620 likes | 881 Views
Finansiski instrumenti-priznavawe, merewe i obelodenuvawa. Kontinuirano profesionalno usovr{uvawe (KPU) IORRM Dekemvri 2009 godina. Predava~. Hristov Goce MOORE STEPHENS LTD Skopje (prethodno Makedonski Revizorski Centar DOO Skopje) ovlasten revizor i partner. Sodr`ina.
E N D
Finansiski instrumenti-priznavawe, merewe i obelodenuvawa Kontinuirano profesionalno usovr{uvawe (KPU) IORRM Dekemvri 2009 godina
Predava~ • Hristov Goce • MOORE STEPHENS LTD Skopje (prethodno Makedonski Revizorski Centar DOO Skopje) • ovlasten revizor i partner
Sodr`ina • Kratok voved i razvoj • Celi i delokrug na MSS 32 i 39 • Definicii • MSS 32 Prezentirawe • MSS 39 Priznavawe i merewe (pravila) • MSS 39 O{tetuvawa (namaluvawa) na vrednosta • MSFI 7 Obelodenuvawa
Finansiski instrumenti Del 1 Voved i razvoj
Finansiski instrumenti potpa|aat pod slednite MSS i MSFI • MSS 32: Finansiski instrumenti: Prezentirawe • MSS 39: Finansiski instrumenti: Priznavawe i merewe • MSFI 7: Finansiski instrumenti: Obelodenuvawa
Finansiski instrumenti - kratok delokrug na MSS i MSFI • MSS 32: Finansiski instrumenti: Prezentirawe • Obezbeduva pravila za: • Klasifikacija • Prezentirawe • MSS 39: Finansiski instrumenti: Priznavawe i merewe • Obezbeduva pravila za: • Priznavawe i depriznavawe • Merewe • Smetkovodstvo na hexing • MSFI 7: Finansiski instrumenti: Obelodenuvawa • Obezbeduva pravila za: • Obelodenuvawa koi{to treba da bidat prezentirani vo finansiskite izve{tai
Razvoj na MSS i MSFI za Finansiski instrumenti • Finanskiskite instrumenti pretstavuaat edni od najkompleksnite oblasti vo smetkovodstvoto koi treba da se reguliraat • Razvojot na standardite za finanasiskite instrumenti zapo~nal u{te vo 1989 godina! • Juni 1995 godina - izdaden e MSS 32: Finansiski instrumenti: Obelodenuvawe i Prezentirawe • Mart 1999 godina - izdaden e MSS 39: Finansiski instrumenti: Priznavawe i merewe • Juni 2002- izdadena e revidirana nacrt verzija na MSS 32 i MSS 39 • Dekemvri 2003 godina - izdadena e revidirana verzija na MSS 32 i MSS 39 • MSFI 7 e odobren vo 2005 godina so efektivna data na primena na po~etokot na ili posle 1 januari 2007 godina (ovoj MSFI vsu{nost go zameni MSS 30 koj se odnesuvawe na Prezentirawe vo finansikite izve{tai na banki i sli~ni finansiski organizacii i delot od MSS 32 koi se odnesuva{e na obeloden)
Razvoj na MSS i MSFI za Finansiski instrumenti • So objavuvawe na MSFI 7, MSS 32 go smeni naslovot od Obelodenuvawe i Prezentirawe, samo vo Prezentirawe • MSS 32 i 39 Finansiski instrumenti: Podobruvawe na MSFI, Prestavuvaweto be{e vo Fevruari 2008 godina i efektiven e za godinite koi po~nuvaat na ili posle 1 januari 2009 godina • OMSS Prodol`uva da diskutira za razli~nite aspekti na ovie MSFI • Vo RM, vo Sl.Vesnik e objavena kombinacija od site ovie izmeni na MSS i MSFI koi gi tretiraat Finansiskite instrumenti • objaveni se MSS do 2003 godina, so dopolnitelni objavi na MSFI-standardite • ne se izvr{eni soodvetni izmeni na prethodno objavenite MSS • vo tek Proekt za prevod, a`urirawe i objava na MSS i MSFI
Finansiski instrumenti Del 2 Celi i delokrug
Celi na MSS 32 i 39 • MSS 32: • Gi vospostavuva principite na finansiskite instrumenti prezentirani kako obvrski ili glavnina i za prebivawe na finansiskite sredstva i finasiskite obvrski • Ja primenuva klasifikacijata na finansiskite instrumenti, od perspektiva na izdava~ot, vo finansiskite sredstva, finansiskite obvrski i instrumentite na glavninata, klasifikacijata na povrzanite kamati, dividendite, zagubite i dobivkite i okolnostite vo koi finansiskte sredstva i obvrski bi trebalo da se prebijat. • MSS 39: • Gi vospostavuva principite na priznavawe i merewe na finansiskite sredstva i finansiskte obvrski
