Kobiety - imigrantki – co jest potrzebne w ich integracji Weronika Kloc-Nowak, CEFMR

1. Kobiety-imigrantki – co jest potrzebne w ich integracji Weronika Kloc-Nowak, CEFMR RÓWNE SZANSE? RÓWNE PRAWA? O SYTUACJI IMIGRANTÓW W POLSCE Warszawa, 10. marca 2008

2. Informacje o badaniu: “FEMAGE – Zapotrzebowanie na kobiety-imigrantki i ich integracja w starzejących się społeczeństwach Europy” finansowane przez 6. Program Ramowy Komisji Europejskiej. Prof. Charlotte Hoehn (Federalny Instytut Badań Ludnościowych, Niemcy) – Koordynator Projektu; Izabela Koryś (CEFMR)– autorka metodologii i koordynatorkabadań fokusowych w 8 krajach uczestniczących; Kraje uczestniczące: Austria, Czechy, Estonia, Finlandia, Niemcy, Polska, Słowenia, Węgry 2

3. Źródło opinii • Zogniskowane wywiady grupowe (FGI), wg wspólnego scenariusza, z uwzględnieniem problemów specyficznych dla danego kraju. • Uczestnicy: • Pracownicy instytucji odpowiedzialnych za integrację imigrantek, z różnych poziomów administracji: krajowa,regionalna, lokalna; • Pracownicy i działacze organizacji pomocowych; • Imigrantki, członkinie organizacji imigranckich; • Reprezentantki organizacji kobiecych; • Pracodawcy zatrudniający imigrantki, reprezentanci organizacji pracodawców.

4. Integracja – indywidualnie • Narzędzia integracji indywidualnie dobrane do: • potrzeb imigrantek; • ich sytuacji wyjściowej; • posiadanych zasobów (kapitałów ekonomicznego, społecznego, kulturowego). (FI) • Dodatkowe inwestycje w indywidualne planowanie strategii integracji, np. „osobisty trener” dla bezrobotnych rekompensuje słabe umocowanie w nieimigranckich sieciach społecznych (FI); • Podobne ujęcie – inne kraje z większymi i starszymi społecznościami imigranckimi (AT, DE).

5. Integracja – w społeczności • Potrzeba wspierania wykształcania pozytywnych więzi społecznych pośród imigrantek: • nieformalnych sieci wsparcia (DE, FI), • wolontariat na rzecz własnej społeczności (HU). • Promowanie pozytywnych wzorców (zintegrowanych osób) wmiejsce tradycyjnych wzorów kulturowych, niesprawdzających się w kraju przyjmującym (DE). • Motywowanie kobiet z zamkniętych społeczności do udziału w kursach i do samodzielnego załatwiania spraw – zmniejsza izolację społeczną (CZ). • Korzystanie z sieci migranckich i stowarzyszeń jako doradców i pośredników ułatwiających dostęp do instytucji i innych sieci społecznych (np. zawodowych) (SL).

6. Życie codzienne • Stronainternetowa z listą urzędów (numerów telefonów, godzin otwarcia), do których musi się zgłaszać cudzoziemiec w związku z pobytem i pracą - wielojęzyczna (PL, SL); • Centra informacji uczące i doradzające, jak sobie radzić w różnych sytuacjach i jak załatwiać codzienne sprawy (PL, SL); • Kursy orientacyjne – „supermarket courses” (DE); • Szczególnie ważne sfery dla kobiet: • Opieka medyczna (zdrowie reprodukcyjne), • Edukacja dzieci, kontakt ze szkołą. (CZ, FI)

7. Kursy językowe • Lepszej jakości i bardziej dostępne (DE, SL); • Organizowane przez władze (samorządy), a nie NGOs (CZ); • Oferowane o dostępnych, także dla osób pracujących, godzinach; • Powinny zawierać słownictwo odpowiednie dla sektorów, w jakich pracują uczestniczące w kursie imigrantki (AT); • Organizując kursy dla kobiet należy zapewnić darmową opiekę nad dziećmi w czasie kursu (AT, CZ, FI); • Częściowa odpłatność za kurs (ok.1/3) może mieć pozytywny wpływ motywujący na uczestniczki (EE).

