Hlutfall þorsks af aflaverðmæti

1. Áhrif ákvörðunar aflamarks í þorski frá sjónarhóli skipstjóransKristinn Gestsson skipstjóri Þerney RE 101

2. Hlutfall þorsks af aflaverðmæti • Þorskur hefur verið á bilinu 35% - 55% af verðmæti heildaraflans alveg frá stríðslokum • Því skiptir aflamark í þorski mjög miklu máli • Mikilvægt að forsendur sem búa að baki útreiknings aflamarks séu sem nákvæmastar og eins réttar og hægt er • Ekki ástæða til að efast um útreikningana sem slíka • Miklu frekar um forsendurnar sem eru að baki Kristinn Gestsson

3. Er mikið af fiski í sjónum ? • Mitt sjónarmið er að það sé meira en Hafró telur • En að magnið er ekkert í líkingu við það sem var á árum áður • Erum því sammála um að full þörf sé á friðun • Sjónarmið þeirra sem hafa atvinnu af fiskveiðum hvað sé ásættalegt aflamark ? • Sjónarmið þeirra sem eiga að vera stjórnvöldum til ráðgjafar ? Kristinn Gestsson

4. Það þarf að taka fleira með • Samræmi milli tegunda • Það verður að vera hægt að stunda veiðar á öðrum tegundum með viðunandi hætti • Er ekki verið að tefla á tæpasta vað í því samhengi ? • Grundvallarforsenda kvótakerfis er hagkvæmni • Það verður óhagkvæmara að veiða aðrar tegundir með of litlu aflamarki í þorski Kristinn Gestsson

5. Hætta á brottkasti • Persónulega vil ég ekki trúa því að svo verði það er hægt að leysa málin án þess að henda þorski • En samt er sú hætta fyrir hendi ef menn eru svangir gera þeir margt sem þeir myndu ekki annars gera til að fá að borða • Og grípi þá til örþrifaráða • Verður að taka þessa hættu með í reikninginn Krisinn Gestsson

6. Svartsýni • Aldrei heyrt svo mikla svartsýni hjá starfandi sjómönnum • Hætta á atgerfisflótta af skipunum • Þeir bestu fara fyrst • Ekki sjálfgefið að þeir snúi til baka • Töpum mikilli verkþekkingu og almennri kunnáttu • Erfitt að bæta það tap þegar og ef okkur tekst að ná upp þorskstofninum Kristinn Gestsson

7. Upplýsingar að baki stofnmati • Mikilvægastu upplýsingar fengjust úr SMB (togararalli) • Önnur greiningartól notuð - meðal annars SMH (haustrall) • Einnig aldurs-aflagreining og fleira Kristinn Gestsson

8. Hverjar eru notaðar ? • Sýnist að niðurstaða úr togararalli sé grundvöllur ráðgjafar • Ef notuð er 20% aflaregla og miðgildi togararalls 131.000 • Ef notað væri miðgildi haustralls 155.000 • Ef notað væri meðalgildi hausts og togararalls 143.000 • Mismunur óútskýrður og ástæða notkunar togararalls er notkun “Varúðarreglu” Kristinn Gestsson

9. Er grunnurinn nógu traustur ? • Margir hafa efasemdir um togararall • Togararallið er ekki nægilega traustur grunnur • Rökstuðningur: Kristinn Gestsson

10. Ef gera ætti stofnmat á íslendingum • Aðferðin væri að telja það fólk sem færi um biðstöðvar strætó • Helmingur biðstöðva yrði valinn af vagnstjórum hinn helmingurinn með tilviljanakenndu úrtaki • Passað að tekin væru bæjarfélög þar sem strætó væri og að notaðar væru götur þar sem væru biðstöðvar en ekki sjálfgefið að staðsetningin lenti nákvæmlega á biðstöð • Gæti þetta gengið upp ? • Sennilega með ýmsum fyrirvörum og töluverðri óvissu • Sama gildir um togararall miklir fyrirvarar og óvissa Kristinn Gestsson

11. Nánari útfærsla • Könnun gerð á sama tíma á hverju ári ákveðna daga í mars • Ekki tekið tillit til veðurfars eða hita • Hvað ef koma inn í þetta frídagar og enginn kemur í strætó? • Eða leiðarkerfi breytist verður þá ekki að breyta viðmiðunarpunktum? • Eða fellur stofnvísitala íslendinga vegna ofmats fyrri mælinga? Kristinn Gestsson

12. Það sem ég er að segja • Það er ekki nóg að hafa eina stærð fasta og taka lítið eða ekkert tillit til annarra aðstæðna • Hvað með tunglstöðu? • Hvað með hitastig í sjónum? • Tunglstaða er á mörgum stöðum lykilbreyta varðandi aflahorfur • Hitastig ekki vitað fyrr en farið er að toga • Staðsetning ein og sér ekki mælikvarði á hvort fiskur sé á slóðinni Kristinn Gestsson

13. Í fjölriti 131 frá Hafrannsóknarstofnun sem ber heitið Stofnmæling botnfiska á Íslandsmiðum (SMB)1985 – 2006 og Stofnmæling botnfiska að haustlagi (SMH)1996 – 2006, Undirbúningur, framkvæmd og helstu niðurstöður stendur meðal annars á bls. 14 „Fyrstu ár togararalls notuðu rannsóknartogarar Loran C staðsetningarkerfið en uppúr 1990 fóru íslensk fiskiskip að skipta yfir í GPS kerfi þar sem leggja átti niður Loran C í árslok 1994. Á sumum svæðum olli þessi tilflutningur milli kerfa hliðrun í staðsetningarpunktum. Fyrirfram má búast við að áhrif flutnings úr Loran C í GPS kerfið hafi verið mest á skipsjóravaldarstöðvar í köntum. Hinsvegar var ekki talin ástæða til að hnika stöðvum yfir í fyrri staðsetningu, þar sem lóranstaðsetningar voru háðar tiltekinni ónákvæmni.“ Kristinn Gestsson

