1 / 230

ANS 115 TIBBİ TERMİNOLOJİ öğr . Gör. Tuğçe günter

ANS 115 TIBBİ TERMİNOLOJİ öğr . Gör. Tuğçe günter. GİRİŞ, TEMEL TANIM VE KAVRAMLAR. SAĞLIK VE SAĞLIĞI ETKİLEYEN SOSYAL FAKTÖRLER. Sağlık Nedir?. Tanım: Özellikleri: Genellikle insanların en çok dilediği durum. Değişkendir(korunmazsa bozulur) Görecelidir Pek çok faktörden etkilenir.

iliana
Download Presentation

ANS 115 TIBBİ TERMİNOLOJİ öğr . Gör. Tuğçe günter

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. ANS 115 TIBBİ TERMİNOLOJİöğr. Gör. Tuğçegünter

  2. GİRİŞ, TEMEL TANIM VE KAVRAMLAR

  3. SAĞLIK VE SAĞLIĞI ETKİLEYEN SOSYAL FAKTÖRLER

  4. Sağlık Nedir? • Tanım: • Özellikleri: • Genellikle insanların en çok dilediği durum. • Değişkendir(korunmazsa bozulur) • Görecelidir • Pek çok faktörden etkilenir. • Kaliteli yaşam için zorunludur

  5. “Sağlık : Ruhsal bedensel ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir” WHO Dünya Sağlık Örgütü

  6. “Sağlık yalnızca belirli bir toplumdaki kişilerin hastalık,sakatlık, ve rahatsızlığının olmayışı değil, aynı zamanda o toplumdaki fertlerin ; akılsal, ruhsal, fiziksel, ekolojik, ekonomik, kültürel, siyasal ve toplumsal bakımdan tam bir huzur harmoni,denge,uyum ve iyilik içinde bulunması “durumudur.” Kızılçelik,S. (1996)

  7. Halk Sağlığı? • Toplum Hekimliği, kişiyi tüm çevresiyle ele alarak, onun sağlığını ana rahmine düştüğü andan ölümüne kadar kendi sorumluluğu içinde gören; sağlamların hastalanmamasına; hastalıkların oluşumunda rol oynayan fiziksel, biyolojik, sosyal, kültürel, ekonomik ve psikolojik çevredeki olumsuz etmenlerin giderilmesine ve olumlu bir çevre yaratılmasına uğraşan; hasta olanları olanakların elverdiği ölçüde erken dönemde bulup tanı koymaya ve tedavi etmeye çalışan bir hizmet dalıdır.

  8. Halk Sağlığı? • Halk Sağlığı toplumun sağlık düzeyinin her yönden korunması geliştirilmesi hastalıklara karşı erken tanı sağaltım ve esenlendirme olanaklarının sağlanması ve insanların yaşam sürelerinin uzatılması hedefleri için gerekli olan bilgi beceri, tutum, davranış ve ilkeleri içeren bir bilim dalıdır.

  9. Günümüzde sağlığın sosyal,ekonomik.teknolojik gelişmelerden soyutlanamayacağı bilinmekte,toplum • sağlığının korunması ve iyileştirilmesi için; • Eğitimin yaygınlaştırılması, • Nüfus ve demografik yapının olumlu tutulması • Kentlere göçün düzenli olması • İşsizliğin kontrolü, • Çevresel özelliklerin tümünün olumlu tutulmasıyla birlikte, • Sağlık eğitimi, • Erken tanı ve tedavi hizmetlerinin verilmesi

  10. Fiziksel Ruhsal SAĞLIK Sosyal

  11. SAĞLIĞI ETKİLEYEN SOSYAL FAKTÖRLER • Cinsiyet • Medeni durum • Eğitim • Eko. Durum İş ve Meslek • Kırsal ve Kentsel alanda yaşama • Sosyal Sınıf • Kültürel norm ve değerler • Din • Beslenme alışkanlıkları

  12. CİNSİYET • Erkekler ve kadınlar arasındaki • Sosyo ekonomik durum kültürel norm ve değerler • Sağlık Riskleri • Kadınlar hastalanır erkekler ölür !!! • Kadınlar için 72 Erkekler 67 yaş ölüm • Kaba Ölüm Oranı Erk % 0,154 Kadın % 0,113

  13. Sağlık kuruluşlarına sık başvurur • Doğurganlık SK. Başvuru+ • Erkek normdur, normaldir • Kadın eksiktir. • Kadınlar ve erken tanı !! • Erkeksi tıp hastalık ve bakım kadınsı !! • Erkeler Kalp, Kanser vb. • Kadınlar baş ağrısı, migren, anksiyete, depresyon

