Ludność

1. Ludność • osoby fizyczne zamieszkujące terytorium określonego państwa i podlegających jego jurysdykcji • Obywatele • Cudzoziemcy →osoby posiadające jedno lub więcej obywatelstw →apatrydzi (bezpaństwowcy) nie mający żadnego obywatelstwa

2. Źródła • Europejska konwencja o obywatelstwie z 1997 • Konwencja haska z 12.04.1930 o rozstrzyganiu konfliktów ustaw o obywatelstwie (!) nie weszła w życie ale jest istotna dla zwyczajowego prawa • Konwencja RE z 06.05.1963 o eliminowaniu przypadków podwójnego obywatelstwa • Konwencja nowojorska z 20.02.1957 o obywatelstwie kobiet zamężnych • Dla Polski: Ustawa o obywatelstwie polskim z 15.02.1962

3. określenie położenia prawnego ludności należy do kompetencji wewnętrznej państwa • status prawny regulowany jest przez ustawodawstwo wewnętrzne poszczególnych państw • umowy międzynarodowe o współpracy międzynarodowej w sprawach dotyczących obywateli jak i cudzoziemców

4. Obywatelstwo • trwały związek prawny łączący osobę fizyczną państwem • powstaje wraz z powstaniem państwa i nie jest uzależnione od wydawania ustaw o obywatelstwie • wraz z ustaniem państwa przestaje istnieć również jego obywatelstwo • nabycie obywatelstwa następuje automatycznie wraz ze spełnieniem przesłanek ustawowych (wyjątek naturalizacja)

5. Obywatelstwo w Konstytucji RP Art. 35 Rzeczpospolita Polska zapewnia obywatelom polskim należącym do mniejszości narodowych i etnicznych wolność zachowania i rozwoju własnego języka, zachowania obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury.

6. Art. 52 ust. 4 Obywatela polskiego nie można wydalić z kraju ani zakazać mu powrotu do kraju.

7. Zasada prawa do obywatelstwa Zmiana obywatelstwa jednego z małżonków nie wpływa automatycznie na współmałżonka Przepisy krajowe nie dyskryminują ze względu na płeć, religię, rasę itd. Niedyskryminacje między obywatelami z urodzenia i z nabycia

8. Nabycie obywatelstwa • Charakter pierwotny – wskutek urodzenia • Charakter pochodny – przez naturalizację, zamążpójście, reintegrację, służba wojskowa w siłach zbrojnych danego państwa, adopcję, opcję (wybór obywatelstwa jednego z państw), repatriację

9. Nabycie obywatelstwa przez urodzenia • Prawo krwi (ius sanguinis) – dziecko zrodzone z obywatela danego państwa automatycznie nabywa obywatelstwo • Prawo ziemi (ius soli) – wszystkie dzieci narodzone na terytorium danego państwa nabywają z mocy prawa jego obywatelstwo

10. Naturalizacja • Nadanie obywatelstwa przez właściwy organ państwowy • Wymogi określone w ustawodawstwie wewnętrznym • OGRANICZENIE: nie wolno nadać obywatelstwa osobie dorosłej wbrew jej woli

11. Ułatwienia naturalizacji • Europejska Konwencja o obywatelstwie z 06.11.1997 • Współmałżonek obywatela • Dzieci własne lub adoptowane • Dzieci urodzone na terytorium danego państwa • Osoby mieszkające na stałe i legalnie na terytorium danego państwa • Bezpaństwowcy • Uchodźcy

12. Utrata obywatelstwa • Pr. międz. przewiduje wprowadzenie takiej możliwości do ustawodawstwa wewnętrznego (Konwencja Rady Europy 1997) • Można się zrzec (art. 34 ust 2 Konstytucji RP) – jedyny sposób w Polsce • Ex legemożna gdy: • Nabycie obcego obywatelstwa • Nabycie za pomocą oszustwa • Podjęcie służby wojskowej w siłach zbrojnych obcego państwa • Zachowanie przynoszące poważne szkody państwu obywatela • Braku rzeczywistej więzi • Adopcja dzieci przez obywateli innego państwa

13. Podwójne lub wielorakie obywatelstwo W przypadku konfliktu: • zasada efektywnego obywatelstwa • zasada wyłączności obywatelstwa • prawo opcji • Regulowane w Europejskiej Konwencji o obywatelstwie z 1997 art. 14-17

