Welkom op de cursus Basisveiligheid VCA Versie 4.3

1. Welkom op de cursusBasisveiligheid VCAVersie 4.3 6652_700

2. Telefoon uit a.u.b.. 6650_700

3. Introductie Basisveiligheid VCA Opleiding over veiligheid gezondheid welzijn voor werknemers 6652_700

4. Introductie Hoofdstukindeling 1. Arbeidsomstandigheden en milieu 2. Arbo in de praktijk 3. Gevaarlijke stoffen 4. Etikettering en Signalering 5. Elektriciteit 6. Brand- en explosiegevaar 7. Werken in besloten ruimten 8. Werkplekeisen algemeen 9. Hijs- en hefwerktuigen 10. Werken op hoogte 11. Handgereedschap 12. Gereedschapsmachines 13. Persoonlijke beschermingsmiddelen 6652_700

5. Hoofdstuk 1Arbeidsomstandigheden en milieu 1.1 De Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) 1.2 Rechten en plichten 1.3 Toezicht en de Arbeidsinspectie 1.4 Arbo-ondersteuning 1.5 Milieu en Europese richtlijnen 1.6 Vragen Arbeidsomstandigheden en milieu 6652_700

6. Arbeidsomstandigheden en milieu Belangrijkste elementen van de Arbowet: • veiligheid en gezondheid; • voortdurende verbetering; • werkgever en werknemer verantwoordelijk; • samenwerking en overleg; • deskundige ondersteuning. 6652_700

7. Arbeidsomstandigheden en milieu Arbowet • Arbowet  doelvoorschriften • Arbobesluit  toelichting • Hulpmiddel bij overheidstoezicht en – handhaving • Arbocatalogus  door werkgever en werknemers opgesteld • Branche brochure  informatie van arbeidsinspectie voor bedrijven 6652_700

8. Arbeidsomstandigheden en milieu Arbeidstijdenwet Regels voor werk en rusttijden. Maximale werktijd per dag en week. Hoeveel uren werken en hoeveel uren rust. Rekening houden met werknemer zijn zorgtaken in gezin. 6652_700

9. Arbeidsomstandigheden en milieu redelijkerwijs Plichten van de werkgever: • risico-inventarisatie en • -evaluatie (RI&E); • opstellen van plan van aanpak; • voeren van beleid; • geven van voorlichting; • onderzoeken, melden en registreren van ongevallen; • zorgen voor veilige middelen en werkmethoden. 6652_700

10. Arbeidsomstandigheden en milieu • Rechten van de werknemers: • recht op werkonderbreking als: • ernstig gevaar dreigt voor mensen; • direct dreigend; • arbeidsinspectie kan niet tijdig ter plaatse zijn; • direct melden aan leidinggevende. • Ook melden aan de Arbeidsinspectie 6652_700

11. Arbeidsomstandigheden en milieu • Verantwoordelijkheden werknemers: • geen gevaar veroorzaken • beveiligingen en persoonlijke beschermings middelen toepassen • voorlichting en instructie volgen • gereedschap (en machines) op de juiste manier gebruiken • melden van gevaar • meewerken aan ongevallen- • onderzoek 6652_700

12. Arbeidsomstandigheden en milieu De Arbeidsinspectie Arbeidsinspecteurs controleren op naleving van de Arbowet Arbeidsinspecteurs zijn bevoegd om onderzoek te doen bij bedrijven Arbeidsinspecteurs mogen werknemers vragen naar een geldige legitimatie 6652_700

13. Arbeidsomstandigheden en milieu • De arbeidsinspectie: • geeft een waarschuwing • stelt een “eis tot naleving” • legt het werk stil • geeft een boete (lik-op-stukbeleid) • stelt een procesverbaal op 6652_700

14. Arbeidsomstandigheden en milieu • Deskundige ondersteuning • Om de werkgevers en werknemers te helpen bij de • uitvoering van een goed Arbo-beleid zijn er de volgende • mogelijkheden: • Interne deskundige (bijvoorbeeld preventiemedewerker en/of Arbodeskundige/veiligheidskundige; • Het bedrijf is aangesloten bij een interne of externegecertificeerde Arbo-dienst(vangnetregeling); • Het bedrijf heeft een contract afgesloten met een bedrijfsarts(maatwerkregeling). 6652_700