Delokrug na MSS 32 i 39 • Se primenuva od site entiteti za site finansiski instrumenti osven za: • U~estva vo podru`ici (MSS 27), pridru`eni pretprijatija (MSS 28) i zaedni~ki vlo`uvawa (MSS 31) • Prava i obvrski za naem spored MSS 17 Naem • Prava i obvrski na vrabotenite spored MSS 19 - koristi za vrabotenite • Finansiski instrumenti objaveni od entitetot koj gi ispolnuva uslovite od definicijata za instrument na glavninata (sopstveniot instrument na glavninata na entitetot - definiran vo MSS 32) • Dogovori za osiguruvawe i finansiski instrumenti koi sodr`at karakteristika na diskreciono u~estvo- MSFI 4
Delokrug na MSS 32 i 39 • Se primenuva od site entiteti za site finansiski instrumenti osven za: • Dogovori pome|u steknuva~ i prodava~ vo delovnite kombinacii za kupuvawe i prodavawe vo iden period • Prevzemeni obvrski za zaemi (loan commitments)- MSS 37 • Dogovori i obvrski spored pla}awa vrz osnova na akcii- MSFI 2 • Pravo na pla}awa na nadomestoci na entitetot za tro{oci koi baraat da se podmiri obvrskata koja e priznaena kako rezervirawe vo soglasnost so MSS 37 • Dogovor za kupoproda`ba na ne-finansiski sredstva, koi se sklu~ile ili prodol`ile da se ~uvaat so cel priem ili isporaka na ne-finansiski stavki vo soglasnost so o~ekuvanite potrebi na pretprijatieto za kupuvawe, proda`ba ili koristewe (redovni dogovori za kupoproda`ba na ne-finansiski sredstva proizveduvaat finansiski instrumenti).
Finansiski instrumenti Del 3 Definicii
Definicii na Finansiski instrumenti MSS 32 • Definicii: • Финансиски инструмент. Секој договор од којшто произлегува финансиско средство на еден ентитет и финансиска обврска или сопственички инструмент на друг ентитет. • Финансиско средство. Секое средство коешто е: • готовина; • сопственички инструмент на друг ентитет; • договорно право да се прими готовина или друго финансиско средство од друг ентитет; или да се разменат финансиски инструменти со друг ентитет според услови кои се потенцијално поволни за ентитетот. • Финансиска обврска. Секоја обврска која што е: • договорна обврска: • за давање готовина или друго финансиско средство на друг ентитет, или • за размена на финансиски инструменти со друг ентитет според услови кои се потенцијално неповолни
Definicii na Finansiski instrumenti MSS 32 • Сопственички инструмент. Секој договор со кој се докажува остатокот на учество во средствата на претпријатието по одземањето на сите негови обврски. • Објективна вредност е износот за кој средството може да биде разменето, или обврската подмирена, помеѓу запознаени, спремни странки во трансакција помеѓу неповрзани странки.
Finansiski sredstva i obvrski • Primeri na finansiski sredstva: • gotovina (pari~ni sredstva) • pobaruvawa od kupuva~i • drugi pobaruvawa • vlo`uvawa vo akcii na drugi dru{tva (do 20% u~estvo) • Primeri na finansiski obvrski: • dozvoleni bankarski pre~ekoruvawa • dobavuva~i • zemeni zaemi i krediti • rezervirawa za dogovorni obvrski • otpoviklivi prioritetni akcii
Finansiski sredstva i obvrski • [to ne se finansiski sredstva i obvrski: • zalihi • NPO • nematerijalni sredstva • odnapred plateni tro{oci • odlo`eni prihodi • Primer: zo{to zalihite ne se finansiski sredsdtva? • ne predizvikuvaat pojava na pravo za primawe na pari ili drugi finansiski sredstva, iako sozdavaat mo`nost za generirawe na idni prilivi • ^ekori koi treba da se sledat pri opredeluvawe: • Dali e finansiski instrument? (vidi definicija) • Dali e vo ramkite na delokrugot na MSS?
