DANE INFORMACYJNE

2. DANE INFORMACYJNE • Nazwa szkoły: • Zespół Szkół Zawodowych im. Powstańców Wielkopolskich w Gostyniu • ID grupy: 97/81_P_G1 • Opiekun: Anna Bugzel • Kompetencja: przedsiębiorczość • Temat projektowy: Problemy rynku pracy • Semestr/rok szkolny: V/rok szkolny 2011/212

3. DANE INFORMACYJNE • Nazwa szkoły: • Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 „Elektryk” w Nowej Soli • ID grupy: 97/56_P_G1 • Opiekun: Joanna Kleemann • Kompetencja: przedsiębiorczość • Temat projektowy: Problemy rynku pracy • Semestr/rok szkolny: V/rok szkolny 2011/212

4. PROBLEMY RYNKU PRACY Celem głównym opracowanego tematu było przeanalizowanie współczesnych problemów rynku pracy w Polsce i Unii Europejskiej. W prezentacji przedstawiono następujące zagadnienia:

5. Podstawowe pojęcia związane z rynkiem pracy Bezrobocie Uwarunkowania współczesnego rynku pracy Polski rynek pracy Europejski Fundusz Społeczny Regulacje UE w zakresie rynku pracy Badanie BAEL Badania bezrobocia rejestrowanego

6. Rynek pracy - pojęcie Rynek pracy– rodzaj rynku ekonomicznego, na którym z jednej strony znajdują się poszukujący pracy i ich oferty, a z drugiej strony przedsiębiorcy tworzący miejsca pracy i poszukujący siły roboczej. Rodzaj rynku, na którym przedmiotem wymiany między kupującym a sprzedającym jest praca. W takim przypadku kupującym jest pracodawca, który oferuje zatrudnienie, a sprzedającym pracownik otrzymujący za swoją pracę określone wynagrodzenie

7. Popyt na pracę Popyt na pracę - jest to zapotrzebowanie na pracę zgłaszane przez pracodawców (przedsiębiorstwa). Przedmiotem transakcji jest praca, za którą pracownik otrzymuje określoną płacę.

8. Krzywa popytu na pracę Krzywa popytu pokazuje zależność między ceną a wielkością popytu w danym czasie. Na rynku pracy ceną jest nominalna stawka płac, a popyt na pracę zgłaszają firmy potrzebujące tego czynnika produkcyjnego.

9. Krzywa popytu na pracę PŁACA REALNA (W) D ZATRUDNIENIE (N)

10. Czynniki wpływające na popyt na pracy POPYT NA PRACE ZASÓB KAPITAŁÓW POTRZEBNY DO STWORZENIA NOWYCH MIEJSC PRACY WIELKOŚĆ GLOBALNEGO POPYTU STRUKTURA DÓBR I USŁUG NA RYNKU POSTĘP TECHNICZNY I ZWIĄZANA Z NIM WYDAJNOŚĆ PRACY

11. Podaż pracy Podaż pracy - to liczba osób, które chcą w danym okresie pracować za określoną stawkę płacy.

12. Krzywa podaży pracy Krzywa podaży pracy przedstawia rozmiary pracy oferowanej na rynku siły roboczej przy różnych poziomach płacy realnej. Jest ona najczęściej krzywą rosnącą, bowiem występuje dodatnia zależność pomiędzy poziomem płac realnych a liczbą osób skłonnych podjąć pracę w danym okresie, przy założeniu, iż pozostałe czynniki na nią wpływające pozostają bez zmian. Zasób siły roboczej (czyli podaż pracy) będzie się zatem zwiększał w miarę wzrostu płacy realnej.

