ODANO^UVAWE NA DOHOD

1. ODANO^UVAWE NA DOHOD

2. OECD Model konvencijata od ~len6 do ~len 22 sodr`i pravila za odano~uvawe na odelnite vidovi na dohod i imot izme|u dr`avite potpisni~ki se so cel da se odbegne dvojnoto odano~uvawe. • Pravilata vo ~lenovite 6 do 22 sodr`at formulacii dve formulacii sprema koj odreden oblik dohod ili imot }e bide odano~en: • }e bide odano~en isklu~ivo od(sledi imeto na dr`avata)-POTPOLNO DISTRIBUTIVNO PRAVO • Mo`e da bide odanocen od (sledi ime na dr`avata)-OTVORENO DISTRIBUTIVNO PRAVAO

3. Potpolnoto distributivno pravo zna~i deka isklu~ivo pravoto na odano~uvawe i pripa|a na dr`avata koja vo citiranata formulacija e ovlastena. • Toa po pravilo }e bide dr`avata na rezidentnost na dano~niot obvrznik.

4. Otvorenoto distributivno pravilo bez isklu~ok se odnesuva na dr`avata na izvor. • Zna~i isklu~ivo pravo na odano~uvawe e dadeno na taa dr`ava vo odredeni slu~ai so ograni~uvawe na visinata na dano~nata stapka. • Konkretnite pravni posledici kaj ova pravilo }e zavisat od toa koj metod za izbegnuvawe na dvojno odano~uvawe }e bide odberen. • Metod na izemawe • Metod na odbitok. • Celta na ovie metodi normalno e eliminirawe na dvojnoto odano~uvawe i negovite posledici, a sekoga{ ovie metodi }e gi primenuva dr`avata na rezidentnost na dano~niot obvrznik.

5. Dohod od nedvi`en imot (^l.6) • Pravoto na sekoja dr`ava da go odano~uva dohodot ostvaren od promet so nedvi`nosti, iskoristuvawe na prirodnite bogastva i sl. e regulirano so ~lenot 6 od OECD Model konvencijata. • Pravo na odano~uvawe Oecd Model konvencijata i dava na DR@AVATA NA IZVOR t.e. dr`avata kade nedvi`nosta se nao|a. • Se primenuva na~eloto rei sitae.

6. Ovaa opredelba e blagodarenie na faktot deka sekoga{ ima bliska ekonomska vrska me|u izvorot na dobivkata i izvornata zemja. • Spak postoi isklu~ok imeno i dr`avata na rezidentnost mo`e da go odano~i dohodot od nedvi`nost. Ako taa go iskoristi ova svoe pravo, }e trba da se najde na~in da se izbegne dvojnoto odano~uvawe,a toa e preku primena na ~l. 23 od OECD Model Konvencijata.

7. St.1 ~l.6 isto taka ja opfa}a i dobivkata od od zemjodelstvo ili {umarstvo, me|utoa sepak dr`avite potpisni~ki imaat pravo da se dogovorat vo svoite bilateralni spogodbi da ja tretiraat istata kako dobivka od vr{ewe dejnost. • ^lenot 6 ja opfa}a samo dobibkata vo edna dr`ava potpisni~ka koja doa|a od nedvi`en imot lociran vo druga dr`ava potpisni~ka. • Zatoa ne se primenuva na dobivka od nedvi`en imot lociran vo dr`ava potpisni~ka kade {to primatelot e rezident ili se nao|a vo treta zemja.

8. St.2 ~l.6 go odreduva poimot na Nedvi`nost. • Sepak OECD Model konvencijata i dava pravo na sekoja dr`ava potpisni~ka samostojno da go definira ovoj poim. • St2.~l.6 • Poimot nedvi`nost go opfa}a imotot koj mu pripa|a na nedvi`niot imot ,sto~niot fond i opremata koja se koristi vo zemjodelstvoto i {umarstvoto, plodou`ivawe na nedvi`niot imot i pravata na promenlivite ili postojani pla}awa kako nadomestok za rabotata ili za pravoto da se izvr{uva rabota, na mineralni nao|ali{ta, izvori i drugi prirodni bogatstva. • Brodovite i vozduhoplovite ne se smetaat za nedvi`nosti. • Dobivkata ostvarena od nivno koristewe }e se odano~uva spored ~l.8 • Me|utoa ako bide ostvarena dobivka od nedvi`nost koj e del od nekoe trg. dru{tvo koe obavuva dejnost so koristewe na brodovi i vozduhoplovi }e se odano~uva spored ~l.6.

