1.9k likes | 2.7k Views
Diabetes. Maandag 26 juni 2006 – 19.30 uur AZ Groeninge – campus OLV -Erasmuszaal Michiel Van Damme. Diabetes: A Growing Global Crisis. 189 million people in 2003 324 million projected for 2025 72% increase. 38.2 44.2 16%. 81.8 156.1 91%. 25.0 39.7 59%. 18.2 35.9 97%. 13.6
E N D
Diabetes Maandag 26 juni 2006 – 19.30 uur AZ Groeninge – campus OLV -Erasmuszaal Michiel Van Damme
Diabetes: A Growing Global Crisis 189 million people in 2003 324 million projected for 2025 72% increase 38.2 44.2 16% 81.8 156.1 91% 25.0 39.7 59% 18.2 35.9 97% 13.6 26.9 98% 10.4 19.7 88% 1.1 1.7 59% Adapted from Zimmet P et al. Diabet Med. 2003;20:693-702.
Diabetes : pandemie • Wereldwijd : 150 000 000 patienten • meer dan 50% in India, China en VS • Europa : 10 000 000 patienten • Belgie : • type 1 : 35000 • type 2 : 230 000 gediagnosticeerd • 450 000 geschat. • Men verwacht tegen 2025 300 miljoen type 2 patienten • In Belgie tegen 2010 bijna 600 000 type 2 patienten
BELGISCHE SITUATIE Belgische situatie 4-6% van de bevolking (0.5 milj diabeten) 10% kans dat je tijdens je leven diabetes krijgt 1 op 2 (type 2 – tussen de 50 en de 74 jaar) weten het niet Oorzaken van de toename Veroudering van de bevolking levensstijl.: obesitas stijgt, lichaamsbeweging daalt Vroegere diagnose
Health Impact of the Disease Bron van veel ellende 6th leading cause of death Renal failure* Life expectancy 5 to 10 yr Blindness* Cardiovasculardisease 2X to 4X Diabetes Nerve damage in 60% to 70% of patients Amputation* Diabetes is the no. 1 cause of renal failure, new cases of blindness, a nd nontraumatic amputations
L Diabetes Mellitus • frequentste oorzaak van blindheid bij volwassen • frequentste oorzaak van nierinsufficiëntie (> 1/3 van dialysepat.) • 2-4 x meer sterfte door ischemisch hartlijden • 2-6 x meer cerebrovasculaire accidenten • 4 x meer perifeer vaatlijden • 15 x meer lidmaatamputaties (> 65 j x 25) • kosten : 7-15 % van uitgaven voor gezondheidszorg
Socio-economische impact Kostprijs ( The Economic Impact of the Diabetic Foot, Van Acker K )
Most of the costs of diabetes are related to hospitalization Oral anti-diabetic drugs 2–7% Ambulatory 18% Hospitalizations 55% Other drugs 20–25%
Late Diagnose weinig symptomen • 1 op 2 onbekend • duurt 5-7 j vooraleer diagnose wordt gesteld • 1 op 5 verwikkelingen op moment van diagnose
Laattijdige Diagnose Type 2 Diabetes Harris et al. 1986
De Hoornstudie • In de Hoornstudie, een bevolkingsonderzoek naar het vóórkomen van stoornissen in de glucosetolerantie en cardiovasculaire risicofactoren onder 2484 inwoners van de gemeente Hoorn in de leeftijd van 50-74 jaar, werd met een glucosetolerantietest bij 4,8% van de mannen en 4,7% van de vrouwen diabetes ontdekt. Reeds bekend met diabetes waren respectievelijk 3,1 en 4,0%. • De totale prevalentie bedroeg aldus 7,9 en 8,7% bij respectievelijk de mannen en vrouwen. • Ook uit andere studies blijkt dat circa de helft van de mensen met diabetes mellitus niet als zodanig bekend is.
Fysiologie – hoe werkt de normale stofwisseling • Pathogenese – wat loopt er fout
Het menselijk lichaam bestaat uit miljoenen cellen, die allemaal bij elkaar zorgen dat we leven en bewegen. • Die cellen hebben allerlei voedingsstoffen nodig om hun werk te kunnen doen. • Die voedingsstoffen worden onttrokken aan het voedsel dat we eten en de lucht die we inademen. • Ons lichaam heeft het vermogen om dat voedsel en die lucht automatisch te verwerken tot stoffen die de cellen nodig hebben. • Die verwerking gaat dag en nacht door via een groot aantal ingewikkelde processen, die we stofwisseling noemen.
Voedsel q Stofwisseling q Voedingsstoffen q Naar de cellen
Nu is het onder andere de verwerking van koolhydraten die bij diabetici niet meer helemaal goed verloopt. • Koolhydraten worden tijdens de spijsvertering omgezet in glucose, een soort suiker. • Glucose dient als brandstof, die binnen de cellen in energie wordt omgezet. • Glucose in de cellen is in zekere zin te vergelijken met benzine in een auto.
Glucose kan niet zo maar op eigen kracht de cellen binnenkomen • Glucose wordt, net als de andere (verwerkte) voedingsstoffen, door het bloed naar de cellen gebracht. • De meeste stoffen kunnen zonder moeite binnendringen • door de wand van de cellen waar ze nodig zijn. • Maar glucose is een bijzonder geval.
Insuline wordt door de alvleesklier geproduceerd en in de bloedstroom gebracht. De insuline begeleidt daar als het ware de glucose en zorgt dus dat deze in de cellen wordt opgenomen. Als er geen insuline wordt geproduceerd of te weinig, dan kunnen de lichaamscellen geen glucose opnemen, of te weinig.
Pathogenese van diabetes Hoe verloopt de normale stofwisseling KH worden na vertering omgezet in glucose of enkelvoudige suikers Glucose wordt opgenomen in de bloedbaan en vervoerd naar de cellen Glucose is de energieleverancier van onze cellen Insuline (hormoon gemaakt door de pancreas) vormt de sleutel om glucose te laten toetreden tot de cel
Classificatie van Diabetes Mellitus Type 1 diabetes: • Destructie van de insuline producerende betacellen Type 2 diabetes: • Weerstandigheid aan insuline- falen van de betacel Andere vormen: • Moleculaire defecten • Zwangerschapsdiabetes • Pancreasafwijkingen
Type 1 Diabetes • op jongere leeftijd • meestal duidelijk en acuut • door stijging glucose in bloed : dorst en polyurie • door tekort glucose in cel : moe, vermagering, …
Type 2Diabetes • vooral op oudere leeftijd. • 90% van alle diabetespatiënten • 3/4 met overgewicht • hoge graad van erfelijkheid • vaak geen symptomen
Zwangerschapsdiabetes :Risico op Latere DM 2 O'Sullivan et al. 1975
Diabetes Slechts de top van een grote ijsberg HOGEGLYCEMIE ?
What is Type 2 diabetes? A progressive metabolic disorder characterised by: Type 2 diabetes -cell dysfunction Insulin resistance Adapted from: Beck-Nielson H et al. JClin Invest 1994;94:1714–1721 and Saltiel AR, Olefsky JM. Diabetes 1996;45:1661–1669
Insuline Resistentie Syndroom + Obesitas + Insulineresistentie + Hyperinsulinemie + Type 2 diabetes of gestoorde glucosetolerantie + Dyslipidemie + Bloeddruk + Atherosclerose DeFronzo, Ferrannini. Diabetes Care 1991; 14 (3): 173-94
insuline resistentie syndroom insuline obesitas gebrek aan lichaamsbeweging erfelijke aanleg voor diabetes glucose
Constitutieve anomalieën van het syndroom X of metabool syndroom • Resistentie voor captatie van glucose door insuline (insulineresistentie) • Chronische compensatoire hyperinsulinemie • Glucose‑intolerantie of diabetes type 2 • Arteriële hypertensie • Overgewicht of obesitas • Androïde distributie van het vetweefsel • Hypertriglyceridemie • Verlaagd plasma HDL‑cholesterol • Verhoogde plasmaspiegel van kleine LDL‑partikels (subklasse type B) • Postprandiale hyperlipidemie • Hoge spiegel van de inhibitor 1 van de plasminogeen‑activator (PAI‑1) • Absolute of relatieve hyperuricemie
Metabool Syndroom Het metabool syndroom, zoals bijvoorbeeld de American Heart Association het definieert, omvat volgende items: • Centrale obesitas • Atherogene dyslipidemie (vooral hypertriglyceridemie en laag HDL-cholesterol) • Hypertensie • Insulineresistentie of glucose-intolerantie • Protrombotische toestand (bijvoorbeeld verhoogde fibrinogeenspiegels • Pro-inflammatoire toestand (bijvoorbeeld verhoogd CRP)
Er sprake van dit syndroom als drie of meer van de volgende risicofactoren aanwezig zijn: • veel vet in de buikholte (middelomtrek>94 cm bij mannen of >80 cm bij vrouwen) • hoge bloeddruk • een verhoogd nuchter bloedglucosegehalte • een verhoogd serumtriglyceridengehalte (het gehalte van bepaalde vetachtige stoffen in het bloed) • een verlaagd HDL cholesterolgehalte(het zgn. ‘goede’ cholesterol)
Buikvet en gezondheid het appeltype • Veranderingen in de middelomtrek geven veranderingen weer in het risico van het gewicht voor de gezondheid. Veel vet in de buikholte is een belangrijke risicofactor voor diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. • Een verklaring is dat buikvet fysiologisch veel actiever is dan onderhuids vet. Vet in de buikholte heeft bijvoorbeeld meer cellen per eenheid, er stroomt meer bloed door, het is gevoeliger voor hormonen en voor veranderingen in de vetstofwisseling en vetopslag.
Symptomen • Diagnose
Wat loopt er fout bij type 2 diabetes • Lichaamscellen zijn minder gevoelig voor aanwezige insuline (neg factor: obesitas) • Productie van insuline is niet meer voldoende • Vaak breder syndroom van obesitas, lipidenstoornis, hypertensie insuline-resistentie en vaatproblemen • Factor erfelijkheid in veel belangrijke dan type1
Diabetes : Wie Screenen ? • bij alle personen > 65 j • bij personen > 45 j als volgende risicofactoren : ° diabetes bij 1ste graad familieleden ° algemene obesitas (BMI > 27 kg/m²) ° abdominale obesitas (buikomtrek M > 102, V > 88 cm) ° vroeger zwangerschapsdiabetes of baby > 4.5 kg ° gebruik van diabetogene farmaca (vb. corticoïden) ° vroeger gestoord glucosemetabolisme (vb. bij chirurgie) ° hyperlipidemie : HDL-CH < 35 of TG > 250 mg/dl ° hypertensie ³ 140/90 mm Hg
Diabetes : Hoe Screenen ? • nuchtere glycemie op veneus bloedstaal (niet met glucosemeter) • interpretatie : ° nuchtere glycemie 110 mg/dl = normaal corrigeer risicofactoren, hertest na 3 j ° nuchtere glycemie 111-125 mg/dl = gestoorde nuchtere glycemie corrigeer risicofactoren, hertest na 1 j° nuchtere glycemie 126 mg/dl = diabetes (als 2de x bevestigd) behandeling
TYPE1 Plots optreden van de ziekte Gewichtsverlies ondanks stijgende eetlust Vel dorst, vaak urineren Vermoeidheid Ketosisgeur Complicaties zelden aanwezig Ontstaat meestal voor leeftijd van 40 jaar TYPE2 Geleidelijk optreden van de ziekte Vaak obees Vaak asymptomatisch of minder uitgesproken symptomen Infecties Zelden ketosis Vaak reeds complicaties bij diagnose Meestal na de leeftijd; van 40 jaar DIAGNOSESYMPTOMEN
Andere testen • Acetonurie sterk verhoogde waarde wijst op type 1 • C-peptidebepaling endogene insulinesecretie wordt gemeten Hoge C-peptidewaarde wijst op type 2 • Insulinemie hoge waarde wijst op type 2 • ß- cel antilichamen aanwezigheid wijst op type 1 opgespoord in bloed als ICA (islet cell antibody) • HLA-typering al of niet aanwezigheid van bepaalde patronen op chromosoom 6 geven bijkomende info over de diabetesvorm
Diabetes: Behandelingsdoelen • symptomen van hyperglycemie vermijden • acute complicaties voorkomen • chronische complicaties voorkomen • verminderen mortaliteit • bevorderen levenskwaliteit
Diabetes : Behandelingsdoelen • streven naar goede bloedglucose regulatie • verminderen overgewicht • behandelen hypertensie • behandelen dyslipidemie • roken afraden • lichaamsbeweging stimuleren • tijdig chronische complicaties opsporen en behandelen
Diabetes: Behandelingspeilers • voeding • lichaamsbeweging • bloedsuikerverlagende medicatie • correctie cardiovasculaire risicofactoren • screening en vroegtijdige behandeling van complicaties • preventie van acute complicaties • educatie, stimuleren van zelfzorg