Jaarverslag Varkens Innovatie Centrum Sterksel 2013

1. Jaarverslag VarkensInnovatie Centrum Sterksel 2013

2. Voorwoord Besterelatie van VIC Sterksel, Voor u ligt het jaarverslag van 2013. In ditverslagnemen we u mee door de diverse facetten van het bedrijf en alleswater in 2013 heeftplaatsgevonden. Het is eensuccesvoljaargeweest! Veelgoedeonderzoekenzijnuitgevoerd, waarmeeweerveelnieuwekennisontwikkeld is. Dezekennis is in 2013 met meerdan 10.000 bezoekersgedeeld. Daarnaasthebben het varkensbedrijf en de biogasinstallatietechnischuitstekendgefunctioneerd. Belangrijkegebeurtenissenzijn de Open InnovatieDagen, de succesvolleontwikkeling van het Partnership en eengoedgevulde Summerschool. Over ditalleskunt u in ditverslag het een en andervinden. Namens het gehele team van VIC Sterksel bedanktvoor de prettigesamenwerking! Daan Somers Manager VIC Sterksel

3. Inhoud Introductie Onderdelen en stakeholders VIC Sterksel Partnership ‘Innovators van de varkenshouderij en varkensvleesketen’ Team VIC Sterksel 2013: Management varkensbedrijf en biogas Validatie & innovatie projecten Kenniscentrum Open Innovatie Dagen 2014: Thema's onderzoek Nawoord

4. De 4 onderdelen van VIC • VIC Sterksel

5. Stakeholders VIC Sterksel Overheid Partnership Bedrijfsleven Varkenshouders/PVV Onderwijs

6. Partnership ‘Innovators van de varkenshouderij en varkensvleesketen’ • Opgericht in 2012 • ‘Innovators van de varkenshouderij en varkensvleesketen’ Van 46 naar 68 partners in 2013! • Begin 2013 eerstebestuursvergadering • Eind 2013 pilotsessieAntibiotica-reductiegestart • 4 thema’sbenoemd die aansluiten op het ‘Receptduurzaamvarkensvlees’ Meer info: sabine.dielemans@wur.nl

7. Team VIC Sterksel Anita Hoofs OnderzoekerDierenwelzijn Daan Somers Algemeen manager Wim Aarts Teamleiderbedrijfsvoering Hanneke van de Laar Datamanager Mark Leijendeckers Operator biogas Sabine Dielemans Communicatie en PR Anne-Marie van Bussel TeamleiderInnovatie & Onderzoek Nienke Dirx Innovatiemanager Management & Gezondheid Hans van de Laar Medewerker biogas Annie Polman Algemeneondersteuning Patrick Classens InnovatiemanagerTechniek & Management Pim Peters Dierverzorgerkraamstal Rob Nijssen Dierverzorgergespeendebiggen Loes van de Pas Innovatiemanager Management & Gezondheid Linda Troquet InnovatiemanagerVoeding & Gedrag Rik Verheijen Onderzoekscoordinator Elke Kolsters Allrounddierverzorger

8. 2013 In 2013 hebbental van onderzoekenplaatsgevonden op VIC Sterksel. Hiernavolgenenkelevoorbeelden van uitgevoerdeonderzoeken. Vooroverigeprojectenkunt u contact met onsopnemen.

9. Management varkensbedrijf • In gebruiknamenieuwedragendezeugenstal • Bedrijfsomvangtoegenomen tot 360 zeugen • Vollediggesloten door externecapaciteitvleesvarkens • Hokinrichtingvleesvarkensvernieuwd • Bovengemiddeldetechnischeresultaten • VolledigebedrijfBeter Leven waardig

10. Management biogas Productie • 0,75 MWh, goed voor 1550 huishoudens en eigen gebruik elektriciteit en warmte voor stallen en kantoor Bedrijfsvoering • Warmtebonus voor efficiënte warmtebenutting • Hygiëniseren van mest voor export Toekomstgerichte plannen • Afsluiten VVO’s • Mestverwerking voor de Nederlandse varkenshouderij

