Стратегија за развој на платниот систем во Република Македонија до 2011 година

1. Стратегија за развој на платниот систем во Република Македонија до 2011 година Toni Mir~eski Rakovoditelnaotsekza nadgleduvawena platnitesistemi Direkcijazaplatnisistemi, Narodnabankana RepublikaMakedonija Ohrid, 29.06.2009 godina

2. NBRM MF ZB Spogodba za formirawe na Nacionalen sovet za platni sistemi na Republika Makedonija Sekoj Osnova~ delegira do 4 ~lenovi, vkupno 12 ~lenovi. Odlukite (zaklu~oci i preporaki) se nosat so konsenzus. Pretsedatelot na Sovetot e imenuvan od Guvernerot Zam. Pretsedatelot na Sovetot e imenuvan od Ministerot za Finansii Sekretarot na sovetot e imenuvan od Pretsedatelot na Sovetot Sovet (se misli na Nacionalen sovet za platni sistemi na Republika Makedonija) Se koristi i kratenkata (NSP) Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност

3. Задачи на НСП japottiknuvasorabotkatapome|uu~esniciteinadle`niteinstitucii (regulatori) napazarotvodomenotnaplatnitesistemi; pokrenuvainicijativa do nadle`niteinstituciizadonesuvawenapropisivovrska so platniotpromet, a popotrebadavainicijativizaizmeniidopolnuvawanapostoe~kitezakonskiipodzakonskipropisi; definiraipredlagazaedni~kipostapkivoplatniotpromet so celzaedinstvenaprimenanazakonskipropisiodrazli~nipodra~ja; go sledirazvojotivr{ipromocijanazaedni~kiincijativikoi se naso~enikonimplementacijananoviuslugiiservisivoplatniotprometzaradipokvalitetenodnosnabankiteinejzinitekomitenti; u~estvuvavopodgotovkanaStrategiskiotdokumentzarazvojotnaplatniotsistemvoRepublikaMakedonija; japottiknuvaislediimplementacijatanareformitevoplatnitesistemivoRepublikaMakedonija; giutvrduvaproblemitekoinastanuvaatvoodvivawetonaplatniotprometvozemjataipredlaga re{enijazanivnootstranuvawe; Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност • 3 3

4. Задачи на НСП • dava pomo{ vo identifikacijata na vlijanijeto na razli~nite opcii vrz delovnite i dnevnite operacii na u~esnicite kako i na interesite na krajnite korisnici; • u~estvuva vo izborot na glavni principi i opcii za dizajnot na platnite sistemi vo Republika Makedonija; • po potreba razgleduva individualni proekti koi treba da bidat zapo~nati i implementirani i po istite mo`e da dade mislewe; • vr{i promocija na standardizacija na proceduri i sistemi vo sklad so aspiraciite na Republika Makedonija vo idnite evro-atlanski integracii; • uka`uva na monopolski pojavi vo platniot promet i gi afirmira pazarnite principi na funkcionirawe; • vr{i promocija na poznavaweto na pra{awata povrzani so platnite sistemi vo zemjata. Za taa cel Sovetot koristi razli~ni sredstva soodvetni na potrebite (rabotni sesii, seminari, internet stranici, bilteni vo mediumi itn.) i • vr{i promocija na regionalnata i internacionalnata sorabotka na site aktivni institucii vo platnite sistemi i sistemite za poramnuvawe na hartii od vrednost. Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност • 4 4

5. Историјат на Документот со наслов Стратегија за развој на платниот систем на Република Македонија до 2011 година I. Домашни консултации II. Меѓународни консултации III. Усвојување од страна на НСП Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 5

6. I. Домашни консултации • Банките • Стопанските комори Како инструмент беше користен Анкетен прашалниксо цел комплетирање на стратешките насоки Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 6

7. II. Меѓународни консултации • Централни банки на -Холандија -Германија -Шпанија -Италија -Португалијa -Австрија -Латвија -Слова~ка -Словенијаi -Чешка Prakti~nikonsultaciizaulogatanaCentralnatabankavoizrabotkanadokumentotinegovotousvojuvawe, kakoipreporakizakonsultativniotprocesvoizrabotkatanadokumetot Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 7

