Uwagi mile widziane dobrowol@ post.harvard Deregulacja Jako ść prawa – Publiczne wysłuchanie

1. Uwagi mile widziane dobrowol@post.harvard.edu Deregulacja Jakość prawa – Publiczne wysłuchanie Propozycje merytoryczne i decyzje do podjęcia Wersja 0.05

2. Streszczenie Deregulacja jest to zasada na mocy, której państwo uchwala tylko te prawa, które przynoszą więcej korzyści niż kosztów, oraz podejmuje tylko te działania, które wykonuje lepiej niż sektor prywatny. • Celem propozycji jest podniesienie jakości tworzonego prawa poprzez wprowadzenie do regulaminu Sejmu mechanizmu publicznego wysłuchania. • Skuteczność publicznego wysłuchania opiera się na upublicznieniu procesu tworzenia prawa. • Publiczne przedstawienie sprzecznych interesów wraz z merytorycznymi racjami wszystkich stron pozwala parlamentarzystom i społeczeństwu podejmować lepsze decyzje. • W praktyce publiczne wysłuchanie polega na dopuszczeniu do głosu przed komisja Sejmu obywateli, którzy mogą być dotknięci proponowaną ustawą. • Publiczne wysłuchanie jest wykorzystywane w USA na wszystkich poziomach władzy od początku republiki. • W Europie od kilkunastu lat publiczne wysłuchanie staje się coraz częstszym elementem systemu tworzenia prawa. • Projekt konstytucji Europejskiej zawiera dwie zasady, które jeżeli konstytucja zostanie przyjęta stanowić będą bodziec do szerszego stosowania publicznych wysłuchań na terenie UE. Te dwie zasady to zasada demokracji przedstawicielskiej (Art. 45) oraz zasada demokracji uczestniczącej (Art. 46).

3. Spis treści • 0. Spis treści……………………………………………………….. 3 • 1. Założenia………………………………………………………… 4 • 2. Publiczne wysłuchanie………………………………………….. 6 • Publiczne wysłuchanie a prawo polskie i europejskie……... 12 • Publiczne wysłuchanie w pytaniach i odpowiedziach…...….. 24 • Następne kroki…………………………….…………………….. 34 • Załączniki…..…………………………………………………….. 36 • Życiorysy członków zespołu……………………………… 36 • Bibliografia …………………………………………………. 41 • Spis podtematów w temacie deregulacja……………….. 43 Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści Prawo polskie i UE Pytani i Odpowiedzi

4. Założenia • Stworzyć mechanizm kontroli jakości tworzonego prawa • Prawo dobre to takie które wyważa sprzeczne interesy obywateli w celu maksymalizowania dobra wspólnego • W demokracji jedynym skutecznym mechanizmem nadzoru nad jakością tworzonego prawa jest upublicznienie procesu jego tworzenia.

5. Publiczne wysłuchanie: kontrola jakości tworzonego prawa Informacja i świadomi obywatele są w ostatniej instancji jedyną skuteczną obroną przed grupami interesów. • Prawo dobre to takie które wyważa sprzeczne interesy obywateli w celu maksymalizowania dobra wspólnego • W demokracji jedynym skutecznym mechanizmem nadzorunad jakością tworzonego prawa jest upublicznienie procesu jego tworzenia. • W rezultacie publicznego przedstawienia sprzecznych interesów wraz z merytorycznymi racjami obu stron parlamentarzyści i społeczeństwo mogą podejmować lepsze decyzje na temat proponowanych ustaw. • Reglamentowanie dostępu do tworzących prawo na zasadzie podziału na „bezstronnych ekspertów” i „stronniczych lobbystów” jest skazane na niepowodzenie (kto będzie decydował o zapisaniu do „bezstronnych ekspertów” i według jakich kryteriów?) Prawo polskie i UE Pytani i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

6. Publiczne wysłuchanie • Skuteczna bo publiczna analiza kosztów i korzyści proponowanych ustaw. • Uporządkowane i publiczne dopuszczenie obywateli do głosu przed komisjami Sejmu pracującymi nad ustawami. • Taka „komisja ds. Rywina” zanim kolejny Rywin pójdzie korumpować decydentów.

7. Publiczne wysłuchanie - opis • Publiczne wysłuchanie - co to jest: • Dopuszczenie w uporządkowany sposób do głosu podczas tworzenia prawa wszystkich, którzy będą dotknięci proponowanym prawem. Wejść może każdy kto uprawdopodobni swój interes i wniesie nową wiedzę. Ale preferowane są podmioty zbiorowe będące w stanie wnieść do wiedzy posłów i obywateli nowe i porządnie opracowane informacje. • Publiczne wysłuchanie – dlaczego jest tak skuteczne: • Daje obywatelom w uporządkowany sposób dostęp do procesu decyzyjnego, kosztem załatwiaczy działających na obrzeżach Sejmu. W rezultacie publicznego przedstawienia sprzecznych interesów wraz z merytorycznymi racjami obu stron parlamentarzyści i społeczeństwo mogą podejmować lepsze decyzje na temat proponowanych ustaw. Komisja Rywina zanim będzie afera. Prawo polskie i UE Pytani i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