9. St.3 poka`uva deka op{toto pravilo }e se primenuva nezavisno od formata na koristewe na nedvi`en imot. • St.3 • Odredbite od stavot 1 }e se primenuvaat za dohot koj proizleguva od neposredno koristewe, izdavaewe ili koristewe vo koj bilo drug oblik na nedvi`niot imot.

10. Odredbite od stavovite 1,2 i 3 od ~len 6 }e se primenuvaat i na dohodot na nedvi`en imot od industriski, trgovski i drugi pretprijatija. • Izvornata zemja ima prioritet pri odano~uvaweto i pravoto se primenuva tamu kade {to, vo slu~aj na pretprijatie, dobivkata e samo indirektno povrzana so nedvi`en imot. Ova ne ja spre~uva dobivkata na nedvi`en imot, koga e steknata preku postojana delovna edinica, da bide tretirana kako dobivka na pretprijatie, no osiguruva deka taa dobivka od nedvi`en imot }e bide odano~ena vo zemjata kade {to e imotot lociran vo slu~aj koga takviot imot ne e del od postojanoto pretstavni{tvo locirano vo zemjata.

11. ZADR@UVAWE NA PRAVOTO NA SLOBODNA INTERPRETACIJA NA ^LENOT 6 • FRANCIJA • Saka da ja zadr`I mo`nosta za primena na odredbite vo svoite doma{ni zakoni povrzani so odano~uvaweto dobivka od akcii ili prava, koi tamu mesto se tretirani kako dobivka od nedvi`en imot • [PANIJA • Go zadr`uva pravoto da ja odano~uva dobivkata od sekoj tip u`ivawe vo nedvi`en imot lociran vo [panija koga takvoto pravo proizleguva od poseduvaweto akcii ili drugi korporativni prava vo dru{tvoto koe go poseduva imotot. • SAD • Go zadr`uva pravoto da dodadat stav vo ~len 6 koj mu dozvoluva na rezident od dr`ava potpisni~ka da izbere dale da bide odano~uvan od strana na druga dr`ava potpisni~ka na neto baza na dobivka od nedvi`en imot.

12. ODANO^UVAWE NA DOBIVKATA STEKNATA PREKU BRODSKIVNATRE[EN VODEN I AVIO PREVOZ • Regulirano e vo ~l. 8 od OECD Model Konvencijata, koja e lex specialis vo odnos na ~l. 7 so koj se regulira odano~uvaweto na dobivkata od vr{eweto na dejnost vo op{ta smisla. • Dobivka od vr{eweto na dejnost vo op{ta smisla • Celta na ovoj ~len e da se osigura deka dobivkata od aktivnostite na brodovi ili vozduhoplovi }e bide odano~en vo SAMO EDNA DR@AVA.

13. Taka spored st.1 od ~l.8: • Dobivkata ostvarena od rabotewe vo me|unaroden soobra}aj so brodovi ili so vozduhoplovi se odano~uva samo vo dr`avata-potpisni~ka vo koja se nao|a sedi{teto na stvarnata uprava na pretprijatieto.

14. Spored toa od odano~uvawe se isklu~eni: • Dr`avata vo koja se izvr{uva dejnosta na prevozot • Dr`avata vo koja se nao|a postojanata delovna edinica • Dr`avata na rezidentnost na pretprijatieto

15. Vo vrska so primenata na ~l.8 se vrzani u{te dve ograni~uvawa,a toa se: • Da sedi{teto na vistinskata uprava na pretpriema~ot ~ij brod ili vozduhoplov izvr{uva me|unaroden promet se nao|a vo dr`avata dogovorni~ka • Da se raboti za pretpriema~ koj e rezident na dr`avite dogovorni~ki

16. Re{enieto sprema koe pravto na odano~uvawe go ima dr`avata kade {to se nao|a sedi{teto na stvarnata uprava na pretprijatieto e poradi spre~uvawe na zakonskoto izbegnuvawe na dano~nite obvrski. • Ako pravoto na odano~uvawe bi bilo dodeleno na dr`avata na rezidentnost, pretpriema~ot bi mo`el, so registrirawe na sedi{teto vo dr`avata dogovorni~ka po svoj izbor dodeka me|unarodno prevoznite aktivnosti se vr{at nadvor od tie dr`avi, da izbere svoja rezidentnosdt pa so toa i popovolen dano~en tretman.

