Doç. Dr. E.Timuçin Oral

1. Doç. Dr. E.Timuçin Oral BİPOLAR BOZUKLUK

2. Bipolar Bozukluk DSÖ verilerine göre göreli düşük prevalansa karşın en önemli toplum sağlığı sorunları sıralamasında SEKİZİNCİ... Murray ve ark. 1996

3. “1991 yılında ABD’de bipolar bozukluk nedeniyle harcanan/kaybedilen para 45.2 milyar dolar...” • “Bunun büyük bölümü (37.63 milyar dolar) dolaylı bedeller (iş veriminde yitim, özkıyım)...” Wyatt ve Hanter 1995

4. BP Bir Hastanın Kayıpları Bir bipolar kadın hasta 25 yaşında hastalanırsa... Tedavisiz Beklenenden 9 yıl daha kısa yaşam, iş veriminde 14 yıllık yitim Tedavi ile Yaşamının 6.5 yılını geri alacak, iş veriminin ise 10 yılını ABD Sağlık Bakanlığı verileri 1979

5. Bipolar Bozukluk Ciddi ve potansiyel olarak pek çok kayba yol açabilecek bir hastalık Doğrudan ve dolaylı maddi kayıplar İşgücü kaybı Gelişimsel kayıplar Sosyal kayıplar ... Ve ÖZKIYIM RİSKİ...

6. BP Bozuklukta Özkıyım • Metodolojik sorun ve farklılıklar çeşitli veriler ortaya koymuş olsa da değişmeyen gerçek • BP bozukluklarda özkıyım riski oldukça yüksek • BP bozukluklarda özkıyım riskinin en yüksek olduğu dönem depresyon dönemi

7. Bipolar Bozuklukta Mortalite 35 30 25 20 15 10 5 0 Sağaltım uygulanmamış Koruyucu sağaltım uygulanmış *** ***P<0.001 Standardize mortalite oranları *** *** *** *** Neoplasm Kardiovaskülerhastalıklar Kaza/ intoksikasyon Özkıyım Diğer nedenler Toplam 22 yıl ya da daha fazla izlenmiş 220 BP hasta Angst et al. 2002

8. Bazı Klinik Özellikler • Kadın=Erkek • Kadınlarda ilk atak genelde depresyon, erkeklerde mani • Yaşam boyu prevalans %0.4-1.6 • Tek manik atağı %90 oranında yeni bir manik atak izler.

9. Bazı Klinik Özellikler • Manik atakların %60-70’i bir depresif atağın hemen öncesinde ya da sonrasında ortaya çıkarlar. • 10 yılda ortalama 4 atak görülür. • Yaşlandıkça ataklar arasındaki süre kısalır. • %5-15 oranında hızlı döngülülük görülür.

10. Yaşamboyu Yaygınlık Bipolar I%0.4 - %1.6 Bipolar II%0.5 Siklotimi%0.4 - %1

11. Cinsiyet ve Başlama Şekli • Erkekler • İlk hastalık dönemi daha çok mani • Kadınlar • İlk hastalık dönemi daha çok depresyon, • Postpartum dönemde risk artar, • Premenstrüel dönemde hastalanma olasılığı artar.

12. Bipolar I • Bir kez mani dönemi geçirenlerin %90’ından fazlası bir başka manik dönem geçirir. • %60- %70 maniyi depresyon izler. • %20- %30’unun dönem araları “normal” dir. Başka bir deyişle dönem aralarında eşikaltı belirtiler görülebilir.

13. Aile Özelliği • Birinci dereceden akrabalarda; • Bipolar I %4-24 • Bipolar II %1-5 • Depression %4-24 APA, 1994

14. Bipolar II (Seyir) • Hipomanik dönemlerin %60-70’i major depresif dönemin hemen ardından ya da önünden görülür. • “Normal” dönemler yaşla azalır. • Hastaların %15’i dönem aralarında “normal” olmazlar.