15. Arbeidsomstandigheden en milieu • Deskundige ondersteuning • Medewerking van de interne of externe Arbodienst of van een bedrijfsarts is verplicht voor: • het begeleiden van zieke werknemers; • het uitvoeren van het (vrijwillige)Periodieke MedischOnderzoek (PMO); • aanstellingskeuringen waar deze noodzakelijk zijn voor defunctie. • In ieder geval moeten bedrijven over interne Arbo-deskundigheid beschikken. 6652_700

16. Arbeidsomstandigheden en milieu • Deskundige ondersteuning: • De preventiemedewerker • stelt o.a. de RI&E op en het plan van aanpak; • De RI&E moet wel getoetst worden door een • gecertificeerde Arbodeskundige en deze adviseert over • het plan van aanpak. 6652_700

17. WET MILIEUBEHEER Doelen: Bescherming/verbetering van milieu Doelmatige verwijdering van afvalstoffen Dus: productieprocessen aanpassen; uitstoot beperken; afval verminderen en scheiden. Arbeidsomstandigheden en milieu 6650_700

18. MILIEUWETGEVING Wet Milieubeheer, doel: bescherming en verbetering van milieu Wet Milieubeheer Wet Verontreiniging Oppervlaktewateren:Vergunning met voorschriften en Uitvoeringsbesluiten met regels Wet Milieugevaarlijke Stoffen(nu EG-verordening REACH), doel: mens en milieu te beschermen tegen gevaarlijke stoffenBevat regels over Meldingsplicht, Werkzaamheden, Etikettering en Verpakking REACH=Registratie Evaluatie Autorisatie Chemische stoffen Arbeidsomstandigheden en milieu 6650_700

19. CE-markering CE = Conformité Européene CE = Europese richtlijn voor gebruikveiligheid van producten • Verplicht voor o.a. arbeidsmiddelen, werkkleding, persoonlijke beschermingsmiddelen etc. • Verplicht in alle EU-landen 6652_700

20. Risico-inventarisatie en Evaluatie (RI&E) • Verplicht voor alle bedrijven met (ingeleend) personeel • Inventarisatie van gevaren bij het werk en de kans op negatieve effecten • Evaluatie: plan van aanpak • gevaren en risico’s voor mensen voorkomen of • zo klein mogelijk houden RI&E en plan van aanpak: regelmatig bijstellen 6652_700

21. Hoofdstuk 2Arbo in de praktijk 2.1 Risico’s 2.2 Ongevalbeheersing 2.3 Preventie 2.4 Het melden van ongevallen 2.5 Taak Risico Analyse en Laatste Minuut Risico Analyse 2.6 Veilig gedrag 2.7 Procedures en instructies, signalering 2.8 Noodsituaties en Bedrijfsnoodplan 2.9 Vragen Arbo in de Praktijk 6652_700

22. Arbo in de Praktijk BRONNEN VAN RISICO’S • het soort werk • kennis en ervaring • de werkplek zelf • het welzijn • de mentaliteit 6652_700

23. Arbo in de Praktijk VEILIGHEID: IS HET BEWUST NEMEN VANAANVAARDBARE RISICO’S 6652_700

24. Arbo in de Praktijk Een ongeval is ongewenst met schade en/of letsel tot gevolg Een bijna-ongeval is ongewenst maar heeft geen schade en/of letsel tot gevolg Wat een geluk! 6652_700

25. Arbo in de Praktijk Ongevallen gebeuren niet zo maar Er gaat een reeks aan gebeurtenissen vooraf: • ongevallen voorkomen door: • voorkomen van onveilige handelingen • voorkomenvan onveilige situaties • Maatregelen: • bv. taak- of werkomschrijving, toezicht • instructie en voorlichting 6652_700

26. Arbo in de Praktijk Veiligheid is een taak voor iedereen! 20% onveilige situaties! 80% onveilige handelingen! 6652_700

