Orman Amenajman Planlarında Su Fonksiyonunun Geliştirilmesi

1. OrmanAmenajmanPlanlarında Su FonksiyonununGeliştirilmesi Prof. Dr. Yusuf GÜNEŞ İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Çevre ve Orman Hukuku Anabilim Dalı

2. Kaynak olarak su • Mevzuatta yer alan • Yeraltı suyu • Yüzeysel su • Kaynak suyu • Mevzuatta yer almayan • Kullanılmış (gray water) su

3. Eldeedildiğikaynağa göre su • Yeraltısuları, • Kaynaksuları, • Yüzeyselsular • Denizler, göllervebataklıklar, • Buzullarvekarsuları,

4. Niteliğinegöresu • 1- Temizsu, • 2- Kullanılmış (gray water) sular, • 3-Atık sular, • 4-Kirlenmiş su,

5. Kullanılışyerlerinegöre sular • 1- İçmesuları, • 2- Endüstriyelsu, • 3-Tarımsal sulamasuyu • 4- Kullanmasuyu

6. Hukuksal niteliği • Bağımsız eşya sayılmaz (şişelemeye kadar) • Eşya- mütemmim cüzü- kaynak suyu olabilir • Teferruat • Semere- meyve

7. Sular üzerinde haklar • Mülkiyet • İrtifak hakkı • Kaynak hakkı • Kullanım hakkı

8. Su Politikası-1-Tesbitler • nüfusartışı • hızlışehirleşme • sanayileşmeninyolaçtığısuihtiyacı • iklimdeğişikliği • Uluslararasısuhukukuhenüzoluşturulmaaşamasındadır. • Su konusundabugünekadarkabuledilenuluslararasısözleşmelerdahaziyadesınıraşansukaynaklarınınyönetimivekorunmasınaodaklanmıştır. • Suyutümboyutlarıylaelealanküreselölçektekabulgörenuluslararasıbirsözleşmeyok

9. Su Politikası-2-Tahminler • Su sıkıntısınıngelecek 20-25 yıliçerisindeOrtaDoğudâhilbazıbölgelerdesukrizinedönüşmesiihtimali • ikamesimümkünolmayanbudoğalkaynağın, 21. yüzyılınstratejikkaynaklarındanbiriolacağının genel olarak kabul edilmesi

10. Su Politikası-3-Destekleyici Kaynaklar • Su kaynaklarıpolitikamız, suyunülkemizinekonomikvesosyalkalkınması, suvegıdagüvenliğiaçısındanönceliklerimiz, • AB ile tam üyelikmüzakereleri, • bölgeselgelişmeler • gözönündebulundurularakoluşturulmaktavedeğişenkoşullaragöregözdengeçirilmektedir

11. Su Politikası-4- Politikalar • Sürdürülebilir olması • Katılımcı yönetim • Kalkınmaya katkı sağlamalı • Sınırı aşan sular ve ekosistemler • Orman ve su konusunda bir strateji ve politika olduğu söylenemez, hatta planlamasa bile yer almıyor • Ticarileşmesi ?

12. Su Politikası- 5-Araçlar • Anayasal hükümler • Kalkınma planları • AB Süreci • Bölgesel planlar • İmar planlaması • Bilim • Doktrin

13. Su Politikası- 6-Aktörler • Merkezi yönetim • Yerel yönetimler • Halk • Kaynak sahibi • Yatırımcılar • AB Süreci ilgilileri • Uluslararası aktörler

14. Su Politilası-7-ilkeler • TekbirnehirhalindedenizedökülenFıratveDicleNehirlerinintekbirhavzaoluşturması • İkinehirtekhavzailkesiTürkiyeiçinvazgeçilmezbirkoşuldur. • Bu kapsamdaikinehrintoplamsupotansiyelininkıyıdaşüçülkeninihtiyaçlarınıkarşılamayayeterliolduğudüşünülmektedir. • Bu çerçevedeTürkiye, sularınhakça, akılcıve optimum kullanımını, suyunyararlarınınpaylaşılmasınıvediğerkıyıdaşülkelere “ciddizarar” verilmemesinisavunmaktaolupDicleveFıratsularıkonusunutümboyutlarıylavebütüncülbiryaklaşımlagörüşmeyehazırdır. • Bu çerçevedebiriyiniyetgösterisiolaraktalepedilenbilgiveverilerdiğerkıyıdaşülkelereiletilmişvebilgideğişimininhavzabazındakarşılıklıolmasıgerektiğivurgulanmıştır.

