DENİZ LİMANLARI TERMİNOLOJİSİ

1. DENİZ LİMANLARI TERMİNOLOJİSİ

2. LİMAN NEDİR ? Liman, gemi, tekne vs. gibi deniz araçlarının park yeri, gemilerin kargolarını boşaltıp yüklediği ticaret merkezi, vinç barındıran ve genellikle gümrük de bulunduran mekanlardır. • Özellikle demiryolu ve karayolu çıkış yerleriyle kesişir. • Ekonomik olarak gelişmiş yerlerde kuruludur. • Liman trafiğinde akaryakıt, özellikle petrol trafiği büyük yer tutar.

3. LİMANLARIN ÖZELLİKLERİ • Gemi, tekne gibi deniz araçları limanlarda barınabilirler. • Limanlar ekonomik açıdan çok değerlidir. Gemilerin ülkeler arası ve ülke içi yük alıp, başka bir yere taşıdığı, yük boşalttığı yerlerdir. Bu faaliyetler nedeniyle çoğu zaman limanlarda aktarma için vinçler bulunur. • Limanlar uluslararası kargoculuk yükünü taşıdığından sınır bölgelerindeki gibi gümrük müdürlüklerine sahiptirler.

4. LİMANLARIN ÖZELLİKLERİ • Liman bulunduğu yere göre ve zamana göre askeri gemiler için stratejik bir bölge olabilir. • Limanlar çoğu zaman art alanı açık olan (hinterlandı) yani karanın iç kesimiyle, kara ve demiryolu bağlantısı olan kıyılarda yer alırlar. Böylece mallar iç kısımlara daha kolay aktarılır. • Ekonomik açıdan petrol ve akaryakıt taşınmasında deniz taşımacılığı ve limanlar önemli bir yere sahiptir. • Limanlar ayrıca balıkçılık faaliyetlerinin yoğun olduğu bölgelerdir.

5. BİR LİMANIN ANA ELEMANLARI • Liman giriş ağzı, • Manevra alanı, • Demirleme alanı, • Terminaller (bir veya daha çok yanaşma yerinden oluşur ve belli bir taşıma tipine hizmet ederler.) • Rıhtımlar (kıyıya paralel olan ve üzerlerinde bir veya daha çok yanaşma yeri olan yapılardır.)

6. BİR LİMANIN ANA ELEMANLARI • İskeleler (kıyıya dik olarak yapılan ve yanaşma yerlerine sahip yapılardır), • Gemi durma mesafesi.

7. LİMAN TERİMLERİ • STORAGE : Limanda depolama / ardiye. • DEMURAJ : Geminin kendisine tanınan yükleme ve boşaltma süresini aşması yada konteyner içinde bekleyen yükün tanınan süreden önce gümrükten çekilip boşaltılmaması.

8. LİMAN TERİMLERİ • FREE TIME: Serbest süre. Yükün demuraja girmeden bekleyebileceği süre. Süre aşımında demuraj uygulanır. • THC: (Terminal Handling Fee): Limandaki elleçleme ücreti.

9. LİMAN TERİMLERİ • GEÇİCİ KABUL: Türkiye’deki gümrük mevzuatı gereği konteynerler gümrüğe tabi mal statüsündedirler. Bu nedenle bir konteynerin limandaki gümrüklü sahadan çıkarılması veya tekrar limana getirilmesi halinde ortaya çıkan gümrükleme masrafıdır.

10. LİMANLARIN SINIFLANDIRILMASI • Kuruluşları Bakımından Limanlar: Doğal limanlar ve yapma limanlar olarak ikiye ayrılabilir: • Doğa şartlarına karşı doğal olarak korunmuş, koruyucu yapılaşma gerektirmeyen limanlar doğal limanlar olarak adlandırılır. • Doğal koruma olanağı bulunmayan ve doğa şartlarının etkilerine karşı, dalga kıranlar, mendirek gibi yapılar inşa edilerek yapılan limanlar ise yapma limanlar olarak adlandırılır.

11. LİMANLARIN SINIFLANDIRILMASI • Gördükleri Hizmet Bakımından Limanlar: Barınma ve sığınma limanları, askeri limanlar, ticaret limanları, akaryakıt limanları, endüstri limanları, balıkçı limanları, yat limanları, gemi yapım ve onarım limanları ve serbest limanlar diye ayrılabilir.

12. LİMANLARIN SINIFLANDIRILMASI • Sahiplerine ve Yönetim Biçimlerine Göre Limanlar: Bunlar devletin sahibi olduğu ve işlettiği limanlar ve özel şahıs ya da kuruluşların sahibi oldukları ve yönettikleri limanlar veya özerk bir yapıya sahip finansal bağımsızlığı olan sivil bir yönetim tarafından yönetilen, belirli ölçülerde devletin ekonomik kontrolü ve himayesinde bulunan limanlardır.