27. Arbo in de Praktijk Als er toch een (bijna-)ongeval plaatsvindt .. Intern nummer Melden en Registreren 6652_700

28. Arbo in de Praktijk TRA en LMRA Taak Risico Analyse • analyse van de gevaren • bij uitvoering van risicovolle taken • veiligheid en de gezondheid van werknemers. • Doel: • risico’s te analyseren en te evalueren • afspreken van juiste beheersmaatregelen • Toepassing bij: • uitvoering van risicovolle taken / werkzaamheden • uitvoering van werk in een risicovolle omgeving 6652_700

29. Arbo in de Praktijk TRA en LMRA Laatste minuut risico analyse • Een LMRA of Start Werk Analyse: • Uitvoeren voor je echt aan het werk gaat • Korte risico controle en “zelf check” • Eerst denken dan pas doen 6652_700

30. Arbo in de Praktijk Veiligheidsgedrag • Veilig gedrag is: • Je zodanig gedragen dat je jezelf en anderen niet in • gevaar brengt • Dat bereik je door: • je aan de veiligheidsvoorschriften houden; • aanwijzingen en instructies opvolgen; • onveilige handelingen stoppen; • onveilige situaties opheffen; • onveilig gedrag: persoon aanspreken of melden aan leidinggevende; • orde en netheid betrachten. 6652_700

31. Arbo in de Praktijk Veiligheidsgedrag • Gevaar van alcohol en drugsgebruik: • verminderde waakzaamheid; • verminderd of problematisch functioneren; • verminderd inschattingsvermogen van situaties; • drempelverlagend voor grensoverschrijdend gedrag; • overschatting van de eigen mogelijkheden; • verhoogde werkdruk op collega’s en verstoring van de werkorganisatie. 6652_700

32. Arbo in de Praktijk Procedures en instructies • Algemene veiligheidsregels hebben betrekking op: • aan en afmelden; • verkeersregels op het terrein; • hoe te handelen bij calamiteiten; • scheiden van afval; • melden van ongevallen, brand en incidenten. • Deze zijn bedoeld voor: • de gehele organisatie; • eigen personeel; • uitzendkrachten; • andere personen op de locatie; • personeel van aannemers en onderaannemers. 6652_700

33. Arbo in de Praktijk Procedures en instructies • Specifieke veiligheidsregels hebben betrekking op: • betreden van besloten ruimten; • werken op hoogte; • warm/heet werk; • werken in explosiegevaarlijke omgeving; • gebruik van de vereiste persoonlijke beschermingsmiddelen; • graafwerkzaamheden; • gebruik van specifieke gereedschappen, apparatuur en werktuigen. • Zij hebben betrekking op: 6652_700

34. Arbo in de Praktijk Bedrijfshulpverleningsplan Doel: • voorbereid zijn op noodsituaties; • noodsituaties bestrijden; • slachtoffers voorkomen en beperken; • slachtoffers helpen. Het BHV plan moet bij iedereen bekend zijn, dus ook bij bezoekers. 6652_700

35. Arbo in de Praktijk Bedrijfshulpverleningsplan • In de instructies staat onder meer het volgende: • onmiddellijk werk onderbreken, externe communicatie stoppen; • instructies van de opdrachtgever opvolgen; • zich naar de evacuatieplaats begeven, conform evacuatieplan of instructies BHV-er; • evacueren dwars op de windrichting; • bij aankomst op de evacuatieplaats aanwezigheid melden. • Gebruik geen liften! 6652_700

36. Arbo in de Praktijk Wat te doen in geval van nood: • eerst melden / alarmeren • handelen en maatregelen nemen • situatie veiligstellen en erger voorkomen • beëindiging incident / noodsituatie door hoofd bedrijfsnoodorganisatie 6652_700

37. Hoofdstuk 3Gevaarlijke stoffen 3.1 Risico’s door opname van gevaarlijke stoffen 3.2 Gevaarlijke stoffen en vergiftiging 3.3 Soorten gevaarlijke stoffen 3.4 Industriële gascilinders en opslag in vaten en tanks 3.5 Biologische stoffen 3.6 Grenswaarden 3.7 Maatregelen tegen gevaarlijke stoffen 3.8 Vragen Gevaarlijke stoffen 6652_700