Finansiski instrumenti Del 4 MSS 32 Prezentirawe
Finansiski instrumenti - prezentirawe MSS 32 - prezentacija na FI • Ovoj MSS se odnesuva na pravilnata prezentacija na FI • Osnoven koncept e deka su{tinata na FI e pova`na od formata • Naj~est problem e razgrani~uvwe pome|u finansiska obvrska i glavnina • Klasifikacijata zavisi od: • Суштината на договорниот аранжман при почетното признавање • Дефинициите за финансиска обврска и сопственички инструмент • финансиски инструмент е финансиска обврска доколку постои договорна обврска на издавачот на инструментот било да предаде готовина или друго финансиско средство на имателот или да размени друг финансиски инструмент со имателот според услови кои се потенцијално неповолни за издавачот.
Finansiski instrumenti - prezentirawe MSS 32 - prezentacija na FI • Кога погоре наведената критичнa карактеристикaне е исполнетa, тогаш финансискиот инструмент е сопственички инструмент. • Pример, многу ентитети вршат емисија на приоритетни акции кои мора да бидат откупени од издавачот за фиксен износ (или износ кој може да се утврди) на некоја идна дата. Алтернативно, имателот може да има право да бара од издавачот да ги отповика акциите на или по одредена дата за фиксен износ. Во такви случаи, издавачот има обврска. Според тоа инструментот претставува финансиска обврска и треба да биде така класификуван. • klasifikacijata se pravi vo momentot na priznavawe i prodol`uva se dodeka istoto ne se otstrani (depriznae) od bilansot na sostojba
Finansiski instrumenti - prezentirawe MSS 32 - prezentacija na FI • Slo`eni finansiski instrumenti (compound fi) • Некои финансиски инструменти содржат елемент на обврска, но и елемент на сопственички инструмент, istovremeno. • Во такви случаи МСС 32 бара одделните компоненти на интрументот да се класификуваат одделно • највообичаените типови на сложени инструменти е конвертибилниот долг (konvertabilni obvrznici vo akcii) • Prvo se presmetuva komponentata na obvrska, a potoa od celinata istata se odzema i se dobiva delot na glavninata
Finansiski instrumenti - prezentirawe Primer za slo`eni finansiski instrumenti: • Dru{tvoto emitira 2,000 konvertabilni obvrznici na po~etot na 2002 godina. • Rok na dospevawe e tri godini i nominalna vrednost od 1,000 denari ili vkupna vrednost od 2,000,000 MKD. • Kamatata e plativa otposle na godi{na osnova po 6% godi{no. • Sekoja obvrznica e konvertabilna vo bilo koe vreme vo 250 obi~ni akcii. • Pazarna kamatna stapka e 9% vo moment na izdavawe (na sli~ni obvrznici bez pravo na konverzija). • Pazarna cena na edna akcija e 3 denari na denot na izdavawe. • Koja e vrednosta na sopstveni~kiot del na obvrznicata?
