Finlandia

1. Finlandia

2. Powierzchnia, położenie i granice. • Powierzchnia całkowita Finlandii wynosi 337 030 km², co czyni z niej siódmy pod względem powierzchni kraj w Europie. Powierzchnia lądowa wynosi 305 470 km², zaś wód – 31 560 km² (10,6% całkowitej powierzchni). • Finlandia leży w Europie Północnej, nad Zatoką Botnicką (zachodnie wybrzeże) i Zatoką Fińską (południowe wybrzeże), nad Morzem Bałtyckim. Terytorium kraju leży na obszarze przylegającym do Półwyspu Skandynawskiego. • Skrajne punkty: północny 70°06'N, południowy 59°30'N, zachodni 19°07'E, wschodni 31°35'E. Rozciągłość południkowa wynosi 1140 km, a równoleżnikowa 530 km. • Finlandia graniczy z następującymi państwami: • Norwegia – 729 km • Szwecja – 586 km • Rosja – 1313 km • Estonia poprzez wody terytorialne Zatoki Fińskiej – około 330 km • Długość linii brzegowej wynosi 1126 km bez wysp; z uwzględnieniem wysp ponad 4500 km.

3. Powierzchnia: • ląd: 304 473 km² • woda: 33 672 km² • całkowita: 338 145 km² Długość granicy lądowej: • Rosja: 1313 km • Szwecja: 586 km • Norwegia: 729 km • całkowita: 2628 km

4. Góry Finlandii • Góry Skandynawskie-łańcuch górski w zachodniej i północnej części Półwyspu Skandynawskiego, ciągnący się wzdłuż wybrzeża Oceanu Atlantyckiego, na terytorium Norwegii, Szwecji i częściowo Finlandii. Długość ok. 1800 km, szerokość do 550 km..Powstały w orogenezie kaledońskiej, w czasie późniejszych ruchów górotwórczych były kilkakroć blokowo nierównomiernie wypiętrzane. Zbudowane są z różnowiekowych skał krystalicznych, metamorficznych i osadowych. Zrównane płaskowyże, tzw. fieldy, silnie kontrastują z głębokimi dolinami. • Ruka– pasmo wzgórz oraz niewielka miejscowość w Laponii, w Finlandii, na północ od miasta Kuusamo. Na jej zboczach położony jest także znanyośrodek narciarski wraz z kompleksem skoczni Ruka International Ski Stadium. W ośrodku narciarskim Ruka znajduje się najstarsza szkoła narciarska w Finlandii, utworzona w 1956. Na wzgórza te składają się szczyty o nazwach: Konttainen (407 m n.p.m.), Pyhävaara (461 m n.p.m.), Rukatanturi (500 m n.p.m.) oraz Valtavaara (491 m n.p.m.) • Salpausselkä– dwa (według niektórych źródeł trzy) równoległe łańcuchy wzgórz w południowej Finlandii pochodzeniapolodowcowego. Jest to morena czołowa uformowana w okresie młodszego dryasu ok. 11 000 lat temu. • Tunturi– określenie używane w języku fińskim na oznaczenie charakterystycznych dla Skandynawii gór lub wzgórz o kształcie półkolistym (tzn. bez stromych ścian i ostrych grani), przekraczających górną granicę lasu. • Najwyższy szczyt Finlandii to Haltiatunturi – 1328 m n.p.m.

5. Zasoby wodne Finlandii • Finlandia jest bardzo zasobna w wody powierzchniowe, podstawowym elementem krajobrazu są właśnie jeziora, których powierzchnia łączna zajmuje prawie 10% powierzchni kraju. Jeziora są połączone rzekami i kanałami, przez co tworzą w środkowej części kraju skomplikowany system wodny. Taki stan rzeczy stwarza bardzo dobre warunki dla transportu wodnego. Rzeki wykorzystywane są wraz z kanałami i jeziorami do spławu drewna i celów energetycznych. • Sieć rzeczna kraju jest gęsta, i choć rzeki są przeważnie krótkie, to są zasobne w wodę. Krótkie rzeki w kraju posiadają liczne progi i wodospady. Największym wodospadem jest Imatra (wysokość 18,4 m). W kraju znajduję się kilka długich rzek powszechnie używanych do żeglugi. Najdłuższą rzeką kraju jest Kemi (600 km), drugą co do wielkości jest Vuoksi (około 550 km). Około 30% powierzchni Finlandii zajmują bagna i torfowiska.

