Giriş ve Çıkış Birimleri

1. Giriş ve Çıkış Birimleri Input / Output

2. Genel Bakış • Bu bölümde aşağıdaki konuları öğreneceksiniz; • Genel amaçlı I/O portlarını ve bağlayıcılarını • Genel port sorunlarını • Bazı I/O aygıtlarının çalışması ve yapılandırmasını

3. Temel I/O Bağlantıları Fare Girişi DVI Ekran Bağlantısı Klavye Girişi Seri Port VGA Ekran Bağlantısı S/PDIF USB Paralel Port Ses Giriş ve Çıkışları IEEE 1394 FireWire S/PDIF Network

4. Genel Amaçlı Bağlantı Portları • Bilgisayarlarda genel amaçlı kullanılan portlar vardır • Seri portlar • Paralel portlar • USB portları • FireWire portları • Genel amaçlı portlara çok farklı çeşit ve şekillerde aygıtlar bağlanabilirler

5. Seri Portlar • Görevi, paralel ve seri aygıtlar arasında veriyi dönüştürmektir • Genişleme yolları paralel iletişim ve çoklu veri telleri kullanır • Bir çok I/O aygıtı tek bir tel üzerinden seri iletişim kullanır • Gelen veri bilgisayarda kullanılabilmesi için paralele dönüştürülür • Klasik seri port 2 kısımdan oluşur • 9 Pin Bağlayıcı (COM Port) • UART / Dönüşüm Yongası • RS-232 iletişim standardıdır • Seri portla ilgili her şeyi tanımlar • Hız, dil, bağlayıcı görünümü vb. • Günümüzde yerini USB arabirimine bırakmıştır • Ancak bir çok anakart üzerinde seri port halen yer almaktadır

6. Seri Aktarım • Veriler, her bir zaman aralığında bir bit olmak üzere gönderilir • Veri iletiminin başlangıç ve bitişini belirten bit’ler vardır

7. Seri Port Ayarları • Hız • Bits per second: bit/saniye • 75 bps ile 128.000 bps arasındadır • Chunk / Veri Miktarı • Veri yığınlarının boyutu • 7 yada 8 bit miktarında aşağı ve yukarı şekilde hareket eder • Stop / Durdurma Biti • Veri kümesi / yığın sonu belirtiminin kullanılıp kullanılmayacağı • Parite • Hata kontrolü için eşlik biti kullanılıp kullanılmayacağı • Ayarlar elle, donanım kılavuzuna göre yapılmalıdır

8. Seri Kablolar • Kablolar sadece tek yönde kullanılabilir • Bir tarafta erkek, diğer tarafta dişi bağlayıcı vardır • Bilgisayarlar arası bağlantı sağlayan “Cross” kablolar vardır • Her iki ucu da dişi bağlayıcıya sahiptir • Cross / çapraz PIN’lerden oluşur • Null modem kabloları olarak da bilinirler

9. PIN Numaraları • “Receive”, “Transmit” ve “Signal Ground” pinlerinin bağlı olması, seri iletişim için yeterlidir • Klasik 9 pin dışında , 25 pin seri bağlayıcılar da vardır Pin 9 Pin 6 Pin 5 Pin 1

10. Cross Kablo Yapısı

11. Paralel Aktarım ve Paralel Port • Paralel aktarımda bir saat çevriminde birden fazla bit iletilir • Genişleme yolları paralel iletişim ve çoklu veri telleri kullanır • Seri port gibi yerini USB arayüzüne bırakmaktadır • Halen bir çok bilgisayarda paralel port bulunmaktadır • Genellikle 25 pin dişi bağlayıcıya sahiptir (LPT Port) • Daha çok yazıcılar tarafından kullanılmaktadır

12. Paralel Kablolar • Seri kablolarla benzer özelliktedir • Kablolar sadece tek yönde kullanılabilir • Bir tarafta erkek, diğer tarafta dişi bağlayıcı vardır • Farklı olarak sistem ünitesine bağlanan kablo ucu erkek bağlayıcıdır • Yaygın kullanılmayan farklı tip türevleri de vardır