38. Gevaarlijke stoffen Vormen waarin gevaarlijke stoffen kunnen voorkomen: • Gas • Damp • Vloeistof • Vaste stof • Nevel • Stof 6652_700

39. Gevaarlijke stoffen Opname van gevaarlijke stoffen via: • spijsverteringsorganen (mond) • ademhalingsorganen (longen) • huid 6652_700

40. Risico’s van gevaarlijke stoffen: Gevaarlijke stoffen reukgrens ligt hoger dan de grenswaarde; sommige gevaarlijke stoffen ruiken aangenaam; sommige gevaarlijke stoffen schakelen de reukzenuw al bij lage concentraties uit waardoor je denkt dat je veilig bent (H2S); maskering van gevaarlijke stoffen door andere (niet) gevaarlijke stoffen; geur is persoonsafhankelijk. 6652_700

41. Gevaarlijke stoffen Voorkomen van opname in het lichaam: • draag beschermende kleding en schoeisel; • zorg voor goede ventilatie en/of adembescherming; • eet,drink en rook niet op de werkplek; • trek vuile werkkleding uit bij pauzes en einde werkdag; • was altijd eerst je handen en gezicht als je gaat eten,drinken en roken; • verzorg wondjes zoals het hoort. 6652_700

42. Gevaarlijke stoffen Vergiftiging ACUUT CHRONISCH 6652_700

43. Gevaarlijke stoffen Eigenschappen: • explosief • oxiderend • zeer licht ontvlambaar, licht ontvlambaar, ontvlambaar • (zeer) giftig. • schadelijk of irriterend • bijtend of corrosief • kankerverwekkend • milieugevaarlijk • sensibiliserend 6652_700

44. Soorten: (organische)oplosmiddelen cyclische verbindingen zuren en logen zware metalen koolmonoxide asbest cement huishoudmiddelen Gevaarlijke stoffen 6652_700

45. Gevaarlijke stoffen Gebruik van gevaarlijke stoffen in het huishouden. Risico’s zijn dezelfde als in het bedrijf. Dus: dezelfde beschermende maatregelen nemen als in het bedrijf! Houdt kinderen uit de buurt Zorg dat kinderen er niet bij kunnen komen door gevaarlijke stoffen achter slot en grendel op te slaan. Brandgevaarlijke stoffen koel opslaan. Huishoudmiddelen 6652_700

46. Industriële gascilinders Gevaarlijke stoffen Kleurcodering op schouder van cilinder. Correct opslaan. Batterijen gasflessen niet opstellen op arbeidsplaats. Voldoende ventilatie van opslagruimte. Nooit opslaan in of bij kelders,putten en sleuven. Zuurstofflessen gescheiden houden van flessen met brandbare gassen. Aangepaste blusmiddelen. Water als koelmiddel bij opslagruimte. 6652_700

47. Gevaarlijke stoffen Preventieve maatregelen Controleer opslagvaten en tanks regelmatig op lekkage. Controleer bedrijfsinstallaties zoals leidingen, filters, afsluiters en verdeelstukken op lekkages. Zorg voor voldoende lekbakken. Ruim gelekte producten zo snel mogelijk op. 6652_700

48. Biologische stoffen Gevaarlijke stoffen Biologische stoffen komen bijvoorbeeld voor in de: • afvalverwerkingindustrie; • gezondheidszorg; • landbouw; • voedingsindustrie; • waterzuiveringsinstallaties. 6652_700

49. Biologische stoffen Gevaarlijke stoffen Risico’s bij blootstelling: • infecties; • vergiftigingen; • allergie; • schimmels. Wanneer? • bij contact met dieren; • werken in riolen; • werken in vervuilde grond • werken in bepaalde afdelingen van ziekenhuizen en verpleegcentra. 6652_700

50. Gevaarlijke stoffen • inenten; • blootgestelde werknemers beperken; • duur blootstelling beperken; • beschermende kleding gebruiken; • huidcrème gebruiken; • oogbescherming gebruiken; • na het werk en bij pauze de handen en gezicht wassen. Preventieve maatregelen bij Biologische stoffen: 6652_700