Füsun Alkaya

1. 1. Dersin Tanıtımı TARİHSEL JEOLOJİ ve PALEONTOLOJİ “Zaman içinde yeryüzü ve yaşam ” Füsun Alkaya

2. Yaklaşık 4.600.000.000 yıl önce… Cehennemi koşulların hüküm sürdüğü bir gezegen……..DÜNYA

3. # 4.600.000.000 yıl önce Dünya ergimiş haldeydi # Yeryüzüne durmaksızın gökten taş ve asteroidler yağmakta…. . # Sürekli volkanlar patlamakta, yüzeyde kızgın lavlar akmaktaydı

4. Günümüz 4.6 my önce Ergimiş haldeki Dünya’da....Katmanlar yoktu Elementlerin en ağırı olan demir damlacıklar halinde dünyanın merkezine doğru inip burada yoğunlaştı.. Çekirdek oluştu Farklılaşma devam ettikçe katmanlar oluşmaya başladı

5. # Yüzey soğudukça… # Volkanlardan çıkan gazlarla…. # Dünyaya çarpan, gaz ve buzdan oluşan kuyruklu yıldızlar sayesinde… su buharı oluştu

6. # Su buharı atmosferin daha soğuk olan üst kesiminde yoğunlaşarak bulutları oluşturdu… # Su, sıcak yağmurlar halinde yer yüzüne indi, ancak yüzey çok sıcaktı, tekrar buharlaştı… # Bu işlemler tekrar ettikçe yerkabuğu soğumaya başladı, kabuk soğudukça su buharları yoğunlaştı ve yağan yağmurlarla okyanuslar oluştu

7. #Önce sadece okyanus ve okyanusal kabuk vardı… #Okyanusal kabuk kırıldı, dalma-batma zonları oluştu, ada yayları gelişti… # Adayayları su üstüne erişince… ilk karalar oluştu, bunlar volkanik adalardı

8. protokıta # Adayaylarının çarpışması veya dalma-batma zonunun dönmesiyle protokıtalar oluştu adayayı mikrokıta #Protokıtalar çarpışarak mikrokıtaları meydana getirdi #Mikro kıtalar çarpışarak süperkıtaları meydana getirdi

9. # Süperkıtalar parçalandı…..birleşti….parçalandı….. birleşti….. parçalandı birleşti……………. • 1 milyar 100 my önceki bir süperkıta • RODİNYA

10. # Süperkıtalar parçalandı…..birleşti….parçalandı….. birleşti….. parçalandı birleşti……………. • 600 my önceki bir süperkıta • PANNOTİYA

11. Bilinen en yaşlı sedimanter kayaç Yer: Grönland Yaş: 3.800.000.000 yıl

12. İlk yaşam Sularda,prokaryotik tek hücreliler - BAKTERİLER -

13. 3.5 milyar yıl önce….. Atmosferin mimarları: CYANOBACTERIA Siyanobakteriler fotosentez yaparak CO2 tüketip O2 ürettiler… Bu sayede önce denizlerde sonra atmosferde oksijen birikmeye başladı

14. 3.5-1.8 milyar yıl arasında: dünyaya prokaryotik hücreliler (siyanobakteriler, bakteriler) egemen oldu 2.5-1.8 milyar yıl arasında: hidrosfer ve atmosferdeki önemli değişimler ökaryotik hücrelerin gelişmesini sağladı.

15. Proterozoyik sonları…… Dünya donarak yer tarihindeki en şiddetli buzul çağına girdi.

16. Milyonlarca yıl süren ısınma-buzullaşma, yaşamı hemen hemen yok olma noktasına getirdi. Ancak....Buzul dönemini takiben… Çok hücreli yumuşak gövdeli organizmalarortaya çıktı

17. Proterozoyik sonlarında yumuşak gövdeli çok hücreli hayvanlar sığ denizlerde yaşamaya başladı. Yer: Avustralya, Edikara alanı Yaş: 590-700 milyon yıl Mawsonites, deniz anası benzeri, Australia

18. Yaklaşık 542 milyon yıl önce….. KAMBRİYEN devrinin başlangıcında, belli başlı hayvan gurupları birdenbire ortaya çıktı ve çeşitlendi. Bu ani evrimsel gelişme Kambriyen patlaması olarak adlandırılır. Yeryüzünde, Kambriyen’in ne öncesinde nede sonrasında böyle bir olay meydana gelmedi Yaşam yine tamamıyla denizlere sınırlıydı.

19. Dünyanın oluşumu……..4.600.000.000 yıl En yaşlı kayaç…………..3.800.000.000 yıl En yaşlı fosil……………..3.500.000.000 yıl Kambriyen patlaması....542.000.000 yıl ……milyon yıllarla konuşmak yerine…. “4.600.000.000 yılın takvimi” JEOLOJİK ZAMAN ÇİZELGESİ

20. Üst Zaman Zaman Devir FANEROZOYİK SENOZOYİK 66-0 my Neojen Paleojen MESOZOYİK 251-66 my Kretase Jura Triyas PALEOZOYİK 542-251 my Permiyen Karbonifer Devoniyen Siluriyen Ordovisiyen Kambriyen Yaşamda ani gelişme PROTEROZOYİK 2.500-542 my Ökaryotik çok hücreliler Ökaryotik tek hücreliler Bakteriler-(prokaryotik hücreli) Dünyanın oluşumu ARKEEN 4.600-2.500 my

