Download
1 / 16
E N D
ZDANIE BOGATE W INFORMACJE Aneta Woźniak
Zdanie pojedyncze – to takie zdanie, które zawiera osobową formę czasownika. Jeśli zawiera samo orzeczenie lub podmiot z orzeczeniem (np. Wsiadaj!) nazywa się zdaniem pojedynczym nierozwiniętym. Jeśli dodamy do niego inne części zdania (np. Wsiadaj do samochodu miły Kaziu!) to będzie zdanie pojedyncze rozwinięte.
ORZECZENIEto najważniejsza część zdania, zwykle wyrażone jest osobową formą czasownika np. Kasia uczy się dobrze. Kot śpi na drzewie.
Orzeczenie imienneskłada się z łącznika – być, stać się, zostać i orzecznika – wyrazu, który orzeka o czynności. np. Staś jest uczniem trzeciej klasy. Gałązka została złamana przez Bartka. Moje dzieci są grzeczne.
PODMIOTto część zdania odpowiadająca na pytania: kto? co? Najczęściej podmiot wyrażony jest rzeczownikiem. np. Mama poszła po zakupy. Na podwórku przewrócił się trzepak. Jaś dał Kasi kwiaty.
Podmiot gramatycznyto rzeczownik występujący w mianowniku i każda część mowy występująca w funkcji rzeczownika. np. Ona liczy tylko na siebie. (zaimek)Znajomy zaprosił mnie do kina. (przymiotnik)Pływać jest zdrowo. (czasownik)„Halo” powiedział Jan do słuchawki. (wykrzyknik)
Podmiot logicznywystępuje w przypadkach zależnych, np. gdy czegoś ubywa lub przybywa. Brakuje nam proszku do pieczenia. Wciąż przybywa mi siwych włosów. Na kolonie dojechało dwóch kolegów.
Podmiot domyślnyjest wyrażony przez końcówkę czasownika osobowego. np.Do babci pojedziemy pociągiem. (my)Wczoraj byliście w kinie a dziś wychodzicie na spacer. (wy)Pójdę do sklepu jak nie zapomnę. (ja)
Zdanie bezpodmiotowenie można ustalić wykonawcy czynności.np. Grzmiało i błyskało się.Nie można tu parkować. Trzeba być grzecznym.Stefka popychano w tłumie.
PRZYDAWKAto określenie rzeczownika, odpowiada na pytania: jaki? który? czyj? Przydawka jest określeniem podmiotu, dopełnienia i okolicznika. np. Małe dzieci grzecznie się bawią. Mój tata zabrał mnie na lody. Pierwszy sen w nowym miejscu warto zapamiętać.
DOPEŁNIENIEto część zdania, która odpowiada na pytania przypadków. Jest uzupełnieniem informacji w zdaniu. Dopełnia orzeczenie. np. Marysia wyszła z psem na spacer. Tata kupił Marcinkowirower. (komu?) (co?)W oddali dostrzegłem zbliżającego się kolegę. (kogo?)Od rana Krzyś spaceruje z ojcem. (z kim?)
OKOLICZNIKto część zdania, która uzupełnia orzeczenie o dodatkowe elementy, bez których jednak wypowiedź byłaby kompletna. Odpowiada na pytania: jak? gdzie? kiedy? po co? dlaczego?np. Mów wolno i wyraźnie. (jak?)Wczoraj bolała mnie głowa. (kiedy?)W ogródku rosną piękne róże. (gdzie?)Idę po zakupy. (po co?)