Finansiski instrumenti - prezentirawe Primer za slo`eni finansiski instrumenti • Prvo, se utvrduva sega{nata vrednost na obvrskata kako komponenta, so primena na pazarna kamatna stapka od 9% • Vtoro, razlikata pome|u prilivot od obvrznicata i sega{nata vrednost na obvrskata go pretstavuva sopstveni~kiot instrument. • SV na glavnica 2,000,000 * (1/1.09^3) = 1,544,367 • SV na kamata 120,000 * ((1-(1.09)^3)/0.09))= 303,755 • Vkupno SV na obvrznica =1,848,122 • Priliv od emisija na obvrznica =2,000,000 • Sopstveni~ki del = 151,878
Finansiski instrumenti - prezentirawe MSS 32 - prezentacija na FI • Kamati, dividendi, dobivki, zagubi • Третманот се разликува во зависност од тоа дали каматите, дивидендите, загубите и добивките се однесуваат на финансискa обврска или на сопственички инструмент. • Каматите, дивидендите, загубите и добивките кои се однесуваат на финансиски инструмент кој е класификуван како финансиска обврска треба да бидат признаени како приход или расход во билансот на успех. • Распределбите спрема имателите на финансиски инструменти кои се класификувани како сопственички инструмент треба да се евидентираат на страната должи директно во главнината на издавачот. • Трансакциските трошоци кои се поврзани so трансакција во главнината треба да бидат евидентирани како намалување од главнината
Finansiski instrumenti - prezentirawe MSS 32 - prezentacija na FI • Tretman na trezorski (sopstveni) akcii • Vo MSS 32-revidiran e vnesen tretmanot na trezorskite akcii • Vo prethodnite MSS, ne postoe{e definiran tretman na trezorskite akcii, osven PKT 16 • Spored MSS 32, trezorskite akcii (otkupeni sopstveni akcii) se prezentiraat kako namaluvawe na glavninata • Nikakva dobivka ili zaguba od kupuvawe, proda`ba, izdavawe ili poni{tuvawe na ovie akcii nema da bide priznaena vo bilansot na uspeh kako dobivka ili zaguba • Trezorskite akcii treba da se prezentiraat odvoeno ili na liceto na bilansot na sostojba ili vo bele{kite kon finansiskite izve{tai
Finansiski instrumenti Del 5 MSS 39 Priznavawe i merewe
Finansiski instrumenti - priznavawe i merewe MSS 39 - priznavawe na FI • Po~etno priznavawe na FI • Финансиско средство или финансиска обврска треба да биде признаено во билансот на состојба кога i samo koga известувачкиот ентитет станува странка на договорните одредби на инструментот. • Depriznavawe na FI • Депризнавање претставува отстранување на претходно признаен финансиски инструмент од билансот на состојба на ентитетот. • Ентитетот треба да го депризнае финансиското средство кога: • договорните права на готовински приливи од финансиското средство истекуваат; или • суштински ги пренесува (transferira) на друга странка сите ризици и награди кои произлегуваат од сопственоста на финансиското средство.
Finansiski instrumenti - priznavawe i merewe MSS 39 - priznavawe na FI • Depriznvawe na FI • Ентитетот треба да ја депризнае финансиската обврска кога таа ќе згасне, односно кога обврската која е наведена во договорот е исполнета или поништена или истекува. • Specifi~nosti za depriznavawe • dokolku so transferot na sredstvoto ne rezultira vo zna~aen prenos na rizicite i nagradite (se zadr`uvaat istite), toga{ sredstvoto ne se depriznava, a primenite sredstva (pari) se priznavaat kako obvrska.
Finansiski instrumenti - priznavawe i merewe MSS 39 - merewe na FI • Po~etno merewe na FI • Финансиските инструменти почетно се мерат според објективната вредност на примениот или дадениот надоместок (односно набавната вредност) плус (во најголем број случаи) трансакциските трошоци кои директно се припишуваат на набавката или издавањето на финансискиот инструмент. • Исклучок од ова правило се јавува во случај кога финансискиот инструмент се евидентира според објективна вредност преку биланс на успех. Во овој случај трансакциските трошоци не се додаваат на објективната вредност при почетното признавање.
Finansiski instrumenti - priznavawe i merewe MSS 39 - merewe na FI • Posledovatelno merewe na FI • За целите на последователно мерење на финансиските средства кои се чуваат од страна на ентитетот по почетното признавање, МСС 39 ги класификува финансиските средства во четири категории кои се дефинирани подолу: • Финансиско средство по објективна вредност низ биланс на успех - (za trguvawe) • Вложувања кои се чуваат до доспевање • Заеми и побарувања • Расположливи-за-продажба финансиски средства
Finansiski instrumenti - priznavawe i mereweKlasifikacija na proizvodi vo kategorii Obvrznici Akcii, fondovi Kupeni zaemi i pobaruvawa Derivativi (ne hexing) Proizlezeni kre- diti i pobaruvawa ^uvani do dospevawe OVPDZ Raspolo`. za prod Zaemi i pobaruvawa
Finansiski instrumenti - priznavawe i merewe MSS 39 - merewe na FI • Pravilo za posledovatelno merewe na FI • По почетното признавање, сите финансиски средства треба повторно да се мерат според објективна вредност, без никакво одбивање на трансакциските трошоци кои може да настанат за продажба или поинаков начин на отуѓување, освен за: • Заеми и побарувања • Вложувања кои се чуваат до доспевање • Вложувања во сопственички инструменти кои немаат котирана пазарна цена на активен пазар и чија објективна вредност не може веродостојно да се измери како и деривативи кои се поврзани со и мора да бидат подмирени со испорака на такви некотирани сопственички инструменти.
