AKTYWNOŚĆ RUCHOWA ADAPTACYJNA

1. AKTYWNOŚĆ RUCHOWA ADAPTACYJNA Ćw. 1. mgr Katarzyna Sobczak mgr Elżbieta Antosiewicz

2. zagadnienia • Aktywność ruchowa adaptacyjna – co to jest? • Fundacja Aktywnej Rehabilitacji • Wózek inwalidzki jako proteza czynnościowa • Aktywność ruchowa osób niewidomych

3. Co to jest ara? Aktywność ruchowa adaptacyjna - to takie formy zajęć, które promują zdrowy styl życia u osób ze szczególnymi potrzebami, poprzez aktywność ruchową i sport. ARA jest podstawowym narzędziem umożliwiającym indywidualny rozwój umiejętności ruchowych ON. Celem ARA jest umożliwienie wszystkim ludziom, bez względu na rodzaj niepełnosprawności, uczestnictwa w sposób aktywny w aktywności ruchowej,dzięki przystosowaniu istniejących form zajęć lub znalezienie nowych. W centrum uwagi jest tu jednostka (człowiek ) i jego potrzeby, a także otaczający go środowisko. Główna zasada: Zaadoptuj proponowaną formę zajęć do potrzeb jednostki, a nie odwrotnie!

4. Adaptacja może przebiegać na wiele sposobów bez zmiany podstawowej idei gry, sportu czy innej formy aktywności ruchowej. • Zmiana może dotyczyć powierzchni, niektórych zasad, ilości uczestników, dodatkowego sprzętu np. do lokomocji, roli uczestników i wiele innych, a uczestnicy nadal będą mieli przyjemność. • Osoba prowadząca zajęcia powinna wykazywać się dużą kreatywnością, wiedzą o możliwych formach adaptacji oraz jakie formy zajęć można przystosować mając na uwadze potrzeby jednostki.

5. STRATEGIE ADAPTACJI • Modyfikacje sprzętowe – powodują ułatwienie lub utrudnienie w wykonywaniu danej czynności ruchowej, zmieniają dynamikę ruchu, umiejętności (użycie balonów do nauki gier z piłką, kolorowych piłek, różnych wielkości i wagi, z dzwonkiem w środku; protezy w LA, wózki inwalidzkie, jazda na jednej narcie, rowery trójkołowe) • Modyfikacje zasad i zadań – zmiana zasad powinna zachęcić do uczestnictwa ( nie przeszkadzać w podaniach piłki nożnej), poszczególne zadania mogą być wykonywane w różny sposób (gimnastyka) • Modyfikacje instruktażu – jasne i zrozumiałe instrukcje są warunkiem zdobywanie nowych aktów ruchowych, niezrozumienie instrukcji powoduje niechęć, prowadzący ma obowiązek wybrać właściwą metodę (bezpośrednie komendy/metoda prób i błędów) oraz taki sposób komunikacji, który zapewni właściwy odbiór informacji (komunikacja werbalna, pokaz, prowadzenie ruchu), często wykorzystywana metod ”buddy system” • Modyfikacje środowiska – np. usunięcie wszelki przeszkód przy zajęciach z niewidomymi, zmniejszenie boiska, zmiana wagi piłki,

6. Rodzaje „Włączania” „Włączenie” to umożliwienie jednostce z określonymi potrzebami uczestniczenie w zajęciach aktywności ruchowej w tym samym środowisku, co pozostali uczestnicy, przy odpowiednim wsparciu • Adaptowana aktywność – wszyscy uczestnicy wykonują tą samą aktywność, ale zasady, sprzęt i powierzchnia są tak przystosowane aby umożliwić włączenie wszystkich uczestników np. koszykówka z obniżonym koszem • Równoległa aktywność – wszyscy uczestnicy wykonują podobną aktywność ale na indywidualnie dobranym poziomie oraz przestrzeni lub wszyscy wykonują aktywność razem ale przy wykorzystaniu takiej formy adaptacji, która umożliwi wyrównanie poziomu • Otwarta aktywność – każde dziecko wykonuje tą samą czynność z minimalnym lub bez adaptacji (środowiska/sprzętu), aktywność jest dopasowana do potrzeb dziecka • Integracja – pełnosprawne dzieci są włączone do zajęć z dziećmi niepełnosprawnymi (goalball, koszykówka na wózkach) • Zróżnicowana aktywność – osoby pełno- i niepełnosprawne uczestniczą w tej samej aktywności ruchowej w tym samym klubie, ale w różnych grupach. Pewne elementy są wspólne dla obu grup (sprzęt, trenerzy, przestrzeń na której organizowana jest aktywność ) np. koszykówka na stojąco i na wózkach