17. Nekoi dr`avi svojstvoto na rezidentnost osven so mestoto na registracija go vrzuvaat i so mestoto t.e. sedi{teto na stvarnata uprava na pretprijatieto. • Dr`avata vo koja se nao|a mestoto na stvarna uprava ne e sekoga{ i dr`avata na rezidentnost na pretpriema~ot koj koristi brodovi i vozduhoplovi za me|unaroden prevoz.

18. Me|unaroden soobra}aj (~len 3) ozna~uva sekoj prevoz so bord ili vozduhoplov koj go vr{i pretprijatieto ~ie sedi{te na stvarna uprava se nao|a vo dr`avata potpisni~ka, osven ako brodot ili vozduhoplovot se koristat isklu~ivo pome|u mestata koi se nao|aat vo druga dr`ava potpisni~ka.

19. Isklu~ivo pravo na odano~uvawe ima samata dr`ava potpisni~ka ako prevozot se odviva isklu~ivo na nejzina teritorija, so istovremeno za~uvuvawe na pravoto na odano~uvawe vo dr`avata vo koja se nao|a sedi{teto na stvarnata uprava na pretprijatieto vo site drugi slu~ai.

20. Spored ovoj ~len ( stav 2) dobivkata ostvarena od ~amci anga`irani za transport po vnatre{ni plovni pati{ta se odano~uva samo vo dr`avata potpisni~ka vo koja se nao|a sedi{teto na stvarnata uprava na pretprijatieto. • Toa zna~i deka prevozot po vnatre{ni plovni pati{ta koi vsu{nost opfa}a prevoz po reki, kanali i ezera }e go ima istiot tretman kako i brotskiot i avio prevozot vo me|unarodniot prevoz.

21. So ~len 8 prvenstveno se regulira odano~uvaweto na dobivkata od prevoz na patnici i tovar. No negovata primena se zgolemuva opfa}aj}i gi site dejnosti koi se vo vrska so prevoznite aktivnosti. • Na primer: davawe pod zakup na brod ili vozduhoplov koj e celosno opremen so posada (ekipa`) i materijal.

22. ^len 8 }e se primenuva i vo slu~aj koga dobivkata od dru{tvoto koe izvr{uva me|unaroden prevoz e ostvarena so davawe pod zakup na kontejneri pri {to zakupot be{e povrzan so koristewe na brod ili vozduhoplov vo me|unarodniot promet.

23. Isto taka so ovoj ~len gi opfa}a dejnostite koi se od pomo{na i podgotvitelna priroda vo odnos na osnovnata prevozna dejnost. Toa se: • Proda`ba na karti za pominuvawe vo ime na dr.dru{tva. • Koristewe na uslugi na avtobus koj gi povrzuva gradot so aerodromot. • Oglasuvawe i komercijalna. • Prevoz na roba so kamioni koi go povrzuvaat skladi{teto so pristani{teto ili aerodromot.

24. Stav 3 od ~l8 : Ako sedi{teto na stvarnata uprava na pretprijatieto, koe se zanimava so pomorski soobra}aj, se nao|a na brod ili ~amec, toga{ se smeta deka e smesteno vo dr`vata potpisni~ka vo koja se nao|a mati~noto pristani{te na brodod ili ~amecot ili ak ne postoi takvo mati~no pristani{te toga{ se smeta deka e smesteno vo dr`avata potpisni~ka vo koja e smesteno pretprijatieto koe upravuva so bodot ili ~amecot.

25. ^l.8 st.4 opfa}a deka odredbite od stav 1 }e se primenat i na dobivkata od u~estvo vo zaedni~ki fond, zaedni~ka dejnost ili me|unarodna operativna agencija. • Ovie poimi ne se definirani vo OECD Model konvencijata.

