PLASTIKA ETA IKUS-HEZKUNTZA

1. PLASTIKA ETA IKUS-HEZKUNTZA Berritzegune Nagusia 2007-2008

2. ITURRIAK • Euskal Curriculuma • Euskal Herrirako Curriculuma • Minimoen Dekretua (2006/1523 E.Dekretua) Berritzegune Nagusia 2007-2008

3. LOGSEtik LOEra IZAN DIREN ALDAKETAK • SARRERA: azken urteotako aldaketa sozial, kultural eta psikopedagogikoak islatzen ditu. • HELBURUAK: gaitasun gisa adieraziak. • EDUKIAK: garatuak. Alde batetik lehenengo mailatik hirugarrenera eta bestetik laugarren mailakoak. • EBALUAZIOA: ebaluaziorako adierazleak zehazten dira, hau da, ikasleak burutuko dituen zereginak ebaluatzeko adierazleak. Berritzegune Nagusia 2007-2008

4. CURRICULUMAREN ATALAK • Sarrera • Helburuak • Edukiak • Ebaluazio-irizpideak Berritzegune Nagusia 2007-2008

5. ARLOAREN OINARRIA Berritzegune Nagusia 2007-2008

6. KULTUR-TESTUINGURUAREN ALDAKETAK • gizarteak hezkuntza berari esleitzen dizkionei buruzko gogoetak • nerabezaro-ikuskerei buruzko gogoetak • giza eta ekonomia aldaketa sakonak • arte-jarduerak berak izan dituen aldaketa nabarmenak, gero eta muga ahulagoak baititu, eta baliabideen, euskarrien, sorkuntzen eta planteamenduen garapen esponentziala... Berritzegune Nagusia 2007-2008

7. ALDAKETEN ZERGATIA • informazio- eta komunikazio-teknologien garapena • aniztasunak, kulturaz haraindiko eraginen aberastasuna • aisia bizitzeko modua. Estetika-produktuak merkatu-faktore garrantzitsu bihurtu dira Gaur egungo testuinguruan, ez da bakarrik goi-mailako arte-kulturak presentzia nabarmena daukana, baizik eta kontsumitzen ditugun objektu eta irudiak ere; azken hauek gero eta zainduago den bilgarri estetikoarekin aurkezten zaizkigulako. Berritzegune Nagusia 2007-2008

8. Alde batetik, Plastika eta Ikus-Hezkuntzaren estudio-gaia kontuan izan behar dugu : • Ikusizko arteak eta bai tradiziozko bai gaur eguneko kultura-ondarea • Kultura edo ikusizko-mundua, ez berariazko artistikoa Berritzegune Nagusia 2007-2008

9. Eta bestetik, ikasgaiaren oinarritze teorikoaren ondorioz eta europar-testuinguruan curriculum-proposamen gehienekin ados egoten, era orekatuan pertsonek arte-gertaerei eta ikusizko kulturari heltzeko ditugun bi moduak landu beharko ditugu: Ekoizpen-alderdia: irudien, soinuaren, mugimenduaren... bitartez, adieraztea, sortzea, komunikatzea... Alderdi erreflexiboa edo kritikoa: artearen inguruneko edo ingurune horretatik kanpoko ikusizko kulturaren produktuak ezagutzea, ikustea, aztertzea, interpretatzea... Berritzegune Nagusia 2007-2008

10. Planteamendu aldaketak suposatzen du, arte-hezkuntzak balio estetikoaz eta adierazgarriez baino ez diren objektuen ekoizpenetan bakar bakarrik oinarrituta izan dituen tradizioak gainditzea, arlo hau gure kultur-ondareaz eta gure errealitateaz hausnartzeko gunea bihurtzeko. • Inoiz ez dira bakartu behar alderdi erreflexiboa eta ekoizpena, eta ez da bat bestearen ordezko aukeratzat hartu behar. Baina bigarren hezkuntzan, arte-hezkuntzako ekoizpen alderdiak, alderdi erreflexiboaren aurrean ahulduko du. Berritzegune Nagusia 2007-2008

11. Ezin bestekoa daukagu, planteamendu praktikoetan ohizko lotuta egon den ikasgai honetan, prozesu erreflexiboei zuzenduta dauden eta ebaluazioari zuzen dagozkion proposamen metodologikoak aipatu, adibidez: • Ikasleek ideiak botatzera eta hainbat motatako gaitasunak eta ikasitako ezaguerak egoera berrietan erabiltzera bultzatuko dituzten proiektuak garatzea. • Ikasleek hainbat tresna –paper-zorro bat edo ikasketa-karpeta bat, esaterako- erabiltzea, lan-prozesuaren hainbat material jasotzeko: bozetoak, ikusizko erreferentziak edo erabilitako beste motatakoak, gogoetak, ideiak.... • Edukiekin lotutako irudien bilduma zabal eta aberatsa sistematikoki erabiltzea, bai eta gogoetarako eta eztabaidarako bidea emango duten testuak eta beste mota bateko dokumentuak ere. Berritzegune Nagusia 2007-2008