7. Cele ARA ARA ma zapewnić długofalowy proces uczestniczenia w aktywności ruchowej • Faza wprowadzenia – zachęcenie do uczestnictwa w sporcie przypada rodzicom, nauczycielom i innych osobo mający kontakt z osobą niepełnosprawną. Należy pokazać dziecku formy aktywności, które będą dla niego odpowiednie, i możliwości rozwoju w przyszłości (dziecko może przyjść na zajęcia i obserwować, przeprowadzić rozmowę z osoba prowadzącą zajęcia, może podjąć próbę uczestnictwa ze wsparciem) 2. Faza nauczania – dziecko zdobywa umiejętności ruchowe, potrzebna silna motywacja. 3 i 4. Faza doskonalenia umiejętności i długofalowego uczestnictwa - uczestnik musi mieć poczucie, że zajęcia w których bierze udział, są dla niego odpowiednie

8. MODEL ADAPTACJI Wszystkie składniki są ze sobą powiązane, zmiana jednego składnika będzie wpływać na inne

9. Poziom 1. zmysły/percepcja/aktywność ruchowa Na tym poziomie dzieci nie potrafią w pełni uczestniczyć w zajęciach ruchowych, wymagają wsparcia nauczyciela. Cele: pobudzenie zmysłów dziecka, stymulowanie go do reakcji i kontrreakcji, a także aktywnego uczestniczenia. Efektem końcowym jest wzrost samodzielności przy wykonywaniu czynności w ciągu dnia („mobilność jednostki w środowisku”). Istotna jest umiejętność utrzymania przyjaznych stosunków między nauczycielem a uczniem. Adaptacja: zachowanie w stosunku do jednostki, właściwy język, rodzaj kontaktu i mimiki (język ciała), użycie przedmiotów różnej wielkości, tekstury, wagi w celu pobudzenia jak największej ilości zmysłów Należy sprawić aby dziecko cieszyło się ruchem, to stymuluje do dalszego rozwoju akcji ruchowych: • wywoływać pozytywny stosunek do zajęć • pobudzić uwagę i pamięć • pomóc jednostce selekcjonować docierające informacje • stymulować postrzeganie elementów środowiska • osiągać kontrolę nad zdobywanymi umiejętnościami • stymulować indywidualną inicjatywę i pożądanie do dalszego udziału

10. Poziom 2. nauka umiejętności ruchowych Na tym etapie dzieci potrzebują wsparcia nauczyciela przy wykonywaniu trudniejszy aktów ruchowych. Nauczane i doskonalone są zróżnicowane umiejętności ruchowe, jednostka uczy się wykorzystywać zdobyte umiejętności po wyjściu z zajęć. Zajęcia muszą umożliwić dziecku aktywne uczestniczenie, dokonywanie wyborów, samoekspresję. Cel: umożliwienie jednostce wykorzystanie i prezentację indywidualnych możliwości i rozwijać poczucie przynależności do danej grupy społecznej i „bycia razem” Adaptacja: należy dać dziecku poczucie przynależności i redukować sytuacji w których ujawnia się niepełnosprawność. Na tym etapie tworzy się grupy, aby uczestnicy uczyli się reakcji społecznych. • organizacja czasu wolnego • przystosowanie otaczającej przestrzeni i środowiska • ułatwianie techniki, reguł, nauka różnych sportów

11. Poziom 3. aktywność sportowa Jednostka samodzielnie uczestniczy w zajęciach. Cel: integracja w sporcie, zmniejszenie adaptacji, co umożliwi uczniowi dalszy rozwój umiejętności, przestrzeganie tych samych zasad, trening, kontrola umiejętności, starty w zawodach/sprawdzianach/testach • uczestnictwo w sporcie na różnym poziomie (rekreacja/wyczyn/szkoła/amatorstwo) • zachęcać do samorozwoju i podejmowania samodzielnej aktywności ruchowej Adaptacja: • środowisko i sprzęt • zadania i zachowania motoryczne • zasady, które umożliwiają rywalizację w duchu fair play Przechodzenie z niższego poziomu na wyższy może nastąpić tylko po opanowaniu niższego!

12. Czynniki, które powinny decydować o wyborze aktywności ruchowej

13. Wózek inwalidzki jako proteza czynnościowa

14. Żeby powstał wózek dla inwalidy, najpierw wynaleźć musiano krzesło (około 4000 tysiące lat p.n.e.) oraz koło. Połączenie tych dwóch wynalazków dało dopiero efekt końcowy w postaci wózka inwalidzkiego. Pierwsze ilustracje wyobrażające taki mebel na kołach pojawiły sie już około 500 lat p.n.e. w Grecji oraz w Chinach. Rysunek pochodzi z roku 530 p. n. e. i został namalowany na greckiej wazie. HISTORIA

15. Król Hiszpanii Filip IIw roku 1595.

16. Zegarmistrz Stephen Farfler w roku 1655zbudował dla siebie 3 kołowy pojazd do poruszania się na zewnątrz. Pierwszym "prawdziwym" wózkiem dla inwalidy, było trzykołowe krzesło używane (niektóre źródła podają też, że zrobione) już w 1680 roku przez zegarmistrza kalekę, Stephana Farflera z Norymbergi. Poruszało sie je ręcznymi dźwigniami wprawiającymi w ruch przednie, ząbkowane wewnątrz koło. Całość skonstruował ponoć sam Johann Haustach, który jakieś dziesięć lat wcześniej zaprojektował dla siebie ręcznie poruszane krzesło. W każde niedzielne przedpołudnie inwalidzki wózek Farflera czekał pod kościołem Św. Wawrzyńca, aby po nabożeństwie odwieźć swego beznogiego właściciela do domu.