15. AB Süreci ve Su-1 • «Çevre» başlığında yer almakta • «Su Çerçeve Direktifi», ancak henüz uyarlanmadı • Sınırı aşan sular için ortak yönetim planı yada koordinasyon halinde her ülkenin kendi sınırı içinde kalan kısmını planlaması • Su kaynaklarının kirliliğe karşı korunması • Etki değerlendirmesinin yapılması • İdari kapasitenin geliştirilmesi

16. AB Süreci ve Su-2 • Türkiye sınırlı ilerleme kaydetmiştir • Aarhus ve Espoo sözleşmelerine taraf değil, taraf olma konusunda bir takvim de yok • Katılım, bilgiye erişim ve yargıya erişim sınırlı • Stratejik ÇED uygulaması bulunmamakta • Mevcut ÇED uygulaması sınırı aşan suları kapsamıyor

17. AB Su Mevzuatı • AB Su ÇerçeveDirektifi, • SınıraşanSuyollarıveUluslararasıGöllerinKorunmasıveKullanılmasıSözleşmesi (Helsinki Sözleşmesi), • SınıraşanBoyuttaÇevreselEtkiDeğerlendirilmesiSözleşmesi (Espoo Sözleşmesi), • ÇevreselKonulardaBilgiyeErişim, Karar Alma SürecineHalkınKatılımıveYargıyaBaşvuruSözleşmesi (Aarhus Sözleşmesi) ,

18. Su Hukuku • Gelişmiş bir hukuk dalı değil • Geleneksel haklar ağır basıyor • Ulusal ve uluslararası süreçlerden etkileniyor • Temel hükümler MK da yer alıyor • Kamu hukuku ağır basıyor, ancak özel hukuku ilgilendiren konular son derece fazla

19. Su Hukukunda Temel İlkeler • Su kullanım hakkı • Temel haklardan sayılır • Kamu hukuku ağır basıyor • Herkesin ihtiyacı öncelik sırasına göre giderilir • Ekosistemin su ihtiyacı dikkate alınmalı

20. Su Mevzuatı • Son derece dağınık • Çok sayıda hukusal düzenleme • Anayasa • Kanun • KHK • Tüzük • Yönetmelik • Hükümlerin çatışması • Hükümlerin örtüşmesi

21. Anayasa ve Su • Doğrudan doğruya bir hüküm yer almaz • 43. madde kıyılardan yararlanmayı düzenler • 168. madde doğal kaynakları düzenler

22. Kalkınma Planları ve Su – 1 • Kurum ve kuruluşlar arasında görev ve yetki dağılımında belirsizlikler var • 2004 yılıitibarıyla, 3225 belediyenin 1911’inden derlenenistatistikleregöre; • Kanalizasyondan yararlanma - %80, • Atık su ve arıtma tesislerinden yararlanma - %47, • İçme ve kullanma suyuna erişim- %93, • İçme suyu arıtmasından yararlanma- %42

23. Kalkınma Planları ve Su-2 • AB’yeuyumsürecinde; • atıkyönetimi, • doğakoruma, • gürültüveçevreseletkideğerlendirmekonularındailerlemesağlanmasınarağmen, • çevrealanındahalaçoksayıdadüzenlemeyegereksinimbulunuyor

24. Kalkınma Planları ve Su-3 • Su veodunüretimiilebiyolojikçeşitliliğintemelkaynağıolanormanlarınsürdürülebiliryönetimiçalışmalarınadevamedilmektedir • Endüstriyelvetoprakmuhafazaağaçlandırmaları 2000 yılındatoplamormanalanınınyüzde 10’u seviyesindeiken 2005 yılısonundayüzde 12’si seviyesineyükselmiştir • 52 ildebazıormansahalarınınkentormanışeklindehizmetvermeyebaşlanmıştır