8. Publiczne wysłuchanie – konkretna propozycja Do regulaminu Sejmu wnieść następujące ulepszenia: • Jeżeli projekt ustawy jest wystarczająco ważny, komisja zajmująca się nim, może ogłosić publiczne wysłuchanie. • Decyzję o wadze lub jego braku dla każdego projektu ustawy podejmuje przewodniczący komisji. Decyzję podaje się do wiadomości publicznej na stronach internetowych Sejmu oraz co najmniej jednym ogłoszeniem w dwóch dziennikach ogólnopolskich (lub na stronie głównej portalu internetowego, który jest odwiedzany przez ilość osób porównywalną do ilości czytelników największych dzienników ogólnopolskich). • Co najmniej na dwa tygodnie przed wysłuchaniem do wiadomości publicznej podaje się datę, miejsce i temat wysłuchania. • Publiczne wysłuchania prowadzone przez komisje i podkomisje są otwarte dla publiczności, chyba, że w głosowaniu imiennym komisja lub podkomisja zdecyduje, że publiczny charakter wysłuchania zagraża bezpieczeństwu narodowemu, może doprowadzić do ujawnienia poufnych informacji policji, lub też jest sprzeczny z prawem. Jest naturalne, że różne grupy społeczne i jednostki mają różne i często sprzeczne interesy. Jednak dobre prawo potrafi wyważyć te sprzeczności z korzyścią dla ogółu obywateli. Prawo polskie i UE Pytani i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

9. Publiczne wysłuchanie – konkretna propozycja (c.d.) • Takim samym głosowaniem, każda komisja oprócz komisji d/s obrony narodowej i komisji d/s służb tajnych, możne zamknąć przed publicznością następny (jeden) dzień wysłuchań. • Komisje d/s obrony narodowej i służb tajnych mogą zamknąć przed publicznością do pięciu następujących po sobie dni przesłuchań. • Każdy świadek występujący podczas wysłuchań, przed wysłuchaniem składa oświadczenie w formie pisemnej, i ogranicza swoją wypowiedź przed komisją do streszczenia głównych tez swojej wypowiedzi. • Przewodniczący komisji decyduje ile trwa wystąpienie świadków przed komisją (nie mniej niż 5 minut i nie więcej niż 15 minut). Każdy występujący musi otrzymać równy czas. Aby móc wyważyć racje wszystkich stron Sejm i opinia publiczna muszą mieć dostęp do odpowiedniej ilości i jakości informacji na temat sprzecznych interesów. Prawo polskie i UE Pytani i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

10. Publiczne wysłuchanie – konkretna propozycja (c.d.) • Jeżeli na podstawie analizy pisemnego oświadczenia osoby zgłaszającej się do roli świadka przewodniczący komisji uzna, że przesłuchanie świadka nie wniesie nowych informacji skreśla on daną osobę z listy świadków. Jednocześnie przewodniczący informuje pisemnie o tym osobę, której dotyczy ta decyzja oraz wszystkich członków komisji. Jednakże materiały pisemne złożone przez świadka, o ile są materiałami dotyczącymi przedmiotu publicznego wysłuchania stają się częścią protokołu z publicznego wysłuchania z adnotacją o dacie decyzji o zrezygnowaniu z przesłuchania danego świadka. • Świadkowie, którzy nie są pracownikami rządu muszą dostarczyć swój życiorys, opisać kontrakty z rządem, oraz pomoc finansową uzyskiwaną od państwa. Ponadto muszą stwierdzić czy występują w imieniu swoim czy jakiejś organizacji. Wystarczą proste i niepozorne zmiany. Prawo polskie i UE Pytani i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

11. Publiczne wysłuchanie – konkretna propozycja (c.d.) • Zaleca się, ale nie wymaga, aby w przypadku zgłoszenia dużej ilości świadków preferować przedstawicieli podmiotów zbiorowych (stowarzyszenia, fundacje, organizacje społeczne, związki zawodowe), oraz osoby o uznanym autorytecie w danej dziedzinie. • Każdy członek komisji ma pięć minut na przesłuchanie świadka. • Ponadto w głosowaniu członkowie komisji mogą zezwolić członkom komisji na przedłużenie przesłuchania danego świadka na określony czas nie dłuższy niż godzinę. • Protokół z posiedzenia (za wyjątkiem zamkniętych przesłuchań) musi być niezwłocznie dostępny do na stronach internetowych parlamentu. • Materiały pisemne złożone przez świadków są częścią protokołu. Do wprowadzenia publicznego wysłuchania w komisjach sejmowych wystarczy zmiana regulaminu sejmu. Prawo polskie i UE Pytani i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

