PROGRAM LIFE

1. PROGRAM LIFE TROCHĘ HISTORII

2. PROGRAM LIFE Podstawą dla utworzenia instrumentu LIFE było przyjęcie w 1986 roku Jednolitego Aktu Europejskiego. Wraz z V Programem Działań na Rzecz Środowiska (1993), akty te przyczyniły się do zreformowania europejskiego systemu ochrony przyrody, a sam program LIFE stał się jedynym mechanizmem finansowym Unii Europejskiej, w całości dedykowanym ochronie środowiska naturalnego. Podczas trzech kolejnych edycji programu, jego struktura zmieniała się, by jak najlepiej realizować cele stawiane państwom Unii Europejskiej w zakresie ochrony środowiska naturalnego.

3. PROGRAM LIFE LIFE I (1992-1995) Realizowany począwszy od 1992 r., program ten składał się z pięciu komponentów. Projekty mogły otrzymać dofinansowanie w przedziale 30 – 100% (średnio 50%). Co roku przedstawiano uaktualnione obszary priorytetowe. Podczas trwania tej edycji zrealizowano 731 projektów.

4. PROGRAM LIFE LIFE II (1995-1999) Wraz z powiększeniem się Wspólnoty Europejskiej w 1995 r. o nowe państwa (Austria, Finlandia, Szwecja) zwiększył się budżet programu, osiągając kwotę 450 mln ECU. Począwszy od drugiej edycji przyjęto podział programu na trzy komponenty (LIFE-Przyroda, LIFE-Środowisko oraz LIFE-Kraje trzecie, tzn. nie zrzeszone w UE). Poprawka do rozporządzenia ustaliła podział budżetu między komponenty w stosunku 46:46:5, pozostałe 3% pozostawało w dyspozycji Komisji Europejskiej. W 1999 r. zorganizowano również tzw. Life Week, pierwsze międzynarodowe spotkanie osób i instytucji biorących udział lub zainteresowanych programem. Spotkanie to z czasem przekształciło się w Green Week – organizowaną raz do roku w Brukseli imprezę, na którą składają się m.in. seria warsztatów, seminariów i targi ekologiczne, podczas których prezentowane są projekty z zakresu ochrony środowiska.

5. PROGRAM LIFE LIFE III (1999-2004) Realizację trzeciego etapu programu zaplanowano na pięć lat, a jego budżet został zwiększony do 640 mln euro. Opracowano nowe mechanizmy popularyzujące realizację projektów międzynarodowych, w które zaangażowane byłoby jednocześnie kilka państw członkowskich. Rozporządzenie nr 1682/2004 z września 2004 r. przedłużyło funkcjonowanie instrumentu o dwa lata, przyznając mu nowe środki w wysokości 317 mln euro. Głównym powodem było uniknięcie luki między zakończeniem etapu III w 2004 r. a rozpoczęciem obowiązywania nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2007-2013. W trakcie trzech kolejnych edycji na terytoriach państw Unii Europejskiej i w krajach sąsiednich zrealizowano łącznie 2750 projektów, udzielając wsparcia finansowego w wysokości 1,36 miliarda euro. Całkowity koszt wszystkich projektów środowiskowych zrealizowanych przy wsparciu programu LIFE ocenia się na ponad 4 miliardy euro

6. PROGRAM LIFE LIFE+ Prace nad nowym rozporządzeniem rozpoczęły się w 2005 roku. Planowano wprowadzenie szeregu zmian, prowadzących m.in. do zwiększenia udziału państw członkowskich w procesie wyboru i zarządzania realizacją prowadzonych na ich terenie projektów. 23 maja 2007 r. Parlament Europejski przyjął poprawiony tekst rozporządzenia, które zaczęło obowiązywać na terenie wszystkich państw członkowskich na początku czerwca 2007r., wraz z publikacją w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

7. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI LIFE+ PRZYRODA I RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA? LIFE+ POLITYKA I ZARZĄDZANIE? LIFE+ INFORMACJA I KOMUNIKACJA? ZROZUMIEĆ LIFE+

8. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Różnice pomiędzy LIFE III a LIFE+ Zakres finansowanych działań Cel LIFE+ a kryteria oceny projektów

9. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Różnice pomiędzy LIFE III a LIFE+

10. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Nowy zakres LIFE+ LIFE III PRZYRODA LIFE III ŚRODOWISKO LIFE III KRAJE TRZECIE LIFE+ PRZYRODA I RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA LIFE+ POLITYKA I ZARZĄDZANIE LIFE+ INFORMACJA I KOMUNIKACJA

11. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Nowy zakres LIFE+ • LIFE III PRZYRODA • wdrażanie dyrektywy ptasiej i siedliskowej • LIFE+ PRZYRODA I RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA • wdrażanie dyrektywy ptasiej i siedliskowej nie będą finansowane prace inwentaryzacyjne dla obszarów Natura 2000 (warunek nie dotyczy obszarów morskich) • realizacja celu powstrzymania spadku różnorodności biologicznej do roku 2010

12. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Nowy zakres LIFE+ • LIFE III ŚRODOWISKO • tworzenie polityki środowiskowej UE • wdrażanie polityki i prawa ochrony środowiska • innowacyjne technologie środowiskowe • LIFE+ POLITYKA I ZARZĄDZANIE • tworzenie polityki środowiskowej UE • wdrażanie polityki i prawa ochrony środowiska • działania wspierające wdrażanie innowacyjnych technologii środowiskowych • monitoring lasów

13. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Nowy zakres LIFE+ • LIFE III KRAJE TRZECIE • LIFE+ INFORMACJA I KOMUNIKACJA • podnoszenie świadomości społecznejw zakresie ochrony środowiska poprzez organizację kampanii informacyjnych • zapobieganie pożarom lasów poprzez szkolenia i działania informacyjne

14. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zakres finansowanych działań

15. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zakres finansowanych działań LIFE+ PRZYRODA I RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA Obszar priorytetowy:PRZYRODA Wdrażanie postanowień dyrektyw “ptasiej” i “siedliskowej” również na poziomie lokalnym i regionalnym Projektu demonstracyjne lub najlepsze praktyki Wsparcie dla dalszego rozwoju sieci Natura 2000, w szczególności w odniesieniu do obszarów przybrzeżnych i morskich Szczególny nacisk kładzie się na ochronę gatunków priorytetowych oraz działania o charakterze długoterminowym realizowane w obrębie obszarów należących do sieci Natura 2000

16. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zakres finansowanych działań LIFE+ PRZYRODA I RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA Obszar priorytetowy:PRZYRODA Koncentruje się na inwestycjach długoterminowych na obszarach Natura 2000; Co do zasady powtarzalne działania nie mogą być finansowane; Co najmniej 25% budżetu musi być przeznaczone na konkretne działania w zakresie ochrony Niezbędne jest zapewnienie długoterminowego efektu podjętych działań; Wynikiem projektu musi być zapewnienie ochrony zidentyfikowanych gatunków i/lub siedlisk oraz polepszenie ich stanu.

17. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zakres finansowanych działań LIFE+ PRZYRODA I RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA Obszar priorytetowy: RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA Projekty przyczyniające się do wdrożenia postanowień komunikatu Komisji Europejskiej “Powstrzymanie spadku różnorodności biologicznej do roku 2010 i w latach następnych” Projekty demonstracyjne lub innowacyjne Największą wagę przykłada się do demonstracji i rozpowszechnienia praktyk oraz działań pozwalających ograniczyć spadek różnorodności biologicznej i liczby gatunków roślin oraz zwierząt na terenie Wspólnoty Europejskiej. Rozbudowany komponent monitoringu i oceny efektów projektu. Szerokie rozpowszechnianie informacji o efektach projektu.

18. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zakres finansowanych działań LIFE+ PRZYRODA I RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA Obszar priorytetowy:PRZYRODA Wyłącznie projekty dotyczące gatunków lub siedlisk przyrodniczych wymienionych w załącznikach dyrektyw “ptasiej” i “siedliskowej”. Wyłącznieobszary NATURA 2000, lub obszary istotne z punktu widzenia spójności sieci NATURA 2000 Obszar priorytetowy:RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA Również innegatunki i siedliska wymienione w załącznikach dyrektyw “ptasiej” i “siedliskowej”. Również inne obszary niż obszary NATURA 2000

19. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zakres finansowanych działań LIFE+ POLITYKA I ZARZĄDZANIE • Obszar priorytetowy:ZMIANY KLIMATU • CEL:Stabilizacja stężenia gazów cieplarnianych na poziomie zapobiegającym globalnemu ociepleniu o ponad 2°C. • DZIAŁANIA: • Realizacja zobowiązań UE zawartych w Protokole z Kioto • Dostosowanie gospodarki i społeczeństwa, przyrody i różnorodności biologicznej, zasobów wodnych i zdrowia ludzi na terenie UE do negatywnych skutków zmian klimatu oraz łagodzenie tych skutków. • Pomoc we wdrażaniu i stosowaniu instrumentów rynkowych, w szczególności handlu emisjami gazów cieplarnianych.

20. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zakres finansowanych działań LIFE+ POLITYKA I ZARZĄDZANIE • Obszar priorytetowy:WODA • CEL:Przyczynienie się do poprawy jakości wody przez efektywne pod względem kosztów działania zmierzające do osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego wód. • DZIAŁANIA: • Przygotowanie programów działań zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną oraz zapewnienie integracji środków wynikających z innych dyrektyw dotyczących ochrony wód • Skuteczne wdrożenie strategii tematycznej na rzecz ochrony i zachowania środowiska morskiego

21. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zakres finansowanych działań LIFE+ POLITYKA I ZARZĄDZANIE • Obszar priorytetowy:POWIETRZE • CEL:Osiągnięcie poziomów jakości powietrza, które nie powodowałyby znacznych negatywnych skutków i zagrożenia dla zdrowia ludzkiego i środowiska. • DZIAŁANIA: • Realizacja strategii tematycznej w sprawie zanieczyszczenia powietrza

22. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zakres finansowanych działań LIFE+ POLITYKA I ZARZĄDZANIE • Obszar priorytetowy:GLEBY • CEL:Ochrona i zapewnienie zrównoważonego wykorzystania gleby przez zachowanie funkcji gleby, zapobieganie zagrożeniom dla gleby, łagodzenie ich skutków i rekultywację zdegradowanej gleby. • DZIAŁANIA: • Realizacja strategii tematycznej w sprawie ochrony gleby • Zapewnienie ochronyoraz przywracania biologicznejróżnorodności gleby

23. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zakres finansowanych działań LIFE+ POLITYKA I ZARZĄDZANIE • Obszar priorytetowy: ŚRODOWISKO MIEJSKIE • CEL:Wsparcie działań związanych z ochronąśrodowiska na obszarach miejskich Europy • DZIAŁANIA: • Przyczynienie się do skuteczniejszego wdrażania istniejących polityk i prawodawstwa UE dotyczącego ochrony środowiska na obszarach miejskich, poprzez wspieranie i zachęcanie władz lokalnych do przyjęcia bardziej zintegrowanego podejścia do zarządzania miastami, w tym zarządzania sektorem transportu oraz sektorem energetycznym.

24. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zakres finansowanych działań LIFE+ POLITYKA I ZARZĄDZANIE • Obszar priorytetowy: HAŁAS • CEL: Rozwój i wdrażanie polityki dotyczącej hałasu emitowanego do środowiska. • DZIAŁANIA: • Zapobieganie szkodliwym skutkom narażenia na hałas emitowany do środowiska i ograniczanie tych skutków.

25. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zakres finansowanych działań LIFE+ POLITYKA I ZARZĄDZANIE • Obszar priorytetowy: CHEMIKALIA • CEL:Poprawa ochrony środowiska i zdrowia przed ryzykiem związanym z chemikaliami poprzez wdrożenie prawodawstwa dotyczącego chemikaliów oraz strategii tematycznej w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów. • DZIAŁANIA: • Wzmacnianie integracji na linii nauka-rozwój polityki oraz przekazywanie wyników badań w celu zapewnienia silnej technicznej podstawy wpierającej rozporządzenie REACH • Wdrożenie strategii tematycznej w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów

26. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zakres finansowanych działań LIFE+ POLITYKA I ZARZĄDZANIE • Obszar priorytetowy: ŚRODOWISKO I ZDROWIE • CEL:Stworzenie bazy informacyjnej dla polityki w zakresie Środowiska i zdrowia (plan działania wzakresie środowiska i zdrowia na lata 2004 – 2010) • DZIAŁANIA: • Biomonitoring człowieka iintegracja danych na temat środowiska i zdrowia np. komunikacja i interpretacja danych dotyczących reakcji organizmów na zanieczyszczenia, badania nt. przenoszenia się chorób poprzez powietrze • Ochrona warstwy ozonowej w celu uniknięcia negatywnych czynników wpływających na środowisko i zdrowie

27. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zakres finansowanych działań LIFE+ POLITYKA I ZARZĄDZANIE • Obszar priorytetowy: ODPADY I ZASOBY NATURALNE • CEL:Rozwój i wdrażanie polityk mających na celu zapewnienie zrównoważonego wykorzystania oraz zarządzania odpadami i zasobami naturalnymi • DZIAŁANIA: • Wdrażanie strategii tematycznej dotyczących odpadów i zasobów naturalnych • Promowanie zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych - stosowanie podejścia opartego na cyklu życia produktów • Promowanie zapobiegania powstawaniu odpadów, odzyskiwania odpadów i recyklingu

28. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zakres finansowanych działań LIFE+ POLITYKA I ZARZĄDZANIE • Obszar priorytetowy: LASY • CEL: Budowa zwięzłej i pełnej bazy informacyjnej, która umożliwi skuteczne kształtowanie polityki dotyczącej lasów w odniesieniu do zmian klimatu, różnorodności biologicznej, pożarów lasów, stanu lasów i ich funkcji ochronnych, a także przyczynianie się do ochrony lasów przed pożarami. • DZIAŁANIA: • Wsparcie gromadzenia, analizy i rozpowszechniania informacji dotyczących wzajemnego oddziaływania lasów i środowiska naturalnego. • Podnoszenia efektywności i harmonizacji monitorowania lasów i systemów gromadzenia danych.

29. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zakres finansowanych działań LIFE+ POLITYKA I ZARZĄDZANIE Obszar priorytetowy: LASY DZIAŁANIA: 3. Wsparcie dla zrównoważonej gospodarki leśnej, w szczególności poprzez gromadzenie danych związanych z udoskonalonymi paneuropejskimi wskaźnikami trwałej i zrównoważonej gospodarki leśnej. 4. Budowanie potencjału na poziomie krajowym oraz wspólnotowym w celu umożliwienia koordynacji i nadzoru monitorowania lasów

30. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zakres finansowanych działań LIFE+ POLITYKA I ZARZĄDZANIE • Obszar priorytetowy: INNOWACJE • CEL: Rozwój i demonstracja innowacyjnych kierunków polityki, technologii, metod oraz instrumentów wspierających wdrażanie Planu Działań w zakresie Technologii Środowiskowych (ETAP). • DZIAŁANIA: • Działania wspierające rozpoznawanie, demonstrację i rozpowszechnianie innowacyjnych technologii i praktyk - działania uzupełniające Program Ramowy na rzecz Konkurencyjności i Innowacji

31. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zakres finansowanych działań LIFE+ POLITYKA I ZARZĄDZANIE • Obszar priorytetowy: KIERUNKI STRATEGICZNE • CEL: Skuteczne wdrażanie i egzekwowanie prawodawstwa UE w zakresie ochrony środowiska i poprawa wiedzy na temat polityki środowiskowej. • Poprawa wydajności środowiskowej MSP • DZIAŁANIA: • Wzmacnianie bazy informacyjnej niezbędnej do tworzeniu i wdrażaniu polityki poprzez budowę Wspólnego Systemu Informacji Środowiskowejoraz wspieranie wdrażania Globalnego Inicjatywy na rzecz Monitoringu Środowiska i Bezpieczeństwa. • Realizacja Programu Wsparcia Zgodności Środowiskowej dla MSP.

32. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zakres finansowanych działań LIFE+ INFORMACJA I KOMUNIKACJA CEL 1: Podnoszenie świadomości społecznej na temat ochrony środowiska DZIAŁANIA: Głównie kampanie informacyjne o charakterze krajowymlub międzynarodowym, związane z wdrożeniem, aktualizacją i rozwojem polityki środowiskowej i ustawodawstwa Unii Europejskiej. Priorytet stanowią kampanie na rzecz zwiększania świadomości ekologicznej, kwestie ochrony przyrody i różnorodności biologicznej.

33. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zakres finansowanych działań LIFE+ INFORMACJA I KOMUNIKACJA CEL 2: Zapobieganie pożarom lasów i ich ograniczenie na terenie Unii Europejskiej. DZIAŁANIA: Specjalistyczne szkolenia dla służb ochrony przeciwpożarowej oraz kampanie na rzecz zwiększania świadomości społecznej dla ludności wiejskiej zagrożonej pożarami lasów

34. PROGRAM LIFE+ Warunki realizacji projektów Budżet LIFE+ (konkurs): 1 671 000 000 Euro Alokacja dla Polski: ok.70 mln. Euro Roczna alokacja dla Polski: ok. 11 mln. Euro Alokacja nie wykorzystana przepada Wnioskodawca: każdy podmiot prawnyzarejestrowany na terenie UE

35. PROGRAM LIFE+ Warunki realizacji projektów Maksymalna stawka współfinansowania 50% kosztów kwalifikowalnych (dla projektów mających na celu ochronę gatunków i siedlisk priorytetowych – do 75% k.k.) Wypłata dotacji 40% (zaliczka) / 30% (płatność pośrednia) / 30% (płatność końcowa) Gwarancje bankowe Wymagane od podmiotów prywatnych jeśli płatność przekracza 300 000 euro (Bank Gospodarstwa Krajowego) Nie określono minimalnej wartości projektu

36. PROGRAM LIFE+ System instytucjonalny Nabór wniosków: NFOŚiGW Uzupełnienie wkładu krajowego: NFOŚiGW Gwarancje dla beneficjentów: BGK Ocena wniosków: NFOŚiGW / KE

37. PROGRAM LIFE+ System instytucjonalny

38. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Cel LIFE+ a kryteria oceny projektów

39. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Cel instrumentu finansowego LIFE+ ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 614/2007 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 23 maja 2007 r. w sprawie instrumentu finansowego na rzecz środowiska (LIFE+) Art. 1 Ogólnym celem Life+ jest przyczynianie się do wdrażania, aktualizacji oraz rozwoju wspólnotowej polityki i prawodawstwa w dziedzinie środowiska. (...) LIFE+ wspiera w szczególności wdrożenie 6. EAP w tym strategii tematycznych, oraz finansuje środki i projekty z europejską wartością dodaną realizowane w państwach członkowskich.

40. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Cel instrumentu finansowego LIFE+ ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 614/2007 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 23 maja 2007 r. w sprawie instrumentu finansowego na rzecz środowiska (LIFE+) Wdrażanie, aktualizacja oraz rozwój wspólnotowejpolityki i prawodawstwaw dziedzinie środowiska WdrożenieSzóstego programu ramowego na rzecz ochrony środowiskaoraz strategii tematycznych Finansowanie projektów zeuropejską wartością dodaną

41. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Cel a kryteria oceny projektów Jakość i spójność techniczna 15 pkt Jakość i spójność finansowa 15 pkt Zgodność z ogólnymi celami LIFE+ 25 pkt Europejska wartość dodana 25 pkt Komplementarność i optymalne wykorzystanie środków finansowych UE 10 pkt Charakter ponadnarodowy 5 pkt Krajowa wartość dodana 5 pkt Razem: 100 pkt

42. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Cel a kryteria oceny projektów Jakość i spójność techniczna 15 pkt Jakość i spójność finansowa 15 pkt Zgodność z ogólnymi celami LIFE+ 25 pkt Europejska wartość dodana 25 pkt Komplementarność i optymalne wykorzystanie środków finansowych UE 10 pkt Charakter ponadnarodowy 5 pkt Krajowa wartość dodana 5 pkt Razem: 100 pkt

43. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zgodność z ogólnymi celami LIFE+

44. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Cel a kryteria oceny projektów Czy projekt przyczynia się do wdrażania, aktualizacja oraz rozwój wspólnotowejpolityki i prawodawstwaw dziedzinie środowiska? Czy projekt wpisuje się w celeSzóstego programu ramowego na rzecz ochrony środowiskaoraz szczegółowe założenia zawarte strategii tematycznych

45. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zgodność z ogólnymi celami LIFE+ 1. Ogólne odniesienie do celów wskazanych w Rozporządzeniu ws. LIFE+ 2. Odniesienie do aktów prawnych i dokumentów strategicznych UE 3. Odniesienie do ogólnych celów wskazanych w aktach prawnych i dokumentach strategicznych UE 4. Odniesienie do szczegółowych zapisów wskazywanych w aktach prawnych i dokumentach strategicznych UE

46. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zgodność z ogólnymi celami LIFE+ LIFE + DYREKTYWY ROZPORZĄDZENIA Szósty program ramowy na rzecz ochrony środowiska Strategie tematyczne Plany działania

47. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zgodność z ogólnymi celami LIFE+ DYREKTYWY Dyrektywa Rady 79/409/EWG o ochronie dzikich ptaków Dyrektywa Rady 92/43/EWG o ochronie siedlisk przyrodniczychoraz dzikiej flory i fauny Dyrektywa 2003/87/WE ustanawiająca system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE Dyrektywa 2002/49/WE odnosząca się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku

48. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zgodność z ogólnymi celami LIFE+ ROZPORZĄDZENIA Rozporządzenie 1907/2006/WE w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) Rozporządzenie 1737/2006/WE ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia (WE) nr 2152/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczącego monitorowania wzajemnego oddziaływania lasów i środowiska naturalnego we Wspólnocie

49. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zgodność z ogólnymi celami LIFE+ STRATEGIE TEMATYCZNE Strategia tematyczna dotycząca ochrony i zachowania środowiska morskiego Strategia tematyczna dotycząca zanieczyszczenia powietrza Strategia tematyczna w dziedzinie ochrony gleby Strategia tematycznej w sprawie środowiska miejskiego Strategia tematyczna w sprawie zrównoważonego wykorzystywania zasobów naturalnych Strategia tematyczna w sprawie zapobiegania powstawaniu odpadów i ich recyklingu Zintegrowana Polityka Produktowa

50. PROGRAM LIFEDOBRE PRAKTYKI Zgodność z ogólnymi celami LIFE+ PLANY DZIAŁANIA Plan działań w zakresie powstrzymania spadku różnorodności biologicznej do roku 2010 i w latach następnych:ochrona usług ekosystemu dla dobrobytu ludzkości Plan Działań na lata 2004-2010 do Europejskiej Strategii Środowisko i Zdrowie Planu działań dotyczącego gospodarki leśnej UE Plan Działań Unii Europejskiej w zakresie technologii środowiskowych