Tıp Eğitiminde Toplum İçinde Öğrenme

1. Tıp Eğitiminde Toplum İçinde Öğrenme DR. FÜSUN SAYEK TIP EĞİTİMİ BULUŞMASI IV “MezuniyetÖncesi Tıp Eğitiminde KlinikEğitim” “ÇalışmaOrtamındaEğitim” 29 Mart 2013 Ankara

2. Beyhan Cengiz Özyurt, Pınar Dündar, Cemil Özcan, Erhan Eser, Betül Sevgi Sulu, Sevinç İnan CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HALK SAĞLIĞI KIRSAL HEKİMLİK STAJI ÇalışmaOrtamındaÖğrenme III– Toplumiçindeöğrenme: Sorunlarvenasılolmalıdır?

3. Amaç Bu sunumun amacı, CBÜTF Halk Sağlığı Anabilim Dalı tarafından yürütülen Kırsal Hekimlik Stajının yapısını,amaç ve uygulamalarınıtanımlamaktır.

4. Stajın amacı • Hekim adaylarına, • *koruyucu hekimlik temel ilke ve uygulamalarını benimsetmek * Birinci basamak sağlık hizmetleri ortamında adayların bölge sağlık yönetimi ile ilgili becerilerini geliştirmek, * Ulusal sağlık örgütlenme sistemini, taşra teşkilatı örneği üzerinden uygulamalı olarak incelemektir.

5. Başlangıç ve Dayanak STAJIN BAŞLANGICI: CBÜTFHalk Sağlığı Anabilim Dalı tarafından yürütülen Kırsal Hekimlik Stajı ilk kez Temmuz 2000’de Manisa Merkez’e bağlı kırsal bir bölge olanMuradiye Sağlık Ocağı’nda uygulandı. DAYANAK: Staj Manisa İl Sağlık Müdürlüğü ve Tıp Fakültesi Dekanlığı arasında yapılan protokol. 2000-2008yılları arasında artan öğrenci sayılarıyla birlikte Muradiye’ye ek olarak Manisa’nın 3 farklı gecekondu (yarı kentsel bölge) bölgesindeki sağlık ocaklarında yürütülmeye devam edildi.

6. Aile Hekimliği Dönemi 2008 yılında, Manisa’da Aile Hekimliği sistemine geçilmesiyle birlikte 1 no’luToplum Sağlığı Bölgesi içinde yer alan Toplum Sağlığı Merkezi (TSM) ve Aile Sağlığı Merkezleri (ASM) ek yazışma ile Kırsal Hekimlik Stajı uygulama alanı olarak belirlendi. Bu tarihten itibaren Kırsal Hekimlik Stajı Toplum Sağlığı Merkezi’ne bağlı kırsal ve gecekondu bölgelerindeki Aile Sağlığı Merkezlerinde yürütülmektedir.

7. Stajın YAPISI Dönem VI öğrencileri Toplam 2 aylık stajın Birinci Ayında :Aile Sağlığı Merkezlerinde Bölge sağlık yönetimi, Risk grupları izlemi ve Ayaktan tanı ve tedavi hizmetlerinde aktif görev almakta, İkinci Ayında : Bölge temelli bilimsel araştırma uygulaması yapmaktadırlar. Her bir staj grubu halen 16-20 öğrenciden oluşmakta, stajın her aşaması 3 öğretim üyesi sorumluluğunda yapılmaktadır.

8. Stajın Yapısı • Her intern hekim, gönüllü olan bir Aile Hekimliği Biriminde görev alır. • (AHB - 1 Aile Hekimi +1 Aile Sağlığı Elemanı) • Ne öğrenir? • AHB’deve evde, risk gruplarının (gebe-lohusa, bebek, çocuk, 15-49 yaş kadın) izlemi, • Birinci basamakta ayakta tanı tedavi hizmetlerini (başvuran bireylerin ve hastaların muayenesi), • Küçük cerrahi girişim yapmayı, • Laboratuvarda çalışma (idrar, kan ve gaita testleri uygulama), • Aşı uygulamaları, • Köy ziyaretleri • Çevre Sağlığı risk değerlendirme

9. Staj Programı - Kuramsal Eğitim • Stajın başlangıcında (ilk 2 gün)internhekimlere - Stajın Tanıtımı - ve - Bölge Sağlık Yönetimi - kapsamında kuramsal eğitim (seminerler) verilmektedir. • Bu seminerler, • Temel sağlık hizmetleri; • Bölgede Sağlık Yönetimi (hizmetlerinin niceliğinin ve niteliğinin değerlendirilmesi); • Birinci basamakta üreme sağlığı ve aile planlaması; • Sağlık hizmetlerinin sosyalleştirilmesinde günümüze değişiklikler; • Özlük hakları, siciller, disiplin ve memurun yargılanması; • Büroyönetimi ve yazışmalar; • Bölge sağlık yönetiminde donatım ve ayniyat işlemleri; • Bölge sağlık yönetiminde çevreye yönelik girişimler konularında verilmektedir.