8. III. Усвојување од страна на НСП НСП ја усвои Стратегијата на 10.08.2007 на својата 11 седница • Усвојувањето подразбира консензус на основачите на НСП -НБРМ -МФ -Здружение на банкарство Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 8

9. Цели на Стратегијата Idniot razvoj na platniot sistem na Republika Makedonija paraleleno so drugite aktivnosti vo ramki na evrointegracioniot proces, treba da ovozmo`i priklu~uvawe na Republika Makedonija kon Edinstvenata evropska plate`na oblast (SEPA) preku ostvartuvawe na osnovnite operativni celi na platniot sistem na sekoja nacionalna ekonomija: • Razvoj na efikasni, doverlivi, bezbedni i stabilni platni sistemi; • Obezbeduvawe i prevencija od pazarni i kriminalni zloupotrebi; • Pro{iruvawe na platnite servisi do {to pogolem broj na korisnici. Vo ostvaruvaweto na operativnite celi osobeno e zna~aen procesot na nadzor na platnite sistemi, koj zaedno so ostanatata finansiska regulatorna/supervizorska infrastruktura treba da pridonese za ekonomskiot razvoj i finansiskata stabilnost na ekonomijata. Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 9

10. Цели на Стратегијата Ostvaruvaweto na ovie celi podrazbira kompleksen i koordiniran pristap na pove}e institucii involvirani vo platniot sistem na Republika Makedonija: Narodna banka na Republika Makedonija, Ministerstvo za finansii, Komisijata za hartii od vrednost i bankite, so ogled na nivnite ulogi vo platniot sistem. Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 10

11. Акционен план за имплементација НСП на 10.08.2007 на својата 11 седница го усвои и Акциониот план за имплементација на стратегијата • Акциониот план содржи конкретни активности по сите дефинирани стратешки насоки кои треба да се преземат и завршат во определен рок и од соодветна институција Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 11

12. Стратешки насоки Стратешка насока број 1 Pravna ramka - harmonizirawe so evropskata regulativa implementirawe na EU direktivite i drugi pravni akti relevantni za obezbeduvawe na efikasen, stabilen i siguren platen sistem. координатор е Министерство за Финансии, формирана e РГ составена од МФ, банки, НБРМ, КИБС рок: kontinuirana rabota Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 12

13. Стратешки насоки Стратешка насока број 2 Definirawe na ulogata na Narodna banka na Republika Makedonija vo platnite sistemi (evropski kontekst) opis: podzakonski akti vo delot na nadzorot na platnite sistemi nositel na implementacija: NBRM рок: kraj na 2007 godina Status: Zavr{eno Doneseni se Odluki za nadzor na platnite sitemi i za kriteriumi i standardi za rabota na platnite sistemi)(Slu`ben vesnik na RM br.159/07), kako i Upatstvo za procenka na usoglasenost na raboteweto na platnite sistemi so standardite. Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 13

14. Стратешки насоки Стратешка насока број 3 Konsolidacija na postojnata sostojba na smetki za vr{ewe na platen promet i nivno standardno definirawe vo sklad so nivnata namena na transakciski smetki opis: soodvetna primena i rabota preku transakciski smetki na site u~esnici (pravni i fizi~ki lica) vo platniot promet i prijavuvawe na istite vo ERTS nositel na implementacija: Banki-nositeli na platen promet рок: kraj na 2007 godina Status: Zavr{eno Prijaveni se site smetki na fizi~kite smetki vo ERTS Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 14

15. Стратешки насоки Стратешка насока број 4 Potiknuvawe na nagorni trendovi na bezgotovinski pla}awa opis: kreirawe na politiki od strana na Ministerstvoto za finansii, bankarskiot sektor i centralnata banka vo nasoka na: • zgolemuvawe na brojot na fizi~ki lica so bankarski smetki; • zgolemuvawe na efikasnosta na bankarskiot sektor so davawe na pobrza i poeftina usluga, kako i podobra distribucija na platno servisnite to~ki na teritorijata na Republika Makedonija nositel na implementacija: RG vo sostav MF,NBRM, banki koordinator:MF рок: Kontinuirana rabota Status: Aktivnost na RG dostaven e 2 izve{taj do NSP Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 15