13. Krzywa podaży na pracę

14. Czynniki wpływające na podaż pracy PODAŻ PRACY CZYNNIKI DEMOGRAFICZNE CZYNNIKI EKONOMICZNE • WYSOKOŚĆ PLACY REALNEJ I MINIMALNEJ • SYSTEM OPIEKI SPOŁECZNEJ • ZWIAZKI ZAWODOWE • WYSOKOŚĆ PODATKÓW • MOBILNOŚĆ SIŁY ROBOCZEJ • SYSTEM SZKOLENIA I KSZTAŁCENIA • PRZYROST NATURALNY • SALDO MIGRACJI • STRUKTURA LUDNOŚCI WG WIEKU • STRUKTURA LUDNOŚCI WG PŁCI • INDYWIDUALNE DECYZJE I MOTYWACJE LUDZI

15. Równowaga na rynku pracy Równowaga na rynku pracy, sytuacja na rynku pracy, w której wszystkie osoby, które akceptują ukształtowaną na nim płacę równowagi, znajdują zatrudnienie. W rzeczywistości osiągnięcie równowagi na tym rynku jest niemożliwe.

16. Punkt równowagi na rynku pracy S PŁACA REALNA (W) Punkt równowagi D ZATRUDNIENIE (N)

17. Bezrobocie Jest to sytuacja gdy, ludzie chcą i mogą pracować, ale nie mogą znaleźć zatrudnienia. Statystyczny bezrobotny ukazany w środkach masowego przekazu.

18. Stopa bezrobocia Jest to wyrażony w procentach stosunek liczby bezrobotnych do liczby aktywnych zawodowo w danym kraju.

19. Wzór na stopę bezrobocia Liczba osób bezrobotnych U= * 100% Liczba osób aktywnych zawodowo

20. LUDNOŚĆ AKTYWNA ZAWODOWO • Są to osoby pracujące oraz te ( w wieku produkcyjnym), które chcą i mogą pracować, ale nie znajdują zatrudnienia-są bezrobotne

21. Rynek pracy Funkcjonowanie rynku pracy zależy od istniejących w danym kraju instytucji i przepisów regulujących świadczenie pracy. Należą do nich: prawo pracy, wysokość pozapłacowych kosztów pracy, dostępność transferów dla osób bezrobotnych i biernych zawodowo, efektywność pośrednictwa pracy.

22. Rynek pracy To, na ile sprawnie działa rynek pracy, zależy od jego elastyczności – w krajach, w których regulacje sprzyjają tworzeniu nowych miejsc pracy, np. poprzez niski klin podatkowy, znacznie łatwiej jest znaleźć pracę niż w krajach, gdzie wysokość pozapłacowych kosztów pracy jest wysoka. Rynek pracy ulega ciągłym zmianom.

23. Rodzaje rynków pracy podział według "statusu prawnego" pracy: rynek oficjalny - gdy osoba pracuje zgodnie z prawem, a z jej płacy pobiera się składki ZUS, składki zdrowotne, itp. szara strefa (tzw. "praca na czarno"): uzyskiwanie dochodów bez odpracowania żadnych składek - jest to korzystne dla pracodawcy, z kolei dla pracobiorcy jest niekorzystne, ponieważ: nie może "narzekać" na nieuczciwego pracodawcę, gdy ulegamy wypadkowi, za koszty leczenia płaci sam, brak składek na emeryturę. z drugiej strony, ze względu na brak składek pracobiorca więcej zarabia, przewiduje się, że w Polsce ok. 30-40% Polaków zarabia na czarno

24. Rodzaje rynków pracy podział według zasięgu rynku pracy: rynek lokalny - praca w niewielkiej odległości od miejsca zamieszkania (do 60-70 km) rynek regionalny - dotyczący całego regionu (np. województwo) rynek krajowy - dotyczący całego kraju rynek zagraniczny - praca poza granicami kraju ojczystego

25. Rynek pracy Rynek pracy – tworzą zasoby siły roboczej będące aktywne zawodowo oraz osoby określane jako bierni zawodowo. Natomiast wśród osób aktywnych zawodowo – stanowiących zasoby siły roboczej → Sr, znajdują się zatrudnieni → Z oraz bezrobotni → B, co wyraża równanie: Sr = Z + B W tej sytuacji, zasób bezrobotnych można potraktować jako różnicę między zasobami osób aktywnych zawodowo i zatrudnionych, co można zapisać: B = Sr – Z Analiza zasobów bezrobocia jest ważna dla zrozumienia zjawisk i procesów zachodzących na rynku pracy.

