroda, a ne samo sopstvenog, vidjevši pritom sebe u ulozi borca za univerzalne slobode.

9. Neposredan povod za objavu rata bilo je potapanje broda Luzitanije i to što je Njemačka počela neograničeno da koristi podmornice. • Vilson je ulazak u rat opravdao potrebom uspostavljanja novog međunarodnog poretka a ratne ciljeve definisao isključivo s etičkog stanovišta. • Principe novog poretka u svijetu definisanisao je 8. januara 1918, na sjednici oba doma Kongresa. Ratne ciljeve SAD obrazložio je u 14 tačaka. • Vilson je svoje izlaganje završio u duhu pomirenja nudeći Njemačkoj ravnopravno mjesto među narodima svijeta. Stvarni krivac za rat po Vilsonu nije bila njemačka nacija, već isključivo Kajzer.

10. Svijet kome je Vilson težio važio je podjednako za pobjednika i poraženog, i bio zasnovan na principima a ne na sili, na zakonima a ne interesu. • Prije ulaska Amerike u rat Vilson je 22. januara 1918. objavio da je njegov cilj "mir bez pobjede". Međutim, kada je Amerika zaratila Vilson je saopštio da samo potpuna pobjeda može da donese mir. • Zalažući se za objavu rata Vilson je svoje etičke stavove proširio na čitav svijet. Uslove za demokratiju trebalo je stvoriti ne samo u Njemačkoj, već i u drugim zemljama, jer će mir zahtijevati partnerstvo demokratskih zemalja.

11. Izlazak Amerike iz izolacionizma, odnosno objava rata Centralnim silama, u aprila 1917, odlučio je ishod Prvog svjetskog rata.On je omogućio postizanje pobjede, iako ratni ciljevi SAD nijesu bili u vezi sa svjetskim poretkom kakav je Evropa poznavala i zbog kojeg je vjerovatno i ušla u rat. • Na kraju rata broj žrtava dostigao je cifru od 20 miliona ljudi, u ratu su nestale tri dinastije (njemačka, austrijska i ruska), a održala se jedino britanska kraljevska kuća. • Poslije rata bilo je potrebno da se izgradi novi evropski poredak.