17. W 1932 Harry Jennings na prośbę użytkownika ówczesnych wózków Herberta Everesta z USA, inżyniera górnika skonstruował pierwszywózek składany – powstała firma E&J(Everest & Jennings).

18. W połowie XX wieku pojawiły sie nowe, lżejsze konstrukcje, wśród nich wózki do uprawiania sportów.

19. Program „pierwszy wózek” Program jest połączeniem trzech równorzędnych elementów: 1.Możliwiewczesne dotarcie do każdego potencjalnego odbiorcy programu FAR ściśle współpracuje z największymi ośrodkami medycznymi w całym kraju, dzięki czemu dociera do blisko 90 - 95% osób, które doznały urazu rdzenia w danym roku. 2. Dobór i dopasowanie wózka inwalidzkiego do indywidualnych potrzeb potencjalnego użytkownika Realizacja tego zadania obejmuje właściwy pomiar uczestnika programu, dokładny wywiad środowiskowy wskazujący na rzeczywiste potrzeby, wybór i indywidualne dopasowanie wózka inwalidzkiego typu aktywnego oraz nieodpłatne użyczenie tego wózka na okres do jednego roku. 3. Nauka prawidłowej, skutecznej i bezpiecznej eksploatacji wózka inwalidzkiego Połączenie wszystkich trzech stwarza optymalne warunki do osiągnięcia samodzielności. Szybki dostęp do odpowiednio dobranego sprzętu pomocniczego jest podstawową potrzebą każdej osoby po urazie. Program Ograniczania Skutków Niepełnosprawności stworzony przez PFRON w 2005 roku umożliwia właściwe zaspokajanie tej potrzeby.

20. Podział wózków inwalidzkich: • Leżakowe • Pokojowe • z napędem elektrycznym • Typu „aktiv” (nie sportowy, ale do codziennego użytku) Od doboru i dopasowania wózka zależy nasza samodzielność i przyszłe funkcjonowanie w życiu. Dawniej najważniejszy był komfort siedzenia i możliwość pchania wózka przez drugą osobę. Teraz główny nacisk położony jest na maksymalne wykorzystanie jego właściwości jezdnych. Posiadając wózek aktywny dopasowany i wyregulowany do naszych potrzeb, możemy swobodnie poruszać się po mieszkaniu, mieście, w trudnym terenie, a nawet samodzielnie pokonywać schody i bardzo ostre zjazdy, czy podjazdy. Przed decyzją, jaki wózek kupić, warto zapoznać się z ogólnymi zasadami budowy i funkcjonalności wózka aktywnego.

21. Budowa wózka „aktiv” • Ramy krzyżakowe (wózek składa się na płasko ale jest ciężki i mniej wytrzymały) lub ramy stałe (wytrzymałe, ze stali, Al i tytanu, lżejsze – 6,7kg) • Tapicerka - Musi być wykonana z nie śliskiego materiału po to, aby w czasie jazdy poduszka nie przesuwała się po siedzisku. Materiał, z którego wykonane jest siedzisko, powinien być łatwy w konserwacji, oddychający, a w razie potrzeby czyszczenia - prosty w demontażu. • Adapter (belka ) - To miejsce, gdzie mocowane są tylne koła. Powinna mieć możliwość regulacji środka ciężkości, to jest płynne przesuwanie na ramie, lub w przypadku adapterów - wiele możliwości zamocowania koła. • ułożenie koła wpływa na umieszczenie środka ciężkości ON i wywrotność oraz mobilność wózka)

22. Siedzisko: • Długość siedziska do dołu podkolanowego • Ciężar ciała powinien być rozłożony na dużej powierzchni (przeciwko odleżynom) • Szerokość siedziska – w miarę wąska, ręce mają pracować blisko tułowia (lepsza efektywność), nie może dotykać ud i krętarzy = otwarta dłoń między udo i koło • Dobre siedzisko = stabilna pozycja • Oparcie – Aby uzyskać najlepszą aktywną pozycję do jazdy, oparcie powinno być jak najniższe i nie ograniczać ruchów. Przy niskim oparciu kąt prosty między siedzeniem a oparciem zapewnia odpowiednie podparcie dla części krzyżowej kręgosłupa, nie krępując przy tym ruchów. Tapicerka powinna być miękka, wytrzymała, z możliwością regulacji napięcia i kształtu. Jak również łatwa w czyszczeniu i pozwalająca na szybkie jej ściągnięcie. • Wysokość oparcia - im wyższe oparcie tym wózek mniej zwrotny • Wysokość zależy od etapu rehabilitacji, od poziomu uszkodzenia, możliwości stabilizacyjnych • W I etapie – wózek leżakowy • 20cm dla tetraplegika • 25cm dla sprawnego tetraplegika • 30-35 cm dla mniej sprawnych