25. Kalkınma Planları ve Su-4 • DSİ sulamaalanlarıileağaçlandırmafaaliyetlerindeartışolmasınınamaçlanmıştır • Su sağlama tesislerinde kayıp ve kaçakların önlenmesi, • Su kirliliğinin önlenmesi, • Arıtılan suyun tekrar kullanımının sağlanması, • Havza temelinde bütüncül bir yaklaşımla yönetim ve planlama

26. Su Hakkında Kanunlar-1 • 4721 sayılı Medeni Kanun • 831 sayılıSularhakkındaKanun • 1053 sayılıİçmeSularıHakkındaKanun • 5346 sayılıYenilenebilirEnerjiKanunu • 7478 SayılıKöyİçmeSularıHakkındaKanun • 2674 sayılıKarasularıKanunu • 5686 sayılıJeotermalKaynaklarveDoğalMineralliSularKanunu • 815 sayılıKabotajKanunu • 167 sayılıYeraltıSularıHakkındaKanun •  6815 sayılıSahil Güvenlik Kanunu

27. Su Hakkında Kanunlar-2 • 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu • 2560 Sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun • 6172 sayılı SulamaBirlikleriKanunu • 6831 SayılıOrmanKanunu • Su Çerçeve Kanunu

28. Su Hakkında Yönetmelikler-1 • Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik (2012/28257 sayılı R.G) • İçme Suyu Elde Edilen Veya Elde Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik (2012/28338 sayılı R.G.) • İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik • Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği • Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği • Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği • Cazibeli Sulama Tesislerinden Faydalananlardan Hizmet Bedeli Alınmasına Dair Yönetmelik

29. Su Hakkında Yönetmelikler-2 • Eğirdir Gölü Özel Hükümler • Gökçe Barajı Havzası Özel Hükümler • Kartalkaya Barajı Havzası Özel Hükümler • Su Havzalarının Korunması ve Yönetim Planlarının Hazırlanması Hakkında Yönetmelik • Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği • Orman Amenajman Yönetmeliği • ÇED Yönetmeliği

30. Paydaşlar- Yönetim bakımından • DSİ • SulamaBirlikleri • Belediyeler • Köytüzelkişiliği • TürkiyeSu Enstitüsü • Ormanve Su İşleriBakanlığı • İl Özel İdareleri

31. Paydaşlar- Kullanım Bakımından • Vatandaşlar (herkes) • b. Arazimalikleri • c. Sanayiciler • d. Çiftçiler • e. Turizmciler • f. Komşular • g. Alt arazidebulunanlar • h. Ekosistem

32. Tartışma ve Öneriler-1 • Kaynak olarak su • Eldeedildiğikaynağa göre su • Niteliğinegöresu • Kullanılışyerlerinegöre su • Suyun Hukuksal niteliği • Sular üzerinde haklar • Su Politikası-1-Tesbitler • Su Politikası-2-Tahminler

33. Tartışma ve Öneriler-2 • Su Politikası-3-Destekleyici Kaynaklar • Su Politikası-4- Politikalar • Su Politikası- 5-Araçlar • Su Politikası- 6-Aktörler • Su Politilası-7-ilkeler • AB Süreci ve Su-1 • AB Su Mevzuatı

34. Tartışma ve Öneriler-3 • Su Hukku • Su Hukukunda Temel İlkeler • Su Mevzuatı • Anayasa ve Su • Kalkınma Planları ve Su • Su Hakkında Kanunlar • Su Hakkında Yönetmelikler

35. Tartışma ve Öneriler-4 • Paydaşlar- Yönetim bakımından • Paydaşlar- Kullanım Bakımından • Tartışılması gereken diğer konular • Serbest eleştiriler • Serbest öneriler

36. İlginize teşekkür ederim Prof. Dr. Yusuf GÜNEŞ