11. Validatieonderzoek • Ongeveer de helft van het onderzoek dat op VIC Sterksel wordt uitgevoerd is validerend onderzoek • Het wetenschappelijk valideren onder praktijkomstandigheden • Verzameling van data i.c.m. statistische analyses • Nauwe samenwerking met onderzoekers Livestock Research van Wageningen UR • Betrouwbare informatie voor volgende stap in productontwikkeling of productvermarkting • Openbaar of vertrouwelijk, afhankelijk van wens opdrachtgever Meer informatie: annemarie.vanbussel@wur.nl

12. Innovatie Om tot eensuccesvolleinnovatie te komen, dienenmeerderestappen te wordendoorlopen; Eengoedidee (kanoveralontstaan) Overlegnetwerk (bedrijfsleven, overheid, varkenshouders, onderwijs, onderzoek, maatschappij, etc.) Vooronderzoek Ontwikkelen en aanpassen prototype Implementerenkleineschaal (praktijkbedrijven) 6) Afrondenonderzoek 7) Valideren 8) Bijsucces; implementatie in de praktijk Tussen deze stappen wordt continue geëvalueerd om tot een zo goed mogelijk eindresultaat te komen. De duur van deze trajecten ligt van te voren niet altijd helemaal vast.

13. Projecten 2013 • Effect van genetica en opfokstrategie op technisch resultaat vleesvarkens • Selectief daten voor productie • Biggen in opfokperiode onbeperkt of beperkt gevoerd • Financieel voordeel te behalen uit TPI en geboortegewicht https://www.wageningenur.nl/nl/show/Vitale-Varkens.htm Rapport 724: TPI proef 1 Meer informatie: linda.troquet@wur.nl Financiers: Productschap Vee & Vlees

14. Projecten 2013 • Management van transities in de varkenshouderij • Pilot en vervolgstudie naar een minder stressvolle manier van spenen. • Stress in relatie tot effect op gezondheid, technische resultaten en cortisolwaardes in speeksel • Optimaliseren van aspecten als: • Afleidingsmaterialen • Sociaal support, door aanwezigheid van een bekende dierverzorger bij stressvolle gebeurtenissen. • Bekende/vertrouwde omgeving en signalen In 2014 komt rapport beschikbaar van vervolgstudie. Meer informatie: linda.troquet@wur.nl Financier: Ministerie van Economische Zaken

15. Projecten 2013 • Houden van beren: effect van lichtregime, groepsgrootte en schuilmogelijkheden op ongewenst berengedrag. • Groen licht/oplopend lichtregime had geen effect op springgedrag beren. Oplopend lichtregime, resulteerde in lichte daling agressie rondom afleveren van dieren • Schuilwand, geen effect op ongewenst gedrag, enkel in week 5 na opleg minder springgedrag als de mogelijkheid bestaat te schuilen. • Rapport 663 • Berenbedrijfsbezoeken • Positieve managementaspecten gevonden voor het houden van beren • Rapport 733 “Op weg naar succesvol beren houden” Meer informatie: linda.troquet@wur.nl Financiers: Productschap Vee & Vlees en Ministerie van Economische Zaken

16. Projecten 2013 • Selectief daten tegen berengeur: Nador • Effecten op springgedrag en beschadigend gedrag • Resultaten openbaar, halverwege 2014 • Overig voedingsonderzoek • Voor een breed scala aan (inter)nationale voeder/nutriëntenfirma’s zijn in 2013 onderzoeken uitgevoerd, bij zowel zeugen, biggen als vleesvarkens Meer informatie: linda.troquet@wur.nl Financiers: Productschap Vee & Vlees en Ministerie van Economische Zaken

17. Gerichtbijsturen Snelleringrijpen Projecten 2013 Actueleinformatiebeschikbaar ‘Mijn Varken’ en ‘MijnZeug’ Innovaties rondom dierherkenning en diersturing ondersteunen Ultieme doel: dier centraal stellen en zelf sturend maken Bedrijfsleven met innovatieve ideeën aan de slag op VIC Sterksel en praktijkbedrijven. Focus op twee hoofdlijnen: Individuele elektronische dierherkenning ‘Early warning tools’ voor vroege signalering afwijkingen in gedrag en gezondheid binnen een koppel Mogelijke oplossing voor ingrepenbesluit bij zeugen Kansen op bedrijfsniveau: Sneller ingrijpen Gericht bijsturen Actuele informatie over dier(en) altijd direct beschikbaar Meer informatie: nienke.dirx@wur.nl Voor film klik hier Financiers: Productschap Vee en Vlees, Ministerie van Economische Zaken