  14. MEDENİ DURUM • Aile sosyal bütünleşmenin kaynağı • Evli insanları sosyal avantajları • 1-sosyal bağlar arkadaşlık, 2-Sosyal Kontrol, 3- evliliğe verilen yüksek toplumsal statü • Evli kadınlar daha sağlıklı, daha çok sosyal destek • Ayrı ve boşanmış kadınlar daha fazla maddi sorun, psikolojik stres, • Küçük çocuklu ailelerde ölümden korkma egzersiz (onun için yaşama isteği) • SONUÇ OLARAK evliler bekar ve dullara göre daha sağlıklı

  15. EĞİTİM • Eğitimli anneler çocuklarının ve kendi sağlıklarına özen • Eğitimli kişilerde enfeksiyon hastalıklarına yakalanma riski az • Kişisel temizlik ve hijyen alışkanlıkları ve eğitim • İyi eğitimli insanlar iş edinme konusunda şanslı (dolaylı etki) • Yoksulluk ve eğitimsizlik sağlık üzerinde psikolojik etki • İyi eğitimliler daha fazla sosyal destek • Eğitimli kişiler daha sağlıklı yaşam sitili • İyi eğitimliler koruyucu sağlık aşı rutin kontrol

  16. EKONOMİK DURUM VE İŞ • Sağlık sorunlarının yoksul bölgelerde yoğunlaşması • İyi bir ekonomik durumun getirdiği sosyal olanaklar

  17. MESLEK • Stresli ve tehlikeli çalışma koşulları sağlığı etkiler.

  18. İş sağlığı çalışmaları çalışanların sağlığını etkiler.

  19. Çalışanın bedensel ve ruhsal durumuna en uygun işe yerleştirilmesi

  20. Meslek hastalıkları çalışma koşulları ile ilgili

  21. Üst düzey yöneticilerde stres kalp damar hastalıkları • Öğretim görevlileri faranjite, varis • Özelleştirme, taşeronlaşma • Mesleğe bağlı sosyal güvenceler

  22. KIRSAL VE KENTSEL ALANDA YAŞAMA • Yaşadığı bölge ve çevre koşulları • Kentleşme • Kırsal bölgelerde sağlık kendini iyi hissetme ve semptom yokluğu • Kırsal bölgelerde sosyal güvenlik problemi • Çarpık kentleşme gecekondulaşma • Endüstrileşme ve sanayileşme sağlık !

  23. SOSYAL SINIF • Sınıf kişinin toplum içindeki yerinin bir göstergesidir. • Sosyal sınıfların norm ve değerleri • Sınıf ekonomik anlamlı bir kavramdır • Sağlığın kötü olduğu sınıf alt-sınıf • Ölü doğum, yeni doğan ölümü Bebek ölümlülüğü görülme sıklığı Alt sosyal sınıflarda verem solunum sist. Hast.kolera tifo Üst sosyal sınıflarda Kalp hastdiab.

  24. KÜLTÜREL NORM VE DEĞERLER • Sağlık davranışlarının belirleyicisi içinde yaşadığı toplum • Toplumun gelenek görenek yapısı • Sağlık ve hastalığa yüklenen kültürel anlam • Trahom yaygınlığı “çocuğumuz hafız olacak” • Gebe ve emzikli kadınlar hasta sayılır iş yaptırmama • Hacca gidip ölme isteği • Hastalığın iyileştirmesinde kırıkçı çıkıkçı efsuncu • Barınma ile ilgili değerler • Giyim ile ilgili kültürel değerler

  25. DİN • Bir sosyal kurum olan din sağlığı etkiler • Suç olan fiiler zina-AİDS yakalanma riski- • Yiyeceklerde kutsal olan olmayan • Hastalıkların tedavisinde araç • Sağlık ile ilgili uygulamalarda dinin izleri

  26. BESLENME ALIŞKANLIKLARI • Türk toplumunda yılan sincap salyangoz (kokoreç kelle paça) • Kutsal olan olmayan,(domuz eti) • Soğuk algınlığı soğuk-su, hararet karpuz • Hastalığın bir anda iyileşmesi için terleten yiyecek ve içecekler çay çorba ıhlamur • Düğün yemekleri, yer sofraları • Beslenme alışkanlıkları ve gıda temini Kahvaltı Kars: çorba Aydın : Zeytin

  27. TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ Dünyadaki Sağlık Sorunlarının çözümünde üç yaklaşım: Herkesin kendi sağlığının sorumluluğunu alması hedeflenerek ,sağlığın geliştirilmesi, Sağlık hizmetlerinin tüm aşamasın da kalite güvencesi Çevrenin tüm özelliklerinin olumlu hale getirilmesi

  28. Çağdaş Halk Sağlığı Anlayışını en iyi özetleyen kavram “Toplumsal iyilik” kavramıdır. Bu anlayış 1978 de DSÖ’ne üye ülkelerin kabul ettiği “Temel Sağlık Hizmetleri bildirisi”nde açıklanmıştır. Bu anlayışın başlıca özellikleri 1.Toplumsal Eşitlik 2.Çevreyle Bütünlük 3.Yaşam bütünlüğü 4.Toplumsal Etmenler