26. Uwarunkowania współczesnego rynku pracy W uwarunkowaniach współczesnego rynku pracy, zasób osób zatrudnionych można podzielić na dwie części – a więc: na zatrudnionych na stałe, oznaczając ten zasób jako → Zs, oraz zatrudnionych przejściowo w aktywnych programach rynku pracy, organizowanych przez urzędy pracy, oznaczając ten zasób jako → ZAP 3. Zatrudnienia na stałe, według norm kodeksu pracy oznacza umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony, określony, bądź na czas wykonywania określonej pracy. Klasyfikacja tego sposobu zatrudnienia, nie jest równoznaczna z faktem zagwarantowania na stałe tego miejsca pracy dla beneficjentów tego rodzaju stosunku pracy, którzy mogą tracić swoje miejsca pracy.

28. Polski rynek pracy Polski rynek pracy, poddany procesom transformacyjnym, znajduje się wciąż w sferze tworzenia go w ujęciu instytucjonalnym. Doniosłą rolę spełnia ustawa zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobocia z 1989 roku. Po wielu latach jej obowiązywania przyjęto nową regulację prawną w 2004 roku, jest nią ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

29. Polski rynek pracy Nowe warunki zaistniałe po 2004 roku sprzyjają rozładowaniu napięcia skumulowanego na rynku zatrudnienia. Zmiany zachodzące we współczesnej Europie nabierają coraz szybszego tempa. Są też coraz bardziej złożone i różnorodne. Organizacje funkcjonujące w tak dynamicznym otoczeniu, muszą również dokonywać szeregu przekształceń, w tym także i w sferze świadczenia pracy. Aktywne uczestnictwo w tych zmianach, kreowanie ich i przystosowanie do istniejących warunków – stały się elementem funkcjonowania podmiotów zatrudniających. Sprawne ich działanie wymaga przystosowania do zmieniającego się otoczenia. Sam proces przeprowadzania zmian jest skomplikowany i wymaga udziału oraz czynnego uczestnictwa wszystkich zasobów ludzkich.

30. Polski rynek pracy Dotychczasowe doświadczenia krajów Unii Europejskiej ukazują, że jest wiele dróg prowadzących do sukcesu w sferze zatrudnienia i kreowania w gospodarce nowych miejsc pracy. Stąd też wynika potrzeba przyjęcia kierunków zmierzających do osiągnięcia następujących celów: – zatrudnieniowego, w efekcie ograniczającego rozmiary bezrobocia, – strukturalnego, zmierzającego do zmniejszania nie dopasowań występujących na rynku pracy, – produkcyjnego, przyjmującego wzrost poziomu wytwarzania oraz większą wydajność siły roboczej, – socjalnego, mającego szczególne znaczenie w osiągnięciu integracji zawodowej osób bezrobotnych i znajdujących się w trudnych warunkach na rynku pracy

32. EFS Jednym z celów Europejskiego Funduszu Społecznego jest promowanie zatrudnienia w UE. Fundusz pomaga państwom członkowskim lepiej przygotować pracowników i przedsiębiorstwa europejskie do stawienia czoła nowym globalnym zmianom. Współfinansuje inicjatywy wspierane przez krajowe środki publiczne i prywatne. Strategia i budżet EFS są negocjowane i ustalane między państwami członkowskimi reprezentowanymi w Radzie Unii Europejskiej, Parlamentem Europejskim i Komisją Europejską. Na tej podstawie państwa członkowskie przygotowują siedmioletnie programy operacyjne, które są następnie zatwierdzane przez Komisję Europejską.

