Ölçme ve De ğ erlendirme Yöntemleri

1. Ölçme ve Değerlendirme Yöntemleri

2. Ölçme Değerlendirme Nedir? • Ölçme ve değerlendirme, öğretme ve öğrenmeninetkililiğini belirlemek amacı ile yapılan, eğitimle ilgili verilerin toplanmasını ve yorumlanmasını içeren çok adımlı, sistematik bir süreçtir. • En genel anlamı ile ölçme, bir nesneye ilişkin gözlemlerin sayı ve sembollerle ifade edilmesi, değerlendirmede ölçme sonuçlarını bir ölçüte vurarak, ölçülen nitelik hakkında bir değer yargısına varma süreci olarak tanımlanabilir.

3. Ölçme ve Değerlendirmenin Amaçları • Öğrencilerin mevcut bilgi ve becerilerini teşhis etmek (diagnostik amaç) : • Öğretim programının yapılandırılmasına yardımcı olmak amacı ile öğrencilerin programda belirtilen kazanımlara ulaşması aşamasındaki sürecin takip edilmesi ve denetlenmesi (formatif amaç) : • Öğretim sonuncunda öğrencinin ulaştığı en son düzeyi belirlemek amacı ile veri sağlama (summatif amaç) :

4. Geleneksel Ölçme ve Değerlendirme Teknikleri Çoktan seçmeli testler Doğru yanlış soruları Eşleştirme soruları Tamamlama (Boşluk doldurma) soruları Kısa cevaplı yazılı yoklamalar Uzun cevaplı yazılı yoklamalar Soru-cevap Alternatif Ölçme ve Değerlendirme Teknikleri Performans değerlendirme Ürün seçki dosyası (Portfolyo) Kavram haritaları Yapılandırılmışgrid Tanılayıcıdallanmışağaç Kelime ilişkilendirme Proje Drama Görüşme Yazılıraporlar Gösteri Poster Grup ve/veya akran değerlendirmesi Kendi kendini değerlendirme Geleneksel/Alternatif Ölçme Değerlendirme Teknikleri

5. Çoktan Seçmeli Testlerin Avantajları • Hazırlık süresinin uzun olmasına karşın test sonuçlarını puanlamanın çok çabuk yapılabilmesi, • Geniş bir alanı tarayabildiği için konu bilgisi yoklama içeriğinin geniş olması, • Cevapların öğrenci tarafından kaydedilmesinin zaman almaması , • Yanlılık faktörünü minimuma indirgemesi olarak sıralanabilir.

6. Çoktan Seçmeli Testlerin Dezavantajları • Kısmi bilgiyi değerlendirme imkanın olmaması, • Tahmin yüzdesinin yüksek olması, (4 seçenekli bir soruda bu oran minimum % 25’ dir.) • Dil ve terminolojinin önemli bir etki yapması, • Düşünme stilinin etkili olabilmesi, • Soruda seçeneklerin yerlerinin önemli olabilmesi, • Cevabın nedenini bilmenin mümkün olmaması olarak sıralanabilir.

7. Geleneksel ve Alternatif Ölçme Değerlendirme Açılımı Geleneksel ölçme ve değerlendirme Alternatif ölçme ve değerlendirme • Tanılayıcı dallanmış ağaç • Yapılandırılmış grid • Kelime ilişkilendirme

8. Alternatif Ölçme ve Değerlendirme • Tek bir doğru cevabı olan çoktan seçmeli testlerinde içinde bulunduğu geleneksel değerlendirme dairesinin dışında kalan tüm değerlendirmeleri kapsar. • Otantik (gerçek hayatla ilişkili) ve öğrenci merkezlidir. • Ürün kadar sürecinde değerlendirilmesi dikkate alınır. • Kısmi bilginin değerlendirilmesi sağlanır.

9. Tanılayıcı Dallanmış Ağaç d 1 =>2 puan D ifadesi (Doğru) d y 2 =>1 puan B ifadesi (Yanlış) 3 =>3 puan d y E ifadesi d (Doğru) y 4 =>2 puan A ifadesi (Doğru) d 5 =>1 puan F ifadesi y (Yanlış) d y 6 =>2 puan C ifadesi (Doğru) y d 7 =>0 puan G ifadesi (Yanlış) y 8 =>1 puan

10. Yapılandırılmış Grid Yapılandırılmış grid tekniğinin temel yapısı

11. Yapılandırılmış Grid (Örnek etkinlik) Soru 1: Yukarıdaki kutucuklardan hangisi omurgalı hayvanlar grubuna dahil olan canlıları içerir? a) Uygun kutucukları seçiniz. (Cevap: 2, 5, 6, 7, 9) b) Seçtiğiniz hayvanları balık – sürüngen – kurbağa – kuş – memeli doğrultusunda sıralayınız. (Cevap: 5, 6, 9, 7, 2) Soru 2: .......... Soru 3: ..........