21. Geçmiş zamanın takvimini oluşturabilmek için gereken bilgiyi bize kimler verdi?

22. Dünya mezar taşları kayalardan ibaret olan geniş bir mezarlıktır. Burada yatan ölüler kitabelerini bizzat kendileri yazmışlardır Louis Agassiz

23. Kitabelerini yazan ölüler

24. Kitabelerini yazan ölüler Adımız Pleurodictyum, Biz bir mercan cinsiyiz Bireyler bir araya gelerek koloni oluşturduk. Gördüğünüz kolonimizdir Erken Devoniyen’de sığ sıcak denizlerde, kendimizi deniz tabanına bağlayarak yaşadık. Erken Devoniyen sonunda yer yüzünden silinip gittik. Bizimde bir zamanlar var olduğumuzu bilin diye size fosilimizi bıraktık. Not: nasıl fosilleştiğimizi çözebilirseniz size sedimanter ortam koşullarını da anlatırız

25. Kitabelerini yazan ölüler Adım Crioceratites Ben bir ammonit cinsiyim. Erken Kretase’de açık denizlerde yüzerek yaşadım. Kendi ürettiğim dikenli bir kabuğum vardı. Ölünce derin deniz tabanına indim. Gövdem çürüdü, kabuğumun içine o ortamdaki çökeller doldu. Kabuğum aragonit mineralinden olduğu için o da zamanla çözüldü gitti. Gördüğünüz kabuğumun iç kalıbıdır.

26. Kitabelerini yazan ölüler Adımız Planorbis Biz, görünüşte benzemesekte, bir gastropod cinsiyiz. Bizim cinsimiz ilk kez Jura’da ortaya çıktı, o günden beri varız. Tatlı su göllerinde yaşadık-yaşarız. Fosillerimizi bulmak isterseniz gölsel kireçtaşlarında veya marnlarda arayın.

27. Fosiller…….... Geçmişte yaşamış organizmaların günümüze kadar korunabilmiş kalıntıları veya izleri Latince “fossilis= yerden çıkarılmış”

28. Onlar yazdıkları kitabelerde bize ne zaman, nerde, nasıl yaşadıklarını, nasıl öldüklerini, nasıl gömüldüklerini anlatırlar. Bununla da kalmayıp yaşadıkları dönemde dünyada neler olup bittiğini hikayelerine eklerler. Kendilerine özgü dilleri vardır, öğrenebilirsek, sessizce anlattıkları “dünyanın tarihi” ni anlayabiliriz Onların dillerini bilmeyenler, anlattıklarını anlayamadıkları için, doğal olarak değerlerini de bilemezler.

29. Paleontoloji, fosilleri inceleyerek geçmişte yeryüzünde var olmuş canlıları, bunların alan ve zamandaki dağılımlarını araştıran bilim dalıdır. Yunanca, paleos = eski, ontos = yaşam, logos = bilim “eski yaşam bilimi”

30. Paleontoloji dersinde fosillerini inceleyeceğimiz bazı gruplar

31. Filum PORIFERA SÜNGERLER

32. Filum CNIDARIA MERCANLAR, DENİZ ŞAKAYIKLARI (anemonlar), DENİZ ANALARI, HYDROIDLER Çok hücreli organizmaların en basit tiplerini kapsarlar Hücre düzeni süngerlerden daha ileri derecededir

33. Filum BRYOZOAyosun hayvanlar

34. BRACHİOPODA Filum BRAKİYOPODLAR

35. Sınıf Gastropoda Sınıf Cephalopoda Sınıf Bivalvia GASTROPODLAR, BİVALVLER, SEFALOPODLAR Filum MOLLUSCA

36. Filum Echinodermata DERİSİ DİKENLİLER Sınıf Echinoidea Sınıf Crinoidea Sınıf Holothuroidea Sınıf Ophiuroidea Sınıf Asteroidea

37. Filum TRILOBITA TRİLOBİTLER PALEOZOYİK

38. Filum HEMICHORDATA GRAPTOLİTLER

39. Tarihsel Jeoloji, Jeolojik devirler boyunca dünyada meydana gelen levha hareketlerini, orojenezleri, yaşamı, kitlesel yok olumları ve iklimsel değişimleri inceler. Geleceği anlayabilmek için “GEÇMİŞE YOLCULUK” yapar.

40. Geçmişten- Günümüze Dünya’nın coğrafyası nasıl değişti ? Son 600 milyon yıl

41. GEÇ PROTEROZOYİK (600 my önce ) http://www4.nau.edu/geology/master.html?http://www4.nau.edu/geology/blakey.html

42. GEÇ PROTEROZOYİK (560 my önce) Sibirya Lavrensiya Baltika

43. ERKEN KAMBRİYEN (540 my önce) Sibirya Lavrensiya Baltika

44. GEÇ KAMBRİYEN (500 my önce) Lavrensiya

45. ORDOVİSİYEN ORTASI (470 my önce) Sibirya Lavrensiya Baltika

46. GEÇ ORDOVİSİYEN (450 my önce) Sibirya Lavrensiya Baltika Avalonta

47. SİLURİYEN (430 my önce) Sibirya Lavrensiya

48. ERKEN DEVONİYEN (400 my önce) Sibirya Lavrusya Gondwana

49. GEÇ DEVONİYEN (370 my önce) Sibirya Lavrusya Gondwana

50. ERKEN KARBONİFER (340 my önce) Lavrusya Gondwana