Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu szkolnictwo.pl

1. Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

2. SKŁADNIKI POWIETRZA Krystyna Sitko

3. Powietrze Powietrze jest mieszaniną jednorodną gazów

5. Skroplenie powietrza Zygmunt Florenty Wróblewski ( 1845 - 1888), polski fizyk Karol Olszewski (1846 - 1915), polski chemik i fizyk Powietrze, azot i tlen po raz pierwszy skroplili dwaj polscy uczeni, profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego - Zygmunt F. Wróblewski i Karol Olszewski . Ich współpraca doprowadziła do osiągnięcia wyniku o światowym znaczeniu. W lutym 1883 r. w Zakładzie Fizyki mieszczącym się w Collegium Physicum Wróblewski z Olszewskim rozpoczęli prace nad skropleniem składników powietrza. Już 29 marca 1883 r. uzyskali skroplony tlen w postaci cieczy. Następnie skroplili azot i tlenek węgla. W swoich eksperymentach zastosowali metodę, która polegała na na rozprężaniu ściśniętego gazu .

6. Temperatury wrzenia składników powietrza ARGON AZOT -196 0 C wrze - 1860 C wrze około - 2000 C TLEN CIEKŁE POWIETRZE POWIETRZE schładzane pod wysokim ciśnieniem podgrzanie skraplanie -1830 C wrze Ze skroplonego powietrza można otrzymać tlen i azot, ponieważ gazy te różnią się między sobą temperaturami wrzenia

7. Badanie składu powietrza Na powierzchni wody w krystalizatorze umieść małą zapaloną świeczkę. Przykryj ją cylindrem miarowym. Zapisz obserwacje. 1/5 Rys.1 Świeca pali się przez chwilę i podnosi się wraz z wodą napełniającą cylinder. Płomień gaśnie, gdy woda zajmuje około 1/5 objętości menzurki (rys1). Paląca świeca zużyła 1/5 objętości powietrza zawartego w cylindrze.

8. Tlen - pierwiastek chemiczny, który umożliwia spalanie stanowi 1/5 objętości. Pozostałe 4/5 objętości powietrza stanowią składniki niepodtrzymujące palenia WŁAŚCIWOŚCIPOWIETRZA W temperaturze 20 0C, pod ciśnieniem 1013 hPa – w 1 m3 wody rozpuszcza się 0, 0288 m3 powietrza • słabo rozpuszcza się w wodzie • mieszanina jednorodna • bez smaku • gaz • bezwonne • bezbarwne W warunkach normalnych gęstość powietrza wynosi 1,28 Warunki normalne: ciśnienie -1013 hPa temperatura - 273 0 K = 0 0C

9. Po burzy w powietrzu można stwierdzić obecność jeszcze jednego gazu - ozonu. Powstaje on podczas wyładowań atmosferycznych. Jest to odmiana tlenu O3

10. Tlen Azot Tlen odkrył w 1774 r. Joseph Priestley (czyt.: dżozefpristli), (1733 - 1804), angielski fizyk, filozof i chemik. Azot odkrył w 1772 r. DANIEL RUTHERFORD (czyt. radeford), (1749 - 1819) szkocki chemik i fizyk.

11. Właściwości azotu Przy podwyższonym ciśnieniu azot dobrze rozpuszcza się we krwi. Po obniżeniu ciśnienia może wydzielać się w postaci pęcherzyków, które blokują naczynia krwionośne- jest to tzw. choroba kesonowa. Grozi ona nurkom pracującym na dużych głębokościach. Dlatego nie oddychają oni powietrzem, tylko mieszaniną helowo-tlenową. • gaz • bezbarwny • bez zapachu • bez smaku • nieco lżejszy od powietrza • bardzo trudno rozpuszczalny w wodzie • niemetal • nie pali się • nie podtrzymuje palenia • trudno łączy się z innymi pierwiastkami

12. Tlen Najważniejszy pierwiastek w przyrodzie, niezbędny do życia roślin i zwierząt. Jest głównym składnikiem mieszanek gazów stosowanych przez nurków i alpinistów. Z jego udziałem przebiega proces korozji oraz rozkład organizmów roślinnych i zwierzęcych.

13. Właściwości tlenu Tlen jest najbardziej rozpowszechnionym pierwiastkiem chemicznym w skorupie ziemskiej (około 50% objętościowych). Jest składnikiem piasku, wody, skał i rud metali. Bez tlenu giną zwierzęta i rośliny. Przy obniżeniu zawartości tlenu w powietrzu do 15% występują zaburzenia w organizmie człowieka. • gaz • bezwonny • bezbarwny • bez smaku • nieco cięższy od powietrza • słabo rozpuszczalny w wodzie • niemetal • łączy się z wieloma pierwiastkami tworząc tlenki • nie pali się • podtrzymuje palenie

14. Zastosowanie tlenu medycyna: podtrzymywanie procesu oddychania ogniwa paliwowe: wodorowo tlenowe spawalnictwo: palniki acetylenowo-tlenowe butle tlenowe wykorzystywane przy pracach na głębokościach i wysokościach

15. O3trójatomowa cząsteczka tlenu OZON • Ozon jest odmianą tlenu . Jest cięższy od tlenu i lepiej rozpuszcza się w wodzie. Stosuję się go do dezynfekcji powietrza i wody. W atmosferze ziemskiej występuje w dwóch obszarach: • przy powierzchni ziemi (przyziemna warstwa ozonowa) • w dolnych warstwach atmosfery, stanowi powierzchnię ochronną dla życia na ziemi.

16. ZASTOSOWANIE AZOTU motoryzacja medycyna przemysł spożywczy rolnictwo materiały wybuchowe

17. Zastosowanie azotu cd. • rolnictwo - z azotu otrzymuje się amoniak, który służy do produkcji nawozów sztucznych oraz kwasu azotowego(V) medycyna - ciekły azot stosuje się do miejscowych znieczuleń, podczas zabiegów rehabilitacyjnych, w kabinach kriogenicznych (leczenie zimnem). laboratoria – ze względu na niską temperaturę wrzenia (-195,8ºC) azot stosuje się do chłodzenia urządzeń pracujących w niskich temperaturach przemysł spożywczy - ciekły azot służy do szybkiego zamrażania m.in. gotowych dań , owoców i warzyw. Azot jest też składnikiem proszku do pieczenia ciast (wodorowęglanu amonu). materiały wybuchowe - związki azotu są składnikami większości materiałów wybuchowych motoryzacja - w samochodowych poduszkach powietrznych stosuje się związek azotu, który przy zderzeniu błyskawicznie się rozkłada z wydzieleniem azotu. powstały azot wypełnia poduszkę powietrzną.