33. EFS Wsparciem EFS objęto zarówno ludzi, jak i struktury i systemy. Państwa członkowskie zainwestowały środki EFS w pomoc obywatelom przez: zindywidualizowane usługi i zintegrowane plany działania; szkolenia dla osób bezrobotnych, zagrożonych bezrobociem i nieaktywnych zawodowo; środki motywacyjne w zakresie bezpośredniego tworzenia miejsc pracy i ich wzmacniania, jak również rozpoczynania działalności gospodarczej, zatrudnienia wspomaganego oraz włączania w rynek pracy osób dotkniętych wykluczeniem; aktywne działania na rzecz konkretnych grup docelowych, takich jak młodzież czy osoby niepełnosprawne.

34. EFS 12 państw członkowskich wykorzystało współfinansowanie EFS do stworzenia nowych możliwości zatrudnienia i zwiększenia szans swoich obywateli na wejście na rynek pracy. 5,5 miliona osób skorzystało z rożnych działań zorientowanych na pracę, obejmujących subsydiowanie miejsc pracy, tworzenie nowych przedsiębiorstw czy wspieranie włączenia społecznego jako pierwszego kroku na drodze do zatrudnienia. Strategia „po pierwsze praca”, jako alternatywa dla pasywnego wsparcia finansowego, przeważyła i w tym przypadku, zachęcając ludzi do powrotu do pracy. Zgodnie z tą tendencją tworzenie nowych przedsiębiorstw i promowanie samozatrudnienia znalazły się wśród naczelnych celów okresu programowania 2007-2013.

35. EFS W obecnym okresie programowania 2007–2013 EFS dysponuje budżetem w wysokości 76 mld EUR, który ma być przeznaczony na współfinansowanie 117 programów operacyjnych w 27 państwach członkowskich. Krajowe środki publiczne i prywatne to kolejne 41 mld EUR. Wspierane działania obejmują następujące dziedziny: (i) zdolność do adaptacji pracowników i przedsiębiorstw, (ii) dostęp do zatrudnienia i integracja na rynku pracy, (iii) integracja społeczna osób defaworyzowanych, (iv) reforma systemów edukacyjnych i szkoleniowych, (v) dobre rządzenie, partnerstwo i zaangażowanie partnerów społecznych. EFS wspiera działania we wszystkich 27-miu państwach członkowskich w ramach dwóch celów: Konwergencja i Konkurencyjność. Dodatkowe priorytety w tzw. regionach konwergencyjnych to: (i) ustawiczne kształcenie, badania i innowacje, (ii) budowanie potencjału administracji publicznej i sektora usług.

36. Regulacje UE w zakresie rynku pracy

37. Regulacje UE w zakresie rynku pracy Dyrektywa jest aktem prawnym przewidzianym w Traktacie o Unii Europejskiej. Jest wiążąca w całości i zobowiązuje państwa członkowskie do dokonania jej transpozycji do prawa krajowego w określonym terminie. Dyrektywa wchodzi w życie po opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym UE.

38. Regulacje UE w zakresie rynku pracy DYREKTYWA 2006/54/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 5 lipca 2006 r. w  sprawie wprowadzenia w  życie zasady równości szans oraz  równego traktowania kobiet i  mężczyzn w  dziedzinie zatrudnienia i  pracy (wersja przeredagowana) DYREKTYWA RADY 2004/113/WE z dnia 13 grudnia 2004 r. wprowadzająca w  życie zasadę równego traktowania mężczyzn i  kobiet w  zakresie dostępu do  towarów i  usług oraz  dostarczania towarów i  usług DYREKTYWA 2002/73/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 23 września 2002 r. zmieniająca dyrektywę Rady 76/207/EWG w  sprawie wprowadzenia w  życie zasady równego traktowania mężczyzn i  kobiet w  zakresie dostępu do  zatrudnienia, kształcenia i  awansu zawodowego oraz  warunków pracy