12. GAITASUNAK Berritzegune Nagusia 2007-2008

13. MATERIAREN EKARPENA OINARRIZKO GAITASUNAK GARATZEKO Gaitasuna kultura zientifikoan, teknologikoan eta osasun-kulturan Ikasten ikasteko gaitasuna PLASTIKA ETA IKUS-HEZKUNTZA Matematika-gaitasuna Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna Gaitasun digitala eta informazioaren trataera Gizarte eta hiritar gaitasuna Giza eta arte-kulturarako gaitasuna Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna Berritzegune Nagusia 2007-2008

14. GAITASUNA KULTURA ZIENTIFIKOAN, TEKNOLOGIKOAN ETA OSASUN-KULTURAN Metodo zientifikoarekin –behaketarekin, esperimentazioarekin, aurkikuntzarekin, azterketarekin, ondorengo hausnarketarekin...- lotutako prozedurak erabiltzea. Arteak eta ikusizko kulturaren produktuak errealitatera eta mundu fisikora hurbiltzeko modu bat dira. Artea eremu pribilegiatua da ingurune fisikoarekin eta natur gunearekin zerikusia duten mota guztietako arazoei buruzko gogoeta eta kritika egiteko: ekologia, iraunkortasuna, ingurumenaren degradazioa... Berritzegune Nagusia 2007-2008

15. IKASTEN IKASTEKO GAITASUNA Artearen alorrak lagun dezake, proiektuen bitartez lan egitea bultzatuz. Proiektu horietan, ikasleak erabakiak hartu beharko ditu, baliabide egokiak bilatu, egin beharreko urratsez hausnartu, erabaki horiek hartzera bultzatzen duten arrazoiei buruz esplizitatu eta argudiatu, ikaskuntzen balantzea egin... Arte-proiektua bat dator ikerketa erreflexiboarekin. Berritzegune Nagusia 2007-2008

16. MATEMATIKA GAITASUNA Arte-proiektu askok problema teknikoak ebazteko premia izaten dute, eta, horretarako, matematikaren pentsamendu-tresnak eta baliabideak erabili behar izaten dira. Bestalde, ezin dugu ahaztu artearen historia pentsamendu matematikoarekin topatu izan dela behin eta berriro, eta, alderantziz. Berritzegune Nagusia 2007-2008

17. HIZKUNTZA-KOMUNIKAZIORAKO GAITASUNA Gaur egungo arte-ekoizpenaren eta gure inguruko produktu estetikoen zati handi bat kolore- eta forma-erregistroz, eta, horrez gain, haietan guztiz integratutako ahozko hizkuntzaz osatuta dago. Bestalde, laguntzen du, alderdi hauen bitartez: sortzen diren komunikazio-trukeen aberastasuna, garatzen diren prozesuen azalpena, alorrak ematen duen berariazko lexikoa... Halaber, lan-prozesuen transkripzioan, emandako ebazpenen arrazoiketan eta artelanen balorazioan ere garatzen da gaitasun hori. Berritzegune Nagusia 2007-2008

18. GAITASUN DIGITALA ETA INFORMAZIOAREN TRATAERAKOA Ahaztu gabe, informazio- eta komunikazio-euskarri berriak irudiaren eta soinuaren gainean antolatzen direla hein handi batean. Horren guztiaren helburua da balio estetikoa duten mezuak sortzeko erabili ahal izatea hizkuntza teknologiko-digitala. Arte-ekoizpenak euskarri teknologikoa erabiltzen du gero eta gehiagotan, eta arte-gaitasuna eta gaitasun digitala ezinbestean lotuta daude eremu horretan. Berritzegune Nagusia 2007-2008

19. GIZARTE- ETA HIRITAR-GAITASUNA Arte-gertaerek ezin dira ulertu jatorriko kulturatik edo ekoizpen-testuinguruetatik kanpo: balioak, ekonomia, ideologia, teknika, erlijioa, zientzia... Baina artea eta ikusizko kulturaren produktuak ez dira gizartearen isla hutsa. Munduari eta norberari buruzko begiradak osatzen laguntzen dute, bai eta banako eta taldeko nortasunak osatzen ere. Errespetua, besteen ekoizpenen onarpena, munduari erantzuteko eta artearen bitartez mundua ulertzeko moduen balorazioa, hainbat kulturatan eta hainbat pertsonaren artean, irakasgai horren barruan garatu beharreko balioak dira. Berritzegune Nagusia 2007-2008

