KONSTYTUCJA 3 MAJA

1. KONSTYTUCJA 3 MAJA

2. Majowe święto jest dla wszystkich POLAKÓW DNIEM SZCZEGÓLNYM. Dzień 3 maja ustanowiono świętem narodowym w dowód pamięci o przodkach, którzy pragnęli ocalić kraj przed upadkiem.

3. Żyjemy w Polsce, która może szczycić się długo oczekiwaną wolnością. Patrząc w przeszłość, powinniśmy jednak pamiętać o doświadczeniach minionych lat. Dlatego dziś zatrzymajmy się na chwilę i spójrzmy w przeszłość.

4. Aby lepiej zrozumieć ogromną rolę Konstytucji 3 Maja, powinniśmy przypomnieć sobie trudną sytuację, w której znajdowała się Polska w XVIII wieku.

5. Panujący w Polsce w XVIII wieku królowie z dynastii saskiej – August II i August III prowadzili politykę niekorzystną dla naszego państwa.

6. Doszło do upadku znaczenia Polski na arenie międzynarodowej. • Kraj został wciągnięty w Wojnę Północną ze Szwecją (1700-1721), która wyniszczyła nasze ziemie. • Ludność obciążono kontrybucjami płaconymi na potrzeby wojska. • Epidemie i zarazy doprowadziły do zmniejszenia w Polsce liczby ludności.

7. Dochodziło do konfliktów panujących monarchów ze szlachtą. • Coraz większy wpływ na rządy miała grupa magnatów, którzy dbali jedynie o swoje prywatne interesy.

8. Sprawne funkcjonowanie sejmów uniemożliwiała zasada LIBERUM VETO, na mocy której nie tylko grupa posłów, ale nawet pojedynczy poseł mógł zerwać sejm, co przekreślało wszystkie, nawet wcześniej uzgodnione uchwały. • W XVIII wieku bardzo często zrywano sejmy i sejmiki. • Nie pozwalało to na uchwalenie reform wzmacniających Polskę.

9. Skarb był pusty, co jakiś czas wybuchały afery finansowe, dochodziło do nadużyć podczas pobierania podatków. • Kryzys gospodarczy przybierał na sile. • Zmniejszył się eksport zboża. • Wzrósł ucisk feudalny. • Nastąpił upadek miast i handlu. • Zniszczenia wojenne doprowadziły do upadku folwarków.

10. Poważny kryzys przeżywało wojsko. Armia polska liczyła zaledwie 12-tysięcy żołnierzy, źle uzbrojonych i wyszkolonych. Stwarzało to poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa naszego kraju, tym bardziej, że państwa sąsiadujące z Polską (Prusy, Austria, Rosja) miały wielokrotną przewagę w uzbrojeniu i organizacji wojska.

11. Konsekwencją kryzysu i trudności Rzeczypospolitej była coraz większa ingerencja państw sąsiednich w wewnętrzne sprawy naszego kraju. Polska stopniowa traciła samodzielność. Prusom, Austrii i Rosji zależało na utrzymaniu takiego stanu rzeczy, dlatego konsekwentnie przeciwdziałały jakimkolwiek próbom wzmocnienia naszego państwa. Czekały dogodnego momentu, w którym będą mogły dokonać zaboru polskich ziem.

12. W 1764 r. wybrano na króla Polski, przy obecności wojsk rosyjskich, Stanisława Augusta Poniatowskiego.

13. Stanisław August Poniatowski został władcą przy poparciu obozu Czartoryskich oraz carycy Katarzyny II, dlatego nie miał silnej pozycji w państwie i nie mógł prowadzić samodzielnej polityki. Jednak od początku swojego panowania starał się przeprowadzić wiele pożytecznychdla Polski reform.

14. Działalność Stanisława Augusta Poniatowskiego spotkała się z niezadowoleniem i niepokojem w stolicach Prus, Austrii i Rosji. Przywódcy sąsiednich państw rozpoczęli więc działania destabilizujące sytuację w Polsce, co doprowadziło do pierwszego rozbioru naszego kraju w 1772 roku.

15. Hej, nad tą polską ziemią,Hej czarne krążą kruki,Rozerwać chcą Ojczyznę.Hej, na trzy krwawe sztuki!Tę jedną Katarzyna,Tę drugą Prusak chwyta,A ta znów Małopolska,Na trzeci krzyż przybita.Zapłaczcie rosą niwy,Zaszumcie kłosem pola,Że na kraj nieszczęśliwyZapadła już niewola!

16. Po dramacie rozbioru w oświeconych warstwach narodu dojrzało przekonanie, że ratunkiem dla suwerenności Państwa Polskiego może być tylko jego zasadnicza reforma. Dzieło to zapoczątkowały uchwały Sejmu Wielkiego 1788-1792 roku, których rezultatem była przyjęta przez Sejm Ustawa Rządowa, nazwana później Konstytucją 3 Maja.