39. Regulacje UE w zakresie rynku pracy Dyrektywa Rady 2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r. wprowadzająca w  życie zasadę równego traktowania osób bez względu na  pochodzenie rasowe lub  etniczne DYREKTYWA RADY 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w  zakresie zatrudnienia i  pracy DYREKTYWA RADY 97/80/WE z dnia 15 grudnia 1997 r. dotycząca ciężaru dowodu w  sprawach dyskryminacji ze  względu na  płeć DYREKTYWA RADY 96/97/WE z dnia 20 grudnia 1996 r. zmieniająca dyrektywę 86/378/EWG w  sprawie wprowadzania w  życie zasady równego traktowania kobiet i  mężczyzn w  systemach zabezpieczenia społecznego pracowników

40. Regulacje UE w zakresie rynku pracy DYREKTYWA RADY 96/34/WE z dnia 3 czerwca 1996 roku w  sprawie porozumienia ramowego dotyczącego urlopu rodzicielskiego zawartego przez UNICE, CEEP oraz ETUC i   zdrowia pracownic w  ciąży, pracownic, które niedawno rodziły, i  pracownic karmiących piersią (dziesiąta dyrektywa szczegółowa w  rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) DYREKTYWA RADY 92/85/EWG z dnia 19 października 1992 r. w  sprawie wprowadzenia środków służących wspieraniu poprawy w  miejscu pracy bezpieczeństwa DYREKTYWA RADY z dnia 11 grudnia 1986 r. w  sprawie stosowania zasady równego traktowania kobiet i  mężczyzn pracujących na  własny rachunek, w  tym w  rolnictwie, oraz  w  sprawie ochrony kobiet pracujących na  własny rachunek w  okresie ciąży i  macierzyństwa DYREKTYWA RADY  z dnia 24 lipca 1986 r. w  sprawie wprowadzenia w  życie zasady równego traktowania kobiet i  mężczyzn w  systemach zabezpieczenia społecznego pracowników .

41. Regulacje UE w zakresie rynku pracy DYREKTYWA RADY z dnia 19 grudnia 1978 r. w  sprawie stopniowego wprowadzania w  życie zasady równego traktowania kobiet i  mężczyzn w  dziedzinie zabezpieczenia społecznego (79/7/EWG) DYREKTYWA RADY z dnia 9 lutego 1976 r. w  sprawie wprowadzenia w  życie zasady równego traktowania kobiet i  mężczyzn w  zakresie dostępu o  zatrudnienia, kształcenia i  awansu zawodowego oraz  warunków pracy (76/207/EWG) DYREKTYWA RADY z dnia 10 lutego 1975 r. w  sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich dotyczących stosowania zasady równości wynagrodzeń dla mężczyzn i  kobiet (75/117/EWG)

42. NAJWAŻNIEJSZE AKTY PRAWNE DOTYCZĄCE BADANIA SIŁY ROBOCZEJW KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Główne akty prawne Rozporządzenie Rady nr 577/98 z dnia 9.03.1998 r. w sprawie organizacji reprezentacyjnego badania siły roboczej we Wspólnocie (Dz. U. L nr 77/3); Rozporządzenie (WE) nr 1991/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8.10.2002 r. zmieniające rozporządzenie Rady (WE) nr 557/98 w sprawie organizacji reprezentacyjnego badania dotyczącego siły roboczej na terenie Wspólnoty (Dz. U. L 308); Rozporządzenie Parlamentu nr 2257/2003 i Rady z dnia 25.11.2003 r. zmieniające Rozporządzenie Rady nr 577/98 w sprawie organizacji reprezentacyjnego badania siły roboczej na terenie Wspólnoty dotyczące adaptacji listy charakterystyk (Dz. U. L nr 336/6).

