TARİHSEL JEOLOJİ

1. TARİHSEL JEOLOJİ Fanerozoyik 1. Erken Paleozoyik Füsun Alkaya

2. F A N E R O Z O Y İ K PALEOZOYİK MESOZOYİK SENOZOYİK 542 my 251 my 65.5 my 0 (EONS) ZAMANLAR (ERAS)

4. P A L E O Z O Y İ K Geç Paleozoyik Erken Paleozoyik

5. Stratigrafi Birimleri - Hatırlatma

6. KAMBRİYEN DEVRİ KAMBRİYEN SİSTEMİ 488.3 My Üst Geç Orta Orta Alt Erken 542 My

7. KAMBRİYEN ( 542 – 488.3 my) - Kambriyen Paleozoyik’in ilk devridir. - 1831 yılında İngiliz jeolog Adam Sedwick Galler’de (Wales) incelediği istifi bölgenin eski adı olan Cambria’ya izafeten, Kambriyen sistemi olarak adlamıştır

8. KAMBRİYEN Devri / Sistemi (ezberlenmeyecek)

9. ORDOVİSİYEN (488.3 – 443.7 my) - Ordovisiyen Paleozoyik’in ikinci devridir - 1879 yılında İngiliz jeolog Charles Lapworth Galler’de incelediği istifi eski bir Gal kavmi olan Ordovices’e izafeten OrdovisiyenSistemi olarak adlamıştır

10. ORDOVİSİYEN Devri / Sistemi SİSTEM / DEVİR SERİ / DEVRE KAT / ÇAĞ ORDOVİSİYEN Üst / Geç Aşgiliyen Karadosiyen Alt / Erken Landeliyen Lanvirniyen Arenigiyen Tremadosiyen

11. SİLURİYEN ( 443.7 - 416 my) - Siluriyen Paleozoyik’in üçüncü devridir. - 1835 yılında, Galler’de çalışan Murchison Galler’de incelediği istifi bu bölgede yaşamış olan Silures kavmine izafeten Siluriyen Sistemi olarak adlamıştır

12. SİSTEM / DEVİR SİLURİYEN Devri / Sistemi SERİ / DEVRE KAT / ÇAĞ SİLURİYEN Üst / Geç Pridoliyen Ludloviyen Alt / Erken Venlokiyen Landoveriyen

13. KAMBRİYEN ÖNCESİ KAMBRİYEN PANNOTİYA Pannotiya parçalandı 1.Gondwanaland 2. Lavrensiya 3. Baltika 4. Sibirya 5. Çin 6. Kazakistanya

14. KAMBRİYEN- ORDOVİSİYEN - tektonik • 1. Lavrensiya’nın güneyinde, Iapetus okyanusu’nda: • TAKONYA ada-yayının gelişmesi. • Lavrensiya-Takonya çarpışması, TAKONİYEN OROJENEZİ • Gondwana’nın kuzey kenarında: • AVALONYA-KADOMİYA alanının gelişmesi, • REYİK OKYANUSU’ nun açılması

15. KAMBRİYEN- ORDOVİSİYEN - tektonik 1. Lavrensiya’nın güneyinde, Iapetus okyanusu’nda: TAKONYA ada-yayının gelişmesi. Lavrensiya-Takonya çarpışması, TAKONİYEN OROJENEZİ

16. TAKONYA adayayı’nın coğrafik konumu Orta Kambriyen

17. TAKONYA adayayı Orta Kambriyen’de Lavrensiya’nın güneyinde (bu günkü kuzey Amerika’nın doğusu) bir ada yayı (veya yayları) gelişti. A B KD GB B A

18. ADAYAYI MODELİ

19. TAKONYA adayayı GB KD Enine kesit Blok diyagram

20. Geç Kambriyen’de bu ada yayı (veya yayları) bir mikro kıtayla (veya mikro kıtalarla) çarpışarak Takonya karasını oluşturdu K G Orta Kambriyen Geç Kambriyen

23. TAKONİYEN OROJENEZİ (LAVRENSİYA-TAKONYA çarpışması) Erken Ordovisiyen Geç Ordovisiyen

24. KAMBRİYEN- ORDOVİSİYEN - tektonik • Gondwana’nın kuzey kenarında: • AVALONYA-KADOMİYA alanının gelişmesi, • REYİK OKYANUSU’ nun açılması

25. KAMBRİYEN ÖNCESİ 600 milyon yıl önce Afrika ve Güney Amerika’nın kuzey sahili açıklarında gelişen dalma-batmaya ilişkin volkanik yay oluştu AVALONYA-KADOMİYAalanı PANNOTİYA