26. ASOCIJACIJA NA DRU[TVA(~l. 9 od OECD Modelot) Ovoj ~len gi razgleduva prisposobuvawata na dobivkata {to mo`ebi treba da se izvr{at za celi na odano~uvaweto koga transakciite bile vneseni me|u pretprijatija od ista asocijacija (mati~no pretprijatie i negovi ograno~ni dru{tva, kako i dru{tva pod zaedni~ka kontrola)

27. OPFAT NA ^LENKI • So ~l. 9 od Model Konvencijata se regulirani dano~nite posledici od rabotata na trgovskite dru{tva • 1. KOI SE NAO\AAT VO RAZLI^NI DR@AVI; • 2. RABOTAT ME\USEBNO; • 3. ME\USEBNO SE POVRZANI

28. ASOCIJACIJA NA DRU[TVA POSTOI KOGA: • Dru{tvo od dr`avata-potpisni~ka u~estvuva neposredno ili posredno vo upravuvaweto, kontrolata ili kapitalot na dru{tvoto na drugata dr`ava-potpisni~ka, ili B)Isti lica u~estvuvaat neposredno ili posredno vo upravuvaweto, kontrolata ili kapitalot na dru{tvoto na dr`avata-potpisni~ka i vo dru{tvoto na drugata dr`ava-potpisni~ka.

29. Ako i vo dvata slu~ai, me|u tie dve dru{tva vo nivnite trgovski(transferna cena) ili finansiski odnosi(potkapitalizacija) se sozdadeni ili nametnati uslovirazli~ni od uslovite koi bi bile sozdadeni me|u samostojni dru{tva, dobivkata koja bi nastanala za edno od dru{tvata koga ne bi postoele tie uslovi, no poradi tie uslovi ne nastanala, mo`e da bide vklu~ena vo dobivkata na toa pretprijatie i soodvetno odano~ena.  na~elo na “dol`ina na rakata”

30. Cel na ~l. 9 od OECD Modelot: • Da se osigura odano~uvaweto na dobivkata od rabotata vo dr`avata vo koja e i vsu{nost ekonomski ostvarena, so spre~uvawe na dvojnoto opteretuvawe; • Se odnesuva na dobivkata na trgovskite dru{tva na dr`avite-potpisni~ki; • Terminot “dobivka” se sre}ava i vo drugi odredbi od Model Konvencijata; • ~l. 9 lex generalis ↔ ostanati ~lenovi lex speciales

31. METODI NA ZAKONSKO IZBEGNUVAWE NA DANO^NITE OBVRSKI • TRANSFERNA CENAe cenata koja trgovskoto dru{tvo ja napla}a za dobra, uslugi ili nematerijalen imot na zavisnoto dru{tvo ili drugo trgovsko dru{tvo povrzano so niv. • POTKAPITALIZACIJATrgovskoto dru{tvo mo`e da bide finansirano ili so sopstven kapital ili od pozajmen kapital. Naj~esto se finansira so kombinacija od dvete.

32. Sopstven kapital <=> Pozajmen kapital ↓ ↓ Pr. Preku emisija na akcii zadol`uvawe kaj banki • Trgovsko dru{tvo e potkapitalizirano, ako sopstveniot kapital e pomal vo odnos na pozajmeniot kapital. • Trgovskoto dru{tvo i negovite vlo`uva~i mo`at da bidat poradi dano~ni celi razli~no tretirani, zavisno od toa dali se ostvaruva povratok na vlogot na osnova na sopstven ili pozajmen kapital, potkapitaliziraweto mo`e da bide zna~ajno sredstvo za zakonsko izbegnuvawe na dano~nite obvrski.

33. PRISPOSOBUVAWE NA DOBIVKATA • IM SE OBEZBEDUVA NA DANO^NITE VLASTI NA DR@AVATA -POTPISNI^KA MO@NOST DA GI PRESMETAAT VREDNOSTITE ZA ODANO^UVAWE NA PRETPRIJATIJATA VO ASOCIJACIJA, DA GI ZAPI[AT POVTORNO SMETKITE NA PRETPRIJATIJATA DOKOLKU KAKO REZULTAT NA POSEBNATA VRSKA ME\U PRETPRIJATIJATA, SMETKITE NE GI PRIKA@UVAAT VISTINSKITE DOBIVKI KOI SE OSTVARUVAAT VO TAA DR@AVA; • POSEBNI USLOVI ME\U DVETE PRETPRIJAIJA; • DALI POSEBNITE PROCEDURALNI PRAVILA KOI GI IMAAT PRIFATENO NEKOI DR@AVI VO SPRAVUVAWETO SO TRANSAKCIITE ME\U POVRZANI STRANI SE VO SOGLASNOST SO KONVENCIJATA?

