Arritje , Probleme & Sfida të Financimit të Arsimit Profesional në Shqipëri

1. Arritje, Probleme & Sfida tëFinancimittëArsimitProfesionalnëShqipëri Fatmir Memaj & Sidita Dibra

2. Struktura e prezantimit • Veshtrim i pergjithshem mbi AP ne Shqiperi • Procedurat e financimit te AP • Profili i subjekteve te perfshira ne studim • Analiza e Rezultateve • Konkluzione • Rekomandime

3. AP ne Shqiperi • Rreth 20 mije nxenes ne 41 shkolla publike • I ofruar ne 3 nivele dhe 3 menyra • Sistem publik dhe jopublik • Sistem i mesem dhe pas i mesem • Shkolla kombetare dhe jokombetare

4. Nxenessipasdrejtimevekryesore

5. Shpërndarja e nxënësvetë AP publiksipasrajonevekryesore

6. Burimetkryesore te financimitdhezeratperkates * Shkollat kombetare

7. Financimi i AP Buxheti për arsimin në vite http://open.data.al/sq/lajme/lajm/lang/sq/id/153/Buxheti-per-Arsimin-1996-2011

8. Financimi i AP Buxheti për arsimin vs. Buxhetit për AP Burimi: PBA 2007-2014, Ministria e Financave

9. Procesi i financimittëarsimitprofesionalngabuxheti i shtetit

10. Zeratkryesore te financimit te AP (I) • INVESTIME • Rreth 20% e buxhetit per AP • 50% rritjecdovit por 35,4 % nukdisbursohet • Nevojatjaneshume te medha Burimi: SIMS, MASH 2011

11. Zeratkryesore te financimit te AP (II) • SHPENZIMET PËR PAGA DHE SIG. SHOQ. • Rreth 62% e buxhetit te AP • Problem – pagat e uleta te mesuesveteknike • PAISJE SHKOLLORE, MAT. DIDAKTIKE… • Te rendesishme per zhvillimin e praktikes • Problematike: • mobiljet shkollore, sidomos për shkollat e reja; • laboratorët e kompjuterave; • paisjet sportive dhe fushat e sportit • materiale didaktike si harta, apo paisje ndihmëse për zhvillimin e mësimit

12. Zeratkryesore te financimit te AP (III) • MIREMBAJTJE • Pergjeegjesi e NJPV (ngrohje, energji, telefon, ujë,lyerje, riparime në dritare, dyer etj.) • Rreth 12% e transfertes se pakushtezuar(vs 19% OECD) • Jonje formule e llogaritjes/shperndarjes per nxenes • Ndryshonshpeshdestinacioni Gjendja e dyerve dhe dritareve të shkollave Burimi: SIMS, MASH 2011

13. Analiza e Rezultateve (1) • Profili i subjekteve te intervistuara • Shkolla profesionale (jo social kulurore) • 28 publike (75% e shkollave publike ne Shqiperi, me shume se 50% te nxenesve) • 23% kombetare nga 31% ne Shqiperi • 3 jopublike • 70% e nxenesve te AP jopublik • 29% hoteleri-turizëm ekonomik, specialist IT, • 25% elektrik i përgjithshëm, automekanik, hidralulik, mirëmbajtje

14. Analiza e Rezultateve (2) • Profili i subjekteve te intervistuara • Institucione shteterore • AKAFP, MASH, DAR dhe MF • Aktore nderkombetare • GOPA, PEM, IPF,

15. Strukturaorganizative e ShP

16. Burimet e financimittë AP (1) Ciletjaneburimet e financimit?

17. Burimet e financimittë AP (2) Ciletjaneburimetkryesore te financimit?

18. Decentralizimi ne menaxhimin e fondeve • Dekoncetrimi drejt DAR/ZA • Decentralizimi drejt pushtetit Vendor • Decentralizim ne nivel shkolle • jopublike - menaxhojnë gati të gjitha fondet; • publike që menaxhojnë të gjitha fondet që i alokohen nga MASH (me status kombëtar) • publike që menaxhojnë vetëm fondet e bordit të shkollës

19. Planifikimi i financimeve (nivelshkolle) • Kriteret e ndryshmepërparashikimin e buxhetit (shkollapublike)

20. Egzekutimidhevleresimi i financimeve • Shkollat kombetare – sipas buxhetit te detajuar ne MASH • Drejtori dhe financieri rol kryesor • vlerësim i efektivitetit të financimeve • 57% e të intervistuarve janë përgjigjur PO • 30% përmendin procedurat përkatëse • analiza e bilancit e cila realizohet nga drejtori, bordi dhe financierja • Auditi (MASH, Insp.Komb.Ars.Paraun.?)

21. Perceptimet e aktoreve per aktore te tjere per financimin e AP • MASH – Shkollat te kenaqura me mardheinien, jo me fondet • NjPV – mbi 50% e shkollavepublike e cilësojnëmarrëdhënien si joshumëefektiveapo si inegzistente • DAR - Mardhenie normale • Bizneset62% të dobëta &shpesh herë inegzistente. Në 24 % të rasteve duhen përmirësuar dhe në rreth vetem 19% të rasteve këto marrëdhënie janë të mira

22. Perceptimet e aktoreve per aktore te tjere per financimin e AP • MASH – Shkollat te kenaqura me mardheinien, jo me fondet • NjPV – mbi 50% e shkollavepublike e cilësojnëmarrëdhënien si joshumëefektiveapo si inegzistente • DAR - Mardhenie normale • Bizneset62% të dobëta &shpesh herë inegzistente. Në 24 % të rasteve duhen përmirësuar dhe në rreth vetem 19% të rasteve këto marrëdhënie janë të mira

23. Shembuj te vecante • Peter Maringer – bashkepunim mes qeverive • Beqir Cela – bashkepunim me biznesin e donatore • Harry Fultz – “cost centered” per llogaritjen e tarifes per student • PEM – roli i bordit rajonal • TA-ALB-10 – SIMS per orientimin e investimeve • FSP – arsimi pas i mesem

24. Konkluzione • AP kapesuarndryshimedomethenese ne kohe • Sistemi; Oferta; Legjislacioni; Decentralizimi • nevoje per institucionalizimin e opreacionalizimin e nismave • AP vazhdon te jete i nenfinancuar e i varurngandk • MASH karolinkryesor ne financimin e AP • Politikat e praktikat e Planifikimit fin. me te zhvilluara se ekzekutimi, monitorimi e vleresimi • Niveli i njohurive te shkollave per procedurat e financimit te AP eshte i ulet

25. Rekomandime • Qartesimi i roleve te aktoreve ne kuader te decentalizimit e dekoncentrimit • Alokimi i fondeve ne shkolla bazuar ne KPI • Zgjerimi i games se produkteve qe mund te prokurojne SHK • Fuqizimi i bordit te shkolles • Incentiva (fiskale) per bizneset mbeshtetese • Vendosja e prioriteteve per financim • Fuqizimi i procedurave te monitorimit

26. JuFaleminderit!