Aygen Yılmaz, Mustafa Akçam, Ömer Özkan, Reha Artan

1. PARSİYEL HEPATEKTOMİ YAPILAN RATLARDA ACE İNHİBİTÖRLERİ, ÇİNKO ve VİTAMİN A ve E’nin KARACİĞER REJENERASYONU, STELLAT HÜCRELER, APOPİTOZ VE OKSİDATİF STRESE ETKİLERİ Aygen Yılmaz, Mustafa Akçam, Ömer Özkan, Reha Artan Akdeniz Ün.Tıp Fak. Çocuk Gastroenetroloji BD/Antalya

2. GİRİŞ KC dokusunun herhangi bir nedenle kaybı sonrasında kütle ve fonksiyonlarının yeniden kazanılması süreci (KARACİĞER REJENERASYONU=KcR) bu organı diğer vital organlardan ayırmaktadır Court FG, et al. The mystery of liver regeneration. Br. J. Surg,2002.

3. KcR etkileri araştırılmış olan.. Büyüme faktörleri, sitokinler ve blokerleri, lipopolisakkaridler ve bağlayıcıları, GCSF, Ca kanal blokerleri, kolestiramin, dihidroepiandrosteron, OK-432, siklosporin A, follistatin, lovastatin, PG E1, glutathione, insulin, glukagon, epinefrin vs. • Kato K, et al. The immunostimulant OK-432 enhances liver regeneration after 90% hepatectomy in rats. Hepatology, 1994 • Cai S-R, et al. Lovastatin decreases mortality and improves liver functions in fulminant hepatic failure from 90% partial hepatectomy in rats. J Hepatol, 2000 • Assy N, et al. Effect of vascular endothelial growth factor on hepatic regenerative activity following partial hepatectomy in rats. J Hepatol, 1999 • Theocharis SE, et al. Effect of two forms of granulocyte-colony-stimulating factor on hepatic regeneration after 70% partial hepatectomy in rats. Clin Sci,1997 • Ando K, et al. Beneficial effects of prostaglandin E(1) incorporated in lipid microspheres on liver injury and regeneration after 90% partial hepatectomy in rats. Eur Surg Res, 2000 • Kitamura T, et al. Dehydroepiandrosterone (DHEA) facilitates liver regeneration after partial hepatectomy in rats. Life Sci,1999 • Andıran F et al. Regenerative capacities of normal and crrhotic livers foolowing 70% hepatectomy in rats and the effect of alpha-tocopherol on cirrhotic regeneration. J Surg Res, 2000 • Van Leeuwen PA, et al. Pretreatment with enteral cholestyramine prevents suppression of the celluler immune system after,partial hepatectomy. Ann Surg,1995

4. Anjiotensin II SekondermesajcısistemiyoluylaintraselülerCakonsantrasyonunuarttırarak veinositol-P metabolizmasınıuyararak Stellat hücre (HSC)konsantrasyonunuarttırır!! Pinzani M, et al. Fat-storing cells as liver specific pericytes. Spatial dynamics of agonist-stimulated intracellular calcium transients. J Clin Invest, 1992.

5. ACE inhibitörleri (ACE-I) • Hepatositgrowth faktör (HGF) düzeyini arttırır • ACE-I, AngII üretimini baskılayarak ve bradikinin sentezini arttırararakKcR üzerine etkili oldukları speküle edilmiş Yasuda S, et al. Angiotensin-converting enzyme inhibition restores hepatocyte growth factor production in patients with congestive heart failure. Hypertension, 1999

6. LİTERATÜRDE [ACE-I/KcR] İKİ ÇALIŞMA VAR ACE-I sonrası prolifere hücre nükleik asid (PCNA)’nın 36. saatte en yüksek olduğu gösterilmiştir • Ramalho FS, et al.Angiotensin-converting enzyme inhibition by lisinopril enhances liver regeneration in rats. Braz J Med Biol Res, 2001 • Ramalho FS, et al. Effects of ACE inhibitors on liver regeneration in rats. Hepatogastroenterology, 2002

7. AngII HSC arttırıyorsa ACE-I AngII azaltıyorsa ACE-I HSC sayısının artışını engellemesi gerekir

8. Amaç Parsiyelhepatektomi (PH) yapılan ratlarda ACE inhibitörleri, Zn ve VitA+E’nin karaciğer rejenerasyonu, stellat hücreler, apopitoz ve oksidatif strese etkilerini araştırmak

9. Metod • Çalışmada her biri 15 adet, 6 aylık erkek Wistar-Albino sıçanlardan oluşan 4 grup oluşturuldu. • Grup I’e içme suyu, grup II’ye lizinopril grup III’e lizinopril+Zn, grup IV’e lizinopril+vitA+vitE verildi. • Çalışma başlangıcında ve sakrifikasyon öncesinde ALT, AST, GGT, ACE, TAK, TOK, Zn, vitA ve vitE değerleri ölçüldü. • Başlangıçtan 1 hafta sonra PH yapıldı. Sıçanlar PH’den 48 saat sonra sakrifiye edildiler ve deneklerin KC dokuları patoloji laboratuarında incelemeye alındı.

10. ARAŞTIRMA KURGUSU

11. BULGULAR-TARTIŞMA

12. Bazal biyokimyasal parametreler Gruplar arasında biyokimyasal parametreler açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktu.

