NVTZ alg. ledenvergadering

1. “Kwaliteit en veiligheid” Rol van: Professionals, Raad van Bestuur, Raad van Toezicht NVTZalg. ledenvergadering Utrecht, 10 november 2011 Wim Schellekens, strategisch adviseur

2. Loopbaan, achtergrond • Huisarts (1973-1983) • Medisch adviseur Ziekenfondsraad (1983-1989) • Directeur patiëntenzorg Reinier de Graaf Gasthuis, Delft (1989-1998) • Algemeen directeur Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO (1998-2005) • Hoofdinspecteur Curatieve Gezondheidszorg IGZ (2007-2011) • Strategisch adviseur (2011-) Motto: “Wie stopt met beter worden, houdt op met goed te zijn” (Cromwell)

3. Overzicht: • Rollen en verantwoordelijkheden • Wat betekent: “in control”? • Wat is risicomanagement? • Welke informatie is nodig? • Onderliggende waarden en principes - patiënt - private instelling met een publieke opdracht - reputatie of patiënt?

4. Crises met ernstige patiëntenschade • Elkerlyk: ruzie gynaecologen • Radboud: ruzie cardioanaesthesie • Enschede: solistische neuroloog • IJsselmeer: falend kwaliteitsbeleid • Emmen: solistische chirurg • Hoorn: solistische orthopeed • Purmerend: ruzie gynaecol.-verlosk. • Maasstad: ruzie microbiol - ZH-hyg,falend Q- en risicomanagement • Arkin-GGZ: falend kwaliteitsbeleid • VT in de care: falend kwaliteitsbeleid Governancefaalde  Professionals ? Raad van Bestuur ?? Raad van Toezicht Niet “in control”

5. Raad van Toezicht Tot voor kort: • Rol: Erebaan, lobbybaan • Druk: Rustig op de achtergrond, leuk, eervol, ontspannen, doe ik er bij • Aandacht: financiën, productie, bouw, going concern • Positie RvB: afhankelijk van geld en relatie met professionals Nu: • Rol: Competentie, kunst, kunde fulltime job parttime uitgevoerd • Druk: Zware verantwoordelijkheid, echt werk, leuk, vraagt aandacht • Aandacht: idem + markt, zorg, risico’s, reputatie, zorgverzekeraar, bank • Positie RvB: idem + zorg, positie in de markt, ondernemen, crisis

6. Verantwoordelijkheden ! Wie is verantwoordelijkheid voor kwaliteit en veiligheid van de zorg? De Raad van Bestuur is eindverantwoordelijk! Wat is dan de verantwoordelijkheid van de Raad van Toezicht? De RvT is ervoor verantwoordelijk, dat de RvB haar eindverantwoordelijkheid voor kwaliteit en veiligheid aantoonbaar waarmaakt! En de professionals dan?

7. Grootste risico’s IGZ-ervaring • Vakmanschap (overwaardering), onvoldoende ervaring, geen toetsing • Niet doen wat we weten: richtlijnen, hygiëne, checklists, bundels • Geen behandelplan, gebrekkige statusvoering • Geen cultuur van op elkaar toezien • Onderlinge verhoudingen: heet en koud conflict • Gebrekkige samenwerking, domeinconflicten, onduidelijke TBV’s, afstemmingsproblemen, • Overdracht, coördinatie, informatie • Verantwoording afleggen gebeurt niet • Hokjesgeest: disciplines, afdelingen, lijn-staf, zorg-geld • Introductie nieuwe technologie en werkwijzen • Onveilige cultuur, hiërarchische verhoudingen • Geen lerende/voortdurend verbeterende cultuur • Niet tijdig ingrijpen  “gekookte kikker syndroom”

8. Vraag aan de Raad van Toezicht Is de Raad van Bestuur “in control”? Risico’s: in beeld? voorkómen? tijdig onderkennen? gevolgen minimaliseren? Informatie: harde informatie zachte informatie Balans vertrouwen  controle

9. Balans tussen vertrouwen en controle vertrouwen controle MS + RvB + (RvT) + (IGZ) intrinsieke motivatie ruimte, vrijheid vrijwillig, veilig patiënt motiveertvBi n Bu extrinsieke motivatie keurslijf verplicht reputatie is leidend wantrouwen, defensief vBu n Bi PM: pers, politiek, IGZ Toezicht is gebaseerd op vertrouwen, tenzij….