23. Kąt siedziska i oparcia: • Regulowany oparciem • Ważne żeby ciężar ciała był rozłożony, pozycja likwidująca spastyczność • U tetraplegika kąt większy niż 90’ • Przy dużych możliwościach funkcjonalnych – 90’ • Koła napędowe(tylne) - Zwykle 24 calowe z oponami dętkowymi, wysokociśnieniowymi. Wysokie ciśnienie w oponach zmniejsza opory toczenia, jednak przy pokonywaniu przeszkód jest utrudnieniem. Należy dobrać ciśnienie do warunków jazdy i okoliczności. Zdarzają się koła bezdętkowe, które są ciężkie, jednak nie grozi im przebicie. Koła powinny być wyposażone w tak zwane szybko-złączki, za pomocą których montujemy je do ramy. • Ciąg – Mogą być: tytanowe, aluminiowe, stalowe lub dla tetraplegików (osób z osłabionym chwytem): plastikowe, z PCV, gąbkowe, żelowe, gumowane, i inne. Dobór zależy od ich wagi i wygody w używaniu. • uchwyt na kole (plastykowe, Al, metalowe, żelowe) • U tetraplegika – ciąg z żelami, nie śliski, bo napędza koło kłębem kciuka lub stroną grzbietową dłoni w rękawicach • Opona – uzależniona od nawierzchni, pory roku (bieżnik, szerokość) • Koła szprychowane – lekkie, niedrogie • Springery – koła cięższe • Szybkozłączka – połączenie koła z ramą • KAMBER – kąt ustawienia kół, im większy tym wózek jest bardziej zwrotny (aktiv – 10-12’, sportowy – 20-25’)

24. Podnóżek : • Stały lub składany • Ustawiony pod kątem • Pasek stabilizujący NN, zabezpiecza nogi przed spadaniem z podnóżka w czasie jazdy. • Regulacja – za nisko stopa zaczepia o kółko, za wysoko – przesunięty środek ciężkości • Przednie kółeczka: • Całe lub pompowane • Im mniejsze tym większa zwrotność • Małe kółka utrudniają poruszanie się przez przeszkody u osób początkujących, u zaawansowanych podnoszone są do góry

25. Hamulce • Może być, ale nie jest konieczny. Spotykamy najczęściej dwa rodzaje hamulca. Centralny – jedną ręką hamujemy równocześnie oba koła, wygodny dla osób z ograniczoną sprawnością jednej ręki. Standardowy – dwa niezależne hamulce na poszczególne koła. • Tylko do ustabilizowania wózka, nie do hamowania. • Boczki - W miarę możliwości powinno się unikać podpórek pod ręce, aby zmniejszyć ilość i wagę części dodatkowych. Jeśli już się ich używa, powinny być tak osadzone, aby ramiona zachowały naturalną pozycję. Alternatywą do podpórek są boczki, które mają chronić ubranie przed zabrudzeniem od kół. • Urządzenia antywywrotne( wąsy)

26. PARAMETRY JEZDNE WÓZKA • BAZA – To odległość pomiędzy podparciem kół tylnich i przednich. Im mniejsza, tym wózek jest zwrotniejszy, a rama krótsza. • CAMBER – To kąt pochylenia koła tylnego w stosunku do podłoża. Zwykle jest to ok. 3 stopni. Im większy camber, tym wózek jest bardziej zwrotny, ale równocześnie szerszy dołem (czyli nie w każde drzwi uda się nim wjechać). • BALANS – To możliwość postawienia wózka tylko na tylnych kołach. Balans powinien być tak ustawiony, aby utrzymać przednie kółka na wysokości ok. 2-3 cm nad ziemią (wówczas ok. 80% ciężaru jest na tylnich kołach). Zbyt duży balans sprawi, że wózek będzie bardzo wywrotny do tyłu. Zbyt mały utrudni pokonywanie przeszkód i jazdę. Balans ustawia się regulując położenie belki lub adaptera, oraz kształt siedziska i oparcia

27. wózek ręczny - od 2150 do 6740 zł  • wózek ręczny typu ACTIV - od 4790 do 6740 zł  • wózek elektryczny terenowy - od 15 000 do 34 755 zł  • wózek elektryczny pokojowo-terenowy - od 17 685 do 31 345 zł  • wózek sportowy - od 6 400 do 7 680 zł.

28. Powinno się dążyć do maksymalnie krótkiego i wąskiego wózka (ale nie za małego!!!). Wózek powinien być równocześnie jak najlżejszy i bardzo wytrzymały. Przed decyzją o jego zakupie warto skonsultować się z osobami, które potrafią dobrać wózek do danej osoby. Mogą to być instruktorzy Aktywnej Rehabilitacji, którzy chętnie służą pomocą i swoją wiedzą. Z naszego doświadczenia wynika, że niektórzy sprzedawcy za wszelką cenę chcą sprzedać wózek i nie zwracają uwagi na jego przydatność i dostosowanie do konkretnej osoby. Niestety później wiąże się to często z przykrymi doświadczeniami (brak samodzielności, problemy z poruszaniem się, skrzywienia i wady postawy, otarcia a nawet odleżyny). Zgodnie z obecnymi przepisami wózek należy się ON aktywnej tzn. uczącej się lub pracującej raz na 5 lat. Warto więc poświęcić trochę czasu na znalezienie odpowiedniego dla siebie sprzętu, niż później męczyć się na źle dobranym wózku.

