ARGE VE BİLİŞİM

ARGE VE BİLİŞİM Fatoş T. Yarman Vural Orta Doğu Teknik Üniversitesi KKM 10 Mayıs 2002

Buyurman Baykal ODTÜ Faruk Yarman SASAD Fatoş T. Yarman Vural ODTÜ Hasan Güran ODTÜ Murat Üçüncü Genelkurmay Başkanlığı Nafiz Arıca Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Uğur Halıcı ODTÜ Veysi İşler Mobilsoft A.Ş. Vural Yılmaz Türkiye Bilişim Vakfı Türkiye Zeka Vakfı,STK Adına Yönetici:Prof.Dr. Fatoş Yarman Vural Türkiye Bilişim Şurası Ar-Ge Çalışma Grubu Üyeleri

BT 21. yüzyılın bilgi toplumunu yaratmada anahtar rol oynamaktadır. BT’deki gelişmelerin yeni olması, az gelişmiş ülkelere çağı yakalamada önemli bir fırsat oluşturmaktadır. Bazı ülkeler geliştirdikleri hızlı ve akılcı politikalarla Bilişim ARGE’sindeki bazı konuları ön plana çıkararak dünya liginde bir üst klasmana yükselmeyi başarmışlardır.

ARGE altyapısı, ARGE kültürü Ekonomik altyapı Politik kararlılık

Bilişim insan gücü planlaması ve ARGE çalışma alanları konusunda sadece gelişmiş ülkeler değil, birçok gelişmekte olan ülke Türkiye’ye oranla çok daha kapsamlı ve sistematik öngörü analizleri ve planlama çalışmaları yapmıştır. ARGE yoluyla edinilen bilgi birikimi, Kore, Singapur, Malezya, Tayvan ve İrlanda gibi 25 yıl önceki gelişmişlik göstergeleri Türkiye’den nispeten zayıf olan bazı ülkeleri teknoloji dünyasının vazgeçilmezleri arasına sokmuştur.

Türkiye önümüzdeki 10 yıl içinde ya Bilişim ARGE’sinin bazı konularına odaklaşarak dünya pazarlarında kendisini rekabetçi yapabilecek bir ihracatçı konumuna geçebilecek ya da salt teknoloji ithalatçısı olan konumunu sürdürecektir.

TEMEL AMAÇ Türkiye’de Bilişim ARGE’sini geliştirerek, - ARGE kültürünün toplumun her katmanına aşılanması, - Uluslararası nitelikte kaliteli ARGE yapılması ve - Türkiye’yi dünyada BT’nin bazı alanlarında söz sahibi bir ülke haline dönüştürebilmektir.

Sadece Türkiye’de geçerli bir ARGE olamaz. Çünkü, yerel amaçlarla üretilen bir teknoloji daha üstün bir yurtdışı rakip tarafından alt edilebilir. Akılcı bir plan ve Türkiye koşullarında hiç de yüksek olmayan bir ARGE bütçesi ile Türkiye’nin büyük bir ekonomik atak yapması işten bile değildir.

Mevcut Durum Temel sorun, Türkiye’deki ARGE faaliyetlerinin karşılaştığı en önemli engel kültürel olarak hazır olmamaktır.

Mevcut Durum Diğer sorunlar, Üniversitelerde yürütülen ARGE çalışmalarının bir bütünlük içerisine oturmaması ve sonuçların kullanılamaması Bilim adamlarımızın, araştırmayı teknoloji üretme kaygısı ile değil de, bazı kadroları edinebilmek ve bazı sınavları geçebilmek için gereken yayın kaygısı ile yapması Bu sebepten dolayı araştırma kişisel çabalarla yürüyen ve çoğu kez ürüne dönüşemeyen parça parça çalışmalardan ibaret kalmaktadır

Mevcut Durum Diğer sorunlar, Türkiye’de üniversite-sanayi-devlet arasında karşılıklı fayda bir türlü tanımlanmamıştır. Türkiye’deki ARGE faaliyetlerinin yetersizliği, zor yetişen ARGE personelini ya yurt dışına kaçırmakta ya da ilgisiz alanlarda çalışmaya itmektedir. Türkiye’nin bilişim ARGE’sine ayıracak kaynak sorunu yoktur, ancak kaynakların verimli kullanımında ve ARGE’ye bakış açısında sorun vardır.

HEDEF, STRATEJİ, POLİTİKALAR • Bilişim ARGE’si çalışmalarında temel hedef AB ortalamalarına ulaşmaktır • Sade vatandaştan karar vericiye kadar uzanan toplum katmanlarında ARGE ve inovasyonun içeriği ve gücü ile ilgili ciddi bir zihniyet dönüşümü, “farkındalık” ve kültür yaratmak zorundayız. • Ülke şartları gereği devlet kontrolünde yapılması öngörülen ARGE faaliyetlerinin, üst düzeyde bir devlet mekanizmayla takip ve koordine edilmesi gereklidir.

ÖNERİLER • Ulusal ARGE önceliklerinin belirlenmesi • BT ARGE’sinin ayrıcalığı sebebiyle uluslararası düzeyde kabul gören veya milli olması niteliği önem arz eden yazılımların da ARGE faaliyetleri içinde değerlendirilmesi • ARGE’ye dayalı tedarik sisteminin geliştirilmesi • Ulusal Yazılımevleri’nin Kurulması ve Desteklenmesi • Araştırma Üniversitelerinin Desteklenmesi • İnovasyona Dayalı Eğitim Sistemi • Bilgi ve İletişim konularında dünya ile eklemlenmek üzere Tematik Ağların kurulması

Ne yazık ki, uzun vadeli programı olmayan ülkeler, başkalarının uzun vadeli programlarında kendilerine biçilen rolü üstlenmek zorunda kalırlar

Türkiye, kriz yönetimi mantığı içinde uzun vadeli planlar yapamamakta, mevcut krizi önlemek bir yana, gittikçe daha büyüyen ve aşılması daha güçleşen yeni krizlere sürüklenmektedir. Halbuki, kriz yönetimi, tam tersine, uzun vadeli planlar yapmak gerektirmektedir. Kriz zamanlarında uzun vadeli hedeflere harcanan para boşa gitmiş değildir.

Son 20 yılda, dünyada ARGE yaklaşımlarında önemli ve büyük değişimler yaşanmıştır. Artık, bireysel ya da içe kapalı kurumsal çalışmalara dayalı ARGE, bilim ve teknolojiye öncülük edememektedir.

SONUÇ • “Bekleyelim, önce ekonomik istikrar sağlansın, daha sonra ARGE konularına eğilelim” yaklaşımı yanlıştır. • Türkiye’nin daha fazla beklemeye tahammülü yoktur. • Türkiye’nin ekonomik istikrara giden yolu ARGE’den geçmektedir. • Kestirmeci yaklaşımlarla hedefe varılacağını düşünmek büyük bir yanılgıdır ve bu yaklaşımla umutsuz bekleyişler sürecektir. • Türkiye kurtuluş savaşından itibaren “yapamazlar” denen pek çok şeyi başarmıştır. Bunu da başarmak zorundadır.

ARGE VE BİLİŞİM