13. PH sonrası-Sakrifikasyon öncesi ALT ve AST Bazal değerlere göre tüm gruplarda anlamlı yüksek…..ciddi bir enflamasyon Zn ve vitamin verilen gruplarda düşük…. enflamasyonu azaltıcı etkileri olabilir GGT Bazal değerler ölçülemezken, aynı teknikle sakrifikasyon öncesi ölçümlerin yapılabilmesi tüm gruplarda ciddi bir enflamasyon olduğunu gösterdi. Sakrifikasyon öncesi alınan kanlarda gruplar arası fark görülmemesi verilen ilaçların safra yollarındaki enflamasyona bir etkilerinin olmadığını gösterdi

14. Zn İstatistiksel olarak anlamlı olmasa da en yüksek ortalama değerler Zn verilen grupta elde edildi. Zn verilen grupta dahil tüm gruplarda Zn değerlerinin bazal değerlere göre anlamlı düşük bulunmasının sebebi, Zn’nin rejenerasyon sürecinde yaygın olarak kullanılması olabilir. Zn verilen grupta bariz bir yükselmenin olmaması verilen Zn dozunun yetersizliği olabilir.

15. Total antioksidan kapasite (TAK) Sakrifikasyon öncesi ACE-I verilen gruplarda kontrole göre anlamlı daha yüksek Vitaminlerin verildiği grupta TAK diğer tüm gruplara göre anlamlı olarak daha yüksek. Bu, vitA+vitE kombinasyonunun belirgin antioksidan etki yaptığını gösterdi Sakrifikasyon öncesi TAK değerlerinin grup II, grup III ve grup IV’de PH öncesi değerlere göre yüksek. Bu durum rejenerasyon sürecince bizim verdiğimiz ilaçların dışında faktörlerin de antioksidan miktarının yükselmesinde katkısı olduğunu düşündürdü.

16. Total oksidan kapasite (TOK) Sakrifikasyon öncesi örneklerde kuvvetli antioksidan etkileri bilinen vitamin A+E verilen grupta TOK değerleri çok düşüktü. Sadece ACE-I alan grupta da kontrol grubuna göre düşük TOK değerleri ACE-I’nin oksidatif stresi azaltabileceğini düşündürdü.

17. VitA ve VitE Bazal düzeyleri gruplar arası farksız iken, sakrifikasyon öncesi alınan serum örneklerinde grup IV en yüksek ortalamaya sahipti. Bu da vitamin verilen grupta serum vitamin seviyelerini başarılı bir şekilde yükseltebildiğimizi gösteriyordu. Bazal değerlerle sakrifikasyon öncesi değerler karşılaştırıldığında da bu durum desteklendi. Ortalama değerler grup I’de istatistiksel olarak anlamlı düşük bulunurken grup IV’de istatistiksel olarak anlamlı yüksek bulundu.

18. ACE PH ve sakrifikasyon öncesi alınan kanlarda ACE değeri kontrol grubunda diğer gruplara göre anlamlı yüksek. Bu, çalışmanın her iki aşamasında da amaçlanan hedefe ulaşıldığını gösterdi.

19. Histolojik Parametreler Prolifere olan hücre nükleik asiti (PCNA) ACE-I verilen grupta kontrol grubuna göre daha yüksekti. ACE-I’ne ilaveten Zn veya vitamin verilen gruplarda ise yükseklik daha belirgin ve istatistiksel olarak anlamlı idi. Hatta sadece ACE-I verilen grup ile ACE-I’ne ilaveten Zn veya vitamin verilen gruplar arasındaki fark da istatistiksel olarak anlamlı idi.

20. Apopitoz ACE-I verilen grupta kontrol grubuna göre daha düşüktü. ACE-I’ne ilaveten Zn veya vitamin verilen gruplarda ise düşüklük daha belirgin ve istatistiksel olarak anlamlı idi. Hatta sadece ACE-I verilen grup ile ACE-I’ne ilaveten Zn veya vitamin verilen gruplar arasındaki fark da istatistiksel olarak anlamlı idi. Stellat hücre (HSH) Hem periportal hem de perisantral bölgelerde yapılan sayımlarda ACE-I alan tüm gruplarda kontrol grubuna göre HSH sayısı istatistiksel olarak anlamlı fazla idi.

21. PH sonrası KC ağırlık ortalamaları (Kc2) değerlerinin ACE-I verilen grupta kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı yüksek olması ACE-I’nin KcR arttırdığını düşündürdü. • Özellikle vitamin verilen grupta oksidatif stresin belirgin düşük ve antioksidan kapasitenin belirgin yüksek olması da göz önüne alındığında oksidatif stresin KcR üzerine olumsuz etkileri olduğunu göstermiştir. Nitekim Kc2 değerlerine bakıldığında vitamin verilen grupta ortalama değerler sadece ACE-I verilen gruba göre bile istatistiksel olarak anlamlı yüksekti. • Bu da antioksidanların KcR sırasında ACE-I’ne additif etki yaptığını düşündürmüştür.

22. SONUÇ • ACE-I’nin KcR ve HSH sayısını arttırdığı buna karşın apopitozu azalttığı, • Zn ve özellikle vitamin E+A bu etkileri arttırırken oksidatif stresi azaltıp antioksidan kapasiteyi arttırdığı bulundu. • Bu da oksidatif stresin KcR ve HSH sayısını azaltıcı, apopitozu arttırıcı etkisinin olabileceğini düşündürdü.

23. Uygulanan ilaç dozları • Placebo; 0.5 cc/gün PO • Lizinopril; 1 mg/kg/gün PO • Çinko; 60 mg/L/gün PO • Vit A; 20mg/kg/gün PO • Vit E; 600mg/kg/gün PO