10. Governance van kwaliteit en veiligheid !! Belang van de patiënt is leidend !! • Professionals:vakmanschap, professioneel kwaliteitsysteem samenwerken, elkaar aanspreken, verantwoording afleggen • Raad van Bestuur: - sleutelvraag: “in control”? -Q/PV is kerntaak !! stimuleren/faciliteren, resultaatgericht sturen/verbeteren verantwoording vragen, risicomanagement!! soft signals, harde/zachte informatie, pluis – niet pluis + - niet accepteren van het niet-acceptabele, - zo nodig tijdig en hard ingrijpen • Raad van Toezicht:“wakker geworden”: dilemma’s RvT toezicht op eindverantwoordelijkheid van RvB, informatieprotocol, risicomanagement !! soft signals, harde/zachte informatie, pluis – niet pluis geen erebaan, kunde + kunst, fulltime baan parttime uitgevoerd + “Bring the patient in the room” IGZ-handhavingkader, april 2011

11. Wat is: “in control”? Twee vragen: Kan Raad van Bestuur wel “in control”zijn?Kunnen deze crises ook bij ons voorkomen? • Visie, strategie, keuzen, doelstellingen, ambitieniveau  vertaald naar werkeenheden (gebalanceerd!) • Alle noodzakelijke systemen aanwezig en functionerend: structuur en proces • Verantwoordingssysteem: balanced score card, vooral uitkomsten x doelen, audits, certificatie, , incidenten, calamiteiten, IGZ • Risicomanagement: kans x ernst  actie • Persoonlijkheid, relaties, zichtbaarheid, rondlopen, blamefree • Soft signals, pluis – niet pluis • Open over dilemma’s • Paradigma goed-slecht?, of: goed-beter? Kansen benutten! • Zo nodig tijdig en hard ingrijpen Deming: “Drive fear“out of the organisation”

12. Goed-Beter - PARADIGMA KWALITEIT Goed-Slecht + + goed - slecht t Controle straf Vertrouwen leren, verbeteren

13. Paradigma van kwaliteit - goed-slecht versus goed-beter - statisch versus dynamisch P50 f f 80% 20% Q 5% + + - Q - Wat is de norm?

14. Informatie aan RvT: “informatieprotocol” • Harde en zachte informatie: gebalanceerd + risicomanagement • Gekoppeld aan doelstellingen (normering) • Trends (vergelijken met jezelf) en benchmarks(vergelijken met de beste 10%) • Van RvB, maar ook: overleg met OR, CR, MSB, MT • Werkbezoeken, presentaties uit huis • Externe rapporten: IGZ, WA-verzekeraar • Patiëntveiligheid: S&S: statistiek + story-telling: calamiteiten • Dilemma’s waar de Raad van Bestuur mee worstelt • Vermoeden van disfunctioneren • Landelijke ontwikkelingen (abonnement, via RvB) • Discussie: “Bring the patient in the room” • Verplichte lectuur: - Governancecode- IGZ-toezichtkader bestuurlijke verantwoordelijkheid- Toolkit Toezicht Zorg (Nationaal Register c.s.)

15. Bestuur en Toezicht van Kwaliteit en Veiligheid Zo nodig tijdig en hard ingrijpen! Waarom eigenlijk? • handhaaft normen en waarden: behoud van cultuur • voorkomt normvervaging: einde gedoogbeleid accepteren van het niet-acceptabele • grote voorbeeldwerking, straalt breed uit (je hoeft het maar één keer te doen!) • schept duidelijkheid • dwingt respect af, toont lef • geeft ruimte en energie voor leren en verbeteren “high trust, high penalty” Indien niet…………………….Cultuur 

16. Voor elk zorgproces zes doelstellingen: • Veilig • Effectief • Efficiënt • Tijdig • Voor ieder gelijk • èn: Patiëntgericht Zorgvoor de patiëntmoetzijn: Wat is kwaliteit? (IOM, 2001)

17. Toezicht ZV, IGZ Competenties toetsen externe verantwoording meten: indicatoren intern/extern verbeteren herontwerpen verspreiden: intern/extern borgen Aanjagen intern/extern Kwaliteitsmanagement normeren + maatstaf

18. Kwaliteitsmanagement is net als financieel management en veiligheidsmangement en risicomanagement en personeelsmanagement en marketingmanagement onderdeel van gewoon management = leiderschap • Management = planmatig en systematisch • normeren • meten • verbeteren/herontwerpen, • borgen • verspreiden • toetsen • verantwoording afleggen = jaarlijkse beleids- en begrotingscyclus

19. Kernvraag voor de Raad van Toezicht Is de Raad van Bestuur “in control”? Risico’s: in beeld? voorkómen? tijdig onderkennen? gevolgen minimaliseren? Informatie: harde informatie zachte informatie Balans vertrouwen en controle