Finansiski instrumenti - priznavawe i merewe MSS 39 - merewe na FI • Pravilo za posledovatelno merewe na FI (prodol`enie) • Заеми и побарувања и вложувања кои се чуваат до доспевање треба да се мерат според амортизирана набавна вредност со користење на методата на ефективна каматна стапка • Вложувања во сопственички инструменти кои немаат котирана пазарна цена на активен пазарчија објективна вредност не може веродостојно да се измери, se merat po nivnata nabavna vrednost namalena za zagubi poradi o{tetuvawe
Finansiski instrumenti - priznavawe i merewe MSS 39 - merewe na FI • Dobivki i zagubi od posledovatelno merewe • Pravila: • kaj FI spored objektivna vrednost niz bilans na uspeh - dobivki i zagubi vo bilansot na uspeh • kaj raspolo`livi za proda`ba - dobivki i zagubi direktno vo glavnina, odnosno vo druga seopfatna dobivka (other comprehensive income). Koga se depriznavaat, kumuliranite dobivki i zagubi se priznavaat vo bilansot na uspeh. • kaj FI spored amortizirana nabavna vrednost - dobivki i zagubi vo bilansot na uspeh
Finansiski instrumenti - priznavawe i merewe Procenka na objektivna vrednost • Публикуваната цена за котација на активен пазар е најдобар доказ за објективна вредност и мора да се користи при мерење на објективната вредност онаму каде е можно. • Во случај кога тековни pazarni или понудени цени не се на располагање, цената на последната трансакција обезбедува доказ за реалната вредност
Finansiski instrumenti - priznavawe i merewe Procenka na objektivna vrednost • Доколку пазарот не е активен, субјектот креира реална вредност со примена на техника за проценка. На пример: • Неодамнешни пазарни трансакции помеѓу запознаени спремни странки; • Во однос на реалана вредност на сличен инструмент; • Дисконтирани парични текови; или • Опциони ценовни модели. • Применaта nа техника за проценка мора: • Да ги вклучува сите фактори кои учесниците на пазарот ќе ги земат во предвид при креирање на цената; и • Да бидат конзистентни со прифатените економски методологии за вреднување на финансиски инструменти
Finansiski instrumenti - priznavawe i merewe Transfer pome|u kategorii (reklasifikacii) • edna{ klasificiran kako FI spored objektivna vrednost niz bilans na uspeh ostanuva kako takov zasekoga{ • Од чувани до доспевање на расположливи за продажба • Повторно мерење на objektivnata (realna) вредност и вклучување на добивка и загуба во капиталот се до продажба (и потоа преку билансот на успех), освен за загуби од оштетување и курсни разлики, кои треба да се признаат директно во билансот на успех • Расположливи за продажба vo чувани до доспевање • Објективната вредност се зема како нов амортизиран трошок • Сите добивки и загуби во капиталот треба да се амортизираат во текот на преостанатиот период до доспевање
Finansiski instrumenti Del 6 Namaluvawe na vrednosta poradi o{tetuvawe
Finansiski instrumenti - o{tetuvawe na vrednosta • O{tetuvawe na vrednosta na finansiskite sredstva e del od MSS 39 - merewe • Финансиското средство е оштетено кога: • Сметководствената вредност е поголема од проценетата надоместувачка вредност • се проценuva deka postoi доказ за оштетувањето на секој датум на билансот на состојба • Доколку постои доказ за оштетување, мора да се процени надоместувачка вредност и да се признае секоја загуба по однос на оштетување • На секој датум на билансот на состојба, субјектот мора да направи проценка дали постои објективен доказ за штета
Finansiski instrumenti - o{tetuvawe na vrednosta • Евидентниот доказ за загуба вклучува: • Финансиска потешкотија на издавачот • Повреда на договор (неплаќање или неправилности при плаќање во камата или главнина) • Концесии (otstapki) направени од страна на издавачот (кои се однесуваат на финансиската потешкотија на позајмувачот) • Голема веројатност за банкрот или финансиска реорганизација • Исчезнување на активен пазар на инвестирање како резултат на финансиски проблеми • Историски модел на наплата на финансиски средства кои укажува дека сопственикот нема да ги наплати сите износи кои му се должат.