12. Her sorunun cevabı için uygun kutucukların seçilmesi Bu formüle göre öğrencilerin puanları –1, 0 ve +1 arasında değişir. Bu puanı on üzerinden değerlendirmek için önce negatifliği ortadan kaldırmak amacı ile 1 ile toplanır ve elde edilen sayı 5 ile çarpılır. C1 C3 C2 C4 Yapılandırılmış Grid Analiz Yöntemi (a) C1 = Seçilen doğru kutucuk sayısı C2 = Toplam doğru kutucuk sayısı C3 = Seçilen yanlış kutucuk sayısı C4 = Toplam yanlış kutucuk sayısı

13. 32 54 Yapılandırılmış Grid Puanlama (1) Öğrenci 5 kutucuk seçmiş, bunlardan 3’ü doğru, 2’si yanlış olsun. = 0.60 – 0.50 = 0.10 Şimdi önce 1 eklenip sonra 5 ile çarpılsın. = 5 x 1.10 = 6.10 veya yuvarlak olarak 6 alabiliriz.

14. 34 54 Yapılandırılmış Grid Puanlama (2) Bir başka öğrenci 7 kutucuk seçmiş, bunlardan 3’ü doğru, 4’ü yanlış olsun. = 0.60 – 1 = - 0.40 Şimdi önce 1 eklenip sonra 5 ile çarpılsın. = 5 x (0.60) = 3

15. Yapılandırılmış Grid Analiz Yöntemi (b) Değerlendirmede ikinci aşama (mantıksal veya işlevsel sıraya koyma). Sorunun (b) şıkkının cevabı 5, 6, 9, 7 ve 2 idi. • 5 numara 6’ dan önce mi? Cevap evet ise, art arda mı geliyor? • 6 numara 9’ dan önce mi? Cevap evet ise, art arda mı geliyor? • 9 numara 7’ den önce mi? Cevap evet ise, art arda mı geliyor? • 7 numara 2’ den önce mi? Cevap evet ise, art arda mı geliyor? Varsayalım ki öğrencinin cevabı 5, 9, 6, 7, 1 şeklinde. (Evet/ Hayır) (Hayır/ Hayır) (Evet/Hayır) (Hayır/ Hayır) Her evet cevabı 1 puan, her hayır cevabı 0 puan ile değerlendirildiği için, bu öğrenci 8 üzerinden 2 puan almıştır.

16. Kelime İlişkilendirme Bu teknikte belli bir süre içerisinde, (çoğunlukla 30 saniye) bir anahtar kavramın akla getirdiği diğer kavramlar cevap olarak verilir. Hafızadan herhangi bir anahtar kavrama verilen sıralı cevabı bilişsel yapıdaki kavramlar arasında bağlantıları ortaya koyduğu ve anlamsal yakınlık gösterdiği farz edilir. Anlamsal yakınlık etkisine göre anlamsal bellekte iki kavram birbirine mesafe açısından ne kadar yakın ise o kadar sıkı ilişkidedir ve hatırlama esnasında da zihinsel araştırma daha çabuk olacağından her iki kavramla ilgili cevap daha hızlı olacaktır.

17. Kelime İlişkilendirme: Uygulama Metodu

18. Kelime İlişkilendirme: Değerlendirme • Öğrencilerin her anahtar kelimeye verdikleri cevap kelimelerin sayısı ve niteliği, • Anahtar kelimelere verilen cevap kelimeleri arasındaki örtüşme ve yakınlık (İlişki katsayısı), • Zihin haritası (Tanılama amaçlı).

19. Portfolyo (Kişisel Gelişim Dosyası) En genel anlamı ile portfolyo öğrencilerin dönem veya yıl boyunca yaptıkları çalışmaların belli standartlara göre organize edilmiş bir koleksiyonudur veya öğrencinin bir veya birden fazla konu alanında yaptığı çalışmalarının sistematik, amaçlı ve anlamlı koleksiyonu olarak tanımlanmaktadır Üç ana bölümden oluşur : Özgeçmiş : Bu kısım öğrencinin ortaya koyduğu çalışmaların hangi aşamalardan geçtiğini yansıtır. Ürünler : Bu bölüm portfolyo içinde öğrenci tarafından konulan tüm çalışmaları kapsar. Yansıtma : Bu bölümde öğrenci yaptığı çalışmaların bir ölçüde muhakemesini yapmak amacı ile kendisi ile ilgili görüşlerini yansıtır.

20. Portfolyo Türleri Sergileme : Bu tip portfolyo öğrencinin kendisini en iyi yansıttığına inandığı, temsili değeri olan çalışmaları kapsar. Henüz tamamlanmamış çalışmaları kapsamaz. Değerlendirme ve not vermek için uygun bir seçenek değildir. Bu tip portfolyolar ürün odaklı portfolyo şeklinde de düşünülebilir.