29. Przyznaje się go na podstawie zlecenia lekarskiego, wystawionego na specjalnym druku, potwierdzonego przez Narodowy Fundusz Zdrowia (przysługuje raz na 5 lat) - w przypadku dzieci z porażeniem mózgowym lub innymi schorzeniami uniemożliwiającymi samodzielne poruszanie się - raz na 3 lata do 18. roku życia. • Typ wózka określa specjalista: ortopeda, neurolog, reumatolog lub rehabilitant medyczny. Realizacją zleceń zajmują się punkty zaopatrzenia ortopedycznego - sklepy, producenci, którzy mają (to konieczne!!!) podpisane umowy z Wojewódzkim Oddziałem NFZ, a koszty zakupu pokrywają oddziały NFZ. One także ustalają limity cenowe refundacji przedmiotów ortopedycznych, a niestety, ceny rynkowe wózków często te limity przekraczają. W takiej sytuacji za wybrany wózek trzeba dopłacić z własnej kieszeni.

30. Zwrotny • Mobilny • Wytrzymały • Dobrany indywidualnie zależnie od: • możliwości funkcjonalnych, • warunków mieszkaniowych, • aktywności zawodowej, • podłoża, • możliwości materialnych

32. historia Z pomocą szwedzkich przyjaciół w 1976 roku, na Igrzyskach Paraolimpijskich w Kanadzie niepełnosprawni sportowcy ze Szwecji zauważyli, że ich koledzy ze Stanów Zjednoczonych, z tymi samymi dysfunkcjami, są sprawniejsi i bardziej samodzielni od nich dzięki specjalnym treningom sportowym. Postanowili wprowadzić takie treningi w swoim kraju. Zaczęli organizować obozy - pierwszy odbył się w 1978 roku. W 1981 powstała formalna organizacja pozarządowa - Stowarzyszenie Rekryteringsgruppen for Aktive Rehabilitering, która zajęła się rozwijaniem i upowszechnianiem nowej metody aktywizacji osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. System socjalny w Szwecji był nadmiernie opiekuńczy. Bogate społeczeństwo zapewniało osobom niepełnosprawnym dostatnie życie w myśl filozofii: zapłacić i zapomnieć. Niepełnosprawni nie chcieli jednak być ludźmi drugiej kategorii, biernymi obserwatorami toczącego się wokół nich życia. W latach osiemdziesiątych myśl, że powrót do społeczeństwa jest kwestią woli osoby niepełnosprawnej i że ludziom z uszkodzonym rdzeniem kręgowym trzeba stworzyć warunki do samodzielnego decydowania o sobie, dotarła również do Polski. U nas problemem była nie nadmierna opieka, lecz jej brak. Szwedzi, realizując cel propagowania idei Aktywnej Rehabilitacji, przekazali nam swoje metody i pomogli we wprowadzaniu ich w życie.

33. W sierpniu 1988 roku odbył się pierwszy w Polsce obóz wprowadzający. Prowadziło go 12 instruktorów szwedzkich oraz 18 instruktorów polskich. Uczestniczyło w nim 30 Polaków, dobranych tak, by w przyszłości sami mogli zostać instruktorami. Osoby obecne na tym obozie były inicjatorami utworzenia Grupy Aktywnej Rehabilitacji w Polsce. W tym samym roku powstała też Fundacja Aktywnej Rehabilitacji FAR. Teraz polski oddział FAR, wspólnie ze Szwedami, przekazuje nasze doświadczenia innym krajom m.in. Białorusi, Litwie i Ukrainie.

34. Działalność: • Obozy rehabilitacyjne • Szkolenia • Kursy: komputerowe, prawa jazdy • Pomoc w doborze pierwszego wózka • Sport

35. Obozy rehabilitacyjne Obozy Aktywnej Rehabilitacji przeznaczone są wyłącznie dla osób po uszkodzeniu rdzenia kręgowego, poruszających się na wózkach inwalidzkich.