12. Prawo Polskie i UE • Konstytucja i ustawa o dostępie do informacji publicznej dopuszczają publiczne wysłuchanie • Prawo i praktyka europejska sugerują zwiększenie uczestnictwa obywateli w życiu politycznym • Publiczne wysłuchanie jest coraz bardzie popularne w Europie • Publiczne wysłuchanie od wielu lat funkcjonuje w Stanach Zjednoczonych

13. Konstytucja Polski dopuszcza publiczne wysłuchanie Art. 61 • 1. Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. (…) • 2. Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dzwięku i obrazu. Konstytucja gwarantuje obywatelom wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów. Czym są komisje sejmowe jak nie kolegialnymi organami władzy publicznej pochodzącymi z powszechnych wyborów? Prawo polskie i UE Pytani i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

14. Ustawa o dostępie do informacji publicznej też nam sprzyja Art. 6 1. Udostępnieniu podlega informacja publiczna, w szczególności o: 1) polityce wewnętrznej i zagranicznej, w tym o: • Zamierzeniach działań władzy ustawodawczej oraz wykonawczej, • Projektowaniu aktów normatywnych Ustawa o dostępie do informacji publicznej gwarantuje dostęp do informacji na temat zamierzonych działań władzy ustawodwczej. Prawo polskie i UE Pytani i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

15. Należy dopasować regulamin Sejmu do konstytucji • Według aktualnego regulaminu Sejmu prawo uczestniczenia w posiedzeniach komisji mają tylko posłowie (!). • Na posiedzenia mogą zostać zaproszeni eksperci w celu wydania opinii. • W przypadku projektów ustaw mogących mieć wpływ na funkcjonowanie samorządu terytorialnego, jego przedstawiciele mają prawo zaprezentowania opinii na posiedzeniu komisji. • Upoważniony przedstawiciel wnioskodawcy jest zobowiązany do uczestniczenia w posiedzeniach komisji i podkomisji (w przypadku inicjatywy ludowej będzie to przedstawiciel grupy obywateli wnoszącej ustawę do Sejmu). • Po rozpatrzeniu projektu komisja przekazuje Sejmowi sprawozdanie wraz ze swoim stanowiskiem. Regulamin Sejmu wydaje się być sprzeczny z konstytucją. Prawo polskie i UE Pytani i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

16. Włochy • We Włoszech instytucja publicznego wysłuchania („audizione pubblica”) występuje na poziomie regionalnym[1]. Tryb postępowania regulowany jest przez odpowiednie ustawy regionalne („leggi regionali”). • Na następnej stronie znajduje się tłumaczenie fragmentu ustawy obowiązującej w regionie Emilia-Romagna[2]. [1] We Włoszech występuje trójstopniowy podział terytorialny: „comune”, „provincia” i „regione”. [2] Ustawa z dnia 6 września 1993 r., nr 32, dotycząca procedury administracyjnej i prawa dostępu do informacji publicznej opublikowana w Biuletynie Ustaw Regionalnych nr 7 z dnia 9 września 1993 r., dostępna na: http://www.ermesagricoltura.it/documenti/ ricerca_sviluppo/lr_32_1993.pdf Wysłuchanie publiczne z powodzeniem funkcjonuje na poziomie regionalnym. Prawo polskie i UE Pytani i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

17. Włochy (c.d.) Region Emilia-Romagna Procedury administracyjne i prawo dostępu do informacji publicznej Art. 15. Publiczne wysłuchania • W zakresie właściwości zarządu („Giunta regionale”)[1], jeżeli rozpatrzenie interesów prywatnych i publicznych zaangażowanych w dane postępowanie jest uzasadnione, właściwy asesor może zaproponować prezydentowi regionu przeprowadzenie wysłuchania zainteresowanych podmiotów. Terminy postępowania nie ulegają zmianie. • Wysłuchanie odbywa się w formie dyskusji przeprowadzanej na zgromadzeniu zwołanym publicznie. W zgromadzeniu mogą uczestniczyć przedstawiciele administracji publicznej, organizacje społeczne, stowarzyszenia, grupy reprezentujące interes zbiorowy lub indywidualny oraz inni zainteresowani. • Co najmniej piętnaście dni przed wysłuchaniem zamieszcza się informację o jego zwołaniu poprzez ogłoszenie w Biuletynie Urzędowym Regionu. • Właściwy asesor określa w formie dekretu podmioty dopuszczone do uczestnictwa w wysłuchaniu. Odrzucenie wniosku o dopuszczenie do uczestnictwa z powodu braku interesu podaje się do wiadomości wraz z uzasadnieniem. • Piętnaście dni przed wysłuchaniem akta postępowania, którego dotyczy wysłuchanie składa się w miejscu wskazanym w ogłoszeniu. • Podmioty zainteresowane mogą składać dokumenty i zgłaszać uwagi w trakcie wysłuchania. • Przeprowadzenie wysłuchania oraz jego wyniki dokumentuje się w formie protokołu redagowanego przez osobę odpowiedzialną za jego przebieg. Zarządzenie podsumowujące wysłuchanie oznacza zakończenie procedury. [1] „Giunta regionale” jest organem wykonawczym regionu (regione). Wysłuchanie publiczne z powodzeniem funkcjonuje na poziomie regionalnym. Prawo polskie i UE Pytani i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