14. Það vantar nákvæmni • Það er grundvallaratriði þegar verið er að toga á völdum stöðum að vera nákvæmur á staðsetningu • Þá erum við að tala um nákvæmni í metrum • Maður hefur lent í vandræðum að finna bletti við það eitt að skipta um staðsetningartæki í brú • Hliðrun við skipti á milli Loran C og GPS kerfa var allt að 300 föðmum þar sem skekkjan var mest Kristinn Gestsson

15. Umhverfisbreytingar • Óumdeilt – miklar umhverfisbreytingar í hafinu - hlýrri sjór nær norðar • Þær hafa valdið breyttu göngumynstri fisks • Þorskur hefur fengist á slóð þar sem lítið hefur orðið vart við hann í gegnum tíðina og svo horfið á öðrum slóðum þar sem mikið var af honum • Er hægt að skýra betri niðurstöður úr haustralli með því að það nái betur yfir djúpslóðina fyrir vestan og norðan land? Kristinn Gestsson

16. Hvað með Grænlandsgöngur ? • Hefur aukinn hiti í sjónum norður og vestur af landinu hugsanlega orðið til þess að hin öflugu straumaskil Irmingerstraumsins og A-Grænlandsstraumsins hafi færst norðar og vestar? • Er hugsanlegt sá fiskur sem hefur orðið vart við á Grænlandsmiðum sé jafnvel sá sem “týndist” hér við land? • Hvað um þorskinn sem veiddist síðasta sumar á Torginu allt niður á 500 faðma ? Kristinn Gestsson

17. Hvaðan kom hann? • Samkvæmt ástandsskýrslu Hafrannsóknarstofnuna á sá þorskur sem að jafnaði hefur veiðst við Grænland uppruna á þremur stöðum; á Grænlenska landgrunninu, inni á fjörðum Austur-Grænlands og við Ísland. • Það hefur ekki orðið vart við uppvaxandi fisk á Grænlenska landgrunninu né inni á fjörðum þar, þannig að þá er bara einn staður eftir • Ekki hefur hann dottið af himnum ofan ! Kristinn Gestsson

18. Aðrar umhverfisbreytingar? • Fréttatilkynning frá Náttúrufræðistofnun • Fæðuskortur hefur valdið afkomubresti á víðáttumiklu svæði frá Íslandi til Færeyja, Skotlands og Noregs sl. 4 ár hjá tegundum sjófugla eins og fýl, ritu, kríu, langvíu og lunda. • Hlýnun sjávar undanfarin ár hefur snert ýmsar lykiltegundir í lægri þrepum vistkerfis sjávar m.a. rauðátu. • Rauðátu er nú að finna norðar en hingað til og hún er nær horfin úr syðri hlutum NA-Atlantshafs þar sem sjófuglar eru í vanda. Kristinn Gestsson

19. Er þetta ekki eitthvað sem þarf að skoða ? • Því síðar í fréttatilkynningunni stendur: • „Menn hljóta því að spyrja sig  að hvaða leyti hlýnun  sjávar nú sé frábrugðin þeim hlýsjó sem hér var við landið á árunum um 1960 og þegar allt var vaðandi í átu og á eftir henni feit og pattaraleg síldin.“ • Þetta hlýtur að vekja menn til umhugsunar um hvort eitthvað og þá hvað sé á seiði í hafinu Kristinn Gestsson

20. Hver er heppileg aflaregla ? • Í maí árið 1994 skilaði vinnuhópur frá Hafrannsóknarstofnun og Þjóðhagsstofnun lokaskýrslu til Sjávarútvegsráðuneytis um langtímanýtingu þorsksstofnsins m.a. í ljósi stöðu loðnu og rækjustofna. Í þeirri skýrslu er lagt til að aflaregla verði 22% með jöfnun við aflamark síðasta árs og lágmarks aflamark í þorski verði 155.000 • Niðurstaðan varð aflaregla uppá 25% með annarri jöfnun en þarna var lagt til Kristinn Gestsson

21. Úttekt á aflareglu 2004 • „Draga má eftirfarandi ályktanir af reynslunni frá 1994: • Hægt er að byggja upp þorskstofninn, það sýnir reynslan af lækkun fiskveiðidauða fiskveiðiárin 1994/95-1996/97. • Stofnmat er óvissara en áður var talið og skekkja í sömu átt getur verið viðvarandi nokkur ár í röð. Þetta getur leitt til þess að fiskveiðidauði verði um árabil mun meiri en ætlað var. • Útfærsla aflareglunnar, t.d. hvað varðar viðmiðunartímasetningar o.fl., getur skipt töluvert miklu máli varðandi eiginleika hennar.“ Kristinn Gestsson

22. Niðurstaða • Aflamark er komið langt niðurfyrir það sem er framkvæmanlegt með góðu móti - mætti helst ekki fara niðurfyrir 155.000 tonn • Hafrannsóknarstofnun ætti að stórauka kynningu sína á störfum sínum og bæta úr þar sem hægt er að gera betur svo sem með endurskoðun á framkvæmd togararalls • Ástæður þess að svona er komið er að ekki hefur verið farið að tillögum Hafrannsókarstofnunar í gegnum tíðina, sem er þvert á það sem haldið hefur verið fram í opinberri umræðu í gegnum tíðina Kristinn Gestsson

23. Öðruvísi mér áður brá ! Kristinn Gestsson