26. KAMBRİYEN ÖNCESİ Avalonya-Kadomiya Pannotiya PANNOTİYA

27. AVALONYA KAMBRİYEN

28. AVALONYA ERKEN ORDOVİSİYEN REYİK

29. AVALONYA - Adını Newfoundland’in Avalon yarım adasından almıştır -Bileşenleri dalma-batma ile ilişkili mağmatik kompleksler ve bunlardan türeyerek marjinal havzalarda biriken sedimanterlerden oluşur. -Avalonya’da bu günkü İngiltere, Galler, Belçika (Avrupa’nın parçaları) , Doğu Newfoundland, Kuzey Nova Skotiya, Yeni Brunsvik, Doğu Masaşusets (Kuzey Amerika’nın parçaları) yer almaktaydı.

30. AVALONYA • Avalonya, Geç Proterozoyik ve Kambriyen’de Gondwanaland’in kuzey kenarının bir bölümüydü Erken Ordovisiyen’de Gondwanaland’den koparak kuzeye doğru hızla kaymaya başladı. • -Avalonya ile Gondwana arasında açılan okyanus Reyik Okyanusudur. • Avalonya, Ordovisiyen sonunda (Aşgiliyen) Baltika ile çarpıştı Bu çarpışma ile Erken Kaledoniyen (Şelviyen) deformasyonları meydana geldi.

31. YAY ARDI RİFTLEŞME MODELİ

32. GONDWANA nın kuzeyi REYİK OKYANUSU AVALONYA Prototetis-Iapetüs

33. AVALONYA REYİK

36. KAMBRİYEN- ORDOVİSİYEN - tektonik • Gondwana’nın kuzey kenarında: • AVALONYA-KADOMİYAalanının gelişmesi,

37. KADOMİYA Kadomiya alanı (=Batı Kipçak yayı) intraokyanusal (okyanus içi) bir yaydır.

38. KADOMİYA Kadomiya Batı Kipçak yayı

39. KADOMİYA A B

40. KADOMİYA Kadomiya alanı Geç Ordovisiyen-Erken Siluriyen’de Gondwana’ya eklendi. Geç Ordovisiyen Erken Siluriyen

41. Ordovisiyen sonu Siluriyen başı Kadomiya alanı (sarı renkli)

42. SİLURİYEN - tektonik • 1. Lavrensiya ile Baltika+Avalonya müşterek kıtasının çarpışmaya başlaması KALEDONİYEN OROJENEZİ • Gondwana’nın kuzey kenarında: • PALEOTETİS’ in açılmaya başlamasıyla • HUN KITASI’ nınayrılması

43. SİLURİYEN - tektonik • Lavrensiya ile Baltika+Avalonya müşterek kıtasının çarpışmaya başlaması • KALEDONİYEN OROJENEZİ

44. SİLURİYEN - tektonik • Erken Ordovisiyen’de Gondwanaland’den ayrılan Avalonya kıtası Ordovisiyen sonu-Siluriyen başında Baltika kıtasına eklendi.

45. SİLURİYEN - tektonik -Iapetus okyanusu kapanmaya devam ettikçe Baltika+Avalonya müşterek kıtası ile Lavrensiya birbirlerine yaklaştılar.

46. SİLURİYEN - tektonik Erken Siluriyen’de, Avalonya-Baltika kıtası Lavrensiya ile çarpışmaya başladı. ÇARPIŞMA Lavrensiya Baltika Iapetus Avalonya Reyik okyanusu

47. SİLURİYEN - tektonik Geç Siluriyen’de Baltika’nın İskandinavya-İngiltere bölümü ile Lavrensiya’nın Grönland-İskoçya bölümü çarpıştı. Bu çarpışmayla Kaledoniyen orojenezi meydana geldi.

48. SİLURİYEN - tektonik Kaledoniyen orojenezi’nin en şiddetli dönemi Geç Siluriyen-Erken Devoniyen’dir

49. SİLURİYEN - tektonik • Gondwana’nın kuzey kenarında: • PALEOTETİS’ in açılmaya başlamasıyla • HUN KITASI’ nınayrılması

50. PALEOTETİS’İN AÇILMASI Geç Ordovisiyen-Erken Siluriyen’ de Kadomiya Gondwana’ya eklendi. Paleotetis okyanusu yay ardı riftleşme ile açılmaya başladı. Paleotetis’in açılmasıyla Hun kıtası Gondwana’dan ayrıldı