18. Włochy (c.d.) • Potrzebę wprowadzenia instytucji publicznego wysłuchania („audizione pubblica”) na poziomie krajowym dostrzega się we Włoszech w związku ze zjawiskiem lobbingu. Oficjalnie w przedmiocie publicznego wysłuchania wypowiedziała się tylko Forza Italia - partia premiera Włoch, Silvio Berlusconiego. • Forza Italia uważa, że lobbing powinien stać się przedmiotem regulacji, gdyż pozostawiony bez kontroli wpływa negatywnie na stan państwa. Proponowane rozwiązanie przewiduje: • Wprowadzenie w pralamencie publicznego wysłuchania, mającego charakter wyprzedzając uchwalenie ustawy i obligatoryjny, w którym brać będą udział następujące podmioty: przedsiębiorcy, związki zawodowe, stowarzyszenia oraz podmioty bezpośrednio zainteresowane przedmiotem proponowanej ustawy; Trwa debata nad wprowadzeniem wysłuchania publicznego na poziomie kraju. Prawo polskie i UE Pytani i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

19. Włochy (c.d.) • Rejestrację i publikację protokołu z wysłuchania w biuletynie Rady Narodowej ds. Gospodarki i Pracy (Consiglio Nazionale dell’Economia e del Lavoro)[1]. Powierzenie tego zadania Radzie spotkało się z krytyką ze strony zainteresowanych podmiotów. Rozwiązanie przez nie proponowane to umieszczenie protokołów na stronie internetowej włoskiego Parlamentu; • Wprowadzenie zasad przejrzystości w odniesieniu do podmiotów uczestniczących w publicznym wysłuchaniu poprzez instytucję rejestrów. Funkcją rejestrów byłoby ułatwienie dostępu do informacji na temat interesów, które legitymizują dany podmiot do udziału w publicznym wysłuchaniu. [1] Rada jest organem o charakterze konstytucyjnym, spełniającym funkcje konsultacyjne w zakresie spraw dotyczących gospodarki i pracy. Ponadto Radzie przysługuje inicjatywa ustawodawcza oraz prawo do uczestnictwa w pracach legislacyjnych. Organ ten prowadzi również badania nad sprawami wchodzącymi w zakres jego kompetencji. Trwa debata nad wprowadzeniem wysłuchania publicznego na poziomie kraju. Prawo polskie i UE Pytani i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

20. Niemcy • W Niemczech (na poziomie całego kraju) prace w komisjach - wyglądają dokładnie tak jak przewidział to polski ustawodawca. • Jednak w niektórych Landtagach istnieje instytucja "offentliches Hearing" czyli publiczne wysłuchanie. • W landtagu Badenii-Wirtembergii - co do zasady posiedzenia komisji są tam niejawne, jednakże mogą się one odbyć publicznie i może wziąć w nim udział i przedstawić swoje poglądy osoba której może dotyczyć projekt nad którym pracuje komisja albo przedstawiciel jakiejś grupy zainteresowanej danym projektem (lobbyści). • W bawarskim Landtagu prace komisji są jawne i dostępne dla publiczności. W niektórych landach wprowadzono wysłuchanie publiczne. Prawo polskie i UE Pytani i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

21. Unia Europejska – Traktat o Unii Europejskiej Traktat o Unii Europejskiej (1997) Artykuł 1 • Niniejszym Traktatem, Wysokie Strony tworzą pomiędzy sobą UNIĘ EUROPEJSKĄ, dalej zwaną „Unią” • Niniejszy traktat stanowi nowy etap w procesie tworzenie coraz bliższej więzi pomiędzy narodami Europy, w której decyzje są podejmowane w sposób możliwie najbardziej otwarty, oraz w sposób możliwie najbliższy do obywatela. • Unia zostanie stworzona na podstawie Wspólnot Europejskich, które wzbogacone zostaną o zasady i formy współpracy ustanowione w niniejszym traktacie. Traktat o Unii Europejskiej wymaga w pierwszym artykule aby decyzje w Unii były podejmowane „w sposób możliwie najbardziej otwarty, oraz w sposób najblizszy do obywatela”. Prawo polskie i UE Pytani i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

22. Unia Europejska – Komisja Europejska • Począwszy od białej księgi z roku 2001 (European Governance. A White Paper), komisja europejska sugeruje szersze korzystanie z publicznych wysłuchań przez parlament Europejski. • KE coraz częściej uwzględnia tą zasadę w swoich własnych pracach, n.p. Zasady Procedowania Komitetu Regionów: Przepis 49 – Publiczne Wysłuchanie W konkretnych przypadkach po uzyskania zgody Biura komitet może zwołać publiczne wysłuchanie lub zaprosić zewnętrznych ekspertów posiadających wiedzę dotyczącą jednego z punktów porządku. • Rekomendacja KE dotycząca zwiększenia udziału obywateli w decyzjach politycznych znalazło odzwieciedlenia w projekcie konstytucji europejskiej w artykułach 46 i 46 (patrz następne slajd). W odpowiedzi na zarzuty „deficytu demokracji’ oraz brak efektywności skomplikowanych struktur polityczno-administracyjnych Komisja Europejska przygotowała białą księgę n/t „European Governance”. Prawo polskie i UE Pytani i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