13. USB Portu • Bilgisayarı kapatmadan takma ve çıkarma (Hot-Swappable) • Tak ve Çalıştır (Plug and Play) • Bazı özelleşmiş aygıtlarda ise işlevlerini tam anlamıyla yerine getirebilmeleri için driver yüklemelisiniz • Yüksek hızlarda veri transferi • Veri yolundan aldığını gücü aygıtlara aktarabilme

14. USB Portlarını Anlamak • USB bağlantısının esası, USB kontrolcüsüdür (host controller) • Bu kontrolcü, USB aygıtına bağlanan her şeyi kontrol eden ve genellikle bir yonga seti halinde üretilmiş bir entegredir • İç kontrolcünün içinde bir USB kök hub (root hub) vardır • Bu parça USB portlara fiziksel bağlantıyı gerçekleştiren bölümdür

15. USB Kontrolcüsü Özellikleri • USB kontrolcüsüne bağlanabilecek port sayısı ile üretilen fiziki bağlantı noktası maliyet sebebiyle aynı olmayabilir • Tek bir kontrolcü / hub üzerinden bağlanan USB aygıtlar aynı veri yolunu kullanır ve bu performans problemine neden olur • Bazı aygıtlara veri yolu üzerinden elektrik gücü verilir • Veri yolundan çok fazla güç alınması iyi değildir, sorunlara sebep olur

16. USB Versiyonları • Üç temel hıza sahiptir • Low-Speed: 1.5 Mbps • Full-Speed: 12 Mbps • Hi-Speed: 480 Mbps • USB 1.1 Low-Speed ve Full-Speed çalışır • USB 2.0 Hi-Speed çalışır • 2010’da çıkacak olan USB 3.0 ile USB 2.0’a göre hızın 10 kat artması beklenmektedir • Super-Speed: 5 GBps • Aynı kontrolcü üzerindekiaygıtlar, toplam hızı paylaşırlar

17. USB Aygıt Sınıfları • Ses • Haberleşme Aygıtları • HID - İnsan Arayüz Aygıtı (Klavye - Fare) • Imaging • IrDA Bridge • Mass Storage (Flash Bellek) • Monitör • Printer • Video

18. USB Sembolleri USB 1.1 ve 2.0 Bağlantı Simgesi USB 3.0 Bağlantı Simgesi USB 1.1 Aygıt Logosu USB 3.0 Aygıt Logosu USB 2.0 Aygıt Logosu

19. USB Bağlayıcı Tipleri • USB 1.1 ve 2.0 için 6 tip bağlayıcı türü vardır • USB-A, USB-B, Mini-A, Mini-B, Micro-AB, Micro-B • USB bağlayıcılar, erkek ve dişi tipte bulunabilir • Mini-A “deprecated” durumundadır; devamlılığı yoktur • Deprecated; halen kullanımda olmakla beraber, üzerine yeni bir standart geliştirildiğinden kullanımı tavsiye edilmeyen ve gelecekte desteği kaldırılacak olan spesifikasyonlara verilen isimdir

20. USB Kablo Türleri • Anakartlar üzerinde çoğunlukla USB-A türü bağlayıcı yer alır • Aygıta bağlanan uç türü, üreticilere göre değişir • Sistem ünitesi kolonundaki tipler, kablonun sistem ünitesine veya USB aygıtı çalıştıracak ana üniteye olan bağlantıları gösterir • Standart dışı olan bağlantılara sahip kablolar da vardır

21. USB Bağlayıcı Uyumluluğu • USB bağlayıcılar, erkek ve dişi tipte bulunabilir • Bağlayıcı tiplerinin birbirlerine takılabilirliği farklıdır

22. USB Bağlayıcı PIN’leri • USB bağlayıcıları 4 Pin’den oluşur • 1 pin +5V güç bağlantısı • 2 pin veri bağlantısı • 1 pin toprak bağlantısı

23. USB 3.0 PIN ve Kablo Durumu • Standartlar henüz netleşmemiştir • Kesin olan, bağlayıcıların geriye dönük uyumlu olmadığıdır USB 1.1 & 2.0 USB 3.0