18. Projecten 2013 Effect aanpassingen direct monitoren Cockpit vleesvarkens Ontwikkeling van een cockpit attentiesysteem met verschillende parameters Voer (WEDA) Gewicht (PigScales) Doel: continu weten hoe het loopt Uitgangspunten Eenvoud 1 totaal overzicht – doorklik Dynamisch 2014 marktintroductie door betrokken partijen Kansen op bedrijfsniveau: Vroeg bijsturen Effect aanpassingen in bedrijfsvoering direct monitoren Meer informatie: bekijk de projectenpaginaof mail naar nienke.dirx@wur.nl Vroegbijsturen Financiers: Productschap Vee en Vlees, Porphyrio, Agrovision Met medewerking van VarkensNETNETwerk ‘Cockpit vleesvarkens’

19. Projecten 2013 • StarPlus • Onderzoek en ontwikkelingaaneenintegraalduurzamevleesvarkensstal met oog op People, Planet, Profit en Pigs • Onderzoeknaarmogelijkesuccesfactoren van hogegroeiresultaten • Onderzoeknaar effect verstrekkingruwvoer • Onderzoeknaarmestgedrag en welzijn • Onderzoeknaar de productie van de monovergister met aanvoer van verse mest met mestbanden Meer info: patrick.classens@wur.nl Financiers: Productschap Vee en Vlees, Ministerie van Economische Zaken

20. Projecten 2013 • Kansrijke Innovaties • Het praktische testen en door ontwikkelen van praktijk innovaties bedacht door varkenshouders • Reproduction Train • CleanFeeders • Aanzet voor een nieuw drinkwatersysteem • Met ondersteuning van een klankbordgroep bestaande uit bedrijfsverzorgers van AB Werkt • De eindresultaten van de praktische beoordelingen zijn in de vorm van flyers hier te vinden • Meer info: patrick.classens@wur.nl Financiers: Productschap Vee en Vlees, Ministerie van Economische Zaken

21. Projecten 2013 • Belevingsstal • Het herinrichten van een gangbare vleesvarkensafdeling waardoor er een compleet nieuwe beleving ontstaat binnen een gangbare vleesvarkensafdeling • Met ondersteuning van designers zijn er meerdere ontwerpen opgesteld waardoor er een beleving gecreëerd kan worden • Het eindresultaat is een panorama banner van de omgeving van een varkensstal in Noord-Brabant Meer info: patrick.classens@wur.nl Financiers: Stuurgroep Landbouw Innovatie Noord-Brabant (Stuurgroep LIB)

22. “Inspirerend & enthousiast” Open Innovatie Dagen 2013 Op 14 & 15 juni 2013, 2e editie Samen met Partnership ‘Innovators van de varkenshouderij en varkensvleesketen’ Presentatie van meer dan 40 bedrijven Ruim 35 innovaties in bedrijf te bezichtigen Bijna 3000 bezoekers 95% vond de dagen goed tot zeer goed: “Inspirerend en enthousiast” 75% varkenshouder of adviseur

23. 2013: Kenniscentrum Sterksel Excursies In 2013 heeft VIC Sterksel ruim 10.000 bezoekersmogenontvangen • Studieclubs van varkenshouders • Internationalebezoekers • Erfbetreders • Studenten • Overheidsinstanties • Burgers • Vergaderfaciliteitengebruikt door diverse groepen Meer info: sabine.dielemans@wur.nl

24. 2013: Kenniscentrum Sterksel Studenten • Stagiairesvanuit HAS Hogeschool, van Hall Larenstein, Wageningen UR, Groene Campus • Diverse projecten en afstudeeropdrachten (o.a. Kennismaker Varken) vanuit MBO, HBO en Universiteit • Studentenvanuit de OverkoepelendeOpleidingVakbekwaamVarkenshouden (OOVV) voorwekelijksvaktechnischvarkenshouderijonderwijs • Praktijkschoolweek en Summerschool i.s.m. HAS Hogeschool Meer info: sabine.dielemans@wur.nl