23. Unia Europejska – projekt konstytucji UE Artykuł 45: Zasada demokracji przedstawicielskiej • Każdy obywatel ma prawo uczestniczyć w życiu demokratycznym Unii. Decyzje są podejmowane w sposób jak najbardziej otwarty i zbliżony do obywatela. Artykuł 46: Zasada demokracji uczestniczącej • Instytucje Unii, za pomocą odpowiednich środków, umożliwiają obywatelom i stowarzyszeniom przedstawicielskim wypowiadanie i publiczną wymianę poglądów we wszystkich dziedzinach działania Unii. • Instytucje Unii utrzymują otwarty, przejrzysty i regularny dialog ze stowarzyszeniami przedstawicielskimi i społeczeństwem obywatelskim. • Komisja prowadzi szerokie konsultacje z zainteresowanymi stronami w celu zapewnienia spójności i przejrzystości działań Unii. (…) Projekt konstytucji europejskiej dąży do zwiększenia udziału i roli obywateli w życiu publicznym. Prawo polskie i UE Pytani i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

24. Pytania i odpowiedzi • Odpowiedzi na najczęstsze pytania o publicznym wysłuchaniu

25. Pytania Pytanie 1:Kto decyduje czy przy pracach nad daną ustawą zwołać publiczne wysłuchanie? Odpowiedź 1:Przewodniczący komisji. Pytanie 2:Czy wprowadzenie publicznych wysłuchań nie sparaliżuje prac sejmu? Odpowiedź 2:Egzekwowanie regulaminu publicznych wysłuchań zapewnia sprawny przebieg wysłuchań. Regulamin m.in. określa maksymalny czas wypowiedzi, maksymalny czas na zadawanie pytań, możliwość zrezygnowania z wysłuchania świadka jeżeli przewodniczący komisji uważa, że wypowiedzi danego świadka nie wniosą nowych informacji. Pytanie 3:Czy wprowadzenie publicznych wysłuchań nie uniemożliwi wprowadzenia słusznych ale niepopularnych decyzji? Odpowiedź 3:W demokracji parlament zawsze winien mieć na uwadze opinie wyborców. W przypadku decyzji niepopularnych a słusznych obowiązkiem parlamentu jest wytłumaczyć powody podjęcia danej decyzji. Publiczne wysłuchanie jest znakomitym forum na zaprezentowanie parlamentarzystom oraz wyborcom sprzecznych racji oraz sposobu ich wyważenia przez posłów. Prawo polskie i UE Pytania i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

26. Pytania (c.d.) Pytanie 4:W pięć lub nawet piętnaście minut nie da się nic powiedzieć. Polacy są narodem zbyt gadatliwym. Dlaczego sądzicie, że to rozwiązanie przyjmie się w Polsce? Odpowiedź 4:Świadkowie zgłaszający się do komisji składają materiały pisemne, które stają się częścią protokołu z posiedzenia komisji. Wystąpienie ustne jest tylko streszczeniem głównych tez świadka. Pytanie 5:Co z powtarzaniem się argumentów? Odpowiedź 5:Jeżeli przewodniczący komisji uważa, że wypowiedzi danego świadka nie wniosą nowych informacji może on podjąć decyzję o zrezygnowaniu z wysłuchania danego świadka. Pytanie 6:Co z osobami szukającymi sławy a nie posiadającymi żadnych racji merytorycznych Odpowiedź 6:Przewodniczący komisji jeżeli uważa, że wypowiedzi danego świadka nie wniosą nowych informacji jest władny podjąć decyzję o zrezygnowaniu z wysłuchania danego świadka. Prawo polskie i UE Pytania i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

27. Pytania (c.d.) Pytanie 7: Przewodniczący komisji może zrezygnować z przeprowadzenia publicznego wysłuchania na każdy temat, oraz może jedno osobowo zadecydować o tym, że dany świadek nie wniesie nowej wiedzy i skreślić go z listy świadków. Czy nie spowoduje to nadużywaniem władzy przez przewodniczącego i czy nie należy stworzyć procedur odwoławczych od jego decyzji? Odpowiedź 7: Sprawny i sprawiedliwy przebieg publicznych wysłuchań jest kluczowy dla sukcesu tej instytucji. Jedno osobowa odpowiedzialność przewodniczącego umożliwia wyborcom rozliczenie konkretnego przewodniczącego i jego partii z sukcesów i porażek publicznego wysłuchania. Procedury odwoławcze byłyby szkodliwe ponieważ rozwodnią odpowiedzialność za sprawność i sprawiedliwość publicznego wysłuchania. Przewodniczący może jednoosobowo zadecydować o pominięciu danego świadka, oraz zakończyć wysłuchania – jednakże o tych decyzjach musi poinformować zainteresowanych (świadków, pozostałych członków komisji) pisemnie. Jedyną, ale jak pokazują doświadczenia innych krajów wystarczającą, odpowiedzialnością jaką ponosi przewodniczący jest odpowiedzialność polityczna. Prawo polskie i UE Pytania i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