O{tetuvawe na vrednosta-sredstva po amortiziran tro{ok • Проценка na zagubata • Постоењето на објективен доказ на оштетување се проценува: • Одделно за секое индивидуално значајно финансиско средство • Одделно или групно за финансиски средства кои не се одделно значајни • Доколку не постои објективен доказ за оштетување на индивидуално ниво, средството се групира со средства кои имаат слични карактеристики на кредитен ризик за групна проценка.
O{tetuvawe na vrednosta-sredstva po amortiziran tro{ok • Merewe na zagubata • zagubata poradi o{tetuvawe e разлика помеѓу сметководствениот износ на средството и неговиот надоместлив износ. • Надоместливиот износ на средството е сегашната вредност на очекуваните идни готовински текови, дисконтирани по оригиналната ефективна каматна стапка на финансискиот инструмент. • Priznavawe na zagubata • Zagubata se priznava vo bilansot na uspeh odnosno vo dobivkata ili zagubata za periodot • Se dozvoluva anulirawe na ovaa zaguba (vo dobivka ili zaguba), само доколку промената која ја предизвикала состојбата може објективно да се поврзе со настан кој се случил по отписот (podobruvawe na krediten rejting)
O{tetuvawe na vrednosta-sredstva nabavna vrednost • Некотирани капитални хартии од вредност чија објективна вредност не може со сигурност да се одреди • Кога постои објективен доказ за оштетување, сметководствената вредност на средствата се намалува за нивниот проценета надоместувачка и загубата е вклучена во добивката и загубата за периодот. • Анулирање на загуба од оштетување не е дозволена за овие средства, odnosno dokolkue se proceni deka postoi o{tetuvawe toa se smeta za trajno o{tetuvawe, a ne privremeno
O{tetuvawe na vrednosta-sredstva po objektivna vrednost • Финансиски средства евидентирани по објективна вредност • Оваа секција се применува само за финансиски средства расположливи за продажба. • Fинансиски средства кои се чуваат за тргување • Усогласувањата за објективна вредност се вршат на нето добивка • Загубата по основ на оштетување автоматски се признава
O{tetuvawe na vrednosta-sredstva po objektivna vrednost • Пад на вредност може да се признае во glavnina како дел од нормален процес на мерење • No, kога постои објективен доказ за оштетување, кумулативната нето загуба која е директно признаена во капиталот sе отстранuva од капиталот и se признаva во добивката или загубата за периодот
O{tetuvawe na vrednosta-sredstva po objektivna vrednost • Merewe na zagubata • Износот се одредува како разлика помеѓу набавната вредност и: • Тековна објективна вредност (за капитални инструменти), или • Надоместувачка вредност (за должнички инструменти) • Надоместувачка вредност е сегашна вредност на очекувани идни дисконтирани парични текови по тековна пазарна каматна стапка за слични финансиски средства
O{tetuvawe na vrednosta-sredstva po objektivna vrednost • Анулирање: • Зафинансиски средства расположливи за продажба (капитални инструменти), оштетувањeта не може да се замени (anulira) • Зафинансиски средства расположливи за продажба (должнички инструменти), загубата од оштетување се заменува кога надоместувачката вредност се зголемува и зголемувањето може објективно да се поврзе со настан кој се случил откако загубата е признаена • Последователните анулирања во должничките хартии од вредност на финансиски средства расположливи за продажбасе пообјективни во споредба со капиталните хартии од вредност
O{tetuvawe na vrednosta- glavni poenti • Postoi razlika pome|u o{tetuvawe i неfunkcionalen заем (non-performing loan) • Неfukcionalen zaem e onoj za koj ne se ispolneti orginalnite dogovorni uslovi. • Zaemot poka`uva objektiven dokaz na o{tetuvaweto, no ne rezultira neophodno vo zaguba poradi o{tetuvawe: • Na primer, kamatata na zaemot ne e platena 90 dena posle rokot • Ova e неfunkcionalen no mo`e адекватно осигуран и ottuka i ne o{teten.