10. Uygulama ve Değerlendirme / Kırsal Hekimlik Staj Dosyası Alanda halen 18 aile hekimi gönüllü olarak öğrenci kabul etmektedir. Gönüllü aile hekimleri mutlaka ‘gecekondu, yarı kentsel ve kırsal bölgelerde’ çalışan hekimlerden oluşmaktadır. Her internhekimden çalıştığı AHB bölgesi kayıtlarına (kart ve elektronik ortamdaki) dayanarak Aile Sağlığı Biriminin çalışmalarını değerlendirmek için yapılandırılmış Kırsal Hekimlik Staj Dosyasını doldurması beklenmektedir.

11. Kırsal Hekimlik Staj Dosyası AMAÇ: Bu dosya aracılığıyla öğrencinin toplumun sağlık düzeyini, sağlık düzeyi göstergelerinin kullanarak değerlendirmek ve bunun yükseltilmesi ile ilgili öneriler geliştirmeyi öğrenmesi hedeflenmektedir. Risk Grupları Formları Kullanılarak: Evde risk gruplarının (gebe-lohusa, bebek, çocuk, 15-49 yaş kadın) izlemi, ASB’degörevli Aile Sağlığı elemanları tarafından belirlenen adreslerde, Halk Sağlığı AD öğretim elemanlarının gözetiminde hanelere gidilerek yapılmaktadır. Hazırlanan risk grupları formları internhekim danışman öğretim üyesi tarafından ayrıca değerlendirilmektedir.

18. Ebe bölgenizi sosyoekonomik durum, gelir kaynakları, nüfus ve coğrafi açıdan kısaca değerlendiriniz.

29. HASTA BAKIM HİZMETLERİ Aile Sağlığı Birimi (ASB) hasta bakım hizmetlerini son bir yıllık verileri dikkate alarak değerlendiriniz. Hasta bakım hizmetlerini nicel ve nitel yönden değerlendiriniz.

33. Aile Sağlığı Merkezi koşullarında ilkyardım hizmetleri için önerileriniz nelerdir?

38. Bölge Yönetim Birimleri : İl Halk Sağlığı Müdürlüğü Stajın, Bölge Sağlık Yönetiminin öğretilmesinin amaçlandığı ilk yarısında Manisa İl Halk Sağlığı Müdürlüğü ve İl Sağlık Müdürlüğü ile Halk Sağlığı AD işbirliğinde gerçekleştirilen bu kurumlarda 2 günlük eğitim gezileri ve şube sunumları düzenlenmektedir. AMAÇ: Bu programda ulusal sağlık örgütlenme sisteminin, taşra teşkilatı örneği üzerinden uygulamalı olarak incelemek amaçlanmaktadır. Eğitim gezisinin ilk günü İl Halk Sağlığı Müdürlüğü’ne bağlı tüm şube müdürlükleri görevlerini, yürüttükleri hizmetleri seminer şeklinde sunmaktadır.

39. Bölge Yönetim Birimleri : Toplum Sağlığı Merkezi Ziyareti Stajın ilk yarısında TSM de ziyaret edilerek yürüttüğü hizmetler konusunda bilgi alınmakta, tartışmalar yürütülmektedir. TSM, bölge yönetiminde etkin olarak yer almadığı için staj kapsamında göreceli küçük bir yer tutmaktadır.

40. Birinci Ay (Bölge Sağlık Yönetimi) • STAJ DOSYA SUNUMLARI • ( 1. Ayın son günü) • İlk ayın son gününde her öğrenci kendi bölgesi verisini tek tek sunar: • Demografik veriler • Doğurganlık verileri • Ayaktan tanı, tedavi verileri • Risk grupları izlemleri • Aşılama • Risk grupları ölümleri

41. Alanda Bilimsel Araştırma • Stajın ikinci ayında, • AMAÇ : • Bir bölge sağlık yöneticisi bilgi donanımı kapsamında gerekli olan ve toplumun sağlığının geliştirilmesi amacıyla bölge düzeyinde bilimsel araştırma planlama, uygulama ve değerlendirme konusunda uygulamalı bir eğitim gerçekleştirmek, • Güncel istatistik paket programlarını (SPSS ve Epilnfo) ve önemlilik testlerini kullanarak veri girişi ve tek değişkenli veri analizleri öğrenmeyi, bilimsel araştırma raporu yazmayı, bilimsel araştırma raporunu topluluk içinde sunmayı öğrenmektir.

42. Bilimsel Araştırma Öncesi Seminerler • Bilimsel araştırma öncesinde intern hekimlere, • Araştırma proje önerisi hazırlama, • Kaynak tarama, • Araştırma yöntemlerine genel bakış, • Alanda veri toplama yöntemleri ve • SPSS programının tanıtımı ve uygulamaları konularında kuramsal eğitim verilmektedir. Analizler

43. Bilimsel Araştırma Öncesi HAZIRLIK • Değişken Kavramı • Veri toplama formu geliştirme • Örnek büyüklüğü hesaplama ve toplumdan örnek seçimi yöntemleri ve uygulaması (İl Halk Sağlığı Müdürlüğü veri tabanı desteği ile ) • Bilimsel araştırmalar mutlaka alanda hane bazında gerçekleştirilmektedir.

44. Bilimsel Araştırma UYGULAMASI • 8-10 öğrenciden oluşan her grubun yaptığı bilimsel araştırma uygulaması sırasında, öğrenciler • Araştırma konu seçimi ilk 1 aydaki deneyime dayanarak • Anketör çiftlerin veri toplaması (5 iş günü) • Anabilim dalında veri girişi şablonu hazırlanması (intern hekimler tarafından) • Herbir anketör çiftinin kendi verisini SPSS’e girmesi • Verilerin birleştirilmesi • Analizler ve sunum

45. Bilimsel Araştırma SUNUMU • Stajın son gününde : • Her grup araştırma sonuçlarını Anabilim dalı akademik kadrosunun katıldığı bir toplantıda sunar ve tartışır.

46. 2000-2013 yılları arasında kırsal hekimlik stajında birinci basamak sağlık hizmetlerinin değerlendirilmesi, • risk gruplarının değerlendirilmesi, • kronik hastalıkların sıklığı (hipertansiyon, diyabet, obesite, kanser, kalp-damar hastalıkları, vb.), • aile planlaması uygulamaları, • üreme sağlığı ve • yaşam kalitesi gibi konularda • 100’den fazla bilimsel araştırma yapılmış ve bu araştırmalar ulusal, uluslar arası kongrelerde sunulmuş; ulusal, uluslar arası dergilerde yayın olarak yayımlanmıştır.

47. Bulgular ve stajın değerlendirilmesi Son gün : Staj geri bildirim toplantısı • Satjın bütünü ile ilgili geri bildirim (yazılı ve sözel) • Aile sağlığı merkezlerinin ve birimlerinin değerlendirilmesi • Aile sağlığı örgütlenme modelinin son tartışması

48. Güncel: • İl Halk Sağlığı Müdürlüğünün Büyük Desteğine rağmen - Gönüllü Aile Hekimi bulma zorluğu • Ulaşım (şu anda bir minibüsle) • TUS…. • Alanda veri toplamada halkın gönülsüzlüğü • Yakın Gelecekte: • Öğrenci sayılarının artışı ile bire bir uygulamanın zorlaşması • Teknik altyapı (her öğrenciye bir bilgisayar) • Ulaşım (öğrenci sayısı artarsa ???) Güncel ve Gelecekteki Olası Sorunlar

49. Sonuç • CBÜ Tıp Fakültesi Kırsal Hekimlik Stajı, • Tıp eğitimi öğrenim hedefleri ve müfredatı içinde yer alan birinci basamak sağlık hizmetleri, koruyucu hekimlik ve bölge sağlık yönetimi uygulamalarını başarıyla yerine getirmektedir. • Staj, özellikle ülkenin sağlık örgütlenmesi modeline uygun, hekim adaylarını örgütlenme modeline hazırlayan bir şekilde yapılandırılmıştır. • Mezunlardan sürekli alınan geri bildirimler, stajın yararlı ve etkili olduğunu göstermektedir.

50. RİSK GRUPLARINA MULTİDİSİPLİNER YAKLAŞIM STAJI :INTERN ÖĞRENCİ DOSYA SUNUM ÖRNEĞİ • Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi • Süheyla RAHMAN (Tıp Eğitimi AD) • Çilem ERGÜL (Dönem VI Öğrencisi) • Erol ÖZMEN (Psikiyatri AD) • Erhan ESER (Halk Sağlığı AD) • Sevinç İNAN (Başkoordinatör) • Necip KUTLU (Dekan V.)