28. Pytania (c.d.) Pytanie 8:Publiczne wysłuchanie jest rozwiązaniem amerykańskim. Polska jest członkiem Unii Europejskiej. Czy nie lepiej szukać rozwiązań europejskich? Odpowiedź 8:Choć publiczne wysłuchanie jest stosowane najdłużej w Stanach Zjednoczonych to od kilku lat jest coraz częściej spotykane w Europie. Dzieje się tak dlatego ponieważ Unia Europejska dąży do zwiększenia udziału obywateli w życiu politycznym i oficjalnych procesach decyzyjnych. Wyrazem tego jest chociażby projekty konstytucji UE: Artykuł 45: Zasada demokracji przedstawicielskiej • Każdy obywatel ma prawo uczestniczyć w życiu demokratycznym Unii. Decyzje są podejmowane w sposób jak najbardziej otwarty i zbliżony do obywatela. Artykuł 46: Zasada demokracji uczestniczącej • Instytucje Unii, za pomocą odpowiednich środków, umożliwiają obywatelom i stowarzyszeniom przedstawicielskim wypowiadanie i publiczną wymianę poglądów we wszystkich dziedzinach działania Unii. • Instytucje Unii utrzymują otwarty, przejrzysty i regularny dialog ze stowarzyszeniami przedstawicielskimi i społeczeństwem obywatelskim. • Komisja prowadzi szerokie konsultacje z zainteresowanymi stronami w celu zapewnienia spójności i przejrzystości działań Unii. Prawo polskie i UE Pytania i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

29. Pytania (c.d.) Pytanie 9:W polskim prawie i zwyczaju istnieje już zasada dialogu społecznego. Czy w takiej sytuacji publicznie wysłuchanie jest w ogóle potrzebne? Odpowiedź 9:Publiczne wysłuchanie jest rozwiązaniem lepszym niż tzw. dialog społeczny. Po pierwsze publiczne wysłuchanie jest bardziej demokratyczne ponieważ zakłada możliwość udziału każdego obywatela, a nie tylko tych którzy są reprezentowani przez zorganizowane korporacje zawodowe. Po drugie do publicznego wysłuchania zgłaszają się sami zainteresowani, a nie tylko organizacje zaproszone przez władze państwowe. Pytanie 10: Ponieważ każdy przewodniczący komisji będzie się chciał pojawić w mediach to będzie ogłaszał jak największą liczbę publicznych wysłuchań. Czy nie istnieje groźba zamiany prac sejmu w cyrk medialny? Odpowiedź 10: Publiczne wysłuchania mają sens polityczny tylko wtedy jeżeli znajdą się obywatele, którzy wystąpią w roli świadków oraz znajdą się obywatele, którzy są zainteresowani przedmiotem publicznych wysłuchań. Przewodniczący komisji, który marnuje czas posłów i pieniądze podatników ponosi odpowiedzialność polityczną przed swoimi wyborcami, oraz przed partią, która go mianowała na dane stanowisko. Ponadto publiczne wysłuchanie, które nie znajdzie zainteresowanie obywateli, a więc i mediów nie zaistnieje w debacie publicznej. Prawo polskie i UE Pytania i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

30. Pytania (c.d.) Pytanie 11:Wraz z rozwojem gospodarki i techniki ustawy, która stają się przedmiotem obrad sejmu stają się coraz bardziej skomplikowane. Czy nie oznacza to, że powinny być one dyskutowane w gronie ekspertów i posłów, zamiast być poddane osądowi osób, które nie mają pojęcia o danej kwestii? Odpowiedź 11:Wręcz przeciwnie coraz więcej ustaw wymaga wiedzy wykraczającej poza kompetencje jednej osoby lub nawet grupy ekspertów. Odkrycie słabości proponowanych rozwiązań jest o wiele bardziej prawdopodobne w ogniu dyskusji publicznej niż podczas ustaleń w małym gronie ekspertów. Eksperci mogą znać technologią, ale nie koniecznie muszą znać jej wszystkie potencjalne efekty społeczne i rynkowe. Dlatego nawet zakładając obiektywny (czyli jaki?) dobór ekspertów i ich dobrą wolę w pracach (reprezentowanie interesu ogółu!) możliwe jest pojawienie się licznych błędów jak to miało miejsce w ustawie o podpisie elektronicznym (patrz: dr hab. J. Jaworski (Uniwersytet Adama Mickiewicza, Poznań), prof. dr hab. M. Kutyłowski, (Politechnika Wrocławska): Podpis elektroniczny – potrzebne zmiany, w: „Telenet”, kwiecień 2002.) Prawo polskie i UE Pytania i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