36. OBÓZ WPROWADZAJĄCY – UCZESTNICY: osoby bezpośrednio po rehabilitacji szpitalnej, które starają się poznać swoje możliwości funkcjonowania na wózku. CEL TURNUSU : zwiększenie sprawności fizycznej i nauka samodzielności w wykonywaniu czynności dnia codziennego, takich jak: ubieranie się, przesiadanie się na wózek, pokonywanie na wózku barier architektonicznych i naturalnych w terenie (strome podjazdy, krawężniki, schody itp.).W pierwszym dniu obozu wszystkim uczestnikom zostają dopasowane wózki inwalidzkie typu aktywnego (ich własne lub jeśli nie posiadają własnych - wózki Fundacji). Na początku i pod koniec obozu przeprowadzane są testy, pozwalające ocenić nabyte w czasie turnusu umiejętności w sprawnym poruszaniu się na wózku oraz samoobsłudze w czynnościach dnia codziennego. Każdego dnia odbywają się trzy półtoragodzinne cykle rehabilitacyjne oparte na pięciu specjalnie dobranych dyscyplinach sportu: • technika jazdy na wózku - poza nauką prawidłowego technicznie poruszania się przy pomocy wózka, pokonywania na nim barier architektonicznych i terenowych - na zajęciach uczestnicy uczą się przesiadać do samochodu, wchodzić na wózek po upadku, chronić się przed upadkiem itp.; • pływanie - ogólnie poprawia sprawność, na zajęciach również prowadzona jest nauka samodzielnego wchodzenia do basenu, ubierania się, rozbierania, korzystania z pryszniców, toalety; • trening kondycyjno-siłowy z ukierunkowaniem na wzmocnienie tych partii mięśni, które są niezbędne w sprawnym funkcjonowaniu na wózku; • tenis stołowy i łucznictwo - bardzo korzystnie wpływają na poprawę koordynacji ruchowej i równowagi.

37. Poza treningami odbywają się zajęcia teoretyczne, których tematami są: wózek i jego właściwe dopasowanie w zależności od indywidualnych potrzeb użytkownika, profilaktyka odleżyn, higiena ciała, zabezpieczenia urologiczne, problemy związane z seksem i prokreacją osób na wózkach, przepisy prawne dotyczące osób niepełnosprawnych, możliwość kształcenia, zatrudnienia, zaopatrzenia w niezbędny sprzęt ortopedyczny i pomocniczy. • Wszystkie zajęcia prowadzone są przez osoby na wózkach o takim samym stopniu upośledzenia ruchowego jak uczestnicy. • Pomoc w sprawnym przeprowadzaniu zajęć stanowią chodzący instruktorzy. Są to przeszkolone wcześniej osoby, które pomagają i asekurują najmniej sprawnych uczestników zajęć. Instruktorzy są do dyspozycji uczestników dzień i noc, śpią we wspólnych salach z podopiecznymi, mogą się nawzajem obserwować i uczyć. W czasie każdego turnusu organizowane są zawody sportowe z nagrodami, dyskoteki i konkursy, mające na celu integrację grupy.

38. OBOZY DRUGIEGO STOPNIA są kolejnym etapem w usprawnianiu osób po URK. Dają możliwość doskonalenia umiejętności zdobytych w czasie pobytu na obozie wprowadzającym. OBOZY KADRY w czasie trwania tego typu obozów podnoszone są umiejętności i kwalifikacje kadry. Obozy te są też okazją do szkolenia młodej kadry i zapoznania się z nowymi dyscyplinami sportu.

39. OBOZY DLA DZIECI Obozy te przeznaczone są dla dzieci w wieku 7 do 14 lat, po URK z przepukliną oponowo rdzeniową lub rozszczepem kręgosłupa, poruszających się na wózku inwalidzkim. Dzieci mają możliwość wypróbowania swoich sił w zakresie różnych dyscyplin sportowych, w trakcie zajęć treningowych, które są odpowiednio dopasowane według ich potrzeb oraz możliwości. Poza zajęciami treningowymi dzieci mają szansę "pomajstrować" przy swoich wózkach pod kierunkiem instruktorów. Jest też dużo czasu na zabawę oraz odpoczynek i rozmowy w grupie. Każde dziecko ma dwóch opiekunów – instruktora, który zwykle porusza się na wózku oraz jedną osobę chodzącą pomocną przy asekuracji.Instruktorzy prowadzący zajęcia na obozie sportowym dla dzieci są w większości osobami poruszającymi się na wózkach inwalidzkich i prezentując swoje własne doświadczenie, jako osób niepełnosprawnych, stanowią konkretne wzorce osobowe dla uczestników.Celem obozu sportowego jest, aby poprzez prezentację wzorców osobowych oraz aktywny trening umożliwić uczestnikom rozwijanie swoich umiejętności oraz wzmocnienie ich wiary w siebie. W przypadku dzieci, które dorastają, jako osoby niepełnosprawne, pomoc w uzyskaniu pozytywnego obrazu samego siebie jest niezwykle istotna.