15. DSM-IV • Depresif Bozukluklar • Major Depresyon • Distimik Bozukluk • BTA Depresif Bozukluk • BP Bozukluklar • BP I • BP II • Siklotimi • Genel Tıbbi Duruma Bağlı • Madde Kuulanımına Bağlı • BTA

16. ICD-10 F30 Manik Nöbet Hipomani, Psikotik Belirti, Diğer F31 BP Bozukluk Mani, Depresyon, Karışık F32 Depresif Nöbet Hafif, Orta, Ağır, Psikotik F33 Yineleyen UP Hafif, Orta, Ağır, Psikotik F34 İnatçı DDB Siklotimi, Distimi F38 Başka DDB Karışık, Kısa Yineleyici F39 Belirlenmemiş

17. BP I MD • BP II mD • BP III TCA ile M • U-F UP aile BP • U-Li UP = Li yanıt Klerman Akıskal • BP I MD • BP II mD • BP III Siklotimi • BP IV TCA ile M • BP V D ailede BP • BP VI UPM

18. BP Bozukluğun Doğal Seyri Subsendromal Mani (Hipomani / Hipertimi) Mani Hipomani Mani Dönem arası belirtisiz evre Subsendromal Depresyon (Distimi) Depresyon

19. Mani Karma Bipolar Bozukluk Hipomani Depresyon

20. 0.0 0 10 20 30 40 50 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0 Remisyona Girme Zamanı Depresif Karma / Döngülenen Manik Remisyona giren hastaların oranı Kupfer et al. 2000 Haftalar

21. Bipolar Bozukluk Tedavisindeki Güçlükler • Sıklıkla doğru tanı konulamaz. • Sıklıkla doğru tedavi edilmez. • Yetersiz tedavi sıktır. • Doğru olmayan tedavi ile alevlenir. Ghaemi SN et al. 2002

22. Tedavi Seçiminde Temel İlkeler • Kanıtlanmış tedavileri öncelikle uygulayın. • Hastalığın her evresinde duygudurum dengeleyici kullanın. • Tedavi stratejinizi değerlendirmenizle bütünleştirecek bir tedavi planı yapın. Sachs GS. 2003

23. BP Bozuklukta Düzelme (Remisyon) ve İyileşme (Recovery) • Akut tedavi yanıtı: Semptom şiddetinde klinik olarak anlamlı azalma (>%50); Kısmi Düzelme: Bazı belirtiler sürmektedir, ölçütlerin bir kısmı kaybolmamıştır. Tam Düzelme: Geçerli belirtiler en az 6 ay süreyle ortadan kalkmıştır. İyileşme: Altı aydan daha uzun bir süre tam düzelme sağlanmıştır. Tedavinin son hedefidir, ama tam iyilik genellikle seyrek ve güçtür; bazı olgularda gerçekleşmez. Sachs GS, Rush AJ. 2003

24. Bipolar Bozuklukta Sonlanım 7.8 Suisid Kronikleşme* 15.9 Yinelemenin Sürmesi Zurich İzleme Çalışması n= 219 27 7.8 Yetersiz Düzelme† 25.5 Düzelir‡ 16 İyileşir§ 0 10 20 30 Hastalar (%) * Son dönemin düzelmeden en az 2 yıl sürmesi † 5 yıldan uzun bir süre GAS puanı 60’ın altındadır. ‡ Son episidoddan beri GAS puanı 60’ın üzerindedir ve süre 5 yıldan azdır. § Son episidoddan beri GAS puanı 60’ın üzerindedir ve süre 5 yıldan fazladır. Sachs GS, Rush AJ.2003

25. Bipolar Hastalarda “Pürüzlülük” veya Subsendromal Belirtiler Subsendromal Belirtiler; • Remisyonda geçen 8 hafta sonrası (iyileşme=recovery). Prognoz; • Hastalarda disfori varsa %25’i MD geçirecektir. • Hipomani varsa %67’si mani geçirecektir. • Amaç yeni akut dönemi engellenmektir. • Öneri profilaktik ilacı artırmak, izleme süresini kısaltmaktır. Keller MB. 1988 Fava GA et al. 1991

26. İlaç kullanmak = Hasta olmak Hastaların çoğu, “iyi olmak” denince, bir daha ilaç kullanmalarına gerek kalmayacak olan günü hayal ederler.

27. İyi olmak ≠ İlaçsız olmak İyi olmak = Semptomsuz olmak ve herkes kadar işlevsel olmak

28. Hastaların % 57’si damgalanmaktan çekindiği için toplumdan uzaklaşıyor. • Uzaklaşma nedeni: damgalanma değil damgalanma endişesi • Hastaların % 95’i toplumun hastalık hakkında bilgisini yetersiz buluyor ve %75’i toplumun hastalık hakkında oldukça bilgili olmasını istiyor. • Damgalanma deneyimi hastaların %28 ’inin tedavisini aksatmasına neden oluyor. Alkan ve ark. 2003