21. Portfolyo Türleri Çalışma : Öğretmen ve öğrenciye süreci beraber ölçme ve değerlendirme fırsatı sunar. İkisi birlikte öğrenme anlamında büyüme ve gelişmeyi gösteren örnekleri seçer. Bu açıdan sadece biten değil devam eden çalışma örneklerini de kapsayabilir. Esasında bu tip portfolyolar süreç odaklı portfolyo olarak da düşünülebilir.

22. Portfolyo Türleri Değerlendirme : Bu tipte tüm maddeler puanlanır, sıralanır ve değerlendirilir. Öğretmen her öğrencinin kişisel portfolyosunu bir değerlendirme amaçlı olarak saklar.

23. Portfolyoların Değerlendirilmesi Portfolyo değerlendirilmesinde genel olarak bir sınıflama cetveli olan dereceleme ölçekleri (puanlama yönergeleri) kullanılır.

24. Proje • Öğrenci merkezli bir öğrenme yöntemi olan proje, bireysel ve grup etkinlikleri için uygundur. Bilimsel süreç ve bilimsel düşünme becerilerinin, yaratıcılığın, iletişimin, eleştirel düşünmenin, ilgi ve motivasyonun geliştirilmesi açısından son derece önemlidir. • Bütün araştırma projelerinde bir takım temel ortak noktalar vardır: • Bir konunun seçilerek problemin tanımlanması, • Bu problemi cevaplayabilmek için kullanılan yöntem, • Yöntem sonucunda elde edilen bulgular, • Bulguların yorumlanmasını içeren son bölüm.

25. Projeyi Oluşturan Öğeler 1- Konunun seçilmesi: 2- Amacın belirlenmesi: 3- Bilgi toplama: 4- Deney yapma: 5- Bulgular ve tartışma:

26. Projeyi oluşturan öğeler 6- Yazım: Yazılı metinde şu sıra takip edilebilir: i) Proje ile ilgili bir özet (en üstte öğrenci ile ilgili bilgiler (isim, adres vb) hemen altında amaç, metot, ve sonuç), ii) Proje başlığı, iii) Projenin içindekiler, iv) Projenin amacı, v) Bilgi toplama aşamasında elde edilen veriler, vi) Materyal ve metot, vii) Bulgular ve tartışma, viii) Sonuç ve öneriler, ix) Kaynakça .

27. Proje Değerlendirme Ölçeği

28. Performans Değerlendirme • Öğrencilerin bilgi ve becerilerini sergileyen, bir ürün oluşturmasını gerektiren bir alternatif değerlendirme biçimidir. • Deney yapma, uzun bir kompozisyon yazısı ve matematik işlemler yapma gibi farklı şekillerde olabilir. • Bireysel çalışmalarla olduğu kadar grup çalışmalarıyla da gerçekleştirilebilir. • Ürün kadar sürecin de değerlendirilmesine odaklanır. • Gerçek hayatla ilişkili (otantik) etkinliklerin yapılmasına fırsat tanır. • Performansın değerlendirilmesinde dereceleme ölçekleri kullanılır .

29. Dereceleme Ölçekleri (Rubrik) • Performansın değişen boyutlarını dikkate alarak puanlamak amacıyla kullanılan puanlama yönergeleridir. • Bütüncül (holistik) ve analitik (tahlili) olmak üzere iki biçimi vardır. • Bütüncül rubrikler öğretmenin genel süreci veya ürünü bir bütün olarak parçalarını dikkate almadan puanlamasını içerir. Örneğin, bütüncül rubriklerde bir öğrencinin cevabındaki genel yeterlilik veya kalite çok iyi, yeterli, kısmen yeterli ve yetersiz olmak üzere dört genel kategoride değerlendirilebilir.

30. Dereceleme Ölçekleri (Rubrik)

31. Dereceleme Ölçekleri (Rubrik) • Analitik (tahlili) rubrikler ise, önce performans veya ürünün parçalarının ayrı ayrı puanlamasını, sonra da bu bireysel puanları toplayarak toplam puanı hesaplanmasını gerektirir. • Fen ve Teknoloji Dersi Laboratuvar Raporuna Yönelik Bir Analitik Dereceleme Ölçeği:

32. Kendi Kendini Değerlendirme

33. Grup Değerlendirmesi Öğrencilerin oluşturduğu küçük grupların iş birliği içerisinde, ortak öğrenme amaçlarını en üst düzeyde gerçekleştirmek amacı ile çalışma esnasında ortaya koydukları performans ve çalışma sonundaki ürünü değerlendirmek amacı ile yapılan değerlendirmelerdir.

35. Grup Değerlendirmesi ile İlgili Açık Uçlu Sorular • Grup çalışmasındaki konunuz hakkında ne düşünüyorsunuz? • Bugün grubunuzda neler oldu? Bu konuda neler hissediyorsunuz? • Grup çalışmanızda iyi olan neydi? Daha iyi ne yapılabilirdi? • Öğrendikleriniz hakkında ne düşünüyorsunuz?

36. KAYNAKÇAEğitimde ölçme ve değerlendirme,Doç.Dr.Halil Tekin,14.Baskı,2000İnternet , Measurement and evaluatıon