43. NAJWAŻNIEJSZE AKTY PRAWNE DOTYCZĄCE BADANIA SIŁY ROBOCZEJW KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1575/2000 z dnia 19.07.2000 r. wykonujące rozporządzenie Rady (WE) nr 577/98 w sprawie organizacji badania reprezentacyjnego dotyczącego siły roboczej na terenie Wspólnoty, dotyczące kodowania, które ma być używane przy przesyłaniu danych w 2001 r. i następnych latach (Dz. U. L 181); Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1897/2000 z dnia 7.09.2000 r. wykonujące rozporządzenie Rady (WE) nr 577/98 w sprawie organizacji reprezentacyjnego badania siły roboczej we Wspólnocie, dotyczące operacyjnej definicji bezrobocia (Dz. U. L 228); Rozporządzenie Komisji (WE) nr 2104/2002 z 28.11.2002 r. dostosowujące rozporządzenie Rady (WE) nr 577/98 w sprawie organizacji reprezentacyjnego badania dotyczącego siły roboczej na terenie Wspólnoty i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1575/2000 wykonujące rozporządzenie Rady (WE) nr 577/98 w zakresie dotyczącym wykazu zmiennych edukacji i szkolenia oraz ich kodyfikacji, które należy stosować w celu przesyłania danych począwszy od 2003 r. (Dz. U. L 324); Rozporządzenie Komisji (WE) nr 430/2005 z dnia 15.03.2005 r. wykonujące rozporządzenie Rady (WE) nr 577/98 w sprawie organizacji badania reprezentacyjnego dotyczącego siły roboczej na terenie Wspólnoty w odniesieniu do kodyfikacji, którą należy stosować w celu przesyłania danych, począwszy od 2006 r., i wykorzystania prób cząstkowych do gromadzenia danych dotyczących zmiennych strukturalnych (Dz. U. UE L 71).

44. Badania BAEL

45. Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności - BAEL Podstawowe źródło informacji o sytuacji na rynku pracy. Celem badania jest uzyskanie informacji o wielkości i strukturze siły roboczej. W efekcie badania zostaje ustalona liczba osób aktywnych zawodowo, czyli suma osób pracujących i bezrobotnych, jak również określona liczba osób biernych zawodowo, czyli osób nie pracujących i niezainteresowanych podjęciem pracy. Podstawowym kryterium podziału ludności z punktu widzenia aktywności ekonomicznej na pracujących, bezrobotnych i biernych zawodowo jest praca a dokładniej: fakt wykonywania, posiadania bądź poszukiwania pracy w badanym tygodniu. Badaniem objęta jest próba osób w wieku od 15 lat.

46. Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności - BAEL Dzięki zastosowaniu metody reprezentacyjnej możliwe jest uogólnienie uzyskanych wyników na całą populację osób w wieku 15 lat i więcej. Metodologia badania oparta jest na definicjach zalecanych przez Międzynarodową Organizację Pracy i Eurostat. W związku z czym wyniki Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności są porównywalne w skali międzynarodowej. Stosowane w badaniu definicje zostały przyjęte na XIII Międzynarodowej Konferencji Statystyków Pracy w 1982 roku i różnią się od powszechnie stosowanych na przykład w krajowych urzędach pracy. W Polsce Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności prowadzone jest w cyklu kwartalnym od maja 1992 r. przez Główny Urząd Statystyczny.

47. Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności - BAEL Aby osoba została uznana za bezrobotną według BAEL, musi spełniać 3 warunki: nie pracowała w okresie badanego tygodnia przez 4 tygodnie (wliczając jako ostatni tydzień badany) poszukuje aktywnie pracy jest gotowa do podjęcia pracy w badanym lub następnym tygodniu do bezrobotnych zalicza się także osoby, które znalazły pracę oraz czekają na jej rozpoczęcie (do 30 dni).

48. Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności - BAEL Dane zbierane do analizy BAEL zbierane są w formie tabelarycznej oraz wykresowej i prezentowane w formie publikacji GUS. Ostatnio opublikowane dane GUS BAEL: http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_pw_aktywnosc__ekonomiczna_ludnosci_Polski_%28aneks%29.pdf

49. Przykładowa analiza BAEL

50. Przykładowa analiza BAEL