13. LİMANLARIN SINIFLANDIRILMASI • Trafik Yapılarına Göre Limanlar : • Özel olarak inşa edilmiş sadece akaryakıt taşıma amaçlarına yönelik, kimyevi sıvı maddeler ve akaryakıt limanları, • Kömür, hububat, maden cevheri gibi dökme kuru yük gemilerine hizmet veren dökme yük limanları, • Tarifeli gemilere hizmet vermek amacıyla kurulan özellikle konteyner, Ro-Ro ve genel kargo gemilerine hizmet veren düzenli hat limanları olarak ayrılabilir.

14. LİMANLARIN SINIFLANDIRILMASI • Özel Sektör Limanları: Özel liman kuruluşları; sadece kendi yüklerini, hem kendi hem üçüncü şahıs yüklerini veya sadece üçüncü şahıs yüklerini elleçleyenler olarak sınıflandırılabilirler.

15. LİMAN PLANLAMASI • Pazar çalışması, • Liman ekipman ve kapasite çalışması, • Ulaştırma çalışması, • Teknolojik değerlendirme, • Talep çalışması, • Saha ve mühendislik planlaması.

16. LİMANLARDA GEMİLERE VERİLEN HİZMETLER Limana gemi yanaşması sırasında yapılan işlemler kabaca aşağıdaki gibi sıralanabilir. Bunlar yük/gemi cinsine göre farklılık gösterebilir. • Pilot talebi, • Römorkör tahsisi, • Palamarcıların tahsisi, • Sağlık kontrolü,

17. LİMANLARDA GEMİLERE VERİLEN HİZMETLER • Gümrük kontrolü, • Ambar temizliği ve draft kontrolü, • Posta temini ve lojistiği.

18. YÜKLEME BOŞALTMA MASRAFLARI • Tahliye, • Terminal, • İstifleme / Ardiye, • Bağlama ve sağlamlaştırma, • Depodan gemiye ve gemiden depoya taşıma, • Dokümantasyon, • Sayım yapma, • Tartma.

19. YÜKLEME BOŞALTMA MASRAFLARI Yükleme boşaltma masraflarını kimin ödeyeceği de önceden net bir şekilde söylenemez. Taşımacılıkta genel kural bu masrafları taşıyıcının ödeyeceğidir. Fakat bilindiği üzere değişik taşıma koşulları vardır ve bunlar sayesinde armatör veya kiracı da yükleme boşaltma masraflarını ödeyebilir.

20. DÜNYA’NIN EN BÜYÜK LİMANLARI İş hacmine göre en büyük 10 liman şöyle sıralanıyor: • Singapur • Rotterdam, Hollanda • South Louisiana, A. B. D. • Şangay, Çin • Hong Kong, Çin • Houston, A. B. D. • Chiba, Japonya • Nagoya, Japonya • Ulsan, Güney Kore • Kwangyang, Güney Kore

21. TÜRKİYE’DEKİ LİMANLAR

22. İSTANBUL LİMANI En işlek ve büyük limanlarımızdan biri İstanbul Limanı'dır. Bu limanımız sadece bölgeye ya da Türkiye'ye değil, çeşitli kıtalara yönelmiş bir ticaret faaliyeti içindedir.

23. İZMİT LİMANI İzmit limanı da ülkemizin önemli limanları arasındadır. Petrol ve petrokimya tesisleri ve yoğunlaşan sanayi faaliyetleri ile bir ihracat ve ithalat merkezi olma yolundadır.

24. SAMSUN LİMANI Orta Karadeniz Bölümü'nün en önemli limanı Samsun Limanı'dır. Bu limanımızdan en çok yüklenen ticarî mallar: fındık, tütün, tahıl, çimento ve maden cevheridir.

25. MERSİN LİMANI Son yıllarda en hızlı gelişen limanlarımızdan biri Mersin Limanı'dır. Çok geniş bir alana yayılmış modern liman tesisleri; çok uzun dalgakıranı ve rıhtımıyla Mersin Limanı, güney kıyılarımızın en canlı ticaret merkezlerindendir.

26. İSKENDERUN LİMANI Rüzgârlara karşı korunaklı olan İskenderun Limanı, demir yolu ve kara yollarıyla geniş ve verimli bir alanda bağlantılı olduğu için hızla gelişmiştir.

27. ANTALYA LİMANI Antalya Limanı, son yıllarda önemli bir turizm merkezi olmuştur. Limanın yeniden düzenleme çalışmaları tamamlanmış; kapasitesi genişleyen liman, yatlara ve turistik amaçlı gemilere olduğu kadar ithalat ve ihracat amaçlı yükleme ve boşaltma faaliyetlerine de uygun hale getirilmiştir.