17. Ustawa Rządowa przygotowywana była w tajemnicy, tak by nikt nie zdołał zapobiec jej uchwaleniu. Nastrój był niezwykły. Na Placu Zamkowym gromadziły się tłumy, wojsko stało pod bronią. O godzinie jedenastej Marszałek Stanisław Małachowski otworzył posiedzenie Sejmu, który miał zatwierdzić nowe prawa dla Polski. O godzinie osiemnastej król Stanisław August Poniatowski w warszawskiej katedrze uroczyście zaprzysiągł tekst nowej Konstytucji. Na wieść o tym na ulicach Warszawy odbyła się wielka patriotyczna manifestacja, a lud całej stolicy wiwatował na cześć jej twórców: króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, Ignacego Potockiego, Hugo Kołłątaja, Stanisława Małachowskiego i Stanisława Staszica.

18. Twórcy Konstytucji 3 Maja Hugo Kołłątaj Stanisław Małachowski Ignacy Potocki Stanisław August Poniatowski

19. Mazurek 3 Maja Witaj majowa jutrzenko, Świeć naszej polskiej krainie, Uczcimy ciebie piosenką, Która w całej Polsce słynie. Witaj Maj, Trzeci Maj, U Polaków błogi raj!

20. Konstytucja 3 Maja na obrazie Jana Matejki

21. Radosną atmosferę tego dnia wspaniale ukazałAdam Mickiewicz w epopei pt. „Pan Tadeusz”.

22. Razem ze strun wielaBuchnął dźwięk, jakby cała janczarska kapelaOzwała się z dzwonkami, z zelami, z bębenki.Brzmi Polonez Trzeciego Maja! - Skoczne dźwiękiRadością oddychają, radością słuch poją,Dziewki chcą tańczyć, chłopcy w miejscu nie dostoją –Lecz starców myśli z dźwiękiem w przeszłość się uniosły,W owe lata szczęśliwe, gdy senat i posłyPo dniu Trzeciego Maja w ratuszowej SaliZgodzonego z narodem króla fetowali;Gdy przy tańcu śpiewano: "Wiwat Król kochany!Wiwat Sejm, wiwat Naród, wiwat wszystkie Stany!"

23. Konstytucja to ustawa zasadnicza, określająca ustrój obowiązujący w państwie oraz prawa i obowiązki obywateli

24. Pierwsze dwie strony Ustawy Rządowej z dnia 3 maja 1791 roku

25. Ustawa rządowa, czyli Konstytucja 3 Maja, była drugą na świecie a pierwszą w Europie ustawą zasadniczą. • Kończyła w dziejach naszego państwa okres Rzeczypospolitej szlacheckiej i rozpoczynała okres Rzeczypospolitej oświeconej. • Była konstytucją, czyli ustawą zasadniczą. • Regulowała w sposób pełny prawa i obowiązki obywateli, określała zakres oraz podział władzy instytucji rządowych. • Została uchwalona samodzielnie przez Polaków, bez ingerencji w nasze sprawy z zewnątrz. • Była próbą uwolnienia się od wpływów obcych mocarstw.

26. Postanowienia Konstytucji 3 Maja

27. Szlachta i ziemianie Szlachta miałazagwarantowane wszelkie prawa, wolności, pierwszeństwo w życiu prywatnym i publicznym, zapewnioną nietykalność osobistą i majątkową. Utrzymano władzęszlachty nad chłopami. Zobowiązano szlachtę do obrony Konstytucji i Rzeczypospolitej.

28. Mieszczanie Mieszczanie, posiadającynieruchomości miejskie, uzyskali prawa podobne do szlachty. Mieszczanom zapewniono nietykalność osobistą (niemożliwość aresztowania i skazania bez wyroku sądowego).

29. Chłopi Konstytucja pozbawiła szlachtę wyłącznego prawazwierzchnictwa nad poddanymi. Zachęcała dziedziców do zawierania umów z chłopami, co do zakresu świadczeń. Umowy miały być chronione przez prawo i rząd. Zapewniono wolność osiedlania się i poruszania po kraju i za jego granice.

30. ReligiaW myśl Konstytucji 3 Maja w Rzeczypospolitej obowiązywała wolność wyznania. Jednak pierwszeństwo zagwarantowano wyznaniu rzymskokatolickiemu jako religii panującej

31. Unia polsko-litewska Zlikwidowany został podział na Koronę i Litwę. Polska stawała się odtąd jednolitym państwem, monarchią konstytucyjną. Oba kraje miały mieć odtąd wspólny rząd, skarb i wojsko.

32. Dziedziczenie tronu Zniesiono elekcyjność tronu. Polska stawała się monarchią dziedziczną. Miało to chronić Polskę przed niebezpieczeństwami okresów bezkrólewia.