25. 2013: Kenniscentrum Sterksel • Samenwerking VIC Sterksel en VarkensNET in kennisoverdracht van onderzoek naar praktijk • Anita Hoofs en Nienke Dirx als NETmentor (anita.hoofs@wur.nl en nienke.dirx@wur.nl) • Netwerken 2013: VIC Sterksel heeft in 2013 een rol gespeeld bij o.a. de volgende netwerken: • NETwerk ‘Cockpit vleesvarkenshouderij’, meer info: nienke.dirx@wur.nl • NETwerk ‘Buiten varkens’, meer info: rik.verheijen@wur.nl • NETwerk ‘Microvergisters in de praktijk’, meer info: mark.leijendeckers@wur.nl • NETwerk ‘Mestvergisting Zuid-Nederland’, meer info: mark.leijendeckers@wur.nl • NETwerk ‘Pro Dromi Farmers’, meer info: anita.hoofs@wur.nl • NETwerk ‘StableStable’, meer info: anita.hoofs@wur.nl

26. 2014 Voor 2014 staan reeds diverse onderzoekengepland, hiernavolgenenkelevoorbeelden. Gedurende het jaarzullen nog diverse onderzoeken van start gaan, dezezullen op onze website vermeldworden.

27. Projecten 2014 ‘Mijn Varken’ en ‘Mijn Zeug’ --> Benutten van informatie in de varkenshouderijketen’ Aan de slag op VIC Sterksel en enkele praktijkbedrijven Samen met NETwerk van varkenshouders Partijen aan elkaar verbinden om knelpunten op te lossen Van oormerk t/m software Kansen voor de sector: Specifiek voeren Bijsturen in lopende ronde Minder oormerken Meer informatie: nienke.dirx@wur.nl Financiers: Productschap Vee en Vlees en Ministerie van Economische Zaken

28. Projecten 2014 KansrijkeInnovaties: Met het water naar de dokter • Nieuw en innovatiefdrinkwatersysteem • Verbeterendrinkwaterkwaliteit • Stimulerendrinkgedraggespeendebiggen • Contactloosdrinken • Ideeuiteennetwerk van KetenDuurzaamVarkensvlees Meer info: patrick.classens@wur.nl Financiers: Productschap Vee en Vlees, Ministerie van Economische Zaken

29. Projecten 2014 StarPlus • Verbeteren mestgedrag, luchtkwaliteit en verlagen emissie • Inzet composiet roosters • Meegroeiend hok • Economische analyse StarPlus stal • Alternatieve mestbewerking en vervolg onderzoek mono-vergister Meer info: patrick.classens@wur.nl Financiers: Productschap Vee en Vlees, Ministerie van Economische Zaken

30. Projecten 2014 Groepshuisvestingkraamzeugen Doelstelling project: • Ontwikkelen van een economisch duurzaam huisvestingsysteem voor kraamzeugen en hun biggen • Produceren van robuuste- en sociale biggen Positief: • Past in stimuleren van duurzamestalsystemen • Sluitaan op groepshuisvestingtijdens de dracht Kans: • Zeugentijdens de zoogperiodeinseminerenwaardoordekstalnietmeernodig is Meer informatie: linda.troquet@wur.nl • Financiers: Productschap Vee & Vlees, Ministerie van Economische zaken

31. Projecten 2014 Monovergisting 2.0 • Vergisten van puurvarkensmest op bedrijfsniveau • Turn-key ontwerp • Onderzoeknaartechnischfunctioneren en economischehaalbaarheid • Flex WKK • Wankelmotor • Onderzoeknaarrendement en economischehaalbaarheid Meer info: patrick.classens@wur.nl Financiers: Productschap Vee en Vlees, Ministerie van Economische Zaken

32. Nawoord Vanafdezeplaatswil het team van VIC Sterksel u bedankenvoor de prettigesamenwerking in 2013 en we vertrouweneropdat we dit in 2014 weerdoen!!! ‘U bent altijdwelkom’ Team VIC Sterksel