16. Стратешки насоки Стратешка насока број 5 Harmonizacija na platnite instrumenti i voveduvawe na novi instrumenti vo nasoka koja ovozmo`uva lesen i efikasen premin od nacionalna vo panevropska plate`na infrastruktura opis: Formirawe na Rabotni grupi za implementacija na strate{kata nasoka: • Rabotna grupa za elektronski kreditni transferi; • Rabotna grupa za elektronski direktni zadol`uvawa; • Rabotna grupa za plate`ni karti~ki; • Rabotna grupa za ke{; • Rabotna grupa za pravna podr{ka; • Rabotna grupa za podr{ka na operacii, infrastruktura, tehnologija i standardi. koordinator:NSP рок: Kontinuirana rabota Status: RG dostavile Izve{tai do NSP Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 16

17. Стратешки насоки Стратешка насока број 6 Voveduvawe na elektronski pari opis: podzakonski akti vo delot na izdavaweto na elektronski pari nositel na aktivnost:NSP рок: kraj na 2007 Status: Zavr{eno Donesena e podzakonskata regulativa od strana na NBRM Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 17

18. Стратешки насоки Стратешка насока број 7 Prifa}awe na me|unarodnata metodologija i standardi opis: prifa}awe na Bazi~nite principi za sistemski va`nite platni sistemi i 4-te odgovornosti na Centralnata banka od strana na Narodna banka na Republika Makedonija, a od aspekt na sistemite za poramnuvawe za hartii od vrednost potrebno e prifa}awe na standardi i preporaki i metodologija za nivna procenka od strana na Komisijata za hartii od vrednost vo sorabotka so Ministerstvoto za finansii koordinator:NBRM i KHV vo sorabotka so MF рок: Kontinuirana rabota Status: NBRM donese Odluka za kriteriumi i standardi za rabota na platnite sistemi - kako standardi se prifateni Bazi~nite principi (Formalno od Sovetot na NBRM)(Slu`ben vesnik na RM br.159/07) Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 18

19. Стратешки насоки Стратешка насока број 7 Transparentnost na cenite na uslugite za vr{ewe na pla}awe opis: implementirawe od strana na bankite koe so donesuvaweto na noviot Zakon za platen promet stana zakonska obvrska za nositelite na platen promet Nositel:banki рок: Kontinuirana rabota Status: Bankite za ovaa obvrska se pod superviziski nadzor na NBRM Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 19

20. Стратешки насоки Стратешка насока број 8 Definirawe na poimi i funkcii na platnite sistemi i sistemite za poramnuvawe na hartii od vrednost opis:Strate{kata komponenta na ovoj ~ekor ne e vo procesot na kreirawe na definicii i poimi tuku, prifa}awe na op{to prifateni definicii i poimi vo evropski kontekst i nivno implementirawe vo postojnata/novata regulativa koordinator:MF vo sorabotka so Rabotnite grupi od za implementacija na Strategijata рок: Kontinuirana rabota Status: Vo Zakonot za platen promet se implementirani poimite i funkciite na platnite sistemi. Potrebno e ponatamo{no kontinuirano sledewe i implementirawe vo ovoj domen Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 20

21. Стратешки насоки Стратешка насока број 9 Definirawe na Trezorot kako poseben nositel na platen promet opis:Potrebno e vo regulativata da se definira Trezorot kako poseben nositel na platen promet, so ogled na va`nosta na Trezorot kako edinstven u~esnik vo platniot promet vo ime i za smetka na Buxetot i buxetskite korisnici koordinator:MF рок: do po~etok na 2008 godina Status: Implementirano vo Zakonot za platen promet Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 21

22. Стратешки насоки Стратешка насока број 10 Stru~no usovr{uvawe, me|unarodna sorabotka, konferencii, rabotilnici, seminari opis:zgolemuvawe na intenzitetot na stru~no usovr{uvawe na vrabotenite od Narodna Banka na Republika Makedonija, Ministerstvoto za finansii, Bankarskiot sektor, Klirin{kata ku}a i drugite involvirani strani vo nacionalniot platen sistem vo ramkite na individualnite institucii koordinator:na predlog i vo organizacija na ~lenovite na NSP рок: Kontinuirana rabota Status: -Prva konferencija na finansiskiot sektor za platni sistemi i sistemi za poramnuvawe na hartii od vrednost, a vo ovoj moment vo tek e vtora... Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 22