33. Konstytucja 3 Maja wprowadziła trójpodział władzy na: • Ustawodawczą (miała należeć Sejmu i Senatu, czyli Parlamentu) • Wykonawczą (miała należeć do króla i Straży Praw, czyli rządu) • Sądowniczą (miała należeć do odpowiednich organów sądowniczych i sejmowych)

34. Znaczenie Konstytucji 3 Maja • Konstytucja 3 Maja była pierwszą w Europie i drugą na świecie (po konstytucji amerykańskiej z 1787 r.) nowoczesną, spisaną ustawą zasadniczą. • Była wynikiem dążeń do naprawy stosunków wewnętrznych w Rzeczpospolitej po pierwszym rozbiorze. Ustalała podstawy ustroju nowożytnego. • Konstytucja 3 Maja była wielkim osiągnięciem narodu chcącego zachować niezależność państwową, poprzez zabezpieczenie możliwości rozwoju gospodarczego i politycznego kraju. • Konstytucja 3 Maja jest świadectwem na to, że Polacy sami znaleźli siły na przezwyciężenie rozkładu państwa i zdobyli się na wytyczenie drogi, która spotkała się z uznaniem całej postępowej Europy.

35. Reformy ustawy rządowej nie uratowały suwerenności Polski, pozostała jednak pamięć i tradycja Konstytucji 33Maja, odczytywana jako wielkie dokonanie polskiej myśli prawniczej i politycznej. • Konstytucja stała się wartością kulturową, swoistym katechizmem narodowym Polaków. • Okazała się trwałym składnikiem europejskiej tradycji konstytucyjnej. • Do dzieła Konstytucji, do patriotyzmu jej twórców nawiązywały pokolenia Polaków, zarówno te, które walczyły o wolność w XVIII, XIX i początkach XX stulecia, jak i te, które budowały II Rzeczpospolitą.

36. Obchody Konstytucji 3 Maja Dzień 3 maja 1791 roku został uznany Świętem Konstytucji 3 Maja. Obchody tego święta były zakazane podczas rozbiorów, a ponowne jego obchodzenie zostało wznowione w II Rzeczypospolitej w kwietniu 1919 roku. Święto Konstytucji 3 Maja zostało zdelegalizowane przez okupantów w czasie II wojny światowej, a w 1946 r. zastąpione obchodami dnia 1 Maja. W styczniu 1951 r. Święto 3 Maja zostało oficjalnie zdelegalizowane przez władze komunistyczne. Do roku 1989 w tym dniu często dochodziło w Polsce do protestów i demonstracji antyrządowych i antykomunistycznych. Dopiero po zmianie ustroju, od kwietnia 1990 r., Święto Konstytucji 3 Maja należy do uroczyście obchodzonych polskich świąt narodowych.

38. Maj - rocznica pięknych serc.Maj - rocznica pięknych myśli.Tym, co dawno przeminęli,Hołd składają ci, co przyszli.Choć przeminął dawno wiek,Dawno hasła się zmieniły.Orzeł począł nowy bieg,Lecz z przeszłości czerpał siły.Z tych w ciemnościach jasnych chwil,Kiedy miłość pobratałaW jedną całość polskie stany,Miłość ponad wszystkie trwała.Tym, co Polsce dali myśl,Aby stworzyć cud majowy,Cześć z oddaniem złóżmy dziś,Przed pamiątką chyląc głowy.

39. Deszczowe Preludium e-mol Op. 28 Fryderyk Chopin

45. Bibliografia: • Bardach Juliusz, Leśnodorski Bogusław, Pietrzak Michał, Historia Ustroju i Prawa polskiego, Warszawa, 2003. • Centkowska Elżbieta, Ostatni monarcha. Opowieść o Stanisławie Auguście Poniatowskim, Warszawa 1988. • Czerwiński Piotr, Historia. Lata 1700-1815, Kraków 1998. • Gierowski Józef, Historia Polski 1764-1864, Warszawa 1989. • Gierowski Józef, Leszczyński Józef, Historia dla klasy 2 liceum ogólnokształcącego, Warszawa 1989. • Kądziela Łukasz, Narodziny Konstytucji 3 Maja, Warszawa 1991. • Łojek Jerzy, Geneza i obalenie Konstytucji 3 Maja. Polityka zagraniczna Rzeczypospolitej 1787-1792, Lublin1986. • Rosner Anna, Wąsowicz Marek, Sejm Polski 1493-1993, Warszawa , 1995. • Rostworowski Emanuel,Ostatni król Rzeczypospolitej. Geneza i upadek Konstytucji 3 Maja, Warszawa 1966. • Samsonowicz Henryk, Historia Polski do roku 1795, Warszawa 1990. Opracowali: Jolanta Mazur, Artur Słabowski, Kuba Zawadzki