20. GIZA ETA ARTE-KULTURARAKO GAITASUNA Agerikoa da hein handi batean arte-gertaerak gizakientzat diren errealitatera eta izan diren errealitatera hurbiltzeko modu bereziarekin zerikusia daukala. Gaitasun hau berariaz lotuta dago pentsamendu-prozesuen garapenari eta munduari mota honetako erantzunak ematearekin lotura duten jarrerei, bai eta abian jartzeko baliabide material eta teknikoak erabiltzeko trebetasunei ere. Halaber, gizarteak arte-jardueretan egin izan dituen bideen ezagutzarekin, bai eta gizarteak jarduera horiei eman izan dien eta ematen dien erabileren eta funtzioen ezagutzarekin ere lotuta dago. Berritzegune Nagusia 2007-2008

21. NORBERAREN AUTONOMIARAKO ETA EKIMENERAKO GAITASUNA Sorkuntza-proiektu bat gauzatzeko, autonomiaz jokatu behar da, ekimenak abian jarri eta hainbat aukera eta konponbide hartu behar dira kontuan. Prozesuak ez du originaltasuna lortzen eta forma berritzaileak bilatzen soilik laguntzen. Horrez gain, malgutasuna ematen du ideiak garatzeko; izan ere, hipotesi bati hainbat erantzun eman dakizkioke. Arte-adierazpena erantzun irekiak emateko modutzat hartzen da, eta gizabanakoen eta taldeen aukerak onartzeko gai da. Hori dela eta, autoestimua eta norberaren nortasuna sendotzen ditu, emozioekin lan egiten du, afektibitatearekin, eta erantzunak kudeatzen laguntzen du. Artelanak gure sentimenduak eta besteenak ikertzeko aukera ematen du, bai eta artelanak berriz irakurri eta egiteko aukera ere, gure esperientziara egokitzeko. Berritzegune Nagusia 2007-2008

22. HELBURUAK Berritzegune Nagusia 2007-2008

23. HELBURUAK, NOLA ADIERAZTEN DIRA GAITASUN gisa adieraziak Testuinguru jakin batean ZEREGIN bat ondo burutzeko ahalmena da GAITASUNA Europako Parlamentuak honela definitzen ditu gaitasunak: “testuingurura egokitutako ezagutzen, ahalbideen eta jarreren uztarketa. Funtsezko konpetentziak dira pertsona guztiek norberaren errealizaziorako eta garapenerako nahiz herritartasun aktiborako, gizarteratzeko eta enplegurako behar dituzten haiek.” Berritzegune Nagusia 2007-2008

24. HELBURUETAN ADIERAZITAKO GAITASUNEN BARNE-ATALAK • Zer-jakin: ezagutzak. • Nola Jakin: egiten jakitea. Behatu daiteke egintzen eta atazen bidez. • Testuingurua: norbanakoak egintzak edo atazak burutzen dituen leku fisikoa. Berritzegune Nagusia 2007-2008

25. HELBURUAK, IDATZIA AGERTZEN DIREN ERA Etapa honetan, PLASTIKA ETA IKUS-HEZKUNTZAren irakaskuntzak gaitasun hauek lortzea izango du helburu: 1.– Produktu estetikoek gizakien bizitzan eta euskal herritarrengan eta herri guztietan duten eta izan duten funtzioa eta garrantzia ulertzea, arte-korronteen, moden eta gustuen bilakaeraz eta aberastasunaz jabetzea, munduari eta pertsonei buruzko balioak eta ikuspegiak osatzen zer zeregin duten ulertzeko. ZER+NOLA+ZERTARAKO Berritzegune Nagusia 2007-2008

26. HELBURUEN ERREDAKZIOA ALDEAK LOE Norberaren eta ingurunean nagusi diren adierazpen estetikoetatik desberdinak errespetatzea eta aintzat hartzea,prozesu erreflexibo eta kritikoen bitartez,estereotipoak eta konbentzionalismoak gainditzeko, erantzunak ematekoan erregistroak ugaritzeko eta malgutasun-, elkartasun-, intereseta tolerantzia-jarrerak garatzeko. LOGSE Estereotipoak eta konbentzionaltasunak gaindituz, norberarenarekiko eta ingurunean nagusi diren moduekiko desberdinak diren plastika eta ikus-adierazpenak errespetatu eta preziatzea nahiz autonomia eta ekimenez ihardutea ahalmentzen dioten iritzi eta irizpide pertsonalak lantzea. Berritzegune Nagusia 2007-2008