31. Pytania (c.d.) Pytanie 12:Publiczne wysłuchanie tylko ułatwi działanie lobbystom. Na publiczne wysłuchania przyjdą tylko lobbyści, a zwykli ludzie zostaną w domu. W rezultacie posłowie otrzymają fałszywy obraz rzeczywistości. Czy biorąc pod uwagę skalę zagrożenie lobbyingiem nie należy zrezygnować z publicznych wysłuchań? Odpowiedź 12:Po pierwsze jakość demokracji zależy od obywateli. Po drugie lobbying nie jest złym zjawiskiem z którym należy zwalczać. • Jeżeli obywatele nie będą angażować się w życie swojego kraju, to kraj i poszczególni obywatele na tym ucierpią. Jednakże publiczne wysłuchanie stwarza obywatelom możliwość wpływu na posłów. Możliwość z której obywatele dziś nie mogą skorzystać bo nie istnieje a w przyszłości sami zadecydują czy skorzystają z niej czy nie. • Ponadto, nawet jeżeli na publicznym wysłuchaniu zjawią się tylko lobbiści różnych interesów to przedstawienie sprzecznych interesów przez profesjonalnych lobbystów będzie już wysoce pouczające dla posłów i społeczeństwa. Szkodliwe dla demokracji nie jest lobbying tylko naciski ukryte przed opinią publiczną. Z lobbyingiem nie należy walczyć tylko należy wymagać aby odbywał się „nad stołem”. Prawo polskie i UE Pytania i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

32. Pytania (c.d.) Pytanie 13:Publiczne wysłuchanie można łatwo zmanipulować, dobierając odpowiednio listę świadków poprzez wykluczenie niewygodnych osób, prezentując na forum publicznym wybrane głosy jako konsensus obywatelski, lub też prezentując głosy lobbystów jako głosy ludu. Czy w ogóle warto tworzyć taki mechanizm jeśli tak łatwo go obejść? Odpowiedź 13:Publiczny charakter wysłuchań (n.p. konieczność poinformowania przez ogłoszenia na dwa tygodnie przed datą wysłuchania, publiczna dostępność protokołu z wysłuchań, konieczność pisemnego poinformowania o niedopuszczeniu świadka przed komisję) gwarantuje, że manipulacja wynikami wysłuchań będzie trudna i ryzykowna. Pytanie 14:A co się stanie jeżeli w kilka dni trzeba będzie uchwalić ustawę budzącą dużą emocje wśród wyborców? Odpowiedź 14:Uchwalanie ustaw w kilka dni jest naganną praktyką z którą po 15 latach istnienia demokracji w Polsce należy skończyć. Posłowie którzy chcą w kilka dni „przepychać” ustawy, które należałoby poddać sprawdzianowi publicznych wysłuchań zasługują na to by ponieść polityczne konsekwencje ekspresowego uchwalania ustaw. Prawo polskie i UE Pytania i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

33. Pytania (c.d.) Pytanie 15:Przeciętny obywatel nie potrafi przedstawić swoich racji, oraz może nie mieć pieniędzy na bilet do Warszawy. Czy publiczny charakter publicznych wysłuchań nie jest fikcją? Odpowiedź 15: • Siłą demokracji są świadomi i wykształceni obywatele. Istnienie publicznych wysłuchań stwarza zachętę do nauki oraz ćwiczenia umiejętności przedstawiania swoich racji. Jednakże główną rolą publicznych wysłuchań jest zwiększenie przejrzystości życia publicznego a nie podnoszenie umiejętności obywateli. • Jeżeli obywatel nie jest w stanie przekonać innych osób zainteresowanych tą samą kwestią aby razem kupić mu przysłowiowy bilet do Warszawy to prawdopodobnie jego sprawa nie zasługuje na wysłuchanie lub też nie jest on w stanie wnieść nowej i wartościowej wiedzy do publicznej dyskusji. Prawo polskie i UE Pytania i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

34. Następne kroki • Odrzucić lub przyjąć propozycję • Zadecydować kiedy i kto ma opracować przepisy prawne wprowadzające propozycję

35. Uszczegółowić propozycję • Odrzucić lub przyjąć propozycję • Zadecydować kiedy i kto ma opracować przepisy prawne wprowadzające propozycję • Zastanowić się czy nie przygotować następujących informacji w celu skuteczniejszej sprzedaży projektu wprowadzenia publicznych wysłuchań: • Jak działa publiczne wysłuchanie na świecie? Stworzyć opis praktyki krajów OECD ze szczególnym uwzględnieniem Europy. • Ściągnąć „Administrative Procedure Act” z U.S.A. i sprawdzić pod kątem ewentualnych wniosków dla publicznego wysłuchania w Polsce Przygotować komplet materiałów potrzebny do podjęcia i obrony politycznej decyzji o wprowadzeniu publicznego wysłuchania i raportu regulacyjnego Prawo polskie i UE Pytania i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