40. Na obozie sportowym dla dzieci trenujemy między innymi następujące dyscypliny: • Lekkoatletyka / technika jazdy: w czasie tych zajęć można ścigać się na różnych dystansach na torze lekkoatletycznym, jak również nauczyć się lepiej wykorzystywać wózek w różnych sytuacjach codziennego życia. Można też "majstrować" przy wózku, ćwiczyć techniki upadku, spróbować jazdy na wózku wyczynowym oraz jazdy w terenie. • Łucznictwo: precyzja i koncentracja to umiejętności, które można doskonalić strzelając z łuku. W tej dyscyplinie sportu, niepełnosprawni oraz pełnosprawni współzawodniczą na równych prawach. • Pływanie: w trakcie zajęć z pływania, poprzez zabawę oswajamy dzieci z wodą oraz wypracowujemy technikę pływania do indywidualnych możliwości dziecka. Na pływalni oraz w czasie pryszniców ćwiczymy samodzielne ubieranie oraz rozbieranie się, jak również przesiadanie się z wózka i na wózek. • Siłownia: dzieci ze względu na swój wiek, nie biorą udziału w treningu siłowym, niemniej przekazywana jest im wiedza na temat tego rodzaju treningu. Mają one również szansę spróbowania niektórych ćwiczeń z niewielkim obciążeniem. Podawana jest też zwykle informacja na temat zdrowego odżywiania. • Gry z piłką: doskonałe ćwiczenie balansu, koordynacji oraz koncentracji. • Samodzielność: dziecko otrzymuje niezbędną pomoc w zakresie higieny osobistej, aczkolwiek zgodnie z ogólną ideą obozu, dziecko przy pomocy doświadczonych instruktorów (opiekunów) powinno uczyć się radzić sobie samo, na tyle na ile jest to możliwe. W trakcie obozu sportowego dla dzieci prowadzony jest kurs dla rodziców. Jest on przeznaczony dla rodziców, których dzieci biorą udział w obozie. Przynajmniej jeden rodzic / opiekun powinien wziąć udział w kursie. Kurs obejmuje trzy bardzo intensywne dni, w czasie których można spotkać rodziców innych dzieci niepełnosprawnych, jak również dorosłe osoby niepełnosprawne, przy ogólnym założeniu przedstawienia poszerzonej perspektywy możliwości oraz przyszłości dziecka.

41. OBOZY MŁODZIEŻOWE uczestniczą w nich młodzi ludzie w wieku 15 - 18 lat po URK, z przepukliną oponowo rdzeniową lub rozszczepem kręgosłupa, poruszający się na wózkach inwalidzkich.

42. OBOZY DLA KOBIET CZYLI; PANOM PODZIĘKUJEMY TYLKO PANIE PROSZĘ Kobiety z urazami rdzenia kręgowego mają inne potrzeby i oczekiwania niż mężczyźni w tej samej sytuacji. Rekryteringsgruppen zaspokaja te potrzeby organizując specjalne obozy aktywnej rehabilitacji dla kobiet. Podstawowa filozofia tego typu kursów jest taka sama jak innych obozów AR, z tą różnicą, że na tych spotkania więcej uwagi poświęca się zaspokojeniu potrzeb i oczekiwań kobiet.Korzystając z doświadczeń szwedzkich koleżanek Fundacja Aktywnej Rehabilitacji postanowiła organizować tego typu obozy w Polsce. Pierwszy z nich odbył się wiosną 2001r. w ośrodku ECHO k/Kielc, a uczestniczyły w nim kobiety po URK z Polski i Szwecji.DZIEWCZYNY ROZMAWIAJĄSześciodniowy trening, który oferujemy ma ogromne znaczenie dla jego uczestniczek. Dziewczyny biorą udział w wykładach, dyskusjach, poprawiają swoją kondycję fizyczną i psychiczną.W czasie obozu staramy się przekazać podstawową wiedzę na temat anatomii, psychologii, bólu i komplikacji z jakimi mogą borykać się kobiety po urazie rdzenia kręgowego. Mówimy też o urologii, przyjaźni, seksualności, macierzyństwie, o tym jak radzić sobie z wózkiem.PSYCHICZNY TRENING JEST BARDZO WAŻNYSesje teoretyczne są przeplatane zajęciami warsztatowymi i zajęciami sportowymi. Tematy które na nich poruszamy nie są takie same jak na innych obozach AR.MÓWIMY O TYCH ROLACH SPOŁECZNYCH, KTÓRE SĄ SZCZEGÓLNIE WAŻNE DLA KOBIETW czasie tygodniowego pobytu na obozie uczestniczki mają szansę poznać kobiety które poradziły sobie w życiu. Niektóre z nich mają mężów i dzieci, inne odnoszą sukcesy w pracy lub sporcie. Poznają kobiety, które są w tej samej sytuacji co one i mają szansę dzielić się z nimi doświadczeniami. Niektóre z nich mogą okazać się przyjaciółkami na lata. Gdy tydzień obozowy się kończy uczestniczki wracają do domu z głową pełną nowych informacji i doświadczeń.

43. SZKOLENIA poza działaniami skierowanymi bezpośrednio do osób po urazach rdzenia kręgowego FAR wielką wagę przykłada do szkolenia i upowszechniania własnych doświadczeń wśród lekarzy, fizjoterapeutów, pielęgniarek oraz tych wszystkich którzy odpowiadają za pomoc osobom niepełnosprawnym.