27. EDUKIAK Berritzegune Nagusia 2007-2008

28. Prozedurak, edukiak eta jarrerak zehazturik, baina esplizituki bereizi gabe • Sekuentziaturik, alde batetik lehenengo mailatik hirugarrenera eta bestetik laugarren mailakoak • Eduki-blokeek Plastika eta Ikus-Hezkuntzaren edukiak modu analitikoan adierazten dituzte • Ez dute ikasgela barruko ikasketa-jardueren hurrenkera eta antolaera ezartzen • Programazioak taxutzeko eta ikasketa-jarduerak ikasgelara eramateko orduan, beharrezkoa da eduki-bloke ezberdinetako ikasketak integratzea Berritzegune Nagusia 2007-2008

29. Materia honetako eduki-multzoak, ondoko arloei zuzenduta egongo dira : • Arte-hizkuntzen baliabideak eta arauak • Sorkuntza-prozesuak, -teknikak eta –eremuak barneratzen direnak • Arteko eta ikusizko kulturako erreferente estetikoen interpretazioari eta hauen ulermen kritikoari dagozkienak Berritzegune Nagusia 2007-2008

30. EDUKI-MULTZOEN ERAKETA • 1. multzoa: • Arte-hizkuntzen baliabideak eta arauak • 2. multzoa: • Sorkuntza-prozesuak, -teknikak eta –eremuak • 3. multzoa: • Arteko eta ikusizko kulturako erreferente estetikoen ulermena eta interpretazioa Berritzegune Nagusia 2007-2008

31. EBALUAZIO-IRIZPIDEAK Berritzegune Nagusia 2007-2008

32. Sekuentziaturik, alde batetik lehenengo mailatik hirugarrenera eta bestetik laugarren mailakoak • Estu-estu loturik arloaren konpetentzia orokorrei (helburu orokorrak); ikasgelan burutuko den ikasketara hurbiltzeko eta ebaluazio prozesua bideratzeko balio dute. Ardatz honen arabera adierazten dira: • ZER ------ NOLA • Ebaluazio-irizpideekin batera, behatu eta neurtu daitezkeen zenbait ebaluazio adierazle zehazten dira; ebaluazio-irizpidearen betetze mailaren adierazgarri. Berritzegune Nagusia 2007-2008

33. 1. mailatik 3.era Kritikoki interpretatzea irudiak eta artelanak, irudi eta artelan horiek sortu diren testuinguruen barruan, eta lan horiek pertsonengan eta gizarteetan dituzten ondorioak kontuan hartzea. • Zenbait arte-ekoizpenekin eta ikusizko ekoizpenekin lotutako alderdi historikoak eta gizarte-alderdiak bereizten eta aztertzen ditu. • Gertuko inguruneko komunikabideetatik jasotzen dituen ikusizko mezuen helburuak identifikatzen ditu, eta mezu horiei zentzua ematen laguntzen duten elementu formalak aztertzen ditu. • Gertuko komunikabideetako irudietan, gai ideologikoekin eta gizarte-gaiekin lotura duten asmoak bereizten eta identifikatzen ditu. • Lan bat zer motatako gizartean sortu den eta lan horrek gizarte horretan zer zeregin duen jakiteko interesa du. • Lan jakin baten jatorrian dauden edo lanean ikusten diren gizarte-harremanen (harreman ideologikoak, botere-harremanak, genero-harremanak...) garrantzia ezagutzeko eta aztertzeko proiektuak antolatzen eta garatzen ditu. • Arte-ekoizpenak egiten ditu, gertuko ingurunean dagoen gizarte-kezka bati erantzuteko. Berritzegune Nagusia 2007-2008

34. 4.maila Argudio bidez konparatzea irudiak eta arte-ekoizpenak egiteko hainbat garai historikotan eta hainbat kulturatan egon diren lanketa-moduen arteko desberdintasunak eta antzekotasunak. • Arrazoi bidez argudiatzen ditu garai historiko bakoitzean irudiek izan dituzten erabilerak eta esanahiak. • Garai edo talde desberdinen alderdiak igartzen ditu irudien eta artelanen irudikapenean. • Eztabaidetan parte hartzeko eta moden, gustuen eta joera estetikoen aldaketen oinarrian dauden arrazoiak ezagutzeko interesa du. Berritzegune Nagusia 2007-2008