Video-hometraining in gezinnen met autisme STUDIEDAG AIT 26 mei’14 Jorinde Dewaelheyns

1. Video-hometraining in gezinnen met autismeSTUDIEDAG AIT26 mei’14Jorinde Dewaelheyns

2. Wat doet het raster? • Het Raster biedt begeleiding aan personen met een autismespectrumstoornis. • Het hele gezin en de ruimere omgeving van de persoon met autisme wordt nauw betrokken. • Doelstellingen: teweeg brengen van verandering zodat de levenskwaliteit van de persoon met autisme aan waarde en waardigheid kan winnen. • Onze dienstverlening heeft een onafhankelijk, vraaggestuurd, tijdelijk, vrijwillig, laagdrempelig en ambulant karakter.

3. Zorgvragen binnen TB autisme • Begeleiden van ouders in de verwerking van de diagnose • Invloed van autisme op het gezinsleven • Hoe omgaan met het autisme in een gezin, ‘brussenrelaties’? • Begeleiden in opvoedingsvragen • Stimuleren van de ontwikkeling en communicatie • Bevorderen van zelfstandigheid van de persoon met autisme • Toekomstoriëntering

4. Opvoedingsbelasting Uit een onderzoek van de gezondheidsraad in 2009 blijkt… • Opvoedingsbelasting ligt significant hoger in gezinnen met kinderen met ASS • Gemiddeld 1000 uur per jaar extra aan zorg (verzorgingstaken, extra begeleiding, contacten met diensten, organiseren van medische zorg) • Gemis aan sociaal leven • Invloed op betaalde arbeid van beide ouders • Moeders ervaren meer depressie en angst

5. Opvoedingsbelasting • Broers en zussen ook meer last van zorgen en gedragsproblemen • Stress in de gezinnen door moeilijke communicatie met hun kind of door te weinig acceptatie van het kind in de omgeving • Deze resultaten zijn ook te zien bij ouders van kinderen met ADHD of kinderen met andere ontwikkelingsproblemen.

6. Opvoedingsbelasting • Ook ouderfactoren spelen een rol: niet voldoende hulpbronnen zal op lange termijn voor meer stress zorgen. • Stress heeft een directe invloed • op de opvoedingskwaliteit van ouders • de opvoedingsbelasting • direct en indirect invloed op de ontwikkeling van het kind.

7. Reduceren van ouderstress • Begeleiding van gezinnen met autisme bestaat uit verschillende soorten interventies, gebaseerd op meerdere theorieën: • Psycho-educatie rond autisme: ijsbergsysteem • Auti-communicatie op gang brengen • Oplossingsgerichte therapie • Pedagogische gezinsbegeleiding • Systeemtheorie • Leertheorie: focus op motivatie en communicatie VHT past in al deze interventies

8. Stressniveau verlagen

9. Psycho-educatie rond autisme • Casus: Gezin, twee kinderen. Jongen, 7 jaar, normaal begaafd en diagnose ASS, zus, 4 jaar. • Hulpvraag ouders: -Zoon beter leren inschatten en begrijpen -Kinderen maken veel ruzie en komen moeilijk tot gezamenlijk spel. “Hoe kunnen we het contact tussen broer en zus verbeteren?”

10. Effect VHT • Ouders beter beeld van het autisme van hun kind • Belangrijk om tempo te bewaken en goed af te stemmen • Nood aan voorspelbaarheid, uitleg en duiding nodig (auti-communicatie). • Zoon en ouders kunnen genieten van een spel. • Ook individuele aandacht aan zusje is belangrijk.

11. Pyscho-educatie als methodiek • VHT gebruiken als psycho-educatie • Eerst informatie geven over autisme en hoe zich dat uit bij hun kind. • A.d.h.v. beelden kunnen de ouders het gedrag herkennen, terwijl je zelf tolk bent. • Koppel het gedrag aan de oorzaak, namelijk de moeilijkheden die het kind ervaart.

12. Auti-communicatie op gang brengen • Een diagnose ASS bij één of meerdere kinderen heeft een grote invloed op de onderlinge communicatie.

13. Auti-communicatie • Vanaf de geboorte op een andere manier beroep doen op hun ouders. • Nood aan uitleg, duiding, ondersteuning om de wereld te begrijpen. • Er ontstaan andere interactiepatronen die complexer van aard zijn. Dit vraagt een bewustere manier van communiceren.

14. Beelden • Casus: Alleenstaande moeder met ASS met drie kinderen, waarvan twee met diagnose ASS. • Hulpvraag moeder: “Ik zou graag willen mijn zoon beter luistert als ik hem iets vraag. Wat heeft hij nodig om zich naar mij te richten en te luisteren?”

15. Effect van VHT • Moeder ziet prikkelgevoeligheid van kind. • Instructies geven kan best op een duidelijke manier. Geef me de 5: wat, waar, wie, hoe en wanneer? • Doelstelling: verandering in kindbeeld “Hij wil het niet “ “Hij kan het nog niet” • Terugkijken met ouders met autisme vraagt dezelfde communicatie van begeleider.

16. Auti-communicatie • Basiscommunicatie aanpassen naar een auticommunicatie. • Twee belangrijke vragen: -“Wat heeft mijn kind nodig? Wat is er nog moeilijk of onduidelijk voor mijn kind? -”Welke initiatieven neemt mijn kind wel en waar kan ik extra ondersteunen?”

17. Cluster Initiatief en Ontvangst • Minder initiatief in contactname • Omdat ouders niet de respons krijgen die gangbaar is (beperkte wederkerigheid), gaan ze soms zelf stilvallen • Kinderen soms ‘onhandig’ in hun initiatieven • Geen ontvangstbevestiging of weinig oogcontact • Leren door spiegelen en/of imitatie minder vlot

18. Beelden • Casus: Jongen, 4 jaar, mentale beperking en ASS • Hulpvraag ouders: “Ons zoontje komt niet tot spel. Hoe kunnen we hem helpen en stimuleren? Wat heeft hij nodig? We voelen ons onzeker in onze ouderrol. Doen we het wel goed?”

19. Effect VHT • Ouders voelen zich meer zeker over wat ze kunnen doen tijdens spelmomenten • Afstemming wordt bekrachtigd • Elementen als tempo, rust, fysieke begrenzing en positief leiding nemen

20. Cluster Initiatief en ontvangst • Belangrijk bij ASS: • Initiatieven benoemen of tonen (zowel van jezelfals van kind) en ontvangstbevestiging vragen! • Eerst goed aansluiten bij wat kind toont (ontvangen) om dan het kind naar jou te richten (initiatief) • Handelingen benoemen van jezelf en je kind! Dit geeft voorspelbaarheid! • Micro-analyse helpt om ouders op weg te helpen in hun contact met hun kind.

21. Cluster uitwisseling in de kring • Kinderen met ASS hebben het moeilijker om hun positie in het gezin te leren. • Beurtverdeling verloopt minder vlot. • Kinderen hebben nood aan uitleg rond de beurtverdeling, de onuitgesproken sociale regels, de communicatie in kringverband, enz. • Ouders dienen op een andere manier gaan leidinggeven. • Brussenrelaties kunnen hierdoor soms misgroeien.

22. Beelden • Casus: Gezin met twee zonen van 12 jaar en 10 jaar. Oudste zoon diagnose Gilles de la Tourette, ADHD en ASS. • Hulpvraag ouders: Contacten tussen de broers lopen heel moeilijk. “Hoe kunnen we samen meer zicht krijgen op de processen in het gezin en hoe kunnen we het contact verbeteren?”

23. EFFECT VHT • Terugkijk met ouders én tieners! • Parallel processen: hulpvragen komen terug bij de kinderen • Ontdekken van positieve interactiemomenten • Krachten en inspanningen van elk kind komen naar boven • Belevingsverandering omtrent de situatie: kindbeeld verandert van ‘dominante jongen’ naar jongen met nood aan sturing en voorspelbaarheid.

24. Cluster uitwisseling in de kring • Belangrijk bij ASS: • Ouders zien hoe ze op een positieve manier kunnen leiding geven aan hun kinderen. • Ouders kunnen hun kind met ASS helpen zich meer bewust te worden van de omgeving. • Ook kinderen kunnen meer zicht krijgen op interacties in het gezin: begrijpen de interacties beter omdat je ze kan tonen met beelden.

25. Pedagogische gezinsbegeleiding • Casus: Jongen 3 jaar, taalachterstand. Ouders pas diagnose ASS gekregen bij hun kind. • Hulpvraag ouders: “We hebben heel veel schrik voor de toekomst. Hoe kunnen we ons zoontje stimuleren in zijn ontwikkeling?”

26. EFFECT VHT • Ouders zien dat stimuleren ook kan in kleine spelmomenten (oplossingsgerichte therapie) • Ondersteunen van verwerkingsproces bij ouders • Positief kijken naar toekomst en ontwikkelingsmogelijkheden

27. Systeemtheoretische benadering • Casus: gezin met twee zonen. Eén zoon heeft diagnose ASS. • Hulpvraag : -Moeder heeft het gevoel geen vat te hebben op haar zoon. Hij luistert en richt zich enkel naar/tot vader. “Hoe kan ik het contact met mijn zoon verbeteren?”

28. Effect VHT • Door klein te kijken worden positieve contactinitiatieven uitvergroot. • Aansluiten bij motivatie en interesses bij pubers met ASS werkt versterkend! (leertheorie, Pivotal Response Treatment) • Betrokkenheid van moeder vergroot door de beelden • Belevingsverandering bij moeder.

29. En tot slot… • Wees nieuwsgierig • Kijk verder dan je eigen betekenisverlening • Durf te kijken naar de initiatieven van een kind, want hoe klein ze ook zijn, ze zijn er…