44. Kursy i szkolenia z zakresu aktywnej rehabilitacji Kursy i szkolenia z zakresu AR stanowią doskonałe wzbogacenie wiedzy tych wszystkich, którzy na co dzień pracują z osobami po urazach rdzenia kręgowego. Część tematów wykracza poza tę grupę osób niepełnosprawnych i może być przydatna podczas pracy z pacjentami o innych schorzeniach, oraz w typowej praktyce rehabilitacyjnej. Ruch Aktywnej Rehabilitacji jako jedyny opracował i proponuje szkolenia z takich tematów jak np. : • budowa, użytkowanie i indywidualne dopasowanie wózka inwalidzkiego, • profilaktyka przeciwodleżynowa, • bezpieczne techniki przenoszenia i asekuracji. Polski Ruch Aktywnej Rehabilitacji należy do International ActivRehabilitation zrzeszającej organizacje realizujące wspólny program wprowadzania i upowszechniania najefektywniejszych systemów pomocy i rehabilitacji osób po urazach rdzenia kręgowego. Program ten oparty jest na doświadczeniach wiodących ośrodków medycznych oraz systemów prawno organizacyjnych takich państw jak Szwecja, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Szwajcaria.Szanowni Państwo zapraszamy do wzięcia udziału w szkoleniach organizowanych przez naszą organizację. Udział w szkoleniu jest bezpłatny !

45. Aktywność ruchowa osób niewidomych Klasyfikacja osób z dysfunkcjami narządu wzroku:(Konferencja Światowej Organizacji do Spraw Osób Upośledzonych przy ONZ z 1954 r. ): • Całkowicie niewidomi • Niewidomi z poczuciem światła • Szczątkowo widzący

46. Kompensacja narządu wzroku • 85 % informacji pozawerbalnych otrzymuje człowiek za pomocą wzroku

47. Rozwój fizyczny i motoryczny oraz postawa ciała dzieci z dysfunkcjami narządu wzroku • brak bodźców wzrokowych, brak aktywności ruchowej typu rozglądanie, czołganie itd., powoduje nieprawidłowy rozwój aparatu ruchu, siedzący tryb życia • bycie ostrożnym dla niewidomego dziecka to najlepiej bezruch i wyciszanie w sobie naturalnej potrzeby ruchu i zabawy. Skala opóźnienia ruchowego (opóźnienie w unoszeniu głowy powoduje spowolniony rozwój mięśni szyi i ramion, dalej opóźnienie raczkowania, pionizacji i chodzenia) uzależniona jest głównie od tego, jak wcześnie rozpoczęto rehabilitację • brak formy naśladowania • blaidismy-manieryzmy-triki • niski poziom niektórych zdolności motorycznych tj. szybkość, zwinność

48. ZMYSŁ PRZESZKÓD • Zmysł przeszkód to zjawisko natury słuchowej akustycznej, wykluczone pochodzenie dotykowe.Zmysł przeszkód jest to mechanizm strukturalny, którego podstawą jest instynkt obronny, główne bodźce natury słuchowej, a uczucie muśnięcia na twarzy, które zjawia się po otrzymaniu ostrzegawczych sygnałów dźwiękowych jest wynikiem odruchowego procesu psychofizjologicznego. Zmysł przeszkód składa się z 4 głównych członów:1.Człon czuciowy - powstający na tle specyficznych bodźców dotykowo - słuchowych wywołanych obecnością przeszkody, wrażeń ściśle ze sobą zespolonych w czasie2.Człon intelektualny - polega na zrozumieniu grożącego niebezpieczeństwa3.Człon emocjonalny - obawa lub lęk wobec zagrożenia4.Reakcja ruchowa - uniknięcie przeszkody, zatrzymanie się, zmiana kierunku, zwolnienie chodu.

49. Termin blindizmy pochodzi od ang. blind lub niem. Blinden-niewidomy). Są to odruchy świadome lub nie spowodowane brakiem wzroku, dające dziecku odprężenie,rozluźniające napięcie nerwowe.a) Blindizmy, które są formą wyładowania energii nie zużytej jeszcze wskutek braku normalnej aktywności ruchowej (kołysanie w przód i w tył, potrząsanie głową)b) Blindizmy wskutek niemożności właściwego naśladownictwa ruchów naturalnych, tj.postawy i ruchy dziecka odbiegające od przyjętych w społeczeństwie (chód na usztywnionych nogach, brak mimiki i gestów przy mówieniu)c) Blindizmy - ruchy obronne zmierzające do ominięcia przeszkody przy poruszaniu się, np.chodzenie na palcach podnoszeni wysoko nóg w celu ochrony dziecka palca przed zderzeniem, wyciąganie przed siebie przedramion, przyciskanie ich do boków by uchronić się przed zderzeniem.d) Blindizmy - miny i pozy, które są reakcją obronną na cierpienie (mrużenie i tarcie oczu, przecieranie ich, odwracanie ich od światła, opuszczanie głowy).

50. Cele wychowania fizycznego i sportu w tyflopedagogice Cel nadrzędny: • doskonalenie ciała i funkcji psychomotorycznych Cele specjalne: • zdobywanie samodzielności w zakresie samoobsługi • kształtowanie orientacji w schemacie własnego ciała oraz orientacji przestrzennej i słuchowej • kształtowanie zmysłu przeszkód • kompensacja i rozwój upośledzonych zdolności motorycznych (szybkość, zwinność, równowaga) • wyrabianie odwagi ruchowej i wiary we własne siły