34. PRETPRIJATIETO OD DR@AVA A, ^IJA[TO DOBIVKA SE RAZGLEDUVA ZA ODANO^UVAWE, E OBVRZANO DA PLA]A DANOK VO VREDNOST NA DOBIVKATA KOJA PRETHODNO VE]E BILA ODANO^ENA VO RACETE NA PRETPRIJATIETO SO KOE E VO ASOCIJACIJA VO DR@AVATA B, KOJA [TO TREBA DA NAPRAVI ODREDENI PRISPOSOBUVAWA SO CEL DA SE OLESNI DVOJNOTO ODANO^UVAWE;  PRISPOSOBUVAWETO NE SE PRAVI AVTOMATSKI OD STRANA NA DR@AVATA B, ZATOA [TO DOBIVKATA VO DR@AVATA A E ZGOLEMENA. TAA SE OBVRZUVA DA NAPRAVI PRISPOSOBUVAWE NA DOBIVKATA NA ZASEGNATOTO DRU[TVO SAMO AKO SE SMETA DEKA PRISPOSOBUVAWETO NAPRAVENO VO DR@AVATA A E OPRAVDANO I PO OSNOVA NA PRAVILO I PO OSNOVA NA VREDNOSTA.

35. Kako ~l. 9 slu`i za spre~uvawe na dvojnoto opteretuvawe, odnosno kako so nego se postignuva ednokratno odano~uvawe na dobivkata samo vo onaa dr`ava vo koja taa dobivka e ostvarena vo ekonomska smisla (materijalno, stvarno)?

36. SPRE^UVAWE NA DVOJNO ODANO^UVAWE(~l. 9, st. 2 od OECD Modelot) Koga dr`avata-potpisni~ka ja vklu~uva vo dobivkata na dru{tvoto od taa dr`ava i ja odano~uva soodvetno dobivkata za koja dru{tvoto od drugata dr`ava-potpisni~ka bilo odano~eno vo taa dr`ava, a vklu~enata dobivka od prvospomenatata dr`ava }e se smeta kako dobivka koja bila ostvarena od dru{tvoto vo prvospomenata dr`ava, ako uslovite sozdadeni me|u dvete dru{tva se kako me|u samostojni dru{tva, toga{ taa druga dr`ava }e napravi soodvetno prisposobuvawe na danokot naplaten na taa dobivka.

37. Potrebno e me|usebno dogovarawe pome|u dr`avite-potpisni~ki vo vrska so primenata na ~l. 9 od OECD Model Konvencijata; - {to se odnesuva na st. 1 od ovoj ~len dr`avata-potpisni~ka gi primenuva svoite propisi od vnatre{noto zakonodavstvo, ako se stekne uslov za prisposobuvaweto na transfernata cena, i pritoa nemora da se dogovara so drugata dr`ava-potpisni~ka; - za primena na st. 2 treba soglasnost me|u dr`avite, i toa kvalificirawe na iznosot koj e isplaten vo transakcijata

38. Доход/добивка од вложен капитал и од отстапувањето на нематеријален имот -оданочување на приход од вложен капитал (без разлика дали се работи за физички или за правни лица), -приходи остварени преку отстапување на нематеријален имот од трета страна, се оданочуваат: Дивиденди ( член 10 ) Камата ( член 11 ) авторски хонорар ( член 12 ) на ист начин се поставени корисничкиот сопственик (beneficial owner) и постојаната деловна единица.

39. СОПСТВЕНИЧКИ КОРИСНИК ( beneficial owner) • Институтот сопственички корисник е воведен во OECD Моделот во 1977 година. • “Сопственичкиот корисник ” е лице кое може да одлучи: -за користење или некористење на капитал и друг имот или во врска со тоа да бидат ставени на располагање на други лица, - користење на приходите од капитал или од друг имот - или користење на приходите од капитал и од имот • Кога друштвото кое не е резидент на државата потписничка добива добивки или доход од друга држава-потписничка , тогаш таа земја не смее да наплати какви било даноци за дивидендите кои ги плаќа друштвото.

