PLANIFICACIÓN SOCIOLINGÜÍSTICA DA LINGUA GALEGA

Henrique Monteagudo Universidade de Santiago de Compostela PLANIFICACIÓN SOCIOLINGÜÍSTICA DA LINGUA GALEGA

Glotopolítica: Campo de estudos lingua/poder • Política Lingüística: Regulación política da diversidade lingüística • Language politics • Language policy • Lexitimación • Planificación Lingüística: Quen?, que?, como?, para que? Glotopolítica, política lingüística

política lingüística • A política lingüística é un elemento regulador das relacións entre as transformaciónssociaisamplas e os seus efectos sobre as linguas. • Constitúe un mecanismo de control social, participación e debate das dinámicas que afectan á evolución das linguas, evitando efectos derivados indesexadosdestas.

Como proceso: defensa e promoción dun idioma ameazado • Como obxectivo / ideal: situación lingüística ‘normal’ > modelos • Norma: normal descritivo (frecuencia) / prescritivo (regra) \\ anormal infrecuente / incorrecto Normalización lingüística

Concepción minimalista (individualismo): o/a falante non atopa problemas para desenvolverse nesa lingua. • Concepción maximalista (estato-nacionalismo): monolingüismo social (territorio (país / estado) e falantes monolingües). • Concepción ecolingüística: institucionalización. O uso da lingua é esperable, de rutina na totalidade das situacións de comunicación, ao menos nas máis frecuentes e significativas. • Produción e reprodución da comunidade lingüística • Produción e reprodución da lingua Normalización lingüística

1. Punto de vista da comunidade lingüística • Condicións para a produción da comunidade lingüística: (auto-)recoñecemento, igualdade, promoción. • Condicións para a reprodución da comunidade lingüística: uso exclusivo / preferente / suficiente da lingua en dominios clave da comunicación social (administracións e servizos ao público, sistema educativo, media, traballo, lecer). 2. Punto de vista da lingua • Condicións para a produción da lingua: recoñecemento, estandarización, diversificación discursiva - estilística • Condicións para a reprodución da lingua: difusión, aprendizaxe informal e formal, transmisión interxeneracional Normalización lingüística

Punto de vista dos/as falantes • Garantía de interacción rotinaria (i. e., sen custo ou esforzo extra nin estrés engadido) na súa propia lingua nos contextos de comunicación máis relevantes. En particular, no sistema educativo, no ámbito laboral, nos servizos ao público das administracións e das empresas privadas, e mais no acceso ao consumo, á información e aos produtos/ actividades de lecer. Normalización lingüística

Pl: Modelo de EinarHaugen “Nasrelaciónslingua/sociedade, a forma segue á función”

Gradación e concreción de obxectivos: Grupos meta Novos usuarios: Aprendizaxe da lingua Falantes tradicionais: Aprendizaxe do estándar, variedade escrita Elaboración de materiais de apoio: Ensino regular/reciclaxe adultos Pl: R.L. COOPER, DIFUSIÓN DA LINGUA

CICLO DE INNOVACIÓN ELABORACIÓN DIFUSIÓN ACEPTACIÓN ADOPCIÓN

Tipoloxías de políticas lingüísticas 1

Principios legais • Persoal • Territorial • Obxectivos • Recuperación/promoción dunha lingua ameazada • Conservación/estabilización status quo • Fagocitación: Substitución e asimilación Tipoloxías de política lingüística 2

Tipoloxías de política lingüística 3

Ciclo da planificación lingüística

Diagnóstico: Definición do problema • Debate público • Participación expertos • Análise DAFO: • Procedemento DELPHI: Focalización progresiva diagnóstico (1)

Transmisión da lingua, uso e coñecemento • Usos institucionais: Administracións, ensino, medios de comunicación, produción cultural… • Actitudes, opinión pública, expectativas • Fontes de datos: • Censos de poboación e vivenda • Inquéritos globais: MSG-91, IGE-03, IGE-08 • Enquisas parciais: CIS-93, CIS-98,RAG-04, CCG-09 • Índices: Observatorio da Lingua Galega • Traballos avaliativos: USC-10 • Traballos cualitativos: Actitudes da mocidade… Coñecemento da realidade (2)

Planificación: • 1.Respaldada política e legalmente • 2. Asesorada por expertos • 3. Participativa e dialogada • 4. Aberta e transparente • 5. Flexible, adaptable e reaxustable Toma de decisións: O proceso é tan importante coma o produto O cerne da planificación: programación de obxectivos e medios (3.1)

Prioridades: Obxectivos xerarquizados Secuencia, encadeamento e gradualidade: Obxectivos temporalizados, facilidade de avaliación (axuste do proceso sobre a marcha) Sectores: Obxectivos sectorializados Perspectiva sistémica: Ecolingüística Creación dun horizonte global : Fomentar e aproveitar sinerxias Asegurar avances graduais (concreción de obxectivos/detección de problemas) determinación de obxectivos(3.2)

Medios: • Humanos: Formación do persoal, condicións laborais. • Institucionais: Organismos centrais planificadores, unidades de traballo (situación no organigrama), orientación, consulta e coordinación, asesoramento e avaliación • Económicos: Orzamentos • Normativos: Leis, decretos, regulamentos, ordenanzas… Previsión de medios (4)

Implementación (5) • INPUT: Recursos investidos • IMPLEMENTACIÓN: ‘Caixa negra’ (Dinámicas descendentes, ascendentes, laterais) • OUTPUT: Produto (accións, actividades…) • OUTCOME: Resultado (‘variación experimentada polasituación por efecto da intervención planificadora’)

Coñecemento da realidade: reinicio do ciclo • Medición da variación producida pola intervención planificadora: Comparanza • Valora os resultados, non os produtos • Á luz dos resultados, valora o conxunto do proceso • Factores coadxuvantes • Factores entorpecedores • Reaxuste de obxectivos, medios, previsións, métodos: Reinicio do ciclo Avaliación (6.1)

Avaliación (6.2) • Optimización: • Dada unhacantidade de recursos>o mellor resultado • Dados os obxectivos> conseguilosao menor custo posible

PLANIFICACIÓN SOCIOLINGÜÍSTICA DA LINGUA GALEGA