8. Aktywizacja zawodowa imigrantek • Niezbędne jak najwcześniejsze włączanie na rynek pracy państwa przyjmującego (AT, FI); • Łączenie pracy i nauki języka we wczesnym okresie integracji ogranicza uzależnienie od pomocy socjalnej (FI); • Indywidualne wsparcie w zarządzaniu ścieżką kariery poprzez współpracę służb zatrudnienia, pracodawców, instytucji (AT); • Ułatwienie uznawania kwalifikacji, szczególnie wysokich i poszukiwanych: • Uproszczenie procedur (SL); • Obniżenie/zwrot opłat (CZ); • Drogi (np. kursy) przekwalifikowania się, by dostosować imigrantki do potrzeb lokalnego rynku pracy (SL).

9. Odbiór imigrantów • Zamiast jednostronnego obrazu cudzoziemców – oddać głos w mediach samym imigrantkom (AT); • Widoczność imigrantów powinna zostać poprawiona, dobrze zintegrowani imigranci pełniący różne role społeczne (np. wykonujący różne zawody) jako wzórdla innych imigrantów i następnych pokoleń (AT, HU); • Potrzeba kampanii społecznej poprawiającej wiedzę o sytuacji imigrantów, o zyskach z ich obecności i wkładzie w budżet kraju przyjmującego (składki, podatki) (AT);

10. Bariery w integracji • Tradycyjne wzorce kulturowe, przekazywane międzypokoleniowo – np. poczucie, że Marokanka nie może być nauczycielką (DE), że Wietnamczyka i tak nikt nie przyjmie do pracy wśród Polaków (PL); • Konieczność opieki nad licznymi dziećmi szczególnie przez muzułmanki (FI); • Sprzeciw mężczyzn wobec uczestnictwa kobiet w kursach, akcjach integracyjnych (PL, FI); • Poczucia obcości, różnic kulturowych i braku licznych kręgów społecznych (znajomych, krewnych) nie da się zwalczyć – niemożność 100% integracji (PL).

11. Przykłady dobrych praktyk • Osobisty asystent - „trener” dla długotrwale bezrobotnych imigrantów (FI); • Telefon zaufania dla imigrantek ofiar przemocy – 24h, 10 języków, przeszkoleni pracownicy medyczni i socjalni – (Wielokulturowe Stowarzyszenie Kobiet Monika – FI) • Etno catering – wspólne gotowanie kobiet z różnych kultur - budowa więzi między imigrantkami, szczególnie po traumatycznych przeżyciach i kobietami ze społeczeństwa przyjmującego (Fundacja Berkat - CZ);

12. Przykłady dobrych praktyk – cd. • Mobilne centrum informacyjne o prawach różnych grup imigrantów odwiedzające różne miasta (organizacja pomocy uchodźcom OPU – CZ); • Inkubator organizacji – pomoc dla nowych organizacji imigranckich w rozpoczęciu działalności i zdobyciu funduszy (Fińska Rada na rzecz Uchodźców – FI); • Centrum usług dla imigrantów – operuje 9 językami i zespołem tłumaczy, wyjaśnia cudzoziemcom decyzje administracyjne i ułatwia kontakty z urzędami (Urząd Miasta Helsinki – FI).

13. Dziękuję! Publikacja raportu porównawczego z FGI wkrótce: I.Koryś, W. Kloc-Nowak (2008), “Where should we get them from?: The growing concern over the need for migrants’ workers and the complexity of integration issues”. Forthcoming in FEMAGE Working Paper Series, Wiesbaden: Bundesinstitut fuer Bevoelkerungsforschung. http://www.bib-demographie.de/cln_051/nn_970514/EN/Projects/FEMAGE/ReportsPapers/reportspapers__node.html?__nnn=true Oraz na stronie: www.cefmr.pan.pl