Op weg naar invoering van het nieuwe examenprogramma

1. Op weg naar invoering van het nieuwe examenprogramma Science Congres Noordhoff Uitgevers 14 november 2012 Emiel de Kleijn

2. Nieuwe ScheikundePlannen voor een vernieuwd, vernieuwend en continu vernieuwbaar programma • bijdraagt aan scientificliteracy • concepten leren wendbaar te gebruiken • inzicht geeft in maatschappelijke relevantie van sk • aansluiten bij actuele ontwikkelingen; blijvende vernieuwing van het sk-onderwijs • bijdraagt aan grotere instroom in bètaprofielen vo en uitstroom naar bèta(technische)opleidingen in ho • meer samenhang binnen het vak en tussen de bètavakken (lapjesdeken) • docent (weer) eigenaar van schoolcurriculum

3. Toekomst • Augustus 2013 in alle 4e klassen havo en vwo • Invoering van de nieuwe examenprogramma’s voor Biologie, Natuurkunde en Scheikunde • VWO: Scheikunde 440 SLU, waarvan 60 % van de stof op het Centraal Examen bevraagd mag worden. • HAVO: Scheikunde 320 SLU, waarvan 60 % van de stof op het Centraal Examen bevraagd mag worden. • (ANW is opgenomen in subdomein A 15.)

4. Syllabus • De syllabus kan jaarlijks bijgesteld worden indien dat noodzakelijk is. Dit kan om klachten gaan die via de examenlijn zijn binnengekomen. Vernieuwingen zouden ook opgenomen kunnen worden indien noodzakelijk. • Het globaal examenprogramma kan niet bijgesteld worden tenzij er een nieuw examenprogramma komt.

5. Vaardigheden • A1 t/m A4: algemene , die voor alle vakken gelden • A5 t/m A9: Natuurwetenschappelijke, wiskundige en technische vaardigheden, vergelijkbaar voor Na, Sk en Bi • A10 t/m A 15: Chemische vakvaardigheden • A10: Gebruiken / Toepassen van chemische concepten

6. A 10 • Dit subdomein bevat vakbegrippen (sk,bi & na), die niet in de rest van de syllabus voorkomt. Scheikundige vakbegrippen zoals bv het begrip onvolledige verbranding, titratie. • Biologische vakbegrippen zoals bv bloed • Natuurkundige vakbegrippen zoals bv druk, stroomsterkte

7. A 11 t/m 15 • A11: Redeneren in termen van context-concept • A12: Redeneren in termen van structuur-eigenschappen: macroscopische eigenschappen in relatie brengen met structuren op meso- en microniveau • A13: Redeneren over systemen, verandering en energie • A 14: Redeneren in termen van duurzaamheid • A 15:Redeneren over ontwikkelen van chemische kennis

9. Verschil havo met vwo (1) B4 Bindingen, structuren en eigenschappen HAVO: de kandidaat kan op basis van kennis van aanwezige structuren en de bindingen in en tussen deeltjes een macroscopische eigenschap van een stof VERKLAREN VWO: de kandidaat kan op basis van kennis van structuren en de bindingen in en tussen deeltjes eigenschappen van stoffen en materialen VERKLAREN en omgekeerd vanuit de eigenschappen van stoffen of materialen structuren VOORSPELLEN

10. Domein B t/m G • Domein A is verplicht voor CE en SE • Van domein B t/m G worden 60 % van de subdomeinen bevraagd op het CE. • De specificatie van deze 60 % met het domein A is de syllabus. • De overige 40 % van de domein B t/m G worden beschreven in de Handreiking

11. Globale indeling domeinen • Domein A Vaardigheden • Domeinen B t/m D (kern)concepten • Domeinen E t/m G context* gerelateerd *)De in de syllabus genoemde contexten mogen bij ce-opgaven als bekend verondersteld worden; andere contexten behoeven een toelichting

12. Rol van contextenX-as: inrichting en vormgeving lesmateriaal (hoe)Y-as: selectie inhoud: wat wordt behandeld (wat)

13. Havo: WEL in 2007 – NIET in 2013 • Triviale namen • Neerslagreacties • Homologe reeks • Sterkte ox/red uit TB48 en rx voorspellen (C1 7&8) • Evenwichten (incl. sterk-zwak z/b) (wel SE C4) • Naamgeving organisch beperkt (B1 14&15) • Productie van ammoniak en aardolie • Waswerking van zeep

14. Havo: NIET in 2007 – WEL in 2013 • Micro-meso-macro (A12) • Nieuwe materialen (B4 & B5) • Substitutiereactie (C1.9) • Energieberekeningen (C3 1/5) • Balansen en kringlopen (C7 1&2) • Groene chemie (F1 & F2) • Duurzaamheid-brandstofcel-vergisting (F3 1&4)

15. Vwo: WEL in 2007 – NIET in 2013 • Triviale namen • Neerslagreacties • Elektronegativiteit • Oxideren primair/secundair alcohol • Stikstofkringloop • Verzeping • Zuur/base reactie voorspellen mbv TB49 • Amfolyten • Absorbtie spectra UV-VIS-IR • Titratiecurve, indicatorkeuze • Hoeveelheid stof mbv Lambert-Beer

16. Vwo: NIET in 2007 – WEL in 2013 • Micro-meso-macro (A12) • Deeltjesmodellen (B1 1/3 & 12/13) • Nieuwe materialen (B4 1&2 , E1.1) • VSEPR(B4.3)(Valentie-Schil-Elektronen-Paar-Repulsie) • Behoudswetten en kringlopen (C3) • Reactiemechanisme (C4 3/5) • Reactiewarmtes (C6 3&4) • Polymerisatiereacties (D3 2&3) • Groene Chemie(F2 1/3)(atoomefficiëntie/E-factor) • Duurzaamheid (F3 1&4) • Energieomzettingen (G3 1&2)

17. Pilotopgave NS CE VWO-2012-I Opgave: Biodiesel uit plantaardig afval • Nieuw • vraag 21 (16/25): energie(verbruik) • Vraag 22: atoomefficiëntie • Alle vragen relevant voor de centrale context • (geleerde) concepten wendbaar toepassen • vraag 17, 18 en 25

18. Schoolhandreiking • Invulling SE-deel • H8 vb van hoe scholen het ingevuld hebben • H2.4 overeenkomsten en verschillen havo/vwo

19. Aanleiding voor deze vernieuwing! maatschappelijke ontwikkelingen • meer instroom in bèta-techniek opleiding nodig: kwaliteit en kwantiteit • snelle ontwikkelingen in wetenschap en technologie ambities, mede na knelpuntenanalyse • betere uitvoerbaarheid van de programma's • meer succes van leerlingen in vervolgonderwijs • meer samenhang binnen het vak en tussen de bètavakken • meer relevantie en actualiteit • geleerde concepten wendbaar kunnen gebruiken extra ambitie • blijvende vernieuwing bèta-onderwijs

20. Doel van brsp’s & vsp’s missie • bijdragen aan blijvende professionalisering van docenten in voortgezet en hoger onderwijs • bijdragen aan blijvende ontwikkeling van het onderwijs in de bètavakken • versterken van de aansluiting tussen vo en ho en zo bijdragen aan verhoging van studiesucces in het hoger onderwijs.

21. Informatie • over invoering, syllabi en handreiking: www.betanova.nl • over steunpunten: www.betasteunpunten.nl • over voorbeeldlesmateriaal: www.nieuwescheikunde.nl , www.examenexperiment.nl , www.scheikundeinbedrijf.nl en http://opencourseware.weblog.tudelft.nl • over (pilot)examens www.cito.nl