40. СОПСТВЕНИЧКИ КОРИСНИК (beneficial owner) Целта: да се спречи лицето на кое што даночниот договор не се однесува (нерезидентите во државата потписничка) да не ги користат овластувањата и олеснувањата што ги нуди самиот договор. За применување на договорот ирелеватно е дали правните приматели на некој од облиците на доход за кои станува збор се исто или различно лице.

41. ПОСТОЈАНА ДЕЛОВНА ЕДИНИЦА Force of attraction of permanent establishment - право на оданочување на државата каде се наоѓа постојаната деловна единица - државата има право на оданочување на вкупната добивка остварена на нејзината територија , без разлика дали таа добивка економски е поврзана со постојаната деловна единица. OECD Model не го прифаќа овој концепт - Добивката на претпријатието на државата-потписничка се оданочува само во таа држава освен претпријатието да врши дејност во друга држава-потписничка преку постојаната деловна единица која е сместена таму.

42. ПОСТОЈАНА ДЕЛОВНА ЕДИНИЦА Ако - резидент на една држава-потписничка остварува добивка од претпријатието во друга држава-потписничка, - како сопственички корисник, - дивиденда, камата, и/или авторски хонорар - и притоа работи преку постојаната деловна единица, - а тие дивиденди, камати или авторски хонорар припаќаат на ПДЕ, се однесуваат на ПДЕ или се сопственички поврзани со ПДЕ Се применува членот 7, а не членовите 10,11 или 12.

43. ПОСТОЈАНА ДЕЛОВНА ЕДИНИЦА При утврдување на добивката на постојаната деловна единица, како одбитоци се признаваат трошоците кои се извршени за потребите на постојаната деловна единица, вклучувајќи ги и трошоците за управување и општите административни трошоци, било во државата во која се наоѓа постојаната деловна единица или на друго место. Во Македонија: - Закон за данок на добивка - Примена на методот за одбегнување на двојно оданочување

44. НАЈВИСОКА СТАПКА НА ДАНОК ПО ОДБИВКА ПРЕДВИДЕНА СО МОДЕЛОТ OECD

45. НАЈВИСОКА СТАПКА НА ДАНОК ПО ОДБИВКА ПРЕДВИДЕНА СО МОДЕЛОТ OECD Највисоките стапки предвидени со моделот на OECD , по правило не се прифатливи за земјите во развој. Во интерес на тие земји е да го прифатат UN Model, со кој не се пропишани никакви ограничувања во врска со стапката на данок по одбивка

46. DIVIDENDA • Regulirano so ~len 10 od OECD Model Konvencijata. • Dobivka ili del od dobivkata koja preostanuva posle odano~uvaweto koja e raspodelena pome|u sopstvenikot ili sopstvenicite na trgovskoto dru{tvo. • Dohod od akcii, bonusni akcii ili bonusni prava, rudarski akcii, akcii na osnova~i ili drugo pravo.

47. Naplateniot danok ne smee da nadmine 5%od bruto iznosot na dividendite dokolku korisni~kiot sopstvenik e dru{tvo koe direktno dr`i barem 25% od kapitalot na firmata koja {to gi pla}a dividendite. • 15% od bruto iznosot na dividendite vo site drugi slu~ai.

48. KAMATA • Regulirano so ~len 11 od OECD Model Konvencijata • Kamatata e isplata na pozejmenite pari kade {to isplatata doa}a od kategorijata dohod od podvi`en kapital • Ne e podle`na na dvojno odano~uvawe.

49. Ovlastuvawe za odano~uvawe - kamatata koja nastanuva vo dr`avata potpisni~ka i mu se pla}a na rezidentot na drugata dr`ava potpisni~ka mo`e da podle`i na pla}awe na danoci vo taa druga dr`ava. • Mo`e da bide odano~ena i vo dr`avata potpisni~ka vo koja taa nastanuva, no danokot ne smee da ja pomine granicata od 10%

50. Dr`aven izvor na kamatata e dr`avata vo koja kamatniot obvrznik e rezident. • ISKLU^OK - Vo slu~aj na zaem koj nosi kamata, koj ima o~igledna ekonomska vrska vo postojanata delovna edinica koja se nao|a vo drugata dr`ava potpisni~ka i e vo sopstvenost na kamatniot obvrznik.