GORPUTZA , SOINU KAXA

1. GORPUTZA, SOINU KAXA Gorputza dagoen instrumenturik hoberenetakoa da, eta soinu desberdinak sor ditzake.

2. AHOTIK IRTETEN DIREN SOINUAK: • Korrokadak, doministikuak, ahotsa, zotina, eztula, txistua, barreak eta zurrungak dira ahotik ateratzen diren soinuak.

3. KORROSKADA Gure sabelean pilatzen diren gasak, asko direnean, sortzen da korrokada eta presioaren ondorioz kanporatu egiten ditugu ahotik, kirats ez oso atsegin bat heratuz.

4. DOMINISTIKUA Sudurraren hileek gure gorputzarako txarra den substantzia, edota zerbait arraroa sentitzean, sortzen ohi da doministikua. Ba al zenekien -badagoela neska bat Estatu Batuetan, doministiku 12000 aldiz egiten dituela egunean? -oso doministiku handia botatzean, sahiets bat apurtu dezakezula? -ezin dela begiak zabalik doministiku egin?

5. AHOTSA Ahotsa edo abotsa ahots-kordak elkarrekin bibraraziz eta elkartuz sortzen den komunikatzeko balio digun soinua da, eta oso garatuta dugunez beste animaliak ez bezala, (papagaioak eta horrelakoak kenduta), abestu ere egin dezakegu.

6. ZOTINA • Zotina urdaila lanean ari denean bakarrik sortzen da. Urdaila diafragmatik oso gertu kokatuta dago. Diafragma, birikak airez betetzeko eta husteko erabiltzen dugun muskulua da, eta birikak airez betetzean, diafragma uzkurtu egiten da eta birikak hustean, berriz, zabaldu. • Hala, egoera normalean, arnas erritmoa erregularra da. Baina digestio-garaian urdaila gehiegi mugitzen bada, diafragmak kolpeak jasotzen ditu eta, kolpeen ondorioz kontrolik gabe uzkurtu edo zabalduko da, biriketatik aire-kantitate txikiak kanporatuz. • Horixe da zotina: biriketatik nahi gabe kanporatzen dugun airea. Zotinaren maiztasuna pertsona bakoitzaren eta urdailaren jardueraren araberakoa da, baina minutuko 2tik 60ra zotin egin ditzakegu eta normalean ez du luze irauten. Hala ere, zenbait kasutan zotina kroniko bihur daiteke eta, orduan, lo egiteko arazo handiak sor daitezke.

7. EZTULA • Eztula amasbidearen (sudurraren, eztarriaren, laringearen, trakearen eta bronkioen) berezko erreflexua da, narritadura sortzen duten substantzia arrotzak edo jarioak kanporatzeko gorputzak duen teknika da. • Sintoma oso gogaikarria da, lo egitea eta elikatzea eragozten dituena da, gainera, egun edota asteetan iraun dezakeena. Normalean, eztula ez da gauza txarra, baina, bai oso gogaikagarria. Infekzio batek sortzen du eztula, alergiak, keak, edota gorputz arrotzek eraginikoak sira normalki, eta narritadura eragiten diote, laringeari, eztarriari, trakeari, eta bronkioei.

8. TXISTUA • Txistua gizakiok erginiko soinu agudo bat da, eta ezpinak putz egiteko moduan, edota bi atzamarrekin egin daiteke. Hori egitean, ahoa erresonantzia kaxa moduan dabil.

9. BARREA Gure arrazonamenduaren kanpo dagoen zerbait ikustean edo entzutean sortzen da, horregatik, haurrek adibidez, lau asterekin farre edo aurpegian irria daukan pertsona bat ikusten badu, berak ere barre egingo du, normalki, aurpegi serio edo normal bat ikustera ohituta dagoelako.

10. ZURRUNGA Lo gaudenean, ahotik ateratzen den soinu desatsegin hori da zurrunga. Hau, zerbait arnasaren bidea ostopatzen duenean gertatzen da, mingainari bibratzen behartuz. Ba al zenekien gehiegi zurungaka bazaude, minbizia sor ditzakeela denbora, edo hobeto esanda urteak pasatzean hau sor dezakeela?

11. Zein dira ipurditik ateratzen diren soinuak???Zergatik??? PUZKERRAK

12. PUZKERRA • Puzkerrak, digestio aparatuan dauden gasak dira. Alde batetik, hori gertatu ohi da, janaria irensterakoan, gutxi murtxikatzeagatik, jaten ari zaren bitartean, gehiegi hitz egiteagatik, edota, edari gasdunengatik. Beste alde batetik, soinu hau, digestio aparatuaren prozesua da, irentsi dugun janaria desegiteko. Txarra izaten da puzkerrak bota ordez gordetzea, tripako mina sortu al zaizulako hainbeste gas pilatzeagatik.

13. Gas intestinalak, puzkerrak, gure barnean zerbait txarto doalaren seinale dira. Dieta eta gure bizimoduarekin erlazionatutak daude. • Idorreriak, dieta kaotikoek, oso arin jateak, urduritasunak, zuntz gehiegik, esneak, botikek, flora faltak eta gauza gehiagok sortzen dituzte. • Gas pilaketa handiek abdominaletako mina eragiten du. Kanporantz bultzatzen duen pilota bat modukoak dira, horregatik lunbagoa eta itotze nahiz angustia sentipenak, halaber, nabari daitezke. • Fitoterapiarekin sendatzen dira: Melisa, Mantzanila, Tila, Pasiflora, Maria Luisa… • BA AL DAKIZU… -behi batek 182.500 litro metano izurtzen dituela urtero atmosferara? -gizakiok 15-26 pusker botatzen ditugula egunean?

14. Hainbat jendek dioenez, puzker igerilariak, sorpresadunak, isilak eta oihukalariak daude. Igerilariak uretan botatzen direnak dira (argazkikoak). Sorpresadunak, zikindu egiten dutenak dira. Isilak, soinurik ez baina usain asko botatzen dutenak dira eta, azkenik, oihukalariak, soinu handiak egiten dituztenak.

15. HEZURRETAKO SOINUAK • Hezurren soinua eta txaloak. •  Hezurren soinua: • artikulazio guztiak kapsula sinobialak dituzte, kapsula sinobialak artikulazioa kanpotik betetzen duena da eta kapsula horiek likido bat ateratzen dute. Likido hau batzuetan normala da akumulatzea eta esfortzu txikienagatik ponpetan sortu eta lehertu egiten dira. • Txaloak: bi eskuak gogoz beraien kontra jotzean soinu handi bat sortzen da. •  BA AL ZENEKIEN... • -Karpoak besomuturrean ditugun 8 hezurrak dira. • -Ondoren datozen eskuko hezur luzeak metakarpianoak   dira. • -Falangeak hatzetan dauden hezurrak dira.

16. BESTE SOINU BATZUK • Listua hirenstean sortzen da eta korda bokaletan sortzen da soinua. • .Hortzak hezurrak, dira orduan haien artean jotzean soinu txiki bat sortzen denean. Batzuei desatzegina egiten zaie soinu hori.

17. EZTABAIDA • Argudioa: • Azkenean, asko eztabaidatu eta gero, baliabide edota egoeraren arabera ez dituzu zertan zure gorputzeko soinuak izkutatu behar, zure eskubide osoan zaudelako, nahi dituzun zure gorputzeko adierazpen, edota soinu guztiak kanporatzeko. • Ondorioa: • Gure ustez, egoeraren arabera, nahi dituzun gorputzeko adierazpen guztiak adierazi ahal dituzu, zure eskubidean zaudelako.