23. Стратешки насоки Да се навратиме на Стратешка насока број 5 Harmonizacija na platnite instrumenti i voveduvawe na novi instrumenti vo nasoka koja ovozmo`uva lesen i efikasen premin od nacionalna vo panevropska plate`na infrastruktura Генерални Препораки до РГ од Националниот Совет за платни системи на Република Македонија Za da se obezbedi voedna~en pristap i pogolema efikasnost pri rabotata so cel prakti~na realizacija, kako na dostavenite predlozi po prvite izve{tai, taka i na idnite predlozi, NSP gi definira slednite osnovni instrumenti кои РГ треба да ги користат: a.Administrativen instrument b.Pazaren instrument i v.Instrument - kampawa, edukacija, promocija, seminari i sl. Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 23

24. a.Administrativen instrument Ovoj instrument se upotrebuva vo kolku predlogot na RG podrazbira intervencija vo postojnata pravna ramka od strana na nadle`en administrativen organ (vo vid na: regulativa, izvestuvawe, naredba ili sli~no), neophodna za ostvaruvawe na strategiskata nasoka koja e cel na soodvetnata RG. Во препораките се дефинирани и мerkite i aktivnostite koi RG gi prezema vo ramkite na ovoj instrument. So ovoj instrument se pretpostavuva vo izve{taite da ne se koristat frazi od tipot "imame ograni~uvawe od postojnata regulativa", "zavisi od ovoj Zakon ili sl.", odnosno rabotnata grupa vo sorabotka so RG za pravna poddr{ka mo`e da predlo`i podlabinski izmeni koi }e odat vo nasoka na ostvaruvawe na predvidenata strategiska cel. Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 24

25. б.Пазарен instrument Dokolku ostvaruvaweto na strategiskata nasoka (cel) na RG zavisi od pazarnite sili, a pazarot na isporaka na platni servisi ne mo`e da ja ostvari sam po sebe ovaa cel, naj~esto zaradi potrebata od koordinacija na u~esnicite vo platnite sistemi (banki, klirin{ki institucii, NBRM, sektor trezor pri Ministerstvo za finansii i sli~no), RG go koristat ovoj instrument za implementirawe na strategiskata nasoka. Во препораките се дефинирани и мerkite i aktivnostite koi RG gi prezema vo ramkite na ovoj instrument. So ovoj instrument se pretpostavuva pogolema inicijativnost na ~lenovite vo RG od bankarskiot sektor od aspekt na osoznavawe na najdobrite svetski praktiki od ovaa oblast (pr. panevropskata plate`na infrastruktura) i nivno preto~uvawe vo nacionalnite platni sistemi i infrastruktura. Se ohrabruvaat rabotnite grupi da kreiraat pogolema inicijativnost so cel pogolemo razdvi`uvawe na pazarot na platnite servisi, a vo izve{taite da se izbegnuvaat frazi od tipot "ova zavisi od ovaa ili onaa banka ili institucija" i odnapred mo`ebi dobra inicijativa bi se proglasila za neuspe{na. Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 25

26. v.Instrument - kampawa, edukacija, promocija, seminari i sl. Ovoj instrument RG imaat mo`nost da go koristat dokolku smetaat deka ostvaruvaweto na strategiskata nasoka (cel) zavisi od informiranosta i/ili educiranosta na pazarnite u~esnici i krajni korisnici na platnite servisi, kako za primenata na novite predlo`eni re{enija od RG, taka i za pogolema efikasnost na postojnite. Во препораките се дефинирани и мerkite i aktivnostite koi RG gi prezema vo ramkite na ovoj instrument. Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 26 26

27. Суштинска препорака за РГ на НСП за имплементација на Стратешките компоненти на Стратешката насока број 5 Harmonizacija na platnite instrumenti i voveduvawe na novi instrumenti vo nasoka koja ovozmo`uva lesen i efikasen premin od nacionalna vo panevropska plate`na infrastruktura NSP gi zadol`i RG, pri dostavuvaweto na konkretnite predlog instrumenti, da identifikuvaat i dostavat indikatori za kvantitativno merewe na efektite od idnite merki i aktivnosti po predlozite na oddelnite RG (kvantitativni indikatori). Втора конференција на финансискиот сектор во Македонија за платните системи и системите за порамнување на хартии од вредност 27

28. Ви благодариме на вниманието! Народна банка на Република Македонија 02-3108 447 MirceskiT@nbrm.gov.mk