  29. 5.Hizmetin Boyutu 6.Korumaya Öncelik 7.Risk Gruplarına Öncelik 8.Önemli Hastalıklara Öncelik 9.Entegre Hizmet 10.Ekip Hizmeti 11.Sağlık -Kalkınma ilişkisi 12.Öz Sorumluluk 13.Halkın Katılımı 14.Evrensellik 15.Koşullara Uygunluk

  30. Sağlık Hizmeti Nedir? Bireyin.ailenin,toplumun sağlığını korumaya,(Koruyucu) Hastalandıklarında iyileştirmeye(İyileştirici) Sakatlık durumunda başkalarına bağımlı olmadan Yaşamın sürdürülmesine(Rehabilitasyon) ve toplumların sağlık düzeyini yükseltilmeye yönelik yapılan planlı hizmetlerdir.(Toplum Sağ.Hiz) Koruyucu Sağlık Hizmetleri(KSH) 1.Kişiye yönelik 2.Çevreye yönelik

  31. Kişiye Yönelik KSH? 1.Bağışıklama 2.İlaçla korunma 3.Erken tanı 4.İyi beslenme 5.Aile planlaması 6.Sağlık eğitimi

  32. Çevreye Yönelik KSH? • Çevreye yönelik koruyucu hizmetler • Atıkların zararsız duruma getirilmesi • Vektörlerin kontrolü • Temiz su sağlanması • Çevre kirliliğinin önlenmesi • Gıda kontrolü

  33. İyileştirici Sağlık Hizmetleri ( Sevk zinciri önemlidir) • Birinci basamak ? • İkinci basamak? • Üçüncü basamak? • REHABİLİTASYON Hizmetleri • 1.Tıbbi rehabilitasyon • 2.Sosyal rehabilitasyon • Sağlık hizmetlerinde “ ÇAĞDAŞ GÖRÜŞ” olarak • Temel Sağlık Hizmetleri(TSH)-PrimaryHealthCare? • Benimsenmiştir

  34. TSH nin FELSEFESİ • Sosyal eşitlik • Öz sorumluluk(hizmeti almada,planlamada,sunuluşunda söz sahibi olma) • Sağlık hizmetlerinin boyutu • Uluslararası dayanışma

  35. TSH’de Örgütlenme Modeli Toplum sağlık hizmetlerine katılmalıdır Sağlık hizmetleri “ekip anlayışı” içinde verilmelidir. Halkın ilk başvuruları için birimler kurulmalıdır. Kademeli hasta sevki sistemi işletilmelidir. Koruma,tedavi,rehabilitasyon ve sağlığı geliştirici hizmetler birlikte verilmelidir. Hizmetler sürekli olmalıdır. Sağlık yönünden tehlike altındaki bireyleri belirlemek için yaşamın her alanına bir sistem oluşturulmalıdır.

  36. Bireylerin kendi sağlıklarının sorumluluğunu almaları temeldir Hizmetler ülkenin toplumsal yapısına ve diğer koşullarına uygun yapılanmalıdır. TSH’nin Uygulama Modeli Koruyucu hizmetlerle evde ve ayaktan tedavi hizmetleri bir arada sunulur(ilk başvuru basamağı- Sağlık ocakları) Tanısı ve tedavisi bu basamakta yapılmayan has-talar ikinci basamağa sevk edilir.(Hastaneler)

  37. TSH’nde Zorunlu Etkinlikler • Halkın sağlık eğitimi • Beslenme durumunun geliştirilmesi • Temiz su sağlanması ve sanitasyon • Ana-çocuk sağlığı ve aile planlaması • Başlıca bulaşıcı hastalıklara karşı bağışıklama • Endemik hastalıkları kontrolü • Sık görülen hastalıkların azaltılması ve tedavisi • Temel ilaçların sağlanması

  38. Geleneksel ve Çağdaş Yaklaşımların Karşılaştırılması Geleneksel Hastalık tedavisi Hasta olana hizmet Bazı sorunlara ağırlık Hekim ağırlıklı hizmet Pasif toplum Yalnızca sağlık sektörü TSH Sağlığınkorunup geliştirilmesi Herkese sürekli hizmet Geniş boyutlu hizmet Ekip anlayışı Pratisyen ağırlıklı Toplum Katılımı Sektörler arası işbirliği