36. Załącznik I Życiorysy członków zespołu

37. Życiorysy członków zespołu – Paweł Dobrowolski • Paweł Dobrowolski. Urodzony w Moskwie. Ukończył ekonomię na Harvard University. Ale zgodnie z prawem obowiązującym w Polsce (Konwencja Praska z 1972) ma wykształcenie średnie. W latach 1989 – 1991 asystent profesora Sachsa. Od 10 lat zajmuje się doradztwem gospodarczym. W tym czasie brał udział w ponad 20 prywatyzacjach, przejęciach firm przez krajowych i zagranicznych inwestorów branżowych, oraz inwestycjach inwestorów finansowych. Jest autorem książki „Podstawy Analizy Finansów Firm” wydanej przez Stowarzyszenie Księgowych Polskich oraz kilkunastu artykułów prasowych na temat bankowości centralnej, telekomunikacji, oraz finansów przedsiębiorstw. W czasie wolnym kompletuje replikę wyposażenie XV wiecznego rycerza oraz gra w paintball. Prawo polskie i UE Pytania i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

38. Życiorysy członków zespołu – Rafał Stroinski • (…) Prawo polskie i UE Pytania i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

39. Życiorysy członków zespołu • Marta Jaczewska – studentka V roku prawa na Uniwersytecie Warszawskim, studiuje także w Szkole Prawa Amerykańskiego oraz Szkole Prawa Hiszpańskiego i Europejskiego. Odbyła praktyki w amerykańskich agencjach rządowych w USA. W Polsce pracowała dla organizacji  międzynarodowej oraz firm sektora prywatnego. Specjalizuje się w europejskim prawie konkurencji. • Witold Janiszewski – student V roku prawa na UW. Ukonczył Szkołę Prawa Angielskiego, a obecnie studiuje w Szkole Prawa Amerykańskiego. Odbył praktyki w międzynarodowych firmach w Lozannie, Szwarcarii oraz w Londynie, Wielkiej Brytanii. Specjalizuje się w prawie finansowym. • Agnieszka Jańczuk – Studentka piątego roku Szkoły Głównej Handlowej oraz czwartego roku Wydziału Prawa i Administracji w Warszawie. Słuchaczka Centrum Prawa Amerykańskiego współorganizowanego przez WPiA w Warszawie oraz Wydziału Prawa Stanowego Uniwersytetu Floryda. Uczestniczka programu Sokrates/Erasmus oraz stypendystka rządu Nordrhein-Westfalen w Dortmundzie. Współpracowała z kancelarią Freshfields Bruckhaus Deringer w Kolonii, obecnie z Beiten Burkhardt K. Rastawicki w Warszawie. Prawo polskie i UE Pytania i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

40. Życiorysy członków zespołu • Marcin Łolik – (…) • Łukasz Gorywoda –Student V roku Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Studiuje również w Centrum Prawa Amerykańskiego Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Stanu Floryda. W roku akademickim 2002/2003 stypendium na Uniwersytecie im. Fryderyka II w Neapolu. Współpracuje z Fundacją „Ius et Lex”. Zajmuje się prawem prywatnym porównawczym oraz prawem Unii Europejskiej. Pomimo tego, że po powrocie z Włoch przerwał studia w Szkole Głównej Handlowej, bliskie jest mu ekonomiczne myślenie o prawie (Law and Economics). • Anna Rutkowska-Brdulak – (…) • Przemysław Szymański – (…) Prawo polskie i UE Pytania i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści

41. Załącznik II Bibliografia

42. Bibliografia • Lista publikacji wykorzystanych przy przygotowaniu prezentacji w podtemacie “Deregulacja – Jakość prawa – Publiczne Wysłuchanie”: • “European Governance a White Paper”, Commission of the European Communities, 25.7.2001 • “Consolidate Version of the Treaty on European Union” Official Journal of the European Union, C 325/5, 24.12.2002. Commission of the European Communities • „Towards a reinforced culture of consultation and dialogue - Proposal for general principles and minimum standards for consultation of interestedparties by the Commission”, Communication From The Commission, COM(2002) 704 final, 11.12.2002 • “Rules of Procedure. Committee of the Regions”, Official Journal of the European Union, L 189/53, 29.7.2003. Commission of the European Communities • “Rules on Lobbying and Intergroups in the National Parliaments of the Member States”, EUROPEAN PARLIAMENT, DG IV Publications 1996 • OECD, The OECD Report on Regulatory Reform: Synthesis, Paris. OECD, 1997. • „Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej”, Sejm R.P., 1997 • dr hab. J. Jaworski (Uniwersytet Adama Mickiewicza, Poznań), prof. dr hab. M. Kutyłowski, (Politechnika Wrocławska): Podpis elektroniczny – potrzebne zmiany, w: „Telenet”, kwiecień 2002. Wszystkie publikacje dostępne u koordynatora tematu deregulacja: dobrowol@post.harvard.edu Prawo polskie i UE Pytania i Odpowiedzi Założenia Publiczne wysłuchanie Następne kroki Załączniki Spis treści