14. Bezpaństwowcy • Na gruncie obowiązującego prawa osoba nie posiadająca obywatelstwa żadnego państwa • Konwencja nowojorska z 28.09.1954 o statusie bezpaństwowców • Konwencja z 28.08.1961 w sprawie zredukowania i wyeliminowania przypadków bezpaństwowości • Szczególny sposób ochrony: Konwencja nowojorska z 20.02.1957 o obywatelstwie kobiet zamężnych

15. Cudzoziemcy • nie ma obowiązku wpuszczenia cudzoziemców • klauzula narodowa • klauzula największego uprzywilejowania • zobowiązany do respektowania ustawodawstwa i zarządzeń regulujących jego pobyt w państwie • Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych 1966

16. UchodźcaKonwencja genewska regulująca status uchodźców 28.07.1951Protokół Nowojorski 31.01.1967 • osoba, która na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu swej rasy, religii, narodowości i przynależności do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań politycznych przebywa poza granicami państwa, którego jest obywatelem i nie może bądź nie chce z tych powodów korzystać z ochrony tego państwa.

17. Wyłączeni sprawcy zbrodni przeciwko pokojowi, zbrodni wojennych, zbrodni przeciwko ludzkości, sprawcy zamachów terrorystycznych • Prawo krajowe reguluje sytuacje prawna uchodźcy • Zasada traktowania narodowego • Klauzula największego uprzywilejowania Zasada non-refoulment • zakaz wydalania uchodźców • zakaz zawracania ich do granic terytoriów, na których groziłoby im niebezpieczeństwo

18. Ochrona tymczasowa • Osoby, które nie spełniają wymogów określonych w artykule 1 Konwencji Genewskiej z 1951 • W wyniku masowych naruszeń praw człowieka, wojen domowych • Prześladowania mają charakter masowy • Za zgodą państw-stron Konwencji rozciągnięto mandat Wysokiego Komisarza NZ do spraw uchodźców • Objęci ochroną na czas trwania przyczyn ucieczki

19. Azyl terytorialny • udzielanie zezwolenia na wyjazd oraz pobyt cudzoziemcom dyskryminowanych czy prześladowanym za swe przekonania i działalność polityczną, religijną lub naukową • wyłączenie ekstradycji • nie przysługuje osobom winnym popełnienia zbrodni przeciwko pokojowi, zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości

20. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z roku 1948 art.14, że: „każdy człowiek ma prawo ubiegać się o azyl i korzystać z niego w innym kraju w razie prześladowania ”.

21. Azyl dyplomatyczny wyjmuje osobę spod zwierzchnictwa terytorialnego państwa pobytu teren misji dyplomatycznej, pokład okrętów wojennych/samolotów, bazy wojskowe

22. Ekstradycja • Wydanie osoby podejrzanej o popełnienie przestępstw na terytorium jakiegoś państwa w celu przeprowadzenia postępowania karnego lub wykonania kary • W znacznej mierze regulowany umowami o charakterze regionalnym → Europejska Konwencja o ekstradycji 13.12.1957 → w UE Konwencja o uproszczonej procedurze ekstradycyjnej 10.03.1995 → w UE Konwencja dotycząca ekstradycji → Konwencja panamerykańska 1981 → Konwencja Ligi Państw Arabskich 1952 →umowy dwustronne

23. Zasady ekstradycji • wydanie tylko w przypadku obowiązywania umowy międzynarodowej • podstawę ekstradycji stanowić może tylko czyn, który zagrożony jest karą w obu państwach (zasada podwójnej karalności) • niewydawanie własnych obywateli • ne bis in idem • osobę wydaną można ścigać wyłącznie za przestępstwa, które były podstawą wydania, jak również wykonać wobec niego taką karę, do wykonania której została wydana • nie podlegają wydaniu osoby, które w państwie pobytu korzystają z prawa azylu • możliwe jest wyłączenie ekstradycji w przypadku niektórych przestępstw oraz gdy osobie podlegającej wydaniu groziła wzywającym kara śmierci lub nieludzkie traktowanie

24. Europejski nakaz aresztowania Decyzja ramowa UE w sprawie europejskiego nakazu aresztowania 13.06.2002 Decyzja sądu upoważniająca do aresztowania i przekazania podejrzanego Postępowanie toczy się przed organami wymiaru sprawiedliwości Odejście od zasady podwójnej karalności Możliwość wydawania własnych obywateli