6. Jeziora Finlandii W całym kraju występuje 187 888 jezior. Największe z nich to kolejno: • Saimaa(1377,05km2), • Päijänne(1080,63km2), • Inari(1040,28km2), • Pielinen(894,21km2), • Oulujärvi(887,09km2),

7. Klimat • Południowa część Finlandii leży w strefie klimatu umiarkowanego chłodnego przejściowego. Natomiast północ jest w zakresie klimatu okołobiegunowego subpolarnego. Średnie temperatury lipca na południu wynoszą 17-18 °C i 14-15 °C na północy (w najchłodniejszym miejscu pod Kilpisjärvi 12 °C). W styczniu średnie temperatury wynoszą –2 °C na Wyspach Alandzkich, –4 °C na południowym wybrzeżu, w środkowej części kraju od –8 do –10 °C i –14 °C na północy. Długość okresu wegetacyjnego na południu wynosi 185-200 dni, na północy 120. Najwyższą temperaturę zanotowano w 1914 roku w Liperi, koło Joensuu i wynosiła ona 37,2 °C. Nieoficjalnie najniższa temperatura wystąpiła w Kaaresuvanto (–54 °C). Okres zimowy występuje zwykle od połowy grudnia do końca marca na Wyspach Alandzkich, od końca listopada do końca marca na południowym wybrzeżu, od połowy listopada do połowy kwietnia w środkowej Finlandii i od końca października do końca kwietnia na północy. Liczba dni w roku z temperaturą powyżej 25 °C waha się od 20-25 na południu do 5-7 na północy. Najwięcej zanotowano 48 dni w mieście Kkouvola w 2010 roku. Temperatury powyżej 30 °C zdarzają się rzadko i nie występują w każdym roku. Największą ich liczbę zaobserwowano w 2010 roku w Lappeenranta (14 dni). Okres bez przymrozków trwa od końca kwietnia do połowy października na Wyspach Alandzkich, na południu kraju od początku maja do końca września, na północy od początku czerwca do końca sierpnia, choć sporadycznie przymrozki mogą występować także w lipcu. Średnie roczne opady w Helsinkach wynoszą 650 mm, a największe ich natężenie przypada na sierpień. Na północy suma opadów wynosi 500 mm.

8. Budowa geologiczna i rzeźba • Największy wpływ na ukształtowanie powierzchni Finlandii miały lodowce. 10 000 lat temu cofające się lodowce pozostawiły po sobie moreny, drumliny i ozy. Innymi dowodami na niegdysiejszą obecność lodowców stanowią tysiące jezior, które dzięki nim powstały. Przesuwający się lód wyrzeźbił niecki jezior, które wypełniła woda między innymi z topniejących się lodowców. Kierunek przesuwania się lodowców wpłynął na ułożenie się jezior w osi z północnego wschodu na południowy zachód. Dwa grzbiety Salpausselkä, biegnące równolegle, oddalone od siebie o około 25 kilometrów stanowią morenę czołową. Grzbiety te sięgają wysokością 200 m n.p.m. i stanowią najwyższy punkt południowej Finlandii. Podstawę Finlandii niemal w całości tworzą krystaliczne skały tarczy bałtyckiej, na którą składają się gnejsy, granity i łupki pochodzące sprzed prawie 2,6 mld. lat.  Obszar Finlandii przez kilkaset milionów lat był terenem denudacji, która doprowadziła do powstania penepleny. Finlandia jest krajem nizinnym, a średnia wysokości nad poziomem morza wynosi 152 m n.p.m. W kraju jednak niewiele jest miejsc pokrytych równinami. Poza regionem Zatoki Botnickiej przeważają tereny pagórkowate. Na wschodzie i północy rozciągają się pogórza i wyżyny.