  39. 1961yılında 224 sayılı “sağlık hizmetlerinin sosyalleştiril-mesi Hakkındaki kanun”kabul edilmiş. Sosyalleştirilmiş Sağlık Hizmetlerinin İlkeleri Eşit hizmet Sürekli hizmet Entegre hizmet(geniş bölgede tek yönlü hizmet yerine,dar bölgede çok yönlü ) Kademeli hizmet Öncelikli hizmet Katılımlı hizmet Ekip hizmeti Uygun hizmet Denetlenen hizmet Nüfusa göre hizmet

  40. Sosyalleştirilmiş sağlık hizmetlerinde örgütlenme 1.Sağlık evleri: 2000-2500 nüfusa bir ebe öncelikle ana-çocuk sağlığı ve kişiye yönelik koruyucu hizmetler olmak üzere çok yönlü sağlık hizmetlerini vermesi hedeflenmiştir. Teknik ve yönetsel açıdan S.O’na bağlıdır. 2.Sağlık Ocakları: Hekim,hemşire,sağlık memuru,ebe,tıbbi sekreter,şoför,hizmetli çalışır.Bazı ocaklarda diş hekimi, eczacı,Çevre sağlığı teknisyeni,laborant ve sağlık savaş memurları da çalışır. Köy tipi:5-10.000 nüfusa D-1 tipi:10-30.000 nüfusa A-1 tipi:30-50.000 nüfusa

  41. Sağlık ocaklarında verilen hizmetler: Ana-çocuk sağlığı Aile planlaması Bulaşıcı hastalıklarla savaş Sağlık eğitimi Erken tanı Evde ve ayakta hasta tedavisi İlk yardım Okul sağlığı Adli hekimlik Çevre sağlığı Esnaf denetimi Gıda kontrolü Toplum kalkınmasına destek

  42. Sağlık bilimleri toplumsal içerikleri nedeniyle sağlık bilimleri alanında yaşanan gelişmeler kimi zaman kalıplarla açıklanamaz, • Ancak Sağlık bilimleri Fizik Kimya gibi bilim dallarından olabildiğince yararlanır • Toplumsal içeriği unutmadan matematik kullanma

  43. Sağlık kurumlarında görev yapan hekim hemşire sosyal hizmet uzmanı,lab. Teknisyeni, tıbbi Sekreter vb. ile çeşitli kademelerde ve çeşitli iş yükleriyle çalışan sağlık çalışanlarının insan sağlığına yönelik her türlü haberleşmesinde ortak bir dili kullanmasıdır. • Tıbbi terminoloji tam anlamıyla öğrenebilmek için anatomi, hastalıklar bilgisi, İngilizce, Latince ve Yunanca dillerine bir aşinalık olması gerekir.

  44. TERİM : • Bilim, sanat, meslek ,iş kolu gibi özel alanlarda belirli bir anlama ve kavrama sahip olan sözcüklere terim denir. • Terimlerin anlamları o alandaki toplantılarda belirlenir ya da kendiliğinden şekillenir.

  45. Terimleşen sözcük tek anlamlıdır. Anlamları kişiden kişiye değişmez Terimlerle uğraşan bilim dalına TERMİNOLOJİdenir . • Tıp alanına giren bilimlerinde kendine özgü terimleri vardır. Bilim dalına ait kongrelerde belirlenir. Tıp terimleri daha çok Anatomi Anabilim dalında öğrenilir. Çünkü Anatomi diğer bilim dalları için temeldir. • Anatomi terimleri 1895 ‘de saptanmaya başlanmıştır. • Bilimsel kongrelerde benimsenen Anatomi terimlerine “NominaAnatomica” denir. Her kongreden sonra bu adı taşıyan bir kitapta toplanır.

  46. Tıp terimleri Latince ya da Grekçedir.Bu iki dilden köken alan terimler farklı dillerde bazı değişiklikler gösterebilir bu değişiklikler kullanıldığı dildeki söyleyişi esas almaktadır. Nitekim Latince ve Grekçe terimler Türkçe söyleyiş şekliyle kullanılmaktadır Terimlerin önemini anlamak için şu örnek verilebilir Karaciğer İngilizce Liver, Fransızca LefoieAlmanca der zeherdir Terminolojideki karşılığı hepar dır. Hepar terimi kullanıldığında tıp bilimcileri anlar. Bu terimler Veterinerlik, Diş hekimliği ,Hemşirelik ve Biyoloji bilim dallarında da kullanılır. Türkiye’de 1929’a kadar Latince ve Grekçe terimler yerine Arapça ve Farsça sözcükler kullanılıyordu. 1928’de gerçekleşen Yazı Devrimiyle Latin alfabesine geçildikten sonra Üniversiteler uluslararası terimleri kullanma kararı almıştır .

  47. Tıbbi terminolojiyi tam anlamıyla öğrenebilmek için ; • Anatomi • Hastalıklar bilgisi, • İngilizce • Latince • Yunanca’ya • belirli ölçüler içinde aşina olmak gerekmektedir.

More Related