ÜRTİKER Tanım

1. ÜRTİKERTanım • Çeşitli uyaranlara karşı gelişen, çeşitli mekanizmalarla oluşan bir reaksiyondur. • Kaşıntılı, soluk eritemli, ödemli papül ve plaklarla karakterizedir. • Populasyonun %25’i yaşam boyu en az bir atak yaşamıştır. • 3 aydan kısa süreli episodlar akut ürtiker olarak kabul edilir

5. ÜRTİKERPatogenez - 1 • Tetikleyici uyaran ile temas • Mast hücreleri veya bazofiller aracılığı ile reaksiyon (immunolojik / nonimmunolojik) • Mediatör salınımı • Vazodilatasyon ve küçük damarlardan transudasyon • Ödemli papüller ve kaşıntı ile klinik tablonun ortaya çıkışı

6. ÜRTİKERPatogenez - 2 • Mediatör salınımı için immunolojik mekanizmalar : • IgE’ye bağlı tip I reaksiyon (erken aşırı duyarlık) • IgE’ye bağlı geç aşırı duyarlık • Klasik kompleman sisteminin aktivasyonu (anafilotoksin üretimi)

7. ÜRTİKERPatogenez - 3 • Mediatör salınımı için nonimmunolojik mekanizmalar : • Alternatif kompleman sisteminin aktivasyonu ile bazofiller ve mast hücrelerinden direkt mediatör salınımı • Fizik faktörlerin direkt etkisi (sıcak, soğuk, güneş, eksersiz, ateş) • Emosyonel stresin direkt etkisi

8. ÜRTİKERMediatörler • Histamin • Bradikinin • Kiniler • Serotonin • Asetilkolin • Lökotrienler • Prostoglandin

9. İlaçlar Yiyecekler Respiratuvar allerjenler İnfeksiyonlar İnternal hastalıklar Fizik ajanlar Herediter tablolar Böcek sokmaları Kontakt ürtiker Psikojenik faktörler İdiopatik tablolar ÜRTİKEREtyolojik Faktörler

10. ÜRTİKERİlaç Kökenli • En sık olarak • penisilin, • aspirin, • sulfonamid • diüretikler • İlaç alımından birkaç dakika veya 15 gün sonra görülebilir (en sık 2 saat) • Aspirin aynı zamanda şiddetlendirici

12. ÜRTİKERGıda Kökenli • Çocuklarda % 40 erişkinlerde %1 • Gıda alımından 1-2 saat sonra • Erişkinlerde • balık deniz kabukluları, çilek, yumurta, fındık-fıstık, çikolata, kolalı içecekler • Çocuklarda • süt ve süt ürünleri, yumurta, tahıllar, meyva suları, çikolata

13. ÜRTİKERİnhalan Kökenli • Etken olarak • Polenler • Küf sporları • Tüylü hayvan kepekleri • Organik tozlar • Genellikle temas sırasında reaksiyon (kısa süreli) • Aynı zamanda respiratuvar belirtiler

14. ÜRTİKERİnfeksiyöz Kökenli • Ajanın yapısındaki proteinin antijenik rolü ile tip I veya tip III reaksiyon • Çocuklarda özellikle barsak parazitleri, daha az olarak viral infeksiyonlar • Erişkinlerde kronik ürtiker olgularında fokal bakteriyel infeksiyonlar (kr. Tonsillit, diş abseleri)

15. ÜRTİKERİnternal Hastalık Asosiyasyonu • Romatizmal hastalıklar • Kolagenozlar • Hipertiroidi / hipoparatiroidi • Endokrin (menstruasyonlarda nüks) • Maligniteler • Lenfomalar • Akciğer ca. • Kolon ca.

16. ÜRTİKERPikür Kökenli • Genellikle çocuklar ve açık tenli kişilerde • Hemen herzaman papüler ürtiker şeklinde lokal reaksiyon • Bazen generalize plak tipi ürtiker tablosu • Duyarlı kişilerde anaflaksi

17. ÜRTİKERFizik Ajanlara Bağlı • Dermografizm • Basınç ürtikeri • Kolinerjik ürtiker • Soğuk ürtikeri • Soler ürtiker • Akvajenik ürtiker

18. ÜRTİKERFizik Kökenli - Dermografik ürtiker • Mekanik sürtünmeye karşı abartılı eritemli ödemli reaksiyon gelişimi • Sürtünmeden 5-10 dakika sonra başlayarak 30 dakika kadar devam eder • Herediter form yaşam boyu devam eder • Edinsel tip genellikle birkaç yıl içinde iyileşir

23. ÜRTİKERFizik Kökenli - Basınç ürtikeri • Uzun süreli basınç altında kalan alanlarda • Basınç uygulamasından birkaç saat sonra • Kemer bölgesi, ayakkabı bağlarının altı, sütyen ve çorapların sıktığı alanlar • Kaşıntıdan çok ağrılı lezyonlar • Dermografizm bulunabilir • Antihistaminikler genellikle etkisiz

24. ÜRTİKERFizik Kökenli - Kolinerjik ürtiker • Otonom sinirlerden salınan asetilkoline karşı aşırı vasküler yanıt sonucu • Provokan faktörler • Stres • Sıcak banyo • Egzersiz • Terleme

26. ÜRTİKERFizik Kökenli - Kontakt ürtiker • Duyarlı olunan madde ile direkt temas sonucu genellikle lokal reaksiyon • Tüylü hayvan kepekleri • Yün • Yumurta akı • Bitkiler • İlaçlar • Erken veya geç (1-2 gün) reaksiyon

27. ÜRTİKERTanısal Kriterler - 1 • Lezyonlar : • Kaşıntılı, pembemsi, ödemli papüller • Birleşerek plak oluşturma eğilimi • Lezyonun kubbe şeklindeki yüzeyi düzgün • Epidermiste değişiklik yok • Plaklarda “domuz derisi” görünümü

28. ÜRTİKERTanısal Kriterler - 2 • Lezyonlar geçici : • Tek tek elemanlar birkaç dakika / saatte kaybolur • 48 saatten uzun süren lezyonlarda ürtikaryen vaskülit olasılığı • Lokalizasyon : • Bası alanları, dizler, dirsekler, periorbital ve perioral bölgeler • Şekil değişimi : • Hızla büyürler, anüler veya yarımay şeklinde görülebilirler

30. EDİNSEL ANGİOÖDEM (Quincke) Etyoloji • Ürtikerin derin formu (urticaria profunda) • Genellikle tip I reaksiyon • Bradikinin plazma düzeyleri yüksek bulunmuş olup olası mediatör • Olası tetikleyiciler : Arı sokması, ilaçlar, hiposensitizasyon injeksiyonları, yiyecekler (yumurta, kabuklu deniz ürünleri, fındık)

31. EDİNSEL ANGİOÖDEM (Quincke) Klinik bulgular - 1 • Genç erişkinler ve kadınlarda daha sık • Sıklıkla ürtiker lezyonları ve mukoza ödemi birlikte • Genellikle ani başlangıç • Tipik lokalizasyon; göz kapakları,dudaklar, genital bölge, ekstremite distali • Deri soluk pembe renkte

34. EDİNSEL ANGİOÖDEM (Quincke) Klinik bulgular - 2 • Genellikle tek veya az sayıda lezyon • Birkaç saatte maksimuma ulaşır ve 8-72 saat devam eder • Dil, farinks ve larinks ödemi solunum yolu obstruksiyonuna neden olabilir • Yinelemeler genellikle aynı alanda • Yineleyen ataklar daha tehlikeli

36. HEREDİTER ANGİOÖDEM • Nadir otozomal dominant hastalık • İnhibitör kompleman komponenti (C1 INH) eksikliği • Çocukluk veya gençlikte başlangıç • Sıklıkla aile anamnezi bulunur • Kaşıntısız, ağrılı, yaygın angioödem atakları şeklinde • Beraberinde ürtiker lezyonu bulunmaz, intestinal tutulum sıktır

38. ÜRTİKER-ANGİOÖDEMTedavi • Etken nedenin giderilmesi • Şiddetli olgularda angioödem yönünden gözlem • H1 Antihistaminikler (sedatif/nonsedatif) • Adrenalin SC. • Sistemik kortikosteroidler • H1 + H2 antihistaminikler • KetotifenPsikoterapödikler (doksepin aynı zamanda H1 ve H2 etkiye sahip)

39. ÜRTİKER-ANGİOÖDEMAntihistaminik Tedavisi • Sedatif (tercihan) / nonsedatif • Yanıtsızlık halinde doz ayarlaması / grup değişikliği • Kronik olgularda H2 reseptör antagonisti ilavesi • Atak olsun olmasın tedavinin devamı • Şiddetli olgularda injektabl uygulama

40. ÜRTİKER-ANGİOÖDEMAdrenalin Tedavisi • Şiddetli akut ürtiker olguları ve angioödem olgularında • 0.25 - 0.50 mg subkutan uygulama • Aynı doz 30 dakika aralarla yinelenebilir • Aritmi veya hipertansiyon varlığı araştırılmalıdır

41. ÜRTİKERH1 Antihistaminikler - Sedatif • Diphendhydramine (Benadryl) • Hydroksizine (Vistaril, Atarax) • Clemastine fumarate (Tavegyl) • Cyproheptadine (Sipraktin, Prakten) • Mebhydroline (Incidal) • Chlorphenoxamine HCl (Sistral) • Pheniramine hydrogene maleate (Avil)

42. ÜRTİKERH1 Antihistaminikler - Nonsedatif • Cetyryzine (Zyrtec, Virlix, Allerset, Cetryn) • Astemizole (Hismanal, Histamizol) • Loratadine (Loradif, Claritine) • Terfenadine (Terfena, Sanofen) • Acrivastine (Semprex)