24. USB Hub’lar • USB kablolar 5 metreden uzun olamaz • USB kontrolcüsü 127 aygıta kadar destek verir • Ancak bir bilgisayar üzerinde sınırlı sayıda port bulunur • Kablo uzunluğu sorunlarında ve fazladan porta ihtiyaç olduğunda Hub kullanabilirsiniz • Çoğu Hub’ların kendi enerji beslemesi bulunmaktadır

25. USB Enerjisi • 5 volt ve 500 mA, yani 2.5 Watt’a kadar destek verir • Bu maksimum güçtür ve ancak küçük aygıtlar için yeterlidir • Aşırı güç çeken aygıtlar kendi besleme adaptörleri ile gelirler • Kendinden güç beslemeli hub’lar güç çeken aygıtları destekler

26. USB Aygıtların Yüklenmesi • Makinenizde cihazınızın hızını destekleyen bir USB portu bulunduğuna emin olun • Üreticinin cihaz için sağladığı kurulum yazılımını çalıştırın • Sürücü ve uygulama yazılımını kurun • USB aygıtı sistem ünitesine bağlayın • Gerekiyor ise bilgisayarınızı yeniden başlatın

27. Microsoft USB Utility • UVCView.exe ücretsiz ve kurulumsuz bir yazılımdır • Portlarınızı gözden geçirmek için kullanacağınız en iyi araçtır • Windows’un tüm sürümleriyle çalışır • USB profesyonelleri tarafından kullanılan güçlü bir yazılımdır • Hangi USB sürücü sistemime nerede takılı? • Bu cihazın hızı nedir?

28. Aygıt Yöneticisinde USB • Aygıt yöneticisi tüm USB aygıtları gösterir • “Evrensel Seri Yol Denetleyiciler” in altında, USB Hub’lar yer alır • Güç özelliklerini gösterenbir “Güç” sekmesi vardır • Uyku moduna geçen USBcihazlar vardır • Çalışan bir aygıt bir süresonra aygıt yöneticisindenkayboluyor ise bu durum söz konusu olabilir

29. FireWire’ı Anlamak • USB’den daha eskidir ve USB’nin bütün özelliklerine sahiptir • Apple firmasının kontrolündedir • USB’den farklı bağdaştırıcı kullanır • IEEE 1394 olarak da bilinir ve 2 standardı vardır • 1394a 400 Mbps, 1394b 800 Mbps hızında çalışır • Seri SCSI standardına dayanmaktadır • Dijital video alanına halen FireWire hakimdir FireWire USB

30. FireWire Bağlayıcılar • 6 Pin Bağlayıcı • Çoğunlukla bilgisayarlarda olan ve yaygın olandır • USB'ye benzer olarak, cihaza güç sağlayabilme yetisindedir • 4 Pin Bağlayıcı • Çoğunlukla taşınabilir bilgisayar ve kamera vb aygıtlarda kullanılır • Cihaza güç sağlamaz

31. FireWire Kablolar ve Bağlantı • Aygıtlar bir Hub’a ya da zincirleme olarak birbirine bağlanabilir • Bus-mastering yapabilirler • 63 aygıta kadar bağlantı desteği vardır • En fazla kablo uzunluğu 4.5 m’dir Güncellendi

32. FireWire Enerjisi • 30 volt ve 1.5 amper, yani 45 Watt’a kadar destek verir • USB tarafından sağlanabilenden (2.5 Watt) çok daha fazladır

33. FireWire Aygıtların Yüklenmesi • Ek adaptörler veya aygıtlar için aygıt sürücüsü yoktur • İşletim sistemi aygıta IEEE 1394 standardına göre bağlanır • Yalnızca takın: • Video kameralar • Yazıcılar • Harici sürücüler

34. Özelleşmiş Diğer I/O Portları • Seri Port, Paralel Port, USB ve FireWire genel I/O portlarıdır • Bir çok aygıt tarafından kullanılabilirler • Bunun dışında özelleşmiş I/O portları vardır • Klavye ve fare bağlantıları (Mini DIN) • Ekran kartı çıkışları / Monitör bağlantıları (VGA, DVI) • Analog ve dijital ses girişleri ve çıkışları (Audio Jack, SPDF) • Ses ve görüntü aktarımına yönelik özel bağlantılar (Coax) • Ağ ve telefon aygıtları için bağlantılar (RJ45, RJ11) • Özelleşmiş I/O portları, diğer derslerin ilgili bölümlerinde ele alınmaktadır

35. Demo: Arka Panel I/O Bağlantıları

36. Genel Port Sorunları • Tüm portlarda geçerli olan sorun giderme adımları vardır • İlk kontrol sorunun portta mı, aygıtta mı olduğunun tespitidir • Çalıştığından emin olduğunuz bir aygıtı şüpheli porta takın • Çalıştığına emin olduğunuz bir porta şüpheli aygıtı takın • Eğer port sorunlu ise 3 temel kontrol vardır • CMOS’u kontrol edin; aygıt kapalı mı? • Aygıt yöneticisini kontrol edin; aygıtdevre dışı bırakılmış mı? • Portta, portun çevresinde veya fişte fiziksel bir hasar mevcut mu?

37. Fiziksel Port ve Fiş Hasarları • Devamlı cihaz takılıp çıkarılması fiziksel bozulmaya neden olur • Bazı fiş hasarları giderilebilir veya telafi edilebilir • Eğilmiş pinler cımbız yardımı ile düzeltilebilir • Alternatif fişler veya yuvalar kullanılabilir • Port hasarları için genellikle lehimleme müdahalesi gerekir

38. I/O: Giriş / Çıkış Aygıtları • Giriş aygıtları • Klavye ve Fare • Tarayıcılar • Dijital ve Web Kameralar • Biometrik Aygıtlar • Dokunmatik Ekranlar • Barkot Okuyucular • Çıkış aygıtları • Ekran Kartları ve Monitörler • Yazıcılar • Çıkış aygıtları ilgili derslerde ayrıntılı şekilde incelenmektedir • Bu derste sadece genel giriş aygıtlarını inceleyeceğiz

39. Klavyeler • Veri girişi olarak kullanılan en eski ve halen en birincil yoldur • Windows herhangi bir klavye için gerekli temel sürücüleri mükemmel bir biçimde barındırır • Sadece bazı özel tuşlar barındıran klavyeler sürücü gerektirir • USB arabirimini kullanan klavyeler için CMOS’dan USB klavye desteğinin etkinleştirildiğinden emin olun

40. Klavye Yapılandırması • Standart bir klavyede yapılandırılacak çok fazla bir şey yoktur • Gereken tek yapılandırma aracı klavye kontrol panelidir • Bu araç, yineleme gecikmesi ve imleç yanıp sönme hızını değiştirmenize olanak verir • Klavye üreticilerinin sağladığıek programlar denetim masasındabu klavye yapılandırma aracına ek sekmeler açabilirler

41. Klavye Sorunları • Bulundukları yerden kaynaklanan 3 temel problem oluşur • Sıvı döküntülerinden oluşan lekeler • Fiziksel hasar • Aşırı kirlenme • Dökülen sıvıların temizlenmesi çok zor ve bazen de imkansızdır • Ağır bir nesnenin üzerine düşmesi gibi bir durumda da fiziksel hasar meydana gelebilir; tuşlar veya basma düzeni bozulabilir • Her iki durumda da klavyeyi değiştirmek en mantıklı çözümdür • Klavye bakım onarım faaliyetlerinin en büyük riski; yeni bir klavye almaya mecbur kalmaktır

42. Klavye Yüzeyinin Temizlenmesi • Tuşlar arasındaki kiri temizlemek için ıslatılmış kumaş kullanın • Su işe yaramazsa kumaşın üzerine bir miktar kolonya damlatın • İnatçı kirler için izopropil alkol de kullanılabilir • Klavye temizliği kullanım rahatlığınızıdirekt etkileyecek bir faktördür • Ayrıca temizlenmemiş klavye enfeksiyon kapmak için idealdir • Özellikle başka birisinin kullandığıklavyeyi kullanacaksınız öncelikletemizliğini yapın

43. Klavye Tuşlarının Altının Temizlenmesi • Tuşların arasında ve altındaki kirleri temizlemek daha zordur • İlk olarak çöpe yakın bir yerde basınçlı hava ile başlayın • Bazı tuşların basımında problemler varsa sökmeniz gerekebilir • Küçük bir tornavida yardımı ile tuşları yerinden çıkarabilirsiniz • Tuşları takıp çıkarırken dikkatli olun; onları kırabilirsiniz

44. Klavyenin İçinin Temizlenmesi • Genellikle klavyenin üzerine sıvı dökülmesi durumunda gerekir • Klavyeler, tuşlara basıldığında elektriksel bağlantılar yapan plastik katmanlardan imal edilmişlerdir • Vidaları sökün ve nazikçe plastik katmanları ayırın • Nemli bir bezle katmanları temizleyin ve katmanlar kuruduktan sonra her şeyi yerine geri takıp vidalayın

45. Fare • Bilgisayar fare olmadan da kullanılabilir, ancak zordur • Windows ile birlikte bütün standart fareler için sürücüler gelir • Ekstra tuşları olan gelişmiş fareler için özel sürücüler vardır • Denetim masasında bir fare kontrol paneli vardır • Hız, ivmelenme, çift tıklama hızı gibi özellikleri ayarlanabilir • Genel olarak, iki tip fare teknolojisi vardır • Toplu Fare: Yuvarlak bir top kullanır • Optik Fare: Lazer veya LED'ler ve bunların hareketini takip eden kameralar kullanır

46. Toplu Farelerin Bakımı • Toplu fare ile ilgili sorun zamanla topun kirle kaplanması ve topa değen iç silindirlere kir birikmesidir • Eğer ekranınızdaki cisimleri seçebilmek için çok fazla çaba harcıyorsanız, farenizi temizleme zamanınız gelmiş demektir • Bir toplu farenin içine ulaşabilmek için, onu ters çevirin ve topun üzerindeki koruyucu kapağı kaldırın • Aygıta zarar vermeden kiri silindirlerden metal olmayan bir şeyle kazıyın • Farenizin topunu her 2 - 3 ayda bir temizleyin

47. Optik Farelerin Bakımı • Temizlenmeye nadiren ihtiyaç duyarlar • Eğer ekranda fare imleci anlamsız atlamalar yapıyorsa lazer ve LED’in gözlerini bir bezle temizleyin • Bu duruma gözün önüne gelen bir toz parçası sebep olabilir • Eğer bir optik fare temizlenmesine rağmen ekranda sürekli, saçma ve süratli işlemler yapmaya başladıysa, fareyi değiştirin

48. Tarayıcılar • Kağıt üzerindeki her türlü baskının dijital kopyasını çıkartırlar • Fotoğraf negatiflerinden tarama yapan ileri tarayıcılar vardır • Tüm tarayıcılar aynı mantıkla çalışırlar • Taranacak doküman cam tarama yüzeyine yerleştirilir • Kapak kapatılır ve ilgili yazılım çalıştırılır • Bu işlevi tarayıcı üzerindeki bir düğme de başlatabilir • Tarayıcı dokümanı okuyabilmek için camın altından bir uçtan diğer uca parlak bir ışık geçirir

49. Tarayıcılar ve TWAIN Sürücüler • Windows işletim sisteminde bir çok tarayıcı genel olarak TWAIN sürücü kullanır; özel bir adı olmayan teknoloji demektir • Genellikle fotoğraf işleme yazılımlarının Import (İçeri Aktarma) menüsünün altında TWAIN sürücüsü erişimi yer alır • Bir çok tarayıcı ile birlikte yineTWAIN sürücüsünü kullananözel tarama yazılımları gelir • Bu arayüzler yardımı ile dokümanın çözünürlüğünü ve daha birçok tarama parametresini ayarlayabilirsiniz

50. Tarayıcı Nasıl Seçilmelidir • Çözünürlük: Her inç başına düşen nokta sayısı (dpi) • Renk Derinliği: Renk için kullanılan bit sayısı (8,16,24,36, 48) • Gri Derinliği: Gri gölgeler için kullanılan bitler (8, 16) • Bağlantı Türü: Genel